Sociaal kapitaal, levenslang leren en werk

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Sociaal kapitaal, levenslang leren en werk
Analyses op de SONAR databank
Studiedag: 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Heidi Knipprath, HIVA - KU Leuven, 23 mei 2012
Context
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 “Het menselijk kapitaal is Europa's grootste troef … en
levenslang leren is als beleidsdoelstelling van essentieel
belang voor de ontwikkeling van burgerschap, sociale
cohesie en werkgelegenheid.”
Commissie van de Europese Gemeenschappen. (2000). Een memorandum over levenslang leren.
 “Social capital makes us smarter, healthier, safer, richer
and better able to govern a just and stable democracy.”
Putnam, R. D. (2000). Bowling alone. New York: Simon & Schuster Paperbacks
 ‘It’s not what you know, but who you know’
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Levenslang leren
• Opleiding, leeftijd
en werksituatie
• Dispositionele,
institutionele en
situationele
barrières
• Formeel, nonformeel, informeel
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Effecten
• Alle
leeractiviteiten
van wieg tot graf
vanuit
• persoonlijk
• burgerlijk
• sociaal en
• werkgelegenheids
perspectief
Determinanten / Types
Wat?
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
• Inkomen
• Tewerkstellingskansen
• Welzijn
• Risico op selectievertekening
Sociaal kapitaal
•
•
•
•
•
•
•
Familie
Buurt
Vrienden
School
Werk
Organisaties
Overheid
• Bonding,
bridging, linking
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Effecten
• Netwerken
• Hulpbronnen
• Normen en
waarden
• Maatschappelijke
betrokkenheid
• Vertrouwen en
wederkerigheid
• Sociale
vaardigheden
Bronnen / types
Wat?
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
•
•
•
•
•
Welzijn
Statusverwerving
Tewerkstelling
Leren
Etc.
Hoofdvraag
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wat is het effect van levenslang leren op
werkgerelateerde uitkomsten en welke rol speelt
sociaal kapitaal in deze relatie?
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Analytisch model
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Onderzoeksopzet
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 SONAR, geboortecohorte van 1976: enkel die respondenten die aan alle drie
bevragingen tot 29 jaar hebben deelgenomen (attritie 45%)
 2 padmodellen, MPLUS met ordinale, nominale en continue afhankelijke en
onafhankelijke variabelen
 Werkgerelateerde uitkomsten: zoektijd 1ste job, tewerkstelling 29 jaar, nettoloon,
jobtevredenheid, overeenstemming job en opleiding, type contract
 Indicatoren sociaal kapitaal: lidmaatschap verenigingen, socio-econ. positie
partner, informatiebronnen & zoekkanalen eerste job, 2 attitudes ten opzichte van
werken
 Indicatoren levenslang leren: opleidingen binnen en buiten het kader van de job
 Overige variabelen: socio-demografische kenmerken, schoolloopbaan, aanvang
arbeidsloopbaan
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Participatie levenslang leren
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Tabel 1. Aantal respondenten die een opleiding binnen of buiten het kader van de job gevolgd hebben na het
verlaten van het initieel onderwijs voor de eerste keer tot aanvang van de laatste uitgeoefende job/functie
tussen 26- en 29-jarige leeftijd
Terugkeer secundair of hoger onderwijs
Onderwijs voor sociale promotie
VDAB
Andere opleidingen buiten het kader van de job
(Non-)formeel binnen het kader van de job
Informeel binnen het kader van de job
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
N
191
139
129
244
874
890
%
12,1%
8,8%
8,2%
15,5%
55,4%
56,4%
Diverse leeractiviteiten,diverse profielen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Tabel 2. Odds ratio’s voor het directe effect van de verklarende factoren op participatie aan opleidingen buiten
het kader van de job
Man
Soc.eco. afkomst
Autochtoon
Diploma
Schoolse achterstand
Waterval SO
Lidmaatschap & vrijw.
Terugkeer Onderwijs voor
onderwijs sociale promotie
0.964
0.934
1.191
1.096
0.982
0.644
0.698
0.926
0.871
0.847
0.628
1.242
1.221
1.363
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
VDAB
0.803
0.911
0.976
0.571
1.270
1.200
0.946
Andere
opleidingen
1.023
1.076
1.150
1.209
0.958
0.729
1.026
Diverse leeractiviteiten,diverse profielen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Tabel 3. Odds ratio’s voor het directe effect van de verklarende factoren op participatie aan opleidingen binnen
het kader van de job
(Non-)formele opleidingen
1.201
1.273
1.243
1.166
0.911
0.876
1.201
0.989
1.166
0.730
1.283
0.980
Informele opleidingen
1.381
0.988
0.712
1.056
1.070
0.922
0.915
0.995
1.007
0.826
1.148
1.323
Tabel 2. Odds ratio’s voor het directe effect van de verklarende factoren op participatie aan opleidingen buiten
het kader van de job
Man
Soc.eco. afkomst
Autochtoon
Diploma
Schoolse achterstand
Waterval SO
Lidmaatschap & vrijw.
Zoektijd 1ste job
Horizontale match 1ste job
Verticale match 1ste job
Loon 1ste job
Contract 1ste job
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Diverse leeractiviteiten, diverse effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Tabel 4. Odds ratio’s voor het directe effect van levenslang leren op tewerkstelling op 29-jarige leeftijd en op
kansen op een vast contract tussen 26- en 29-jarige leeftijd en parameterschattingen voor het effect op het
maandelijkse nettoloon tussen 26- en 29-jarige leeftijd
Terugkeer secundair of hoger onderwijs
Onderwijs voor sociale promotie
VDAB
Andere opleidingen buiten het kader van de job
(Non-)formeel binnen het kader van de job
Informeel binnen het kader van de job
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Tewerkstellingskansen
Vast
contract
Nettoloon
1.213
0.706
0.603
1.124
2.350
0.660
0.661
0.590
0.556
1.032
1.964
1.590
22.381
69.488
-37.340
42.930
39.601
76.221
Diverse leeractiviteiten, diverse effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Tabel 5. Odds ratio’s voor het directe effect van levenslang leren op kansen op een job dat overeenstemt met
opleiding en op jobtevredenheid tussen 26- en 29-jarige leeftijd
Terugkeer secundair of hoger onderwijs
Onderwijs voor sociale promotie
VDAB
Andere opleidingen buiten het kader van de job
(Non-)formeel binnen het kader van de job
Informeel binnen het kader van de job
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Horizontale
match
Verticale
match
Tevredenheid
1.147
0.872
0.653
0.883
1.081
0.798
1.397
0.584
0.955
0.718
1.308
0.736
0.990
0.891
0.780
1.239
1.028
0.757
Eerste conclusies
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Meer participatie aan opleidingen binnen het kader van de
job dan aan opleidingen buiten het kader van de job
 Terwijl vooral laaggeschoolden deelnemen aan de meeste
(non-)formele opleidingen buiten het kader van de job,
nemen vooral hooggeschoolden deel aan (non-)formele
opleidingen binnen het kader van de job
 Minder ongelijkheid in participatie aan informele
opleidingen dan in participatie aan (non-)formele
opleidingen in het kader van de job
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Eerste conclusies
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Aanvang arbeidsloopbaan bepaalt sterk opleidingskansen
in het kader van de job tijdens de verdere arbeidsloopbaan
 Opleidingen binnen het kader van de job leiden tot betere
arbeidsmarktpositie, terwijl sommige opleidingen buiten het
kader van de job leiden tot minder kansen op een vast
contract
 Informele opleidingen op de werkvloer zorgen voor minder
overeenstemming tussen job en opleiding en lagere
jobtevredenheid
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Doet sociaal kapitaal er toe?
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Tabel 6. Odds ratio’s en parameterschattingen voor het directe effect van sociaal kapitaal op
arbeidsmarktpositie tussen 26- en 29-jarige leeftijd
Lidmaatschap & vrijw.
Soc.eco. positie partner
Werken is zinvol
Werken voor geld
Lidmaatschap & vrijw.
Soc.eco. positie partner
Werken is zinvol
Werken voor geld
Tewerkstellingskansen
0.799
2.296
1.350
2.558
Horizontale
match
0.944
1.113
1.559
0.631
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Loon
Contract
6.721
33.581
-5.165
-30.721
Verticale
match
1.035
0.953
1.279
0.844
0.781
1.001
1.378
2.038
Jobtevredenheid
0.935
1.360
2.161
0.864
Doet sociaal kapitaal er toe?
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Tabel 7. Odds ratio’s voor het directe effect van sociaal kapitaal op de arbeidsmarktpositie bij aanvang van de
arbeidsloopbaan
Lidmaatschap & vrijw.
Informatie sollicitatie
Persoonlijke relaties
Zoekkanalen
Lidmaatschap & vrijw.
Informatie sollicitatie
Persoonlijke relaties
Zoekkanalen
Zoektijd
-0.176
-0.508
Loon
1.240
1.051
1.006
0.936
Horizontale match Verticale match
1.179
0.914
1.149
1.051
0.930
0.997
0.769
0.836
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Contract
0.691
1.034
0.866
0.752
Jobtevrenheid
1.199
1.029
0.989
0.879
Bijkomende conclusies
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
De houding ten opzichte van werken speelt een
belangrijke rol (in het nemen van beslissingen)
tijdens de arbeidsloopbaan
Informatie over solliciteren leidt tot efficiënter
zoeken, terwijl zoekkanalen worden ingezet
wanneer het lang duurt om een eerste job te vinden
en vaker leiden tot een ‘minder gunstige’ job
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
Discussiepunten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Opleidingen binnen het kader van de job en
‘arbeidsmarktsucces’: een vicieuze cirkel?
Opleidingen buiten het kader van de job door
laaggeschoolden, maar renderen ze wel?
Is het vooral wat je kent en niet wie je kent?
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'
en vragen?
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
The scientific mind does not so much provide the right answers as ask
the right questions. [Claude Lévi-Strauss (b. 1908), French
anthropologist. "Overture," sct. 1, The Raw and the Cooked (1964).]
Studiedag 'Levenslang leren: tweede kans of extra kans?'