WAV - Regelingen en voorzieningen

Regelingen en voorzieningen
CODE 2.3.4.61
WAV: algemene informatie voor werknemers en zzp'ers
bronnen
www.rijksoverheid.nl, Vraag en antwoord september 2011
Wie mag in Nederland komen werken?
Werknemers met de Nederlandse nationaliteit of de nationaliteit van een land van de Europese
Economische Ruimte (EER) mogen in Nederland werken. De EER bestaat uit de landen van de Europese
Unie (EU), plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. Ook werknemers met de Zwitserse nationaliteit
mogen in Nederland werken.
EU
Tot
-
de Europese Unie behoren de volgende landen:
België;
Frankrijk;
Bulgarije;
Griekenland;
Cyprus;
Hongarije;
Denemarken;
Ierland;
Duitsland;
Italië;
Estland;
Letland
Finland;
Litouwen;
-
Luxemburg;
Malta;
Nederland;
Oostenrijk;
Polen;
Portugal;
Roemenië;
-
Slovenië;
Slowakije;
Spanje;
Tsjechië;
Verenigd
Koninkrijk;
Zweden.
Werknemers uit andere landen
Werknemers uit Bulgarije, Roemenië en alle andere landen mogen alleen in Nederland werken:
als ze een verblijfsdocument hebben waarin de aantekening staat: 'Arbeid is vrij toegestaan'; of
als ze een paspoort hebben met een officiële sticker voor verblijfsaantekeningen, met daarop de
aantekening 'Arbeid is vrij toegestaan'; of
als de werkgever een geldige tewerkstellingsvergunning voor deze vreemdelingen heeft. De
vreemdeling moet wel een geldige verblijfstitel hebben.
Uitzonderingen buitenlandse werknemers
Voor bepaalde groepen buitenlandse werknemers geldt een uitzondering. De volgende groepen kunnen
hierdoor makkelijker aan de slag:
Internationale concernmedewerkers, studenten, assistenten in opleiding, artiesten en musici. Meer
informatie voor deze groepen is te verkrijgen bij het UWV WERKbedrijf.
Voor asielzoekers en kenniswerkers gelden speciale regels.
Niet-Europese studenten die in Nederland studeren en stage willen lopen, hoeven geen
tewerkstellingsvergunning te hebben.
Voor hogere leidinggevenden, specialisten, sportcoaches, sporters en artiesten geldt een aparte
aanvraagprocedure. Meer informatie hierover geeft het UWV WERKbedrijf.
Dienstverleners uit de EU
Bij grensoverschrijdende dienstverlening gelden speciale regels. Dienstverleners uit de Europese Unie
hoeven geen tewerkstellingsvergunning aan te vragen als zij in Nederland werken met werknemers uit
een land waarvoor geen vrij verkeer van werknemers geldt. De buitenlandse dienstverlener moet wel
vooraf informatie verstrekken aan het UWV WERKbedrijf over het bedrijf, de aard van de dienst(en) en
de identiteit van de werknemers.
Klantdienstwijzer IND
Op de website van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vindt u de Klantdienstwijzer. Hiermee
kunt u bijvoorbeeld bekijken of u in uw situatie een tewerkstellingsvergunning nodig heeft en of u zich
ergens moet laten registreren bij indiensttreding.
1
CODE 2.3.4.61
Regelingen en voorzieningen
Mag een asielzoeker in Nederland werken?
Als asielzoeker mag u 24 weken per jaar in Nederland werken. Voorwaarde is dat u niet uitzetbaar bent
en dat u meer dan 6 maanden wordt opgevangen door het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA)
of door een gemeente. De werkgever moet eerst voor u een tewerkstellingsvergunning aanvragen bij het
UWV WERKbedrijf.
Jongere werknemers
Ook als u jonger dan 18 jaar bent, mag u als asielzoeker onder de hiervoor genoemde voorwaarden in
Nederland werken. Uw werkgever moet zich dan ook houden aan de regels voor arbeid door jongeren.
Uitzondering voor artiesten
Als u werkt als artiest, musicus of filmmedewerker mag u in een periode van 24 weken maximaal 14
weken werken. Dit geldt ook als het uw werk is musici of artiesten technisch te ondersteunen.
Moet een werkgever mij als buitenlandse werknemer het cao-loon betalen?
Als een werkgever een tewerkstellingsvergunning voor u heeft gekregen, is hij verplicht u het geldende
cao-loon (of het marktconforme loon) te betalen. Als u slechts enkele dagen of weken werkt, moet de
werkgever u in ieder geval een inkomen betalen dat gelijk is aan het wettelijk minimumloon voor een
hele maand.
Geen tewerkstellingsvergunning
Het kan zijn dat geen tewerkstellingsvergunning nodig is, bijvoorbeeld omdat u uit een land binnen de
Europese Unie komt. Ook als uw werkgever geen tewerkstellingsvergunning voor u nodig heeft, mag hij u
niet minder betalen dan het loon dat voor uw sector geldt volgens een algemeen verbindend verklaarde
cao. Daarnaast moet uw werkgever voldoen aan de andere algemeen verbindend verklaarde Nederlandse
cao-bepalingen. Het gaat dan om belangrijke arbeidsvoorwaarden zoals werk- en rusttijden,
vakantiedagen en gezondheid, veiligheid en hygiëne.
Onder welke voorwaarden kunnen buitenlandse topartiesten in Nederland werken?
Werkgevers in het toneel, theater, opera, musical, klassieke muziek, dans en cultuurwerkplaatsen
kunnen onder bepaalde voorwaarden artiesten inhuren uit landen waarvoor geen vrij verkeer van
werknemers geldt. Artiesten die tot de top behoren in hun branche, krijgen sneller een
tewerkstellingsvergunning. Wie er tot de top behoort, wordt bepaald aan de hand van het salaris van de
artiesten.
Sneller een tewerkstellingsvergunning voor topartiest
In het algemeen geldt het volgende. Om werknemers in te huren vanuit landen buiten de Europese
Economische Ruimte (EER), heeft een werkgever meestal een tewerkstellingsvergunning nodig. De
werkgever vraagt deze aan bij het UWV WERKbedrijf (voorheen CWI). Minimaal 5 weken voordat de
werkgever de tewerkstellingsvergunning aanvraagt, moet hij of zij de vacature daar ook aanmelden.
Topartiesten uit de hierboven genoemde branches krijgen sneller een tewerkstellingsvergunning, omdat
er in hun geval geen vacatures bij het UWV WERKbedrijf hoeven te worden gemeld. Ook hoeft er niet
meer onderzocht te worden of er ook Nederlandse werkzoekenden voor de betrokken functie zijn.
Inkomen buitenlandse topartiest
Beroepen topartiesten
Bruto maandsalaris in euro
(afgeleid van het jaarsalaris)
vanaf
Aanvoerder 2e violen, altviolen en contrabassen
Acteur
Artistiek (adjunct) directeur dans / musical / cultuurwerkplaats
Artistiek leider of artistiek adviseur muziek / opera
Artistiek projectcoördinator cultuurwerkplaats
Choreograaf
Danser / musicalartiest
Dirigent
Eerste concertmeester 4.077
Eerste blazer of soloblazer, eerste harpist of eerste paukenist
Kernbegeleiding afdelingen cultuurwerkplaats
2
2.383
4.233
2.987
4.020
2.118
3.200
2.071
4.000
2.383
2.536
Regelingen en voorzieningen
Ontwerper / vormgever (waaronder decor, kostuum, licht, geluid,
video)
Plaatsvervangend eerste concertmeester
Regisseur
Solist muziek / opera
Solocellist
Technische (project)specialist cultuurwerkplaats
Zanger / musicalartiest
CODE 2.3.4.61
1.921
2.683
4.233
4.000
3.017
2.118
2.971
Wat zijn kennismigranten?
Kennismigranten zijn hoogopgeleide buitenlanders die naar Nederland komen om een bijdrage te leveren
aan de kenniseconomie. Voor hen geldt een vereenvoudigde toelatingsprocedure: de
kennismigrantenregeling. Om in aanmerking te komen voor die regeling, moet de kennismigrant een
bruto jaarinkomen verdienen van ten minste € 50.619, of € 37.121 als hij jonger is dan 30 jaar.
Uitzondering op de inkomensgrens
Het inkomenscriterium geldt niet als de kennismigrant als promovendus bij een onderwijsinstelling of
onderzoeksinstelling gaat werken. Het geldt ook niet als de kennismigrant arts in opleiding tot specialist
is. In die gevallen mag het inkomen niet minder dan het minimumloon zijn. Studenten van buiten de
Europese Unie die afstuderen aan een Nederlandse instelling voor hoger onderwijs, krijgen een jaar
zoektijd om een baan te vinden als kennismigrant. Zij moeten dan ten minste € 26.605 bruto per jaar
verdienen.
Werkgever ondertekent verklaring van de IND
U moet een verklaring van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ondertekenen, wanneer u als
werkgever een kennismigrant uit het buitenland wilt laten overkomen. Met het ondertekenen van deze
verklaring krijgt u een aantal verantwoordelijkheden. Voor meer informatie kunt u terecht bij het Loket
Kennis- en Arbeidsmigratie van de IND.
Wetsvoorstel Modern Migratiebeleid
Om talent uit het buitenland meer kansen te bieden, heeft het Nederlandse parlement in 2010 ingestemd
met het wetsvoorstel Modern Migratiebeleid. Vreemdelingen die kunnen bijdragen aan de Nederlandse
economie, wetenschap of cultuur worden sneller toegelaten. Het tijdstip waarop deze wet in werking
treedt, is nog niet bekend.
Moet ik me identificeren als ik een nieuwe baan heb?
Als u ergens gaat werken, bent u verplicht uw werkgever het gevraagde, originele en geldige
identiteitsbewijs te laten zien. Uw werkgever moet een kopie van het document kunnen maken.
Rijbewijs geen geldig identiteitsbewijs bij indiensttreding
Het Nederlandse of Europese rijbewijs geldt bij indiensttreding niet als geldig identiteitsbewijs. Op het
rijbewijs staat namelijk niets over uw nationaliteit en verblijfsstatus. In andere situaties, bijvoorbeeld op
de werkplek, is het rijbewijs wel een geldig identiteitsbewijs.
Andere verplichtingen bij indiensttreding
Naast het laten zien van uw identiteitsbewijs, heeft u nog een aantal andere verplichtingen. Zo moet u
uw werkgever uw burgerservicenummer (BSN) of sofinummer geven. Ook moet u bijvoorbeeld een
loonbelastingverklaring invullen.
Hoe zit het met de identificatieplicht als ik uitzendkracht ben?
Als uitzendkracht heeft u een identificatieplicht. Dit geldt ook als u bent ingehuurd, bijvoorbeeld in de
schoonmaak, catering of beveiliging.
Uitzendkracht en identificatieplicht
Als u uitzendkracht bent moet u zich, ongeacht uw nationaliteit, kunnen identificeren bij uw inhurende
werkgever. U heeft hiervoor een origineel identiteitsbewijs nodig. Als u niet de Nederlandse nationaliteit
heeft en u begint met werken, geeft het uitzendbureau of de onderaannemer bovendien een kopie van
uw geldige identiteitsbewijs aan de werkgever die u heeft ingehuurd.
3
CODE 2.3.4.61
Regelingen en voorzieningen
Moet ik me op mijn werkplek kunnen identificeren?
U moet zich op uw werk altijd kunnen identificeren. U moet zich kunnen identificeren met uw originele
identiteitsbewijs. Ook mag u gebruikmaken van het Nederlandse of Europese rijbewijs.
Controles op de werkplek
De Arbeidsinspectie (AI), de Vreemdelingenpolitie, het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
(UWV) of de Belastingdienst kunnen op uw werk werkplekcontroles houden. Als uw identiteit niet ter
plekke is vast te stellen, kunt u worden meegenomen naar het politiebureau.
Identificatieplicht ook voor vrijwilligers en stagiaires
Bij werkplekcontroles geldt dat iedereen binnen de organisatie zich moet kunnen identificeren. Ook als u
vrijwilliger of stagiair bent, moet u zich dus kunnen identificeren met uw originele identiteitsbewijs.
Particuliere werkgevers
Ook particulieren kunnen te maken krijgen met de Wet arbeid vreemdelingen (Wav). Als zij een
vreemdeling voor zich laten werken, bijvoorbeeld bij de verbouwing van hun huis, de aanleg van hun tuin
of voor het oppassen op hun kinderen, zijn zij voor de Wav een werkgever. Met alle verplichtingen die
een werkgever heeft op grond van de Wav.
Dit betekent o.a. dat zij een tewerkstellingsvergunning nodig hebben als zij iemand voor zich laten
werken afkomstig uit een ander land dan Zwitserland of de landen van de Europese Economische Ruimte
(de landen van de Europese Unie, plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein). Ook voor werknemers uit
de EU-landen Bulgarije en Roemenië is een tewerkstellingsvergunning nodig. Bij overtreding van de Wav
geldt voor particulieren een boete van € 4000 per illegaal tewerkgestelde werknemer.
Informatie van de Arbeidsinspectie (rijksoverheid.nl, september 2011):
ZELFSTANDIGEN (ZZP-ERS) UIT HET BUITENLAND
Wanneer wel, wanneer geen tewerkstellingsvergunning nodig
Als een werkgever zelfstandigen zonder personeel (zzp-ers) en freelancers uit de Europese
Economische Ruimte (de EU-landen, plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein) voor zich laat werken,
heeft hij hier geen tewerkstellingsvergunning voor nodig.
De werkgever mag ook Bulgaren en Roemenen als zelfstandige voor zich laten werken, mits zij
aantoonbaar als zelfstandige werken. Als er feitelijk sprake is van een werkgever- werknemerrelatie
is wel een tewerkstellingsvergunning nodig.
De werkgever mag zelfstandigen, die van buiten de Europese Economische Ruimte komen, alleen als
zelfstandige voor zich laten werken als zij een verblijfsvergunning als zelfstandige hebben
Controle wel of geen zelfstandige
Het komt regelmatig voor dat werknemers uit de EER zich onterecht als zelfstandige (zzp-er)
presenteren. De Arbeidsinspectie controleert of onderdanen uit de EER, die nog niet vrij als werknemer in
Nederland mogen werken, zoals Bulgaren en Roemenen, werkelijk als zelfstandige werken. Daarbij is het
bepalend of de werkzaamheden ‘zonder gezagsverhouding’ worden verricht. Het is dan vooral van belang
of de werkzaamheden van degene die zich als zelfstandige presenteert onder eigen verantwoordelijkheid
worden verricht. Daarnaast kijkt de Arbeidsinspectie tijdens controles naar alle andere feiten en
omstandigheden waaronder de arbeid wordt verricht.
Voor het bepalen of sprake is van ‘wel of geen gezagsverhouding’ wordt onder andere naar de volgende
omstandigheden gekeken:
wordt geheel voor eigen risico gewerkt?
is vooraf gezamenlijk een overeenkomst opgesteld en over de prijs onderhandeld?
geschiedt betaling rechtstreeks en volledig aan de zzp-er?
kan door de zzp-er zelf worden beslist hoe het werk wordt uitgevoerd en in hoeverre is de zzp-er
afhankelijk van de instructies en opdrachten van de werkgever?
kan de zzp-er zijn eigen werktijden bepalen?
wordt door de zzp-er met eigen gereedschappen en materialen gewerkt?
Als de conclusie van de Arbeidsinspectie is dat de werkzaamheden onder eigen verantwoordelijkheid en
zonder gezagsverhouding worden uitgeoefend, dan is sprake van het werken als zelfstandige. De
werkgever hoeft dan niet over een tewerkstellingsvergunning te beschikken.
4
Regelingen en voorzieningen
CODE 2.3.4.61
Beoordeling: werknemer (geen zelfstandige)
Wordt niet aan voornoemde criteria voldaan, dan wordt de opdrachtgever als werkgever beschouwd en
degene die zich als zelfstandige voordoet, als werknemer. Dit kan betekenen dat een werkgever die deze
persoon te werk stelt (of via een intermediair inleent) een tewerkstellingsvergunning moet hebben. Dat
geldt als de persoon in kwestie de Roemeense of Bulgaarse nationaliteit heeft.
Voorbeelden van ‘echte’ en ‘schijnzelfstandigen’
Hieronder twee voorbeelden waarbij het onderscheid tussen een ‘echte’ zelfstandige en iemand die door
middel van een schijnconstructie als een zelfstandige wordt gepresenteerd, duidelijk wordt gemaakt. In
de praktijk zal dit vaak minder duidelijk zijn.
Voorbeeld van een zzp-er, waarvoor de opdrachtgever geen tewerkstellingsvergunning nodig
heeft
Een aannemer met de Bulgaarse nationaliteit heeft jarenlang een zelfstandig klussenbedrijf gehad in
Bulgarije. Hij is daar bij de Kamer van Koophandel als aannemer ingeschreven. Hij voerde in Bulgarije
zelfstandig verbouwingen uit bij particulieren. Hij besluit voortaan zijn bedrijf in Nederland uit te oefenen.
Hij neemt zijn bestelbus mee uit Bulgarije en al zijn gereedschappen. In Nederland laat hij flyers drukken
waarin hij zijn diensten als aannemer aanbiedt. Hij verspreidt de flyers huis-aan-huis in buurten waar
veel koophuizen staan. Hij schrijft zich in Nederland in bij de Kamer van Koophandel, vraagt bij de
Belastingdienst een BTW-nummer en VAR verklaring aan en opent een bankrekening in Nederland. Hij
krijgt opdrachten van verschillende particuliere huizenbezitters voor verbouwingen en andere klussen. Als
de eigenaren vanwege de verbouwing zelf nog niet in het huis wonen, regelt hij dat hij een eigen sleutel
krijgt. Hij bepaalt zelf hoe lang hij per dag werkt, wanneer hij pauze neemt en hij gebruikt zijn eigen
gereedschappen. Hij is een professional, die zelf bepaalt op welke wijze het werk wordt uitgevoerd. Hij
spreekt met de opdrachtgever af wanneer de klus af moet zijn. Hij legt alle afspraken met zijn
opdrachtgevers schriftelijk in het Engels of Duits vast en verstuurt facturen met daarop zijn Nederlandse
bankrekening. Hij betaalt omzetbelasting.
In dit geval is sprake van een zelfstandige, waarvoor de opdrachtgever geen tewerkstellingsvergunning
nodig heeft.
Voorbeeld van een (schijn)‘zzp-er’ waarvoor de werkgever een tewerkstellingsvergunning
nodig heeft
Een tussenpersoon/bemiddelaar werft in Bulgarije via lokale advertenties arbeidskrachten voor werk in de
Nederlandse tuinbouw. Er zijn drie Bulgaren die van zijn diensten gebruik willen maken. In Bulgarije
hebben zij altijd als werknemer in de landbouw gewerkt. Na hun door de tussenpersoon georganiseerde
overkomst naar Nederland, regelt de tussenpersoon ook woonruimte voor hen. Hij gaat met ze mee naar
de Kamer van Koophandel, waar ze als zelfstandige zonder personeel worden ingeschreven. De
bemiddelaar helpt hen met het invullen en verkrijgen van een VAR-verklaring. De Bulgaren kunnen de in
de Nederlandse taal gestelde papieren die ze moeten invullen niet lezen of begrijpen. De bemiddelaar
spreekt met een tuinder, die in Nederland paprika’s teelt, af dat hij drie arbeidskrachten voor het plukken
van paprika’s aanbiedt tegen een zeer aantrekkelijk tarief. Met de tuinder komt hij overeen dat voor elk
van de arbeidskrachten een aparte ‘overeenkomst van opdracht’ wordt opgemaakt. De arbeidskrachten
ondertekenen een overeenkomst met de tuinder in het Nederlands, waarin staat dat ze per kilo geplukte
paprika’s worden betaald. Alle benodigdheden om paprika’s te plukken worden door de tuinder verstrekt.
De Bulgaren verrichten dezelfde werkzaamheden als het vaste en ingeleende personeel van de tuinder.
De tuinder of zijn vaste personeel vertellen de Bulgaren wanneer en hoe lang er gewerkt wordt en wat zij
moeten doen. De bemiddelaar vraagt aan de tuinder om zelf bij te houden op welke uren ze hebben
gewerkt. De tuinder stort de betalingen voor alle drie de Bulgaren apart, op de bankrekening die op naam
staat van de bemiddelaar. Alleen de bemiddelaar heeft de beschikking over deze rekening. Hij heeft met
de Bulgaarse arbeidskrachten afgesproken dat zij, na aftrek van een door hem vastgesteld bedrag aan
kosten voor huisvesting en bemiddeling, een vast bedrag per uur krijgen uitbetaald.
In dit geval is feitelijk sprake van een werkgever-werknemer relatie. De bemiddelaar en de tuinder
mogen deze personen niet laten werken zonder dat één van hen een tewerkstellingsvergunning voor hen
in bezit heeft.
5