Variatielinguïstiek - Marc van Oostendorp
advertisement
Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Marc van Oostendorp [email protected] Universiteit Leiden 29 november 2004 Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Deeldisciplines I Dialectologie: studie van geografische taalvariatie I Sociolinguı̈stiek: studie van sociale taalvariatie I ... Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Deeldisciplines I Dialectologie: studie van geografische taalvariatie I Sociolinguı̈stiek: studie van sociale taalvariatie I ... Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Deeldisciplines I Dialectologie: studie van geografische taalvariatie I Sociolinguı̈stiek: studie van sociale taalvariatie I ... Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Taal als communicatiemiddel Naar Labov I I Volgens sommigen is taal in de eerste plaats een communicatiesysteem. Eigenschappen van een optimaal communicatiesysteem: I I Sterke standaardisatie, geen variatie Stabiel, geen verandering I Elke taal is onderhevig aan variatie en verandering I Talen zijn dus niet in de eerste plaats te begrijpen als communicatiesystemen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Taal als communicatiemiddel Naar Labov I I Volgens sommigen is taal in de eerste plaats een communicatiesysteem. Eigenschappen van een optimaal communicatiesysteem: I I Sterke standaardisatie, geen variatie Stabiel, geen verandering I Elke taal is onderhevig aan variatie en verandering I Talen zijn dus niet in de eerste plaats te begrijpen als communicatiesystemen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Taal als communicatiemiddel Naar Labov I I Volgens sommigen is taal in de eerste plaats een communicatiesysteem. Eigenschappen van een optimaal communicatiesysteem: I I Sterke standaardisatie, geen variatie Stabiel, geen verandering I Elke taal is onderhevig aan variatie en verandering I Talen zijn dus niet in de eerste plaats te begrijpen als communicatiesystemen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Taal als communicatiemiddel Naar Labov I I Volgens sommigen is taal in de eerste plaats een communicatiesysteem. Eigenschappen van een optimaal communicatiesysteem: I I Sterke standaardisatie, geen variatie Stabiel, geen verandering I Elke taal is onderhevig aan variatie en verandering I Talen zijn dus niet in de eerste plaats te begrijpen als communicatiesystemen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Taal als communicatiemiddel Naar Labov I I Volgens sommigen is taal in de eerste plaats een communicatiesysteem. Eigenschappen van een optimaal communicatiesysteem: I I Sterke standaardisatie, geen variatie Stabiel, geen verandering I Elke taal is onderhevig aan variatie en verandering I Talen zijn dus niet in de eerste plaats te begrijpen als communicatiesystemen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek De studie van taalvariatie Taal als communicatiemiddel Naar Labov I I Volgens sommigen is taal in de eerste plaats een communicatiesysteem. Eigenschappen van een optimaal communicatiesysteem: I I Sterke standaardisatie, geen variatie Stabiel, geen verandering I Elke taal is onderhevig aan variatie en verandering I Talen zijn dus niet in de eerste plaats te begrijpen als communicatiesystemen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Variatie binnen een taal I I Taal: I I I Dialect I I I I I heeft doorgaans een standaard, kan op alle mogelijke domeinen van het leven gebruikt worden regionaal of lokaal gebruikt geen standaard vaak (zeker niet altijd) alleen in geschreven vorm dialecten van een taal zijn onderling verstaanbaar Accent I variëteit die zich primair door uitspraak onderscheidt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Variatie binnen een taal I I Taal: I I I Dialect I I I I I heeft doorgaans een standaard, kan op alle mogelijke domeinen van het leven gebruikt worden regionaal of lokaal gebruikt geen standaard vaak (zeker niet altijd) alleen in geschreven vorm dialecten van een taal zijn onderling verstaanbaar Accent I variëteit die zich primair door uitspraak onderscheidt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Variatie binnen een taal I I Taal: I I I Dialect I I I I I heeft doorgaans een standaard, kan op alle mogelijke domeinen van het leven gebruikt worden regionaal of lokaal gebruikt geen standaard vaak (zeker niet altijd) alleen in geschreven vorm dialecten van een taal zijn onderling verstaanbaar Accent I variëteit die zich primair door uitspraak onderscheidt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Variatie binnen een taal II I Idiolect: het taaleigen van een individu I Dialect: regionaal gekleurde taalvariëteit I Sociolect: taalvariëteit die geassocieerd wordt met een bepaalde Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Variatie binnen een taal II I Idiolect: het taaleigen van een individu I Dialect: regionaal gekleurde taalvariëteit I Sociolect: taalvariëteit die geassocieerd wordt met een bepaalde Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Variatie binnen een taal II I Idiolect: het taaleigen van een individu I Dialect: regionaal gekleurde taalvariëteit I Sociolect: taalvariëteit die geassocieerd wordt met een bepaalde Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Terminologie Het West-Germaanse dialectcontinuüm Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie I I Fonetisch: bijv. zachte vs. harde g; Leidse r I Fonologisch: bijv. westelijk Nederlands Noordoostelijk Nederlands lop@(n) lopm bakk" N bakk@(n) et@(n) etn " " Morfologisch: bijv. Rotterdams ik gaat, jij gaat, hij gaat I Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie I I Fonetisch: bijv. zachte vs. harde g; Leidse r I Fonologisch: bijv. westelijk Nederlands Noordoostelijk Nederlands lop@(n) lopm bakk" N bakk@(n) et@(n) etn " " Morfologisch: bijv. Rotterdams ik gaat, jij gaat, hij gaat I Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie I I Fonetisch: bijv. zachte vs. harde g; Leidse r I Fonologisch: bijv. westelijk Nederlands Noordoostelijk Nederlands lop@(n) lopm bakk" N bakk@(n) et@(n) etn " " Morfologisch: bijv. Rotterdams ik gaat, jij gaat, hij gaat I Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie I I Fonetisch: bijv. zachte vs. harde g; Leidse r I Fonologisch: bijv. westelijk Nederlands Noordoostelijk Nederlands lop@(n) lopm bakk" N bakk@(n) et@(n) etn " " Morfologisch: bijv. Rotterdams ik gaat, jij gaat, hij gaat I Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie I I Fonetisch: bijv. zachte vs. harde g; Leidse r I Fonologisch: bijv. westelijk Nederlands Noordoostelijk Nederlands lop@(n) lopm bakk" N bakk@(n) et@(n) etn " " Morfologisch: bijv. Rotterdams ik gaat, jij gaat, hij gaat I Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie I I Fonetisch: bijv. zachte vs. harde g; Leidse r I Fonologisch: bijv. westelijk Nederlands Noordoostelijk Nederlands lop@(n) lopm bakk" N bakk@(n) et@(n) etn " " Morfologisch: bijv. Rotterdams ik gaat, jij gaat, hij gaat I Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie II I Syntactisch: bijv. I I I I ik denk dat Jan dat boek wil lezen ik denk dat Jan dat boek lezen wil (bv. noord-Ndl) ik denk dat Jan wil dat boek lezen (Vlaanderen) Semantisch: bijv. Verboden op het werk te komen. Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie II I Syntactisch: bijv. I I I I ik denk dat Jan dat boek wil lezen ik denk dat Jan dat boek lezen wil (bv. noord-Ndl) ik denk dat Jan wil dat boek lezen (Vlaanderen) Semantisch: bijv. Verboden op het werk te komen. Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Niveaus van taalvariatie Niveaus van taalvariatie II I Syntactisch: bijv. I I I I ik denk dat Jan dat boek wil lezen ik denk dat Jan dat boek lezen wil (bv. noord-Ndl) ik denk dat Jan wil dat boek lezen (Vlaanderen) Semantisch: bijv. Verboden op het werk te komen. Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectatlassen Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectatlassen Dialectatlassen I Maken het dialectlandschap zichtbaar I Lijnen binnen het dialectlandschap: isoglossen In het Nederlandse taalgebied wordt momenteel gewerkt aan voltooiı̈ng van de I I I I Fonologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (FAND) Morfologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (MAND) Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten (SAND) Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectatlassen Dialectatlassen I Maken het dialectlandschap zichtbaar I Lijnen binnen het dialectlandschap: isoglossen In het Nederlandse taalgebied wordt momenteel gewerkt aan voltooiı̈ng van de I I I I Fonologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (FAND) Morfologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (MAND) Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten (SAND) Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectatlassen Dialectatlassen I Maken het dialectlandschap zichtbaar I Lijnen binnen het dialectlandschap: isoglossen In het Nederlandse taalgebied wordt momenteel gewerkt aan voltooiı̈ng van de I I I I Fonologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (FAND) Morfologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (MAND) Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten (SAND) Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectatlassen Voorbeeld van een dialectkaart: Kloekekaart Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Haagse Harry Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Dialectrenaissance I Het gebruik van dialect in semi-culturele conteksten I I I I Stripverhalen (Haagse Harry) Popmuziek (Rowwen Hèze, Skik) Theater/cabaret (Hans Teeuwen, Herman Finkers) Bijbelvertalingen I Vijftig jaar geleden spraken meer mensen dialect I maar werd dit niet op deze manieren gebruikt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Dialectrenaissance I Het gebruik van dialect in semi-culturele conteksten I I I I Stripverhalen (Haagse Harry) Popmuziek (Rowwen Hèze, Skik) Theater/cabaret (Hans Teeuwen, Herman Finkers) Bijbelvertalingen I Vijftig jaar geleden spraken meer mensen dialect I maar werd dit niet op deze manieren gebruikt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Dialectrenaissance I Het gebruik van dialect in semi-culturele conteksten I I I I Stripverhalen (Haagse Harry) Popmuziek (Rowwen Hèze, Skik) Theater/cabaret (Hans Teeuwen, Herman Finkers) Bijbelvertalingen I Vijftig jaar geleden spraken meer mensen dialect I maar werd dit niet op deze manieren gebruikt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Dialectrenaissance I Het gebruik van dialect in semi-culturele conteksten I I I I Stripverhalen (Haagse Harry) Popmuziek (Rowwen Hèze, Skik) Theater/cabaret (Hans Teeuwen, Herman Finkers) Bijbelvertalingen I Vijftig jaar geleden spraken meer mensen dialect I maar werd dit niet op deze manieren gebruikt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Dialectrenaissance I Het gebruik van dialect in semi-culturele conteksten I I I I Stripverhalen (Haagse Harry) Popmuziek (Rowwen Hèze, Skik) Theater/cabaret (Hans Teeuwen, Herman Finkers) Bijbelvertalingen I Vijftig jaar geleden spraken meer mensen dialect I maar werd dit niet op deze manieren gebruikt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Dialectrenaissance I Het gebruik van dialect in semi-culturele conteksten I I I I Stripverhalen (Haagse Harry) Popmuziek (Rowwen Hèze, Skik) Theater/cabaret (Hans Teeuwen, Herman Finkers) Bijbelvertalingen I Vijftig jaar geleden spraken meer mensen dialect I maar werd dit niet op deze manieren gebruikt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Dialectrenaissance I Het gebruik van dialect in semi-culturele conteksten I I I I Stripverhalen (Haagse Harry) Popmuziek (Rowwen Hèze, Skik) Theater/cabaret (Hans Teeuwen, Herman Finkers) Bijbelvertalingen I Vijftig jaar geleden spraken meer mensen dialect I maar werd dit niet op deze manieren gebruikt Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Erkenning streektalen I Europees Handvest voor de Erkenning van Regionale Talen of Talen van Minderheden I beoogt de taalvariatie in Europa te bevorderen door de Nederlandse regering erkende talen: I I I ‘Volgens deel III’: Fries ‘Volgens deel II’: Limburgs, Nedersaksisch Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Erkenning streektalen I Europees Handvest voor de Erkenning van Regionale Talen of Talen van Minderheden I beoogt de taalvariatie in Europa te bevorderen door de Nederlandse regering erkende talen: I I I ‘Volgens deel III’: Fries ‘Volgens deel II’: Limburgs, Nedersaksisch Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Erkenning streektalen I Europees Handvest voor de Erkenning van Regionale Talen of Talen van Minderheden I beoogt de taalvariatie in Europa te bevorderen door de Nederlandse regering erkende talen: I I I ‘Volgens deel III’: Fries ‘Volgens deel II’: Limburgs, Nedersaksisch Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Erkenning streektalen I Europees Handvest voor de Erkenning van Regionale Talen of Talen van Minderheden I beoogt de taalvariatie in Europa te bevorderen door de Nederlandse regering erkende talen: I I I ‘Volgens deel III’: Fries ‘Volgens deel II’: Limburgs, Nedersaksisch Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Dialectrenaissance Erkenning streektalen I Europees Handvest voor de Erkenning van Regionale Talen of Talen van Minderheden I beoogt de taalvariatie in Europa te bevorderen door de Nederlandse regering erkende talen: I I I ‘Volgens deel III’: Fries ‘Volgens deel II’: Limburgs, Nedersaksisch Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten De gangbare visie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten De taalkundige visie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Taal en status I Standaardtaal is het sociolect van de bovenlaag (heeft een hoge SES) I wordt onderwezen op school en gezien als ‘neutrale’ variëteit I Standaardtalen hebben hiermee een overt prestige: goede baan, net gezelschap I Dia- en sociolecten hebben verborgen (‘covert’) prestige: laat zien dat je erbij hoort Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Taal en status I Standaardtaal is het sociolect van de bovenlaag (heeft een hoge SES) I wordt onderwezen op school en gezien als ‘neutrale’ variëteit I Standaardtalen hebben hiermee een overt prestige: goede baan, net gezelschap I Dia- en sociolecten hebben verborgen (‘covert’) prestige: laat zien dat je erbij hoort Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Taal en status I Standaardtaal is het sociolect van de bovenlaag (heeft een hoge SES) I wordt onderwezen op school en gezien als ‘neutrale’ variëteit I Standaardtalen hebben hiermee een overt prestige: goede baan, net gezelschap I Dia- en sociolecten hebben verborgen (‘covert’) prestige: laat zien dat je erbij hoort Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Taal en status I Standaardtaal is het sociolect van de bovenlaag (heeft een hoge SES) I wordt onderwezen op school en gezien als ‘neutrale’ variëteit I Standaardtalen hebben hiermee een overt prestige: goede baan, net gezelschap I Dia- en sociolecten hebben verborgen (‘covert’) prestige: laat zien dat je erbij hoort Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Etnische taalvariëteiten Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Etnische taalvariëteiten Straattaal I Yo luister, in het begin maakte de Life Creator, Master G, weet je wel, de hemel en de modderfokking hel, weet je. Op aarde had nog niemand het licht aangedaan, en Master G was een beetje aan ’t chillen, en Hij dacht: hé man, dit is niet cool, weet je, zo donker als het is. Ik doe mooi het licht aan. En Hij zag dat het licht dope was. Het was Day One. Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Etnische taalvariëteiten Straattaal I In Amerika bestaan er al langer etnische variëteiten I In het Nederlands lijken deze gaandeweg te ontstaan I Lijken vooral bedoeld om identiteit te markeren I Vooralsnog wordt straattaal vooral gebruikt door jongeren Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Etnische taalvariëteiten Straattaal I In Amerika bestaan er al langer etnische variëteiten I In het Nederlands lijken deze gaandeweg te ontstaan I Lijken vooral bedoeld om identiteit te markeren I Vooralsnog wordt straattaal vooral gebruikt door jongeren Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Etnische taalvariëteiten Straattaal I In Amerika bestaan er al langer etnische variëteiten I In het Nederlands lijken deze gaandeweg te ontstaan I Lijken vooral bedoeld om identiteit te markeren I Vooralsnog wordt straattaal vooral gebruikt door jongeren Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Etnische taalvariëteiten Straattaal I In Amerika bestaan er al langer etnische variëteiten I In het Nederlands lijken deze gaandeweg te ontstaan I Lijken vooral bedoeld om identiteit te markeren I Vooralsnog wordt straattaal vooral gebruikt door jongeren Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Man of vrouw? I “ÔMet haar eng bewustzijn, hangt het samen, dat de vrouw niet houdt van lange zinnen of ingewikkelde syntactische constructies. Zelfs de relatiefzin is haar soms al te veel [...]. ” Jac. van Ginneken (1877-1945) Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Man of vrouw? I I Het woord sekse staat voor het biologische verschil tussen man en vrouw Taalkundig interessanter is echter het culturele verschil: gender I I I Taalverschillen als machtsverschillen Taalverschillen als cultuurverschillen Taalverschillen als constructie van identiteit Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Man of vrouw? I I Het woord sekse staat voor het biologische verschil tussen man en vrouw Taalkundig interessanter is echter het culturele verschil: gender I I I Taalverschillen als machtsverschillen Taalverschillen als cultuurverschillen Taalverschillen als constructie van identiteit Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Man of vrouw? I I Het woord sekse staat voor het biologische verschil tussen man en vrouw Taalkundig interessanter is echter het culturele verschil: gender I I I Taalverschillen als machtsverschillen Taalverschillen als cultuurverschillen Taalverschillen als constructie van identiteit Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Man of vrouw? I I Het woord sekse staat voor het biologische verschil tussen man en vrouw Taalkundig interessanter is echter het culturele verschil: gender I I I Taalverschillen als machtsverschillen Taalverschillen als cultuurverschillen Taalverschillen als constructie van identiteit Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Man of vrouw? I I Het woord sekse staat voor het biologische verschil tussen man en vrouw Taalkundig interessanter is echter het culturele verschil: gender I I I Taalverschillen als machtsverschillen Taalverschillen als cultuurverschillen Taalverschillen als constructie van identiteit Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Traditionele verschillen I Vrouwen gebruiken vaker standaardvormen I In de traditionele dialectologie werden daarom liever mannen onderzocht I Vrouwen zijn ook eerder hypercorrect I Vrouwen leiden bij onbewuste taalverandering Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Traditionele verschillen I Vrouwen gebruiken vaker standaardvormen I In de traditionele dialectologie werden daarom liever mannen onderzocht I Vrouwen zijn ook eerder hypercorrect I Vrouwen leiden bij onbewuste taalverandering Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Traditionele verschillen I Vrouwen gebruiken vaker standaardvormen I In de traditionele dialectologie werden daarom liever mannen onderzocht I Vrouwen zijn ook eerder hypercorrect I Vrouwen leiden bij onbewuste taalverandering Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Traditionele verschillen I Vrouwen gebruiken vaker standaardvormen I In de traditionele dialectologie werden daarom liever mannen onderzocht I Vrouwen zijn ook eerder hypercorrect I Vrouwen leiden bij onbewuste taalverandering Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en taal I Stereotypen I I I Mannen zijn dominant, zelfstandig Vrouwen zijn sociaal, verbaal Komt tot uiting in: I I I Meer ‘tags’ (‘hè?’, ‘mmmm?’) Sterkere vraagintonatie Vaker vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en taal I Stereotypen I I I Mannen zijn dominant, zelfstandig Vrouwen zijn sociaal, verbaal Komt tot uiting in: I I I Meer ‘tags’ (‘hè?’, ‘mmmm?’) Sterkere vraagintonatie Vaker vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en taal I Stereotypen I I I Mannen zijn dominant, zelfstandig Vrouwen zijn sociaal, verbaal Komt tot uiting in: I I I Meer ‘tags’ (‘hè?’, ‘mmmm?’) Sterkere vraagintonatie Vaker vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en taal I Stereotypen I I I Mannen zijn dominant, zelfstandig Vrouwen zijn sociaal, verbaal Komt tot uiting in: I I I Meer ‘tags’ (‘hè?’, ‘mmmm?’) Sterkere vraagintonatie Vaker vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en taal I Stereotypen I I I Mannen zijn dominant, zelfstandig Vrouwen zijn sociaal, verbaal Komt tot uiting in: I I I Meer ‘tags’ (‘hè?’, ‘mmmm?’) Sterkere vraagintonatie Vaker vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en taal I Stereotypen I I I Mannen zijn dominant, zelfstandig Vrouwen zijn sociaal, verbaal Komt tot uiting in: I I I Meer ‘tags’ (‘hè?’, ‘mmmm?’) Sterkere vraagintonatie Vaker vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en taal I Stereotypen I I I Mannen zijn dominant, zelfstandig Vrouwen zijn sociaal, verbaal Komt tot uiting in: I I I Meer ‘tags’ (‘hè?’, ‘mmmm?’) Sterkere vraagintonatie Vaker vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Gender en vraagintonatie Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Natuur en cultuur I Vrouwen leiden minder vaak aan stotteren en dyslexie I Vrouwen scoren gemiddeld beter op bepaalde taalvaardigheidstoetsen I Vrouwen zijn gemiddeld beter in het leren van vreemde talen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Natuur en cultuur I Vrouwen leiden minder vaak aan stotteren en dyslexie I Vrouwen scoren gemiddeld beter op bepaalde taalvaardigheidstoetsen I Vrouwen zijn gemiddeld beter in het leren van vreemde talen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Natuur en cultuur I Vrouwen leiden minder vaak aan stotteren en dyslexie I Vrouwen scoren gemiddeld beter op bepaalde taalvaardigheidstoetsen I Vrouwen zijn gemiddeld beter in het leren van vreemde talen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Taal en gender Vrouwen- en mannenhersenen Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Spreekstijl Variatielinguı̈stiek Wat is variatielinguı̈stiek? De studie van taalvariatie Terminologie Niveaus van taalvariatie Dialectologie Dialectatlassen Dialectrenaissance Sociolinguı̈stiek Standaardtaal vs. lecten Etnische taalvariëteiten Taal en gender Spreekstijl Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Spreekstijl Verschillen in spreekstijl I Stijlcontinua: I I Formeel - informeel Snel - langzaam Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Spreekstijl Verschillen in spreekstijl I Stijlcontinua: I I Formeel - informeel Snel - langzaam Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Spreekstijl Verschillen in spreekstijl I Stijlcontinua: I I Formeel - informeel Snel - langzaam Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Universiteit Leiden Wat is variatielinguı̈stiek? Dialectologie Sociolinguı̈stiek Spreekstijl Verschillen in spreekstijl Uitspraak Syntaxis Woordenschat Formeel lokomotief Hij is een heel leuke jongen. nu zenden Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguı̈stiek Informeel lok@m@tief Hij is een hele leuke nou sturen Universiteit Leiden
