Beleidsplan Mediawijsheid
advertisement
Beleidsplan Mediawijsheid Bron plaatje Nel Goudriaan In het kader van de opleiding tot mediacoach NOMC November 2010 Inhoudsopgave Korte Samenvatting vooraf p.4 1. Inleiding 1.1. Aanleiding 1.2. Definities van enkele begrippen p.5 p.7 2.De plaats van mediawijsheid binnen de Tweede Openluchtschool 2.1. Korte typering van mijn werkomgeving 2.2. De plaats van mediawijsheid binnen visie en missie van de Tweede Openluchtschool 2.3. Mediawijsheid en de kerndoelen van het Primair Onderwijs p.9 p. 9 p.10 3. Analyse van huidig niveau van mediawijsheid 3.1. De leerkrachten 3.2. De ouders 3.3. De kinderen (8 tot en met 12 jaar), een enquête 3.3.1. Internet op kamer: 3.3.2. Bezit mobiele telefoon 3.3.3. Populaire websites 3.3.4. Afspraken met ouders 3.3.5. Wachtwoorden 3.3.6. Social Networking Sites 3.3.7. Cyberpesten 3.3.8. Gamen 3.3.9. Televisie p.11 p.13 p.16 p.16 p.16 p.16 p.17 p.17 p.18 p.19 p.19 p.20 3.3.10 Samenvatting enquête p.21 3.4. Conclusies en aanbevelingen p.22 4. Doelgroepen p.25 5. Doelstellingen p.26 6. Planning 6.1 Korte termijn (tot 2 jaar) 6.2 Lange termijn (2 tot 4 jaar) 7 Benodigdheden en Budget p.27 p.29 p.30 2 8 Evaluatie p.32 9 Literatuurlijst p.33 Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Verwachtingen collega’s en directie Vragenlijst enquête 95 leerlingen van de Tweede Openluchtschool te Amsterdam Resultaten enquête Interview met twee leerlingen Enquête mediagebruik leerkrachten Online lesmaterialen mediawijsheid Protocol cyberpesten Tweede Openluchtschool 3 Korte samenvatting vooraf: Uitgangspunt: kinderen hebben begeleiding nodig om mediawijs te worden. Daarbij speelt de school een belangrijke rol. Kinderen brengen steeds meer tijd achter de computer en voor de televisie door. Ze worden overspoeld door media. Steeds meer kinderen bezitten een mobiele telefoon. Kinderen lijken zeer snel en vaardig te zijn, maar zijn ze ook mediawijs? Hoe leren kinderen zich een mening te vormen over de tv programma's, reclameboodschappen die ze zien en hoe herkennen ze kwaliteit van de informatie die op ze af komt? In hoeverre kunnen zij op een veilige wijze gebruik maken van het internet? De mediacoach initieert projecten, informeert collega’s en ouders over nieuwe ontwikkelingen, maakt beleid, zodat mediawijsheid een structurele plaats krijgt op de Tweede Openluchtschool In de inleiding schrijf ik over mijn motivatie voor mijn opleiding als mediacoach, Tevens worden de begrippen, media, mediawijsheid en mediacoach nader gedefinieerd Hoofdstuk twee gaat over de plaats van een mediacoach op mijn werkplek, ik beschrijf hoe de taken van de mediacoach passen binnen visie en missie van de Tweede Openluchtschool en binnen de kerndoelen van het Basisonderwijs. Hoofdstuk drie bevat een analyse: allereerst van wat de leerkrachten verwachten van een mediacoach. Er wordt verslag gedaan van een drietal gesprekken met ouders. Het derde en belangrijkste gedeelte is het verslag van gesprekken met leerlingen en de uitslag van een enquête, gehouden bij 95 leerlingen van de groepen 5 tot en met 8 over allerlei thema’s samenhangend met mediawijsheid. Ik formuleer tenslotte wat deze analyse betekent voor de keuze van de activiteiten in het kader van mediawijsheid. In hoofdstuk 3 noem ik de doelgroepen en in hoofdstuk 4 beschrijf ik de doelstellingen. De hoofddoelstelling is: Het bevorderen van mediawijsheid zoals passief als actief bij leerkrachten en leerlingen. Het is belangrijk daarbij de ouders te betrekken. Hoofdstuk 5 bevat een planning van activiteiten in het kader van mediawijsheid voor de komende 4 jaren. Het gaat niet om alleen incidentele projecten, maar om thema’s (zoals veilig internet, reclame, gamen, zoekvaardigheden, die structureel een plaats zullen krijgen in het curriculum. De activiteiten, lessen vinden plaats op 4 niveaus: mediabewustzijn, mediabegrip, mediahouding en mediagedrag. In hoofdstuk 6 wordt beschreven wat er nodig is voor deze activiteiten aan materialen en personele inzet met daarbij een financieel plaatje Hoofdstuk 7 bevat een planning van de evaluatie. Het is van belang goed te evalueren en plannen voortdurend aan te passen Tenslotte een aantal bijlagen, waaronder de uitslag van de enquête, geordend naar klas, verdeeld in jongens en meisjes en een lijst met online lesmaterialen voor mediawijsheid 4 1.Inleiding 1.1. Aanleiding Een ervaring als groepsleerkracht: Toen ik enkele jaren geleden groepsleerkracht was in groep 7 van de Tweede Openluchtschool zat een groot deel van mijn klas op HABBO. Enkele meisjes waren in dienst bij een virtueel bedrijf op HABBO, waarvan een ander meisje van die groep de bazin was. Dit had verregaande consequenties voor de sociale verhoudingen in mijn groep. Ze zette haar rol voort in de klas en speelde de baas over de anderen. Ik heb een aantal gesprekken met de betreffende leerlingen gevoerd en ook met hun ouders en heb hiervan veel geleerd. Ouders bleken van niets te weten, ook niet dat er leerlingen met echt geld betaalden voor faciliteiten in het HABBO hotel. Ik heb zelf een HABBO account aangemaakt om te zien, wat er zich in deze wereld afspeelde. Fascinerend! Digitaal pesten Bamber Delver & Liesbeth Hop. Pesten is laf! Cyberpesten is laffer 2007 Enkele maanden geleden hoorde ik via een collega een verhaal over digitaal pesten in een van de brugklassen van een Middelbare school, waarin ook oud leerlingen van de Tweede Openluchtschool zaten. Er was daarover een ouderavond georganiseerd door de betreffende school. Wat mij uit dit gesprek het meest is bijgebleven, is, dat deze school de verantwoordelijkheid geheel bij de ouders legde en aangaf weinig te kunnen doen. Dat zette mij aan het denken. Is de school werkelijk zo machteloos? Is 5 het niet zo, dat juist de school een belangrijke plaats kan innemen bij de begeleiding van leerlingen, wanneer ze in aanraking komen met cyberpesten? Kennismaking met Bamber Delver op dag van PPSI1 Als contactpersoon woonde ik vorig jaar een dag bij van het PPSI. Daar was Bamber Delver, algemeen directeur en woordvoerder van Stichting De Kinderconsument2, één van de sprekers. Hij hield een verhaal over de WIFI generatie, die technisch razendsnel is, overal en altijd online sinds de komst van het mobiele internet, veel uitwisselt, maar weinig reflecteert. Hij refereerde aan de kloof in kennis van de media tussen opvoeders (ouders en leerkrachten). Kinderen kunnen heel veel op het internet, maar missen ook belangrijke vaardigheden. ‘Kinderen krijgen tegenwoordig heel veel beelden en informatie op zich af via allerlei mediakanalen. Vanuit deze brei aan boodschappen moeten zij in staat zijn om hun eigen beeld van de werkelijkheid te vormen. Dat blijkt in de praktijk niet mee te vallen. Welke doelstellingen hebben de media zelf en hoe worden mediaboodschappen beïnvloed? Het is een beetje te vergelijken met het verkeer. Toen het verkeer steeds drukker werd, besloten wij dat verkeerslessen geen overbodige luxe waren. Nu de maatschappij is veranderd door de enorme toename van media-invloeden is het ook geen gek idee om kinderen in ieder geval uit te leggen waar de informatie vandaan komt en hoe zij de bronnen en inhoud kunnen beoordelen.’ 3 Hij sprak daarbij ook over de opleiding tot MediaCoach van het NOMC 4. De positieve manier waarop hij sprak over kinderen en internet sprak me aan: het gaat niet om leerlingen van alles te verbieden en af te schermen, maar om hen mediawijs te maken, zodat kinderen zelf hun weg vinden bewust, kritisch en actief deel te nemen in de wereld van de media. Dat heeft meer effect op langere termijn dan alleen beschermen. Mijn eigen ervaringen als mediagebruiker: Ik ben sinds 2000 actief op het internet als moderator van diverse fora, als chatmaster, als weblogger en als lid van verschillende sociale media. Ik werk op de tweede Openluchtschool als interne begeleider van de bovenbouw en ben ook contactpersoon. Toen ik hoorde van deze opleiding tot mediacoach, zag ik dit als een goede mogelijkheid mijn belangstelling voor de moderne media te combineren met mijn werk op de Tweede Openluchtschool. Mijn directeur was enthousiast en ik kreeg toestemming van het bestuur de opleiding te volgen. Een goede uitgangssituatie om mediawijsheid een plek te geven binnen mijn werkomgeving. 1 2 3 4 Project Preventie Seksuele Intimidatie http://www.ppsi.nl/aps/PPSI Zie: http://www.kinderconsument.nl/pers.php Het citaat op de titelpagina is van Bamber Delver Zie: http://www.mediarakkers.nl NOMC Nationale Opleiding Media Coach 6 1.2 Definities van enkele begrippen MediaCoach: In september 2007 startte de Nationale Opleiding MediaCoach. Deze post-HBO opleiding is een initiatief van De Kinderconsument en Media Rakkers en wordt georganiseerd door de non-profit Nationale Academie voor Media & Maatschappij. Doelstelling het verbeteren van de mediawijsheid van professionals die in hun eigen werkomgeving met jeugd in aanraking komen De Nationale Opleiding MediaCoach wordt erkend door de Europese Commissie als 'best practice' om de mediawijsheid in een land te verbeteren. De opleiding is gericht op mensen die werkzaam zijn of willen zijn in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, bibliotheek of mediatheek, jeugdzorg of –hulpverlening. http://www.nomc.nl/index.php/deopleiding De MediaCoach speelt een belangrijke rol in de bewustwording van de noodzaak tot opvoeding tot mediawijsheid van de leerlingen door hun leerkrachten. De taken van de MediaCoach: De overdracht van kennis van de media aan leerkrachten en leerlingen en ouders Het initiëren van mediaprojecten binnen de school Het maken van beleid, zodat op langere termijn er structurele activiteiten zijn binnen de schoolorganisatie op het gebied van de moderne media Het organiseren van thematische ouderavonden waarin allerlei thema’s over mediawijsheid aan de orde kunnen komen (zoals bijvoorbeeld veilig internet, kinderen en reclame, digitaal pesten) Media: Media zijn alle middelen waarmee berichten worden verstuurd: internet, mobieltjes, televisie, radio, spelcomputers, kranten, tijdschriften, reclamefolders enzovoort. Ze dienen voor communicatie, het verspreiden van informatie en entertainment. Het accent in dit beleidsplan ligt op de eerstgenoemde elektronische media. 7 Mediawijsheid: De term mediawijsheid komt uit een stuk dat Ronald Plassterk schreef in 2005 als lid van de Raad voor Cultuur5. De definitie van mediawijsheid luidt daar als volgt Mediawijsheid is het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit, waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld. Vanaf 1996 was de term media-educatie in gebruik. Mediawijsheid is breder. Het gaat niet alleen om het consumeren, maar ook om het produceren, het actief deelnemen in de media. De vier stadia van mediawijsheid: 1. mediabewustzijn Bewustwording van de aanwezigheid van media in vele vormen, inzicht in de ontwikkeling van de media door de tijd heen. Bewustwording hoe je zelf gebruik maakt van de verschillende media 2. mediabegrip Kennis van effecten en invloed van verschillende media. Hoe komen (reclame) boodschappen tot stand? Het kunnen onderscheiden van soorten boodschappen en beoogde effecten 3. mediahouding Meningsvorming, bewust en kritisch kijken naar media boodschappen en deze kunnen beoordelen. 4. mediagedrag Vaardigheden die nodig zijn je te gedragen als verantwoorde consument en producent 5 Mediawijsheid, de ontwikkeling van een nieuw burgerschap- Raad van Cultuur 2005 8 2.1. De plaats van mediawijsheid binnen visie en missie van de Tweede Openluchtschool Een korte typering van school en schoolbevolking: De Tweede Openluchtschool, een basisschool op neutraal bijzondere grondslag, maakt samen met de Eerste Openluchtschool deel uit van de Stichting Openluchtscholen voor het Gezonde Kind. Het bestuur bestaat uit ouders die dit op vrijwillige basis doen. Beide scholen hechten aan kwaliteit, kleinschaligheid, licht en ruimte. De ouders zijn over het algemeen hoog opgeleid (minimaal HBO) en zeer betrokken bij het onderwijs Hoe passen deze activiteiten binnen de visie en missie van de Tweede Openluchtschool? In de Schoolgids staan visie en missie als volgt vermeld: Visie De Openluchtscholen vormen een kleinschalige gemeenschap waarbij alle betrokken mensen, ouders, personeel en leerlingen, zich ook echt betrokken voelen. De Openluchtscholen creëren een veilige en gezonde omgeving, die inspirerend en lerend is. Integriteit en verantwoordelijkheid zijn de uitgangspunten in de omgangsvormen. De Openluchtscholen gaan uit van de gelijkwaardigheid van levensbeschouwingen. Missie De Openluchtscholen voor het Gezonde Kind: streven naar de maximale ontplooiing van iedere leerling in kennis, inzicht, attituden en vaardigheden; bereiden leerlingen vanuit de individuele behoefte optimaal voor op een goed functioneren in de samenleving in een gezonde en veilige omgeving; willen kinderen en medewerkers stimuleren met plezier het beste uit zichzelf te halen; dragen zorg voor meetbare resultaten waarover wij verantwoording aan elkaar en ouders afleggen 9 De mediacoach ontwikkelt activiteiten op vier niveaus (zie :1.2) 1. mediabewustzijn 2. mediabegrip 3. media-attitude 4. mediagedrag De vier niveaus van mediawijsheid sluiten naadloos aan bij het eerste punt van de missie: de ontplooiing van leerlingen in kennis, inzicht, attituden en vaardigheden. Het ontwikkelen van structurele activiteiten op het gebied van mediawijsheid leidt er toe, dat leerlingen op een volwaardige manier kunnen functioneren in de samenleving (derde punt missie) In onze samenleving zijn de moderne media niet meer weg te denken. Ze ontwikkelen zich zo razendsnel, dat begeleiding bij de ontwikkeling noodzakelijk is. De begrippen gezond en veilig uit de missie, die al op allerlei manieren worden ingevuld, kunnen worden verrijkt door mediawijsheid een duidelijke en structurele plek te geven binnen het curriculum. Bij gezond passen thema’s als internetverslaving, invloed van geweld in computerspelen, bij veilig passen thema’s als veilig internet, inzicht in wat digitaal pesten kan teweeg brengen, weerbaar zijn tegen reclame enzovoort. 2.2 Mediawijsheid en de kerndoelen van het Primair Onderwijs (jan. 2008) Mediawijsheid is geen apart vak, dat er bij komt, maar is uitstekend in te voegen in de kerndoelen van het primair onderwijs: Oriëntatie op jezelf en de wereld: Kerndoel 35: De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument Kerndoel 52: De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: televisie en computer Kunstzinnige oriëntatie: Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens mee uit te drukken en om ermee te communiceren Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren 10 Hoofdstuk 3 Analyse van werkomgeving In dit hoofdstuk beschrijf ik het huidige niveau van mediawijsheid van team en kinderen en ouders. Ik heb daarvoor enige onderzoeken verricht: Een schriftelijke enquête bij de collega’s over wat ze van een mediacoach verwachten Drie uitgebreide interviews met ouders Tien interviews met kinderen van 8-12 jaar Een enquête onder 95 kinderen van 8-12 jaar 6 3.1. De leerkrachten en directie Bij het begin van mijn opleiding (september 2010) heb ik mijn collega’s de vraag gesteld wat ze van een MediaCoach verwachten Ruim een derde deel van de collega’s (39%) sprak concrete verwachtingen uit. 61% van de collega’s hadden geen verwachtingen, konden zich niets concreets voorstellen bij een MediaCoach. Ik heb de antwoorden thematisch geordend en gesplitst in verwachtingen van groepsleerkrachten en leden van het managementteam. Verwachtingen van directeur/leden van het MT: Maken van beleid/afspraken op schoolniveau “Ik zou graag een specialist willen hebben die het team, ouders en kinderen ondersteunt bij de mogelijkheden van de verschillende media” “Ik zou graag zien, dat er beleid komt, hoe wij als school om moeten gaan met de nieuwe media (mobiele telefoon, internet enzovoort).” “Verder heb ik behoefte aan schoolafspraken bijvoorbeeld over het gebruik van YouTube in de klassen Verwachtingen van leerkrachten: Overdracht van kennis, informatie: Overdracht van de kennis hoe de leerlingen om moeten gaan met Facebook, Hyves, enz. Overdracht van welke gevaren er zijn op het net. “Ik zou graag willen dat jij een informatieles over dit onderwerp bedenkt die elke leerkracht, vooral bovenbouw, aan het begin van het jaar, zou moeten geven” . “Ik pleit er ook voor dat er jaarlijks informatie en tips naar ouders toegaat”. “Als jij media coach bent in de toekomst, hoop ik van jou tips te krijgen over waar ik als leerkracht specifiek op moet letten bij pesten via de computer, welke sites echt niet geschikt zijn voor kinderen tot 12 jaar, hoe ik het beste kan reageren als 6 Zie bijlage vragenlijst en uitwerking per leeftijdsgroep onderverdeeld naar jongens en meisjes 11 ouders met dit soort problemen komen en hoe de voorlichting over media het beste aan ouders en kinderen gegeven kan worden”. “Ik hoop dat jij de kennis die jij hebt/krijgt aan ons overdraagt zodat wij dit weer kunnen overdragen aan de kinderen. Zo kunnen wij de kinderen leren goed om te gaan met de nieuwe media”. “Ik zou het wel leuk vinden een korte lijst te kregen met de verschillende communicatiemogelijkheden en voor wie deze kanalen openstaan, al dan niet met toestemming van de zender.” Bron plaatje Ondersteuning/preventie: “ iemand die preventief werkt in het geval van mogelijke problemen en adequaat kan reageren wanneer deze zich toch voordoen”. “Hulp bij het voorkomen dat er te veel bloot op het digibord verschijnt in videoclips of dat er schuttingtaal wordt uitgesproken in filmpjes”. Samenvatting: Bij de leerkrachten is er behoefte aan informatie, kennisoverdracht en tips, maar ook aan hulp bij voorkomende problemen. Het gaat bij hen vooral om daadwerkelijke en praktische steun. Toen ik de leerkrachten, die in de eerste instantie geen beeld hadden wat een MediaCoach kan betekenen de reacties van hun collega’s mailde, herkende een aantal van hen zich in de verwachtingen van de anderen. Bij leden van het MT worden er vooral verwachtingen uitgesproken over vorming van beleid t.a.v. mediagebruik op school. 12 3.2. Ouders Bron plaatje Ik heb 3 uitgebreide interviews gehouden met ouders. De ouders zijn er niet op uitgezocht, maar ze bleken drie verschillende opvoedingsstijlen te hanteren. Interview 1 Authoratieve opvoedingsstijl: de regels worden gemotiveerd en besproken, het ontwikkelen van een eigen mening wordt aangemoedigd. Controle & betrokkenheid De eerste ouder (moeder van een meisje van 14) die ik interviewde praatte thuis heel veel met haar dochter over en media, internetgebruik. Dat gaf haar dochter een gevoel van zekerheid. Echte belangstelling is daarbij een voorwaarde. Zo heeft de geïnterviewde bijvoorbeeld zelf een Hyves account aangemaakt om te zien hoe alles werkte. “We praten thuis veel over hoe we in het leven staan. Internet vormt daar een onderdeel van. Gedrag op internet hangt samen met overig gedrag, er gelden dezelfde waarden en normen” Ze gaf aan veel vertrouwen in haar dochter te hebben. Ze heeft sinds haar tiende jaar een computer met internet op haar eigen kamer. Er zit geen filter op het internet. Ze beschrijft haar dochter als een sociaal vaardig meisje. Haar netwerk op Hyves bestaat vooral uit vrienden, vriendinnen die ze kent. Interview 2 Permissieve opvoedingsstijl: Deze ouders leggen weinig beperkingen aan hun kinderen op. Deze stijl wordt gekenmerkt door het geven van veel verantwoordelijkheid en weinig controle. Kinderen beslissen zelf. Het tweede interview was met een moeder van twee zonen van 14 en 16 jaar. De jongens hebben laptop en tv op eigen kamer + IPhone “Ze zijn altijd online” 13 Moeder heeft er geen zicht op wat ze doen op internet, ze zijn daarover niet mededeelzaam. Oudste zoon heeft zijn vriendin op internet ontmoet via een spel, dat ze samen speelden. Moeder heeft geen idee welke spelletjes haar zoon van 14 speelt Ze vertelt een verhaal, dat ze van haar zoon gehoord heeft. Een paar leerlingen plaatsten ongewenste foto’s van een leraar op Hyves. Dat leidde tot een rel en school wist niet hoe te handelen. De leerlingen werden streng gestraft op school. Er hebben geen gesprekken plaatsgevonden. Er is geen internetprotocol op school aanwezig en er worden geen medialessen gegeven. “ Het is moeilijk vast te stellen wat “pubergedrag” is en wanneer het omslaat in bewust treiteren” “Als ouder heb je geen invloed, verbieden heeft geen zin, ze doen het anders elders” Interview 3 Autoritaire opvoedingsstijl gemengd met authoratieve trekken Veel regels en veel controle, weinig inspraak van de kinderen, maar ook praten met de kinderen en regels uitleggen. De derde ouder die ik interviewde hanteerde thuis “strenge” (eigen bewoording van de geïnterviewde) internet- en tv regels. De kinderen hebben geen tv, laptop of computer op hun eigen kamer. De computer staat op een zichtbare plek opgesteld in de kamer. Er zijn afspraken over wie de kinderen mogen toelaten op Hyves. De ouder gaf aan deze afspraken nodig te hebben om internet- en spelgedrag in de hand te kunnen houden. Toch ook onzekerheid: “Vind je me niet te streng?” Verdedigend: “Ik doe het voor mijn zoon, hij kan geen maat houden” De geïnterviewde gaf aan veel met de kinderen te praten over internet en televisieprogramma’s. Ook zou ze graag meer willen leren over moderne media (bijvoorbeeld hoe Hyves werkt, wat de mogelijkheden zijn om instellingen aan te passen) Een paar voorzichtige conclusies: Als er helemaal geen regels zijn, lijken kinderen veel meer te experimenteren en grensoverschrijdend gedrag te vertonen Kinderen waarderen het als ouders kennis hebben van media, Bijvoorbeeld als ouder een Hyves- of MSN-account aanmaken, naar een spel kijken, hoe het werkt Het hanteren van zeer strenge regels kan voorkomen uit een gevoel van onzekerheid. Deze onzekerheid kan worden veroorzaakt door wat ouders om zich heen zien aan uitwassen en misschien ook door een gebrek aan kennis. 14 Het waren 3 openhartige gesprekken. Ouders wilden heel graag praten over kinderen en internet. Ik heb vooral geluisterd en moest ervoor waken niet in de rol van hulpverlener terecht te komen. Bron plaatje 15 3.3. Huidige niveau mediawijsheid kinderen Enquête bij 95 leerlingen van 8 t/m 12 jaar Om een beeld te krijgen van het mediagedrag van de kinderen heb ik een schriftelijke enquête gehouden bij de leerlingen van de groepen 5 t/m 8: 95 leerlingen van 8 t/m 12 jaar. De onderzochte groep bestaat uit 47 jongens en 48 meisjes. Bij 10 van de 95 kinderen is er een mondeling interview afgenomen, waarin dezelfde onderwerpen aan de orde kwamen. De citaten in deze samenvatting komen uit de betreffende interviews Ik geef een korte samenvatting van de enquête.7 3.3.1. Internet op kamer Bij alle onderzochte kinderen zijn thuis één of meer computers/ laptops met internet aanwezig 40% van de kinderen (38 van de 95) heeft een computer of laptop met internet op de eigen kamer. 3.3.2. Bezit mobiele telefoon 57 % van de kinderen heeft een mobiele telefoon: daarvan heeft 42% van de kinderen een mobiele telefoon zonder internet en 15 % een mobiele telefoon met internet. Valkenburg8 noemt in haar boek Beeldschermkinderen een onderzoek, waaruit blijkt, dat 25 % van de kinderen tussen 6-12 jaar een mobiele telefoon heeft. 3.3.3. Populaire websites De meest populaire internetsites bij de leerlingen van de Tweede Openluchtschool zijn ( de kinderen mochten 3 sites noemen): 1. YouTube 43 45% 1. Spele.nl 43 45% 2. Speeleiland.nl 29 31% 3. Hyves Overige sites 1-2 keer genoemd) 19 20% 7 De volledige uitslag van de enquête, geordend naar leeftijd en geslacht, is te vinden in de bijlage 9.5 8 Patty Valkenburg, Beeldschermkinderen, Theorieën over kind en media Amsterdam 2008 2e druk p.82 16 3.3.4. Afspraken met ouders In de enquête kwamen er drie items voor, waarin werd gevraagd naar afspraken met ouders: 1.We hebben thuis afgesproken hoe lang ik per dag op het internet mag ja/nee 2.We hebben thuis afspraken over welke sites bezocht mogen worden en welke niet ja/nee 3.We hebben thuis afspraken over het geven van privégegevens aan mensen die ik niet ken ja/nee 31% van de kinderen gaf aan, dat er thuis afspraken zijn over de computertijd per dag, De afspraken over computertijd variëren van een kwartier tot 2 uur per dag. Vaak krijgen de kinderen in het weekend meer tijd. Één meisje gaf aan haar computertijd te “verdienen”: voor elke klus (zoals hond uitlaten) krijgt ze een kwartier computertijd met het maximum van een uur per dag Bij 36 % van de kinderen zijn er afspraken met de ouders over sites, die al dan niet bezocht mogen worden. Bij 65% van de onderzochte kinderen zijn er afspraken gemaakt over het verstrekken van privégegevens. Bron plaatje Een voorbeeld van afspraken met ouders uit een interview met een 10 jarig meisje: Niet met prijsvragen meedoen Als er om je privégegevens wordt gevraagd ouders erbij roepen Niet meer dan 2 uur per dag op het internet Eén keer per jaar computerdag. Zelf kiezen hoeveel tijd je op de computer wilt 3.3.5. Wachtwoorden 18% van de leerlingen geeft aan zijn/haar wachtwoord wel eens te hebben gegeven aan anderen. Een paar kinderen schreven erbij “aan mijn BBF” In één van de interviews vertelde een meisje (L) over een vervelende ervaring daarmee: haar beste vriendin had haar wachtwoord aan haar gegeven. Vervolgens verschenen er op de site van haar vriendin “rare dingen” die ze zelf niet had geplaatst. Ze gaf er L de schuld van. B. beweerde het absoluut niet gedaan te hebben. L. vertelde, dat ze na het lezen van de Donald Duck Wifi Wijzer haar wachtwoord heeft veranderd: “nu ook met cijfers en rare dingen” 17 Een leerling, die zijn wachtwoord verstrekte aan een vreemde vertelde over een vervelende ervaring: “Er was een kidnapper bij Real Fox die vroeg: Wil je rc (=realcash), maar dan heb ik je wachtwoord nodig. Toen hij mijn wachtwoord eenmaal had, kreeg ik geen rc, maar hij pakte mijn rank af” 3.3.6. Social Networking Sites Hyves 41% van de kinderen heeft een Hyves account Dat is een vrij hoog percentage,als je dat afzet tegen het percentage van 20 % dat genoemd wordt in Valkenburg Beeldbuiskinderen9 Van de kinderen met een Hyves account heeft 28 %een openbaar profiel Dit percentage is niet helemaal betrouwbaar, want soms zeggen kinderen, dat ze een openbaar profiel hebben en tegelijkertijd, dat ze alleen vrienden toelaten en met ouders overleggen. Niet elk kind weet misschien wat een openbaar profiel betekent. “Een gesloten profiel is irritant, je kunt niet zien wie iemand is”, Soms wordt er een bedrieger ontmaskerd: “Mijn zus had iemand op Hyves toegelaten, die zei een vriendin van haar vriendin te zijn. Ze had een hele rare naam. Mijn zus heeft toen haar vriendin gebeld en die kende haar helemaal niet” De activiteiten op Hyves die uit de interviews naar voren kwamen zijn: YouTube filmpjes vesturen naar vrienden Zelfgemaakte filmpjes vesturen naar vrienden Krabbelen naar vrienden Foto’s versturen Chatten MSN 14% van de ondervraagde kinderen heeft een msn account (misschien is msn “uit”, omdat er nu ook op Hyves kan worden gechat) HABBO 3% van de kinderen heeft een HABBO account 9 Valkenburg 2008 p.168 “Bij kinderen van 6-12 jaar heeft een op de vijf kinderen een eigen profiel of site” 18 ( ter vergelijking: 4 jaar geleden had meer dan de helft van mijn toenmalige groep 7 een HABBO account) 3.3.7. Cyberpesten Bron plaatje Uit de enquête kwam naar voren, dat 9 % van de kinderen aangeeft wel eens gepest te zijn via het internet. 42% heeft wel eens gehoord, dat er een ander kind gepest is. 7 % geeft aan zelf wel eens te pesten. Een paar geïnterviewden gaven aan via het jeugdjournaal te hebben gehoord over cyberpesten. Een leerling (10 jaar) gaf aan tijdens het chatten bij een internetspel uitgescholden te zijn voor: “Noob” (watje) en er werd gescholden “Fuck you”. Een andere leerling (12 jaar) gaf aan, dat een “ex-vriendje”, toen het uit was “vervelende dingen” over haar zei op Hyves 3.3.8. Gamen In 80 % van de gezinnen zijn er één of meer spelcomputers aanwezig. 56% van de onderzochte kinderen geeft aan een gameliefhebber te zijn. De jongens geven vaker aan van gamen te houden dan de meisjes. (66% jongens 34% meisjes) 10 % van de ondervraagde kinderen kent de PEGI Wijzer10 10 Het Pan-European Game Information (PEGI) leeftijdsclassificatiesysteem is opgezet om Europese ouders te helpen weloverwogen beslissingen te nemen over de aankoop van computerspellen. http://www.pegi.info/nl/index/ 19 De meest genoemde games bij de kinderen van de Tweede Openluchtschool zijn: 1. Mario Kart, Bros, Party, Olympics) (PEGI 3+) 36 38% 2.Pokémon (PEGI 7+) 9 9% 3. Laura’s Passie (Mode, paarden Verzorgen, babysitten, schooljuffrouw) 7 7% 4.FIFA II 4 4% 3 3 3 3 3% 3% 3% 3% 5. Braintraining 5. Spelen van Realfogs 5. Call of Duty 5. Sims (PEGI ?) (PEGI 16+) (PEGI 12 +) Overige spelen 1 keer genoemd 30% 3.3.9.Televisie 26% heeft van de ondervraagde kinderen een televisie op de eigen kamer De meest populaire tv programma’s/kanalen zijn: 1. Disney XD / Disney Channel 2. Nickelodeon 3. Spangas 3.Jeugdjournaal 4. Zack en Cody 5. Spongebob 6. The Voice of Holland Overige programma’s 13 keer genoemd 32 34% 18 8 8 6 19% 8% 8% 6% 5 4 5% 4% 22% 20 3.3.10. Samenvatting enquête: 40% van de kinderen heeft een computer of laptop met internet op de eigen kamer. 57 % van de kinderen heeft een mobiele telefoon: daarvan heeft 22 % van de kinderen een mobiele telefoon zonder internet en 15 % een mobiele telefoon met internet. De meest populaire internetsites bij de leerlingen van de Tweede Openluchtschool zijn YouTube, Speeeleiland.nl, Spele.nl en Hyves 41% van de kinderen heeft een Hyves account 14% van de ondervraagde kinderen heeft een msn account 31% van de kinderen gaf aan, dat er thuis afspraken zijn over de computertijd per dag, Bij 36 % van de kinderen zijn er afspraken met de ouders over sites, die al dan niet bezocht mogen worden, bij 65% van de onderzochte kinderen zijn er afspraken gemaakt over het verstrekken van privégegevens 9 % van de kinderen geeft aan wel eens gepest te zijn via het internet. 42% heeft wel eens gehoord, dat er een ander kind gepest is. 7 % geeft aan zelf wel eens te pesten. In 80 % van de gezinnen zijn er één of meer spelcomputers aanwezig. 56% van de onderzochte kinderen geeft aan een gameliefhebber te zijn De meest genoemde games bij de kinderen van de Tweede Openluchtschool zijn : Mario (Kart, Bros, Party, Olympics) , Pokémon en Laura’s Passie (bij meisjes). 10 % van de ondervraagde kinderen kent de PEGI Wijzer 26% heeft van de ondervraagde kinderen een televisie op de eigen kamer De meest populaire tv programma’s/kanalen zijn: Disney XD / Disney Channel , Nickelodeon, Spangas en het Jeugdjournaal 21 3.4. Conclusies en aanbevelingen Leerkrachten Er zijn grote verschillen in computervaardigheden bij de leerkrachten. Wat betreft het thema mediawijsheid: sommige teamleden zien het als een belangrijk en noodzakelijk thema, anderen tonen weinig belangstelling. Dat vraagt wijsheid van de mediacoach hiermee om te gaan. Belangrijke items: Belangstelling wekken bij collega’s voor het thema mediawijsheid Leerkrachten informeren over allerlei thema’s op gebied van media Vergroten van computervaardigheden in samenwerking met de ict-er Het MT zet in op beleid, de leerkrachten willen vooral praktische steun. Het MT moet ervoor waken zich niet alleen met protocollen bezig te houden, maar ook naast de leerkrachten te gaan staan, zodat protocollen gedragen worden door het hele team en geen papieren stukken te worden, die in de kast blijven liggen. Bron plaatje Ouders Het sleutelwoord is: communicatie Dit kan op allerlei manieren: via de Nieuwsbrief, de website, maar ook op thematische ouderavonden. Daar zullen de verschillende opvoedingsstijlen zichtbaar worden. Het is goed om met elkaar in gesprek te gaan, Niet alleen het gesprek tussen ouders onderling, maar ook het gesprek van school en ouders vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid: hoe helpen we de kinderen keuzes te maken, hoe helpen we ze om te gaan met constante prikkels, hoe kweken we bij de kinderen een goede attitude t.a.v. de media? 22 Invloed ouders: In onderstaande grafiek is te zien, dat de invloed van de ouders het geringst is in de leeftijdsfase van 10-16 jaar. De invloed van de media omgeving wordt steeds groter en de invloed van de school blijft ongeveer gelijk. Uit de gehouden enquête blijkt, dat een naar verhouding groot aantal ouders (65%) op de Tweede Openluchtschool met hun kinderen afspraken hebben gemaakt over het verstrekken van privégegevens. Daarbij kan de school aansluiten wanneer het thema veilig internet aan de orde komt. Kinderen Mobiele telefoon Slechts 15 % van de kinderen heeft een mobiele telefoon met internet. Dat percentage zal de komende jaren snel veranderen. De school moet de kans benutten om voorlichting te geven in preventieve zin en niet daarmee te wachten tot het percentage hoger is. Beter te vroeg beginnen met voorlichting dan te laat. Uit de enquête komen een aantal thema’s naar voren, waar de school veel mee kan: Veilig internet (40% van de ondervraagde kinderen heeft internet op eigen kamer) Uit de enquête blijkt dat er bijvoorbeeld op het gebied van wachtwoorden veel te leren valt. Reclame: de meest populaire tv kanalen bij de ondervraagde kinderen zijn commerciële en ook op de meest populaire internetsites Spele.nl en Speeleiland.nl komen kinderen veelvuldig in aanraking met reclame Digitaal pesten: 9 % van de kinderen geeft aan wel eens gepest te zijn en 7 % geeft aan zelf wel eens te pesten. Hoewel het percentage kinderen dat aangeeft digitaal gepest te zijn lager is dan percentage uit ander onderzoek ( uit ander onderzoek blijkt dat er 4 op de 10 kinderen wordt gepest) is het aan te bevelen dit 23 thema aan de orde te stellen. Er is recent aan het bestaande Omgangsprotocol een gedeelte over cyberpesten toegevoegd. Dat is alleen in het team besproken en niet met de kinderen. 11 Gamen: het spelen van games is populair bij de onderzochte kinderen. De PEGI wijzer is onbekend bij 90% van de leerlingen. Er worden games gespeeld (zoals Call of Duty) voor kinderen van 18+ wegens extreem geweld. Een aantal geïnterviewde kinderen heeft me zeer openhartig en enthousiast verteld over de games die ze spelen. Games ver boven hun leeftijd. Ze wisten dat, maar vonden het geen probleem. Zie het hele interview bijlage 5 Het is aan te bevelen het thema gamen aan de orde te stellen. Een goede manier daarvoor is het zelf laten maken van een game: voor kinderen is dat heel leuk en leerzaam. Daarbij kunnen ze nadenken over leeftijd en doelgroep. Zo kan de PEGI wijzer op een speelse manier aan de orde komen Sociale netwerken: Hyves 42% van de kinderen zit op Hyves Een goede aanleiding met de kinderen te praten over social netwerksites en mogelijkheden de accounts veilig te beheren. Dit thema zou jaarlijks kunnen terugkeren in de groepen. 11 Zie bijlage 8 24 Hoofdstuk 3 Doelgroepen 1. Kinderen in de leeftijd van het basisonderwijs zijn de eerste en belangrijkste doelgroep. In de eerste instantie richt ik me op de leerlingen van groep 5 tot en met 8, maar het is de bedoeling, dat er na verloop van tijd ook voor de groepen in de onderbouw activiteiten worden ontwikkeld 2. De leerkrachten. Zij gaan dagelijks met de kinderen om en zullen in de praktijk de projecten uitvoeren. De mediacoach kan hen daarbij ondersteunen. Ook in het MT zal het onderwerp mediawijsheid regelmatig aan bod moeten komen 3. De ouders. Zij zijn een belangrijke doelgroep, zeker op de Tweede Openluchtschool, die een hechte, kleinschalige en betrokken gemeenschap vormt. Hun steun is van groot belang, zij moeten het mediabeleid dragen en er zal goed moeten worden afgestemd over wat er nodig is. Van belang daarbij is een goede informatievoorziening over de media-activiteiten, die zullen plaatsvinden 25 Hoofdstuk 4 Doelstellingen De hoofddoelstelling Het bevorderen van mediawijsheid zoals passief als actief bij leerkrachten en leerlingen en ouders. Ik beschrijf hieronder enige subdoelstellingen per doelgroep Subdoelstellingen Kinderen gr 5 t/m 8 De kinderen kennen de media om zich heen en ze zijn zich bewust hoe zij deze gebruiken De kinderen leren begrijpen hoe beelden tot stand komen en ze leren de boodschap erin herkennen Kinderen leren (media) bronnen te beoordelen en ze leren na te denken over de invloed die deze op hen hebben De kinderen zien in dat hun mediagedrag consequenties heeft. Ze kunnen op verantwoorde wijze media- inhoud consumeren e produceren Daarbij ook: Het ontwikkelen van technische computervaardighede n zoals de basiskennis WORD en het maken van een Powerpoint presentatie Leerkrachten De leerkrachten weten wat mediawijsheid inhoudt en kennen de belangrijkste thema’s die daarin een rol spelen en kennen de 4 competentiefasen De leerkrachten zien het belang ervan in, dat mediawijsheid een vast onderdeel in het lesprogramma wordt Ze kunnen zelf met behulp van daarvoor bestemde lesmaterialen medialessen geven Voor de leraren die dat nodig hebben: verbeteren van eigen technische computervaardigheden en andere vaardigheden op het internet Ouders De ouders worden betrokken bij de activiteiten/lessen op het gebied van mediawijsheid. Ze worden op de hoogte gehouden en hun kan worden gevraagd actief mee te werken met de lessen mediawijsheid Door middel van thematische ouderavonden komen ouders met elkaar en met de school in gesprek over de invloed van de media, over keuzes die daarbij gemaakt kunnen worden 26 Hoofdstuk 5 Planning Periode I Januari 2011 tot juli 2011 Introductieperiode De introductieperiode staat in het teken van 1. Informatie over het thema mediawijsheid en bijscholing technische vaardigheden Leerkrachten Enquête leerkrachten mediawijsheid (concept in bijlage 6) Korte introductiecursus voor alle leerkrachten over mediawijsheid op studiedag 18 februari door de MediaCoach ICT er geeft voorlichting over bijhouden van de website door groepsleerkrachten en een les over het maken van een Powerpoint presentatie Leerkrachten geven één les mediawijsheid in hun groep Evaluatie juli Leerlingen De leerlingen van de groepen 5 t/m 8 krijgen na 18 februari één les van de eigen leerkracht: Thema Veilig internet (of een nader te bepalen ander thema) Evaluatie juli Ouders De start van een vaste rubriek mediawijsheid in de tweewekelijkse Nieuwsbrief door de MediaCoach. Informatie op de website van de school over de rol van de MediaCoach en over de media activiteiten Evaluatie juli 2. Pilotprojecten media-activiteiten met kleine groepjes leerlingen uit de groepen 6 t/m 8 Ook vinden er in de eerste periode een paar pilot projecten plaats o.l.v. de mediacoach. Ik hoop, dat deze projecten, waarin een en ander concreet zichtbaar wordt, als een stimulans zullen werken voor de leerkrachten om aan de slag te gaan. De leerlingen spelen hierbij een grote rol 27 Leerlingen groep 6 Een groepje van 4 leerlingen krijgt de cursus “Veilig internet” aangeboden door de MediaCoach Het bestaande lesmateriaal wordt getest en eventueel aangepast Evaluatie juli Leerlingen groep 7 Een groepje van 4 leerlingen gaat aan de slag met het thema reclame Evaluatie juli Leerlingen groep 8 Een groepje leerlingen gaat aan de slag met het maken van een internetgame (m.b.v. Pauline Maas, GameMaker4You Evaluatie juli 3. Er wordt een start gemaakt met het opstellen van een internetprotocol: ICT-er en media coach maken alvast een opzet Periode II september 2011 tot december 2011 Startperiode activiteiten mediawijsheid voor de groepen 6 t/m 8 Leerkrachten Leerkrachten van de groepen 6, 7 en 8 kiezen één thema waarover lessen kunnen worden gegeven. De MediaCoach begeleidt hen daarbij en zorgt voor benodigde materialen en kennisaanbod Verdere bijscholing in computervaardigheden voor alle leerkrachten Bespreken van het internetprotocol Evaluatie december 2011 Leerlingen 6 t/m 8 In elke groep wordt één thema behandeld (een keus uit bijvoorbeeld: Veilig Internet, Reclame, Informatiebronnen, mobiele telefoon ) Bespreken van internetregels ( in de kinderraad en in de klassen) Evaluatie december 2011 Ouders Er wordt een ouderavond georganiseerd over mediawijsheid Ouders worden van informatie voorzien d.m.v. de Nieuwsbrief Evaluatie: na de ouderavond (daarbij ook vragen naar voorkeur thema’s mediawijsheid) 28 Periode III januari 2012 tot juli 2012 Vervolg activiteiten mediawijsheid September 2012 tot december 2012 Leerkrachten Verdere scholing door MediaCoach over thema’s mediawijsheid Kiezen van werkvormen/ activiteiten Ontwikkelen van een aantal activiteiten op het gebied van mediawijsheid, die kunnen worden aangeboden aan kleine groepen in circuitvorm (daarbij kunnen professionals worden ingeschakeld als budget wordt goedgekeurd zie:hfst 7) Evaluatie Leerlingen 5 t/m 8 ouders Krijgen in kleine Blijven op de hoogte groepjes activiteiten d.m.v. de Nieuwsbrief aangeboden over Eventueel ouders mediawijsheid (nader inschakelen bij de te bepalen bijvoorbeeld activiteiten in kleine wikikids) groepjes Eén van de groepen ( 7 of 8) gaat op excursie naar de Stichting Beeld & Geluid in Hilversum Evaluatie Evaluatie Planning langere termijn Januari 2013 tot juli 2015 Keuze voor structurele activiteiten in het lesprogramma Uitbouw en implementatie activiteiten mediawijsheid Ontwikkelen van activiteiten voor de groepen 1 t/m 4 Elk half jaar een evaluatie 29 Hoofdstuk 6 Benodigdheden De lessen over media wijsheid moeten een structurele plaats krijgen in het lesprogramma. Daarvoor zijn nodig: Apparatuur: Voldoende goed werkende computers. Op dit moment zijn er in de groepen 5 tot en met 8 per klas 4 computers met internet aanwezig. Dat is 1 computer voor 6 à 7 leerlingen. (1 van de computers in de klas wordt gebruikt voor leerlingenzorg bijvoorbeeld dyslexie) Een goed en snel werkende internetverbinding De computers zijn aangesloten op een netwerk QLICT Deze verbinding werkt over het algemeen prima en bij problemen is er een snelle en adequate helpdesk Digiborden. Deze zijn nu aanwezig in de groepen 3 tot en met 8. De groepen 1 en 2 krijgen deze ook binnenkort Personele inzet: Een ICT-er: op dit moment heeft een van de leraren ICT in zijn takenpakket. Hij heeft er geen vrij geroosterde lesuren voor. Een mediacoach die activiteiten op het gebied van mediawijsheid coördineert. Wenselijk zou zijn voor deze functie 0,1 FTE ter beschikking te stellen, in ieder geval de eerste 2 jaar. Inzet externe professionals voor workshops (bijvoorbeeld games maken of stopmotion animaties. Lesmaterialen, excursies: Lesmaterialen voor mediawijsheid. Er is veel online12 te vinden en gratis te downloaden en er zijn materialen waaraan kosten zijn verbonden Geld voor een jaarlijks excursie van een van de bovenbouwgroepen naar het Museum voor Beeld en Geluid 12 Zie bijlage 8.6 30 Hoofdstuk 7 Benodigd budget Voorlopige begroting Eenmalige aanschaf Lesmaterialen/boeken (van bv. Pestweb, Mediarakkers) € 150,00 Jaarlijks terugkerende uitgaven Excursie naar Museum Beeld en Geluid € 4,50 per ll 30x Gastdocenten workshops http://www.cinekid.nl/nl/educatie/workshops/prijzen 1 x2,5 uur € 135,00 € 425,00 Personele inzet: Inzet Mediacoach gedurende eerste 2 jaar Coaching leerkrachten begeleiden van kinderen taken worden geleidelijk minder, als leerkrachten zijn bijgeschoold 0,1 FTE Mediacoach (eerste 2 jaar) op jaarbasis TOTAAL € 5000,00 €5710,00 31 Hoofdstuk 8 Evaluatie Het is van groot belang de activiteiten op het gebied van mediawijsheid steeds goed te evalueren. Leerkrachten: Mediawijsheid zou een vast tweemaandelijks punt op de agenda moeten worden, waarbij voortdurend de activiteiten van de voorgaande periode worden geëvalueerd. Wat ging er goed/niet goed? Welke aanpassingen zijn gewenst? Zijn de gestelde doelen haalbaar? Leerlingen: Hoe ervaren zij de lessen mediawijsheid? Hebben zij tips ter verbetering? In de leerlingenraad zou het thema mediawijsheid een plek kunnen krijgen. Ouders: Hoe ervaren zij de aandacht voor mediawijsheid? Evaluaties van ouderavonden om een aanbod op maat te maken. Het is aan te bevelen bij het plannen van ouderavonden ook de evaluatie(formulieren) mee te nemen. 32 Hoofdstuk 9 Literatuurlijst 1. Advies Raad voor Cultuur "Mediawijsheid. De ontwikkeling van nieuw burgerschap" Juli 2005, kosteloos te downloaden via: www.cultuur.nl 2. Brief minister Plasterk aan de 2e Kamer (18 april 2008) inzake mediawijsheid Kosteloos te downloaden via: http://www.minocw.nl/documenten/5242.pdf 3. Patti Valkenburg, Beeldschermkinderen - Theorieën over kind en media ISBN 90 473006 0 2 (paperback, 2007) 4. Liesbeth Hop & Bamber Delver De WIFI-generatie. Vliegensvlug en vogelvrij. Jeugd op het mobiele internet . ISBN 978 9080 9076 52 5. Liesbeth Hop Reclame? Weet wat je ziet ISBN 90 809076 2 6 6. Bamber Delver i.s.m. ministerie EZ Slim en safe internetten ISBN 90 809076 1 8 7. Bamber Delver & Liesbeth Hop, Pesten is laf! Cyberpesten is laffer ISBN 90 809076 4 5 8.Stichting Mijn Kind Online, Handboek Mediawijsheid. Praktische gids en inspiratie voor het onderwijs http://mijnkindonline.nl/1632/handboek-mediawijsheid.htm In Bijlage 7 heb ik een groot aantal online, gratis te verkrijgen, zeer bruikbare lesmaterialen bij elkaar gezocht die kunnen worden gebruikt bij de medialessen 33 10. Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 8 Verwachtingen collega’s en directie Interviews met ouders Vragenlijst enquête 95 leerlingen van de Tweede Openluchtschool te Amsterdam Resultaten enquête Interview met twee leerlingen Enquête mediagebruik leerkrachten Online lesmaterialen mediawijsheid Protocol cyberpesten Tweede Openluchtschool 34 Bijlage 1 Verwachtingen van collega’s 35 Bijlage 1 Mediacoach: verwachtingen van collega’s “Er is dus een nieuw fenomeen om in je klas in goede banen te leiden....” Van de 13 collega’s waren er 5, die inhoudelijk reageerden en concrete verwachtingen uitspraken: 38,5% 3 collega’s gaven aan, dat ze geen idee hadden hoe te reageren, omdat ze zich niets konden voorstellen bij een mediacoach: 23% 5 collega’s reageerden helemaal niet: 38,5% De verwachtingen van 38,5 % van de collega’s zijn onder te verdelen in: Overdracht van kennis, informatie: Overdracht van de kennis hoe de leerlingen om moeten gaan met Facebook, Hyves, etc. Overdracht van welke gevaren er zijn op het net. “Ik zou graag willen dat jij een informatieles over dit onderwerp bedenkt die elke leerkracht, vooral bovenbouw, aan het begin van het jaar, zou moeten geven”. “Ik pleit er ook voor dat er jaarlijks informatie en tips naar ouders toegaat”. “Als jij media coach bent in de toekomst, hoop ik van jou tips te krijgen over waar ik als leerkracht specifiek op moet letten bij pesten via de computer, welke sites echt niet geschikt zijn voor kinderen tot 12 jaar,hoe ik het beste kan reageren als ouders met dit soort problemen komen en hoe de voorlichting over media het beste aan ouders en kinderen gegeven kan worden”. “Ik hoop dat jij de kennis die jij hebt/krijgt aan ons overdraagt zodat wij dit weer kunnen overdragen aan de kinderen. Zo kunnen wij de kinderen leren goed om te gaan met de nieuwe media”. “Ik zou het wel leuk vinden een korte lijst te kregen met de verschillende communicatiemogelijkheden en voor wie deze kanalen openstaan, al dan niet met toestemming van de zender.” Directe ondersteuning/preventie: “ iemand die preventief werkt in het geval van mogelijke problemen en adequaat kan reageren wanneer deze zich toch voordoen”. “Hulp bij het voorkomen dat er te veel bloot op het digibord verschijnt in videoclips of dat er schuttingtaal wordt uitgesproken in filmpjes”. Maken van beleid/afspraken op schoolniveau “Beleid hoe wij als school om moeten gaan met de nieuwe media (telefoon, internet, enz. ”). 36 “Verder heb ik behoefte aan schoolafspraken. Zo willen mijn leerlingen in de pauze gebruik maken van bijvoorbeeld YouTube om muziek op te zetten of programma's te bekijken”. Specialist in het team: “Ik zou graag een specialist willen hebben die het team, ouders en kinderen ondersteunt bij de mogelijkheden van de verschillende media 37 Bijlage 2 Enquête Mediawijsheid 38 Bijlage 2 Enquête Mediawijsheid Maak het rondje dat op jou van toepassing is zwart Ik ben een 0 meisje Ik ben 0 8 jaar 0 jongen 0 9 jaar 0 10 jaar 0 11 jaar 0 12 jaar 1. Apparaten In de huiskamer of keuken of een andere gemeenschappelijke ruimte: 1.Wij hebben thuis één of meer computers 0 nee 0 1 0 meer … 2. Wij hebben thuis één of meer laptops 0 nee 0 1 0 meer… 2. Wij hebben thuis één of meer tv’s 0 nee 0 1 0 meer … 3. Wij hebben thuis één of meer spelcomputers 0 nee 0 1 0 meer… 0 ja 0 ja 0 ja 0 ja Op mijn kamer Ik heb een computer of laptop met internet op mijn kamer nee Ik heb een tv op mijn kamer 0 ja Ik heb een webcam 0 ja Zo ja: ik gebruik een webcam altijd als ik online ben 0 soms Ik heb een spelcomputer op mijn kamer 0 ja 0 Nintendo DS 0 PSP 0 Playstation 3 0 Nintendo Wii 0 een andere 2. Mobiele telefoons Ik heb een mobiele telefoon Ik heb internet op mijn mobieltje 0 ja 0 ja 0 ja 0 0 nee 0 nee 0 0 nee 0 X Box 360 0 nee 0 nee 3. Internet Noem eens 3 sites die je het liefst bezoekt, als je op het internet surft: 1………………………………………… 2…………………………………………..3………………………………. Ik chat Ik heb een eigen emailadres 0 nooit 0 ja 0 soms 0 nee 0 vaak 39 Ik zit op 0 Hyves Runescape 0 vul zelf in…… 0 MSN 0 Habbo 0Sugababes 0 World of Warcraft 0 0 CU2 0 Superdudes Als je op Hyves zit: ik heb een openbaar profiel dat voor iedereen zichtbaar is Ik laat alleen vrienden toe Ik laat ook vrienden van vrienden toe Ik overleg met mijn ouders wie ik toelaat 0 ja 0 ja 0 ja 0 ja 0 nee 0 nee 0 nee 0 nee 4. Televisie Noem eens 3 programma’s die je heel leuk vindt: 1……………………………………….. 2…………………………………….3………………………………………… Hoe lang kijk je (ongeveer) per dag televisie? 0 kwartier 0 half uur 0 1 uur 0 anderhalf uur 0 langer 0 geen idee 5. Games Ik houd van gamen 0 ja 0 nee Noem eens een paar games(spelletjes) die jij speelt: 1………………………………………….2………………………………….3…………………………….. Heb je wel eens gehoord van de PEGI wijzer? 0 ja 0 nee 6. Regels We hebben thuis afspraken over hoe lang ik op de computer mag per dag 0 ja 0 nee Zo ja, hoe lang mag je per dag op de computer? 0 kwartier 0 half uur 0 1 uur 0 anderhalf uur 0 langer Mag je in het weekend langer? 0 ja 0 nee Hoe lang (ongeveer)? ……………………… We hebben thuis afspraken over welke sites er mogen worden bezocht en welke niet 0 ja 0 nee We hebben thuis afgesproken, dat ik geen privégegevens aan iemand geef, die ik niet ken 0 ja 0 nee 7. Een paar andere vragen: Ben je zelf wel eens gepest via het internet? 0 ja 0 nee Heb je wel eens gehoord, dat een ander kind is gepest via het internet? 0 nee Pest je zelf wel eens via het internet? 0 ja 0 nee Heb je wel eens iets betaald via het internet? 0 ja 0 nee Heb je je wachtwoord wel eens aan iemand verteld? 0 ja 0 nee 0 ja 40 Tenslotte een moeilijke vraag Als je zou mogen kiezen tussen: 0 televisie 0 mobieltje 0 computer 0 laptop en je mag er maar één houden, wat kies je dan? Bedankt voor het invullen van de vragen. 0 spelcomputer 41 Bijlage 3 Uitslag enquête, geordend naar leeftijd en geslacht 42 Bijlage 3 Onderzochte groep: Jongens Jongens 8 jaar Jongens 9 jaar Jongens 10 jaar Jongens van 11 jaar Jongens 12 jaar Totaal aantal: 12 aantal: 13 aantal: 15 aantal: 4 aantal: 3 47 jongens Meisjes Meisjes 8 jaar Meisjes 9 jaar Meisjes 10 jaar Meisjes van 11 jaar Meisjes 12 jaar Totaal aantal: 11 aantal: 16 aantal: 3 aantal 17 aantal:1 48 meisjes Jongens 8 jaar aantal: 12 Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet 5 42% TV 4 33% Zonder internet 3 25% Met internet 1 8% Gebruik: Eigen emailadres: 3 25% In bezit van mobiele telefoon Chatten (regelmatig of soms) 33% Populaire sites op internet: 1. YouTube 2.Speeleiland.nl 3. Spele.nl 4 11 7 4 92% 58% 33% Hyves 43 1 jongen heeft een Hyves account Openbaar profiel Alleen voor vrienden 1 Vrienden van vrienden Overleg met ouders over toelaten van vrienden Populaire tv programma’s: 1. Disney XD 2.Nickelodeon 3.Eredivisie 2 11 92% 8 67% 17% Gamen Liefhebbers van gamen Spelcomputer 100% 8% 67% aanwezig Populaire games: 1.Pokémon 7 2.Mario Kart of Bros 3.FIFA 10-Lord of the Rings 58% 4 33% 2-2 17% Pegiwijzer: Wel eens gehoord van de Pegiwijzer 0% Afspraken met ouders over: Computertijd 0 5 Sites die bekeken mogen worden 33% Het verstrekken van privégegevens 83% Digitaal pesten: Zelf gepest Gehoord, dat anderen zijn gepest 25% Zelf pesten Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web 25% “met me moeder” Wachtwoord aan een ander verteld 25% 42% 4 10 2 17% 3 4 33% 3 4 44 Fijnste apparaat: Laptop computer Spelcomputer 2 4 1 17% 25% mobieltje ? televisie 5 42% Meisjes 8 jaar aantal: 11 Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet 4 36% TV 1 9% 2 18% 4 36% In bezit van mobiele telefoon Zonder internet Met internet Gebruik: Eigen emailadres: Chatten (regelmatig of soms) 9% Populaire sites op internet: 1. Spele.nl 1. YouTube 3. Speeleiland.nl 1 6 6 55% 55% 5 45% Hyves 3 meisjes hebben een Hyves account 27% Openbaar profiel Alleen voor vrienden Vrienden van vrienden Overleg met ouders over toelaten van vrienden Weet het niet 1 Populaire tv programma’s: 1. Disney XD / Disney Channel 1.Nickelodeon 4 4 0 1 0 1 9% 9% 9% 36% 36% 45 3.Amika-Spongebob 2-2 18% Gamen Liefhebbers van gamen 5 45% Spelcomputer 11 92% 3 2 1 27% 18% 9% aanwezig Populaire games: 1.Mario (Kart, Bros) 2. Sonic (Olympics, Ik zing) 3. Laura’s Passion Mode Pegiwijzer: Wel eens gehoord van de Pegiwijzer 1 Afspraken met ouders over: Computertijd 4 9% 36% Sites die bekeken mogen worden 5 45% Het verstrekken van privégegevens 7 63% Digitaal pesten: Zelf gepest 1 9% Gehoord, dat anderen zijn gepest 5 45% Zelf pesten 0 0% Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web 0 0% Wachtwoord aan een ander verteld 0 0% Fijnste apparaat: Laptop computer Spelcomputer 5 1 45% 9% mobieltje televisie 3 2 27% 18% 46 meisjes 9 jaar aantal: 16 + meisjes 10 jaar aantal:3 Totaal 19 meisjes Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet 9 TV 5 47% 26% In bezit van mobiele telefoon Zonder internet Met internet 9 3 47% 16% Gebruik: Eigen emailadres: Chatten (regelmatig of soms) 11 10 58% 53% Populaire sites op internet: 1. Spele.nl 2.Speeleiland.nl 3. YouTube 10 6 4 53% 32% 21% Hyves 11 meisjes hebben een Hyves account 58% Openbaar profiel Alleen voor vrienden Vrienden van vrienden Overleg met ouders over toelaten van vrienden 1 7 3 4 5% 37% 16% 21% Populaire tv programma’s: 1. Disney XD / Disney Channel 2. Spangas 3.Jeugdjournaal 9 8 4 47% 42% 21% Gamen Liefhebbers van gamen Spelcomputer aanwezig 8 15 42% 79% 8 6 42% 32% 3 16% Populaire games: 1.Mario (Kart, Bros, Party) 2.Laura’s Passion (babysitten, paarden verzorgen, Schooljuffrouw, ) 3. Braintraining Pegiwijzer: 47 Wel eens gehoord van de Pegiwijzer 0 Afspraken met ouders over: Computertijd Sites die bekeken mogen worden Het verstrekken van privégegevens 6 0% 32% 6 32% 12 63% Digitaal pesten: Zelf gepest Gehoord, dat anderen zijn gepest 1 9 5% 47% Zelf pesten 0 0% Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web 2 10% 5 26% Wachtwoord aan een ander verteld “aan mijn vriendin” Fijnste apparaat: Laptop: 11 mobieltje 6 58% 32% Jongens 9 jaar televisie: 2 10% aantal: 13 Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet 8 62% TV 5 38% Zonder internet Met internet 11 8 85% 62% Gebruik: Eigen emailadres: Chatten (regelmatig of soms) 6 7 46% 54% Populaire sites op internet: 1. Spele.nl 1. YouTube 2.Speeleiland.nl 8 8 6 62% 62% 46% In bezit van mobiele telefoon Hyves 4 jongens hebben een Hyves account 31% 48 Openbaar profiel 2 Alleen voor vrienden 5 Vrienden van vrienden 0 Overleg met ouders over toelaten van vrienden Populaire tv programma’s/zenders: 1. Disney XD / Disney Channel 1. Nickelodeon 3.Simpsons 2 6 6 2 Gamen Liefhebbers van gamen Spelcomputer aanwezig Populaire games: 1.Mario (Kart, Bros, Olympische Spelen) 1. Spelen van Realfogs (gratis downloaden) 3.FIFA 46% 46% 15% 11 12 85% 92% 3 3 23% 23% 2 15% Pegiwijzer: Wel eens gehoord van de Pegiwijzer 0 Afspraken met ouders over: Computertijd Sites die bekeken mogen worden Het verstrekken van privégegevens 15% 38% 0% 15% 3 0% 23% 5 38% 8 62% Digitaal pesten: Zelf gepest Gehoord, dat anderen zijn gepest 5 8 38% 62% Zelf pesten 3 23% Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web 2 15% Wachtwoord aan een ander verteld 2 15% Fijnste apparaat: Laptop: 5 mobieltje 2 38% 15% televisie: 2 15% Jongens 10 jaar aantal: 15 Spelcomputer 4 31% Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet 6 40% 49 TV 4 26% Zonder internet 11 73% Met internet 3 20% Gebruik: Eigen emailadres: 1 7% Chatten (regelmatig of soms) 3 20% Populaire sites op internet: 1. Spele.nl 2.Hyves 3. YouTube –Speeleiland.nl 11 7 3-3 73% 47% 20% 2 7 2 2 13% 47% 13% 13% In bezit van mobiele telefoon Hyves 7 jongens hebben een Hyves account Openbaar profiel Alleen voor vrienden Vrienden van vrienden Overleg met ouders over toelaten van vrienden Populaire tv programma’s: 1. Spongebob 2. Zack en Cody-jeugdjournaal The Simpsons-South Parc Phineas en Ferb 3 2-2-2-2-2 20% 13% Gamen Liefhebbers van gamen 11 73% Spelcomputer 11 73% aanwezig Populaire games: 1.Mario (Kart, Bros, Olympics) 2. Pokémon-FIFA-Sim City 9 2-2-2 60% 13% Pegiwijzer: Wel eens gehoord van de Pegiwijzer Afspraken met ouders over: Computertijd 3 5 20% 33% 50 Sites die bekeken mogen worden 9 60% Het verstrekken van privégegevens 13 87% Digitaal pesten: Zelf gepest 0 0% Gehoord, dat anderen zijn gepest 9 60% Zelf pesten 0 0% Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web 5 33% 6 40% Wachtwoord aan een ander verteld “Aan mij BFF” Fijnste apparaat: Laptop computer Spelcomputer 6 2 40% 13% Meisjes van 11 jaar mobieltje televisie 1 7% 2 13% 4 26% aantal 17 Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet 3 17% TV 3 17% Zonder internet 9 53% Met internet 3 17% Gebruik: Eigen emailadres: 6 35% In bezit van mobiele telefoon Chatten (regelmatig of soms) 6 35% 51 Populaire sites op internet: 1.Hyves 6 2.YouTube 5 3. Spele.nl 4 35% 29% 23% Hyves 6 meisjes hebben een Hyves account 35% 2 een MSN account 12% 1 een HABBO account 6% Openbaar profiel Hyves Alleen voor vrienden Vrienden van vrienden Overleg met ouders over toelaten van vrienden “Soms”) 1 5 1 0 6% 29% 6% 0% ( 1 Gamen Liefhebbers van gamen 4 23% Spelcomputer 8 47% Populaire tv programma’s: 1.Zack en Cody 2.Klokhuis-Animal Planet -Spangas-Ik houd van Holland 3.Jeugdjournaal The Voice of Holland 4 3-3-3-3 23% 17% 2-2 12% aanwezig Populaire games: 1.Mario (Kart, Bros, Party And the Olympics) 9 2.Sims 2 Geen andere spelen die meer dan 1 keer zijn genoemd Pegiwijzer: Wel eens gehoord van de Pegiwijzer 2 Afspraken met ouders over: Computertijd 3 59% 12% 12% 17% Sites die bekeken mogen worden 5 29% Het verstrekken van privégegevens 6 35% Digitaal pesten: Zelf gepest 1 6% Gehoord, dat anderen zijn gepest 3 17% 52 Zelf pesten “Zeker niet!!!!” Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web Wachtwoord aan een ander verteld “Aan papa en mama” Fijnste apparaat: Laptop computer Spelcomputer 4 1 23% 6% mobieltje 0% 0 0% 2 12& televisie 12 71% Jongens van 11 jaar 10 jaar 0 aantal 4 aantal: 19 Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet TV 2 2 50% 50% Zonder internet 4 100% Met internet 3 75% Gebruik: Eigen emailadres: 4 100% Chatten (regelmatig of soms) 4 100% In bezit van mobiele telefoon Populaire sites op internet: 1.Hyves.nl 3 75% 2.Speeleiland.nl-You Tube 2-2 50% Geen andere sites die meer dan 1 keer zijn genoemd Hyves 4 jongens hebben een Hyves account Openbaar profiel Alleen voor vrienden 2 2 50% 50% 53 Vrienden van vrienden Overleg met ouders over toelaten van vrienden 2 0 50% 0% Populaire tv programma’s: 1.Voice of Holland 2 50% Verder geen programma’s die meer dan 1 keer zijn genoemd. Genoemd zijn: Take me out, Wie is de mol?, de politie zit op mijn hielen, Expeditie Robinson, So you think you can dance Gamen Liefhebbers van gamen 3 75% Spelcomputer 4 100% aanwezig Populaire games: Call of Duty 50% 2 Verder geen spelen die meer dan 1 keer zijn genoemd. Genoemd zijn: Red Dead, Redemption, Battlefield, PesII, Mario kart, Skate, Eckley) Genoemd zijn: Pegiwijzer: Wel eens gehoord van de Pegiwijzer 3 75% Afspraken met ouders over: Computertijd 2 50% Sites die bekeken mogen worden 2 50% Het verstrekken van privégegevens 4 100% Digitaal pesten: Zelf gepest 0 0% Gehoord, dat anderen zijn gepest 2 50% Zelf pesten 0 0% Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web 3 75% Wachtwoord aan een ander verteld 1 25% Fijnste apparaat: Laptop mobieltje Spelcomputer 1 1 computer 1 televisie 1 54 25% 25% 25% 25% 4 kinderen van 12 jaar ( 3 jongens en 1 meisje) Media op eigen kamer: Computer of laptop met internet 1 25% TV 1 25% Zonder internet 2 50% Met internet 1 25% Gebruik: Eigen emailadres: 3 75% Chatten (regelmatig of soms) 3 75% In bezit van mobiele telefoon Populaire sites op internet: 1.YouTube 4 2.Hyves 3 3.Google 2 100% 75% 50% Hyves 3 kinderen hebben een Hyves account 75% Openbaar profiel Alleen voor vrienden Vrienden van vrienden Overleg met ouders over toelaten van vrienden 0 2 1 1 0% 59% 25% 25% Populaire tv programma’s: 1. Disney XD / Disney Channel 2 50% Verder geen programma’s die meer dan 1 keer zijn genoemd. Genoemd zijn: Politie op je hielen, Bloopers, DWDD, Voetbal International, Het huis Anabis Gamen Liefhebbers van gamen 3 75% Spelcomputer 3 75% aanwezig 55 Populaire games: een spelen die meer dan 1 keer zijn genoemd. Genoemd zijn: Pokémon Heartgold, FIFA II, Call of Duty, Mario, Leage of Legend, Flick fishing, Line Rider, , Laura’s Passion, Doode Jump, Uribesnauts Pegiwijzer: Wel eens gehoord van de Pegiwijzer 1 Afspraken met ouders over: Computertijd 2 Sites die bekeken mogen worden 100% Het verstrekken van privégegevens 25% 50% 0 2 50% Digitaal pesten: Zelf gepest 0 0% Gehoord, dat anderen zijn gepest 3 75% Zelf pesten 0 0% Betalen via internet Wel eens iets gekocht en betaald via web 1 25% Wachtwoord aan een ander verteld 2 50% Fijnste apparaat: Laptop mobieltje 1 25% televisie 2 50% Spelcomputer 1 25% 56 Bijlage 4 Interview met twee leerlingen 57 Bijlage 4 Interview met 2 jongens: Week 4 oktober 2010 C (12) en M (12) over “Call of Duty” (Pegi 18) M. heeft het spel van zijn moeder gekregen. Hij weet, dat het een spel is voor kinderen vanaf 18 jaar. Hij leerde het kennen via zijn broer (15 jaar) M. speelt het spel elke dag (ongeveer een uur en in het weekend langer) en C. speelt het “af en toe” (4 keer per week een half uur) , maar “ ik weet er heel veel van”. Vertel eens: wat maakt Call of Duty tot een leuk spel? “Het is leuk, je gaat steeds een level omhoog, je krijgt nieuwe titels, nieuwe wapens” Het leukste is: het spelen in een team met mensen van de hele wereld. Je kunt het ook alleen spelen, maar dan is het minder leuk” Leuk is ook dat je tijdnes het spelen met anderen uit de wereld kunt praten. “Mensen doden vinden we niet leuk, maar in dit spel gaat het om levels” “Kill streaks” is leuk: je kunt 25 keer iemand doden, zonder dat die echt dood gaat” Hoe hebben jullie de spelregels geleerd? Heel veel via YouTube, bijvoorbeeld over “spots” “vreemde geheime plekken bijvoorbeeld op het Dak. “blishes” “UAV is leuk: dan zie je niet alleen vliegtuig, maar ook alle poppetjes die erin zitten” Wel eens een nare ervaring gehad? Niet zelf ervaren, wel gehoord van “Red Ring of Death”, dat is een soort virus, je ziet 3 keer rood en dan is je X box kapot Broertje van 8 speelde het en die ging allemaal scheldwoorden gebruiken. Hij mag het niet meer spelen van mijn moeder X Box life gekocht voor 3 maanden en toen was profiel opeens weg na een paar weken “Je kunt ook bonuslevels kopen, maar dat moet ik aan mijn moeder vragen. Dat gaat via een creditcard” 58 Nog meer leuke spelen? C. vindt FIFA ook een leuk spel C. en M. kennen de Kijkwijzer, maar hebben nooit van PEGI gehoord. 59 Bijlage 5 Enquête mediagebruik leerkrachten (concept) 60 Bijlage 5 Vragen voor collega’s Ik ben een 0 Man 0Vrouw: 3. Leeftijd: 0 20-30 0 30-40 0 40-50 0 50-65 4. Hoeveel uur per dag gebruik je de volgende media gemiddeld? Tv: 0 1 uur 0 meer dan 3 uur 0 niet Computer/laptop: 0 1 uur 0 meer dan 3 uur 0 niet Mobiel: 0 1 uur 0 meer dan 3 uur 0 niet Radio 0 1 uur 0 meer dan 3 uur 0 niet Spelcomputer 0 1 uur 0 meer dan 3 uur 0 niet 0 2 uur 0 3uur 0 2 uur 0 3uur 0 2 uur 0 3uur 0 2 uur 0 3uur 0 2 uur 0 3uur Waarvoor gebruik je de media, het meest? (kies de 2 antwoorden die het meest op jou van toepassing zijn) 0 voor eigen informatie 0 voor sociale contacten/vrienden 0 voor werk 0 ontspanning 0 anders, nl ………………………………………………….. Social MediaVan welke groepen ben je lid? 0 msn/ vergelijkbare programma’s 0 Hyves 0 Twitter 0 Facebook 0 LinkedIn 0 Schoolbank Wat plaats je wel eens op internet van jezelf? 0 Foto’s 0 Filmpjes 0 Persoonlijke gegevens (adres, telefoonnummer, e-mail adres) 0 anders, nl ………………………………………………….. Welke vaardigheden wil je leren? (maximaal 3 antwoorden) 0 de juiste informatie vinden 0 muziek/films downloaden 0 de gevonden informatie op betrouwbaarheid beoordelen 0 e-mail verzenden 0 website maken 0 met photoshop werken 0 een powerpoint presentatie maken 0 online winkelen 61 Bijlage 6 Online lesmaterialen mediawijsheid voor het basisonderwijs 62 Bijlage 6 Lesmaterialen voor het Basisonderwijs: Handige gratis downloads (cyberpesten) voor leerkrachten: (Stichting de Kinderconsument) http://www.dekinderconsument.nl/pdf/sos_leerkrachten.pdf http://www.dekinderconsument.nl/pdf/Mr.Ctrl%20Handleiding.pdf http://www.dekinderconsument.nl/pdf/Berichtgeschiedenis_MSN_instell en.pdf http://www.kinderconsument.nl/pdf/Pesten%20voor%20Dummies.pdf http://www.kinderconsument.nl/pdf/KCpolitiefolder.pdf Download de pestenquête Lessen over Mediawijsheid van Stichting MediaRakkers: http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Media_Makkers _2.0_Module_1.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Media_Makkers _2.0_Module_2.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Media_Makkers _2.0_Module_3.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Media_Makkers _2.0_Module_4.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Media_Makkers _Evaluatieformulier.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/1158094520.pd f Lessen over Reclame van Stichting MediaRakkers .Het Reklame Rakkers materiaal is geschikt voor de groepen 4 tot en met 8 van het basisonderwijs en bestaat standaard uit een docentenhandleiding, een set van 25 leerlingenboekjes en 63 videomateriaal. http://www.mediarakkers.nl/index.php?option=com_content&view=cate gory&layout=blog&id=94&Itemid=202 http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Module1.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Module2.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Module3.pdf http://www.mediarakkers.nl/images/stories/lesmateriaal/Module4.pdf Veilig Internet Diploma Veilig Internet Junior (groep 5-6) Site: http://diplomaveiliginternet.kennisnet.nl/uitleg/lespakket -lesboek -werkschrift -leerkrachtenhandleiding -toetsvragen Diploma Veilig Internet (groep 7-8) lesboek -werkschrift -leerkrachtenhandleiding -toetsvragen Download het diploma Project wifi wijs in Duckstad http://www.wifiwijs.nl/index.php/wifiwijs/wifiwijs-in-duckstad http://www.wifiwijs.nl/index.php/phineas-a-ferb-geven-tips-over-veiliginternet Website maken: http://www.medialessen.nl/lessen/websitemaker Lesbrief Websitemaker basis 02 2008 [PDF 421 Kb ] Lesbrief Websitemaker gevorderd 02 2008 [PDF 742 Kb ] Gratis website maken zonder reclame: http://www.webklik.nl/ 64 Games maken http://www.game-maker.nl/educatief Encyclopedie voor en door kinderen: http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Hoofdpagina Projecten voor het basisonderwijs: http://www.grassroots.nl/projecten Literatuur online: Deel 1 – Theorie Deel 2 – Praktijk. Medialessen in de klas http://www.mijnkindonline.nl/uploads/Handboek%20Mediawijsheid%20v ersie%20website.pdf Ouders: Gezinsquiz: http://www.wifiwijs.nl/images/stories/quiz/gezinsquiz/quiz.swf Schooltv Mr Right: allerlei thema’s over media, internet: http://www.schooltv.nl/weekjournaal/2205296/mrright/category/2205284/gadgets-media/ Internet pesten Televisie maken Beelden bewerken Gamen Reclame eigen strip! Jouw website Mix je eigen muziek Je eigen website maken Je eigen game maken filmpje maken met je eigen player! Safe internet Maak je Online je eigen 65 Bijlage 7 Protocol Cyberpesten Tweede Openluchtschool 66 Cyberpesten Algemene definitie Cyberpesten is het systematisch kwetsen of bedreigen van personen via e-mail en Internet of bedreigen of lastigvallen via chatprogramma’s. De meest voorkomende vormen van digitaal pesten zijn: het versturen van anonieme mailtjes of smsjes; schelden via mail, chatbox of MSN een foto of filmpje van iemand op internet plaatsen zonder diens toestemming pesterijen op sociale netwerken zoals bijvoorbeeld HABBO Hotel Toelichting Cyberpesten gebeurt vaak anoniem. De daders voelen zich veilig en onherkenbaar, waardoor ze weinig terughoudend zijn Cyberpesten is directer en harder dan “gewoon” pesten. Omdat dader en slachtoffer niet in direct contact met elkaar staan, verschuiven hierdoor grenzen en gaat de dader verder omdat deze zich niet geremd voelt Het slachtoffer voelt zich onveiliger dan bij gewoon pesten want hij is nergens vrij; niet op school en ook niet thuis De impact van cyberpesten is veel groter dan bij gewoon pesten, omdat er veel meermensen zijn die via het internet kennis kunnen nemen van het cyberpesten Wat kan de school doen om cyberpesten tegen te gaan? Hoofdregel: Wat je offline niet doet, moet je online ook niet doen! (Bamber Delver, directeur van De Kinderconsument Preventie: Belangrijk is om op school het onderwerp bespreekbaar te maken en goede regels op te stellen voor het gebruik van het internet en mobieltjes Geef ouders, leerkrachten, maar ook kinderen voorlichting over dit onderwerp. Dit kan bijvoorbeeld door een avond te organiseren of een themaweek voor de kinderen. 67 Kinderen bewustmaken, dat ze hun privacy beschermen op het internet: Geef nooit persoonlijke informatie door op Internet, zoals namen, adressen en telefoonnummers tenzij je leerkracht daarvoor toestemming geeft Vertel meteen aan je leerkracht als je informatie tegenkomt waardoor je je niet prettig voelt of waarvan je weet dat dat niet hoort. Leg nooit verdere contacten met iemand zonder toestemming van je leerkracht Verstuur bij e-mail berichten nooit foto’s van jezelf of van anderen zonder toestemming van de leerkracht Beantwoord nooit e-mail waarin je gepest wordt of waarbij je je niet prettig voelt en meld dit meteen bij je leerkracht Spreek van tevoren met je leerkracht af wat je op Internet wilt gaan doen Hoe gaan wij op school met cyberpesten om? Het cyberpesten vindt grotendeels plaats buiten de school, waardoor direct ingrijpen moeilijk is voor leerkrachten. Dat betekent niet, dat de school zich daarom afzijdig kan houden. De gevolgen van digitaal pesten kunnen van invloed zijn op het sociale klimaat in de klas. Als er signalen komen van leerlingen, dat deze vorm van pesten voorkomt, nemen wij deze serieus. Cyberpesten wordt bespreekbaar gemaakt in de groep. Het is van groot belang dat de school duidelijk stelling neemt tegen pesten: dit geeft slachtoffers het gevoel dat ze gesteund worden en pesters het idee dat ze in de gaten gehouden worden en dat hun acties worden afgekeurd. Voor leerlingen die gepest worden is het belangrijk dat er een vertrouwenspersoon is bij wie ze terechtkunnen met hun problemen Bij het voorkomen van cyberpesten is een belangrijke rol weggelegd voor de ouders van leerlingen: zij zijn de enigen die thuis het internetgebruik van hun kinderen in de gaten kunnen houden. Bijscholing: Leerkrachten dienen op de hoogte te zijn van de technische mogelijkheden, de gevaren en risico’s van het internet. Leerkrachten zijn een belangrijke factor in de aanpak van cyberpesten omdat deze nieuwe vorm van pesten vaak in het een verlengde ligt van het (sterk schoolgerelateerde) klassieke pesten. Belangrijk is dat er aan gerichte bijscholing wordt gedaan Bijlage: cyberpesten 68 69 70
