EDUCATORTEKST Psycholinguïstiek

Studiewijzer psycholinguïstiek (deeltijd Nederlands, 2014-2015)
Materiaal:
* R. Appel e.a. (red.), Taal en taalwetenschap. Oxford: Blackwell, 2002 of later.
(hierna afgekort als T&T)
* aanvullende artikelen op Blackboard (te vinden via Deeltijdopleiding
Nederlands > Fase 1 > Psycholinguïstiek > Artikelen)
Plenning:
Datum
2 sept.
In het college
9 sept.
2. Hoe zit taal in ons hoofd? (I)
1. Wat is taal?
16 sept. 3. Hoe zit taal in ons hoofd? (II)
23 sept. 4. Hoe verwerven kinderen taal?
30 sept. 5. Hoe maken volwassenen zich een nieuwe
taal eigen?
7 okt.
6. Wat gebeurt er in de hersenen als we taal
gebruiken?
21 okt.
28 okt.
7. Uitloop & proeftoets
8. Vragenuurtje
Leesstof
* T&T: hoofdstuk 1
* artikel 'Diep in de machinekamer van
het Nederlands'
* T&T: hoofdstuk 2 (tot en met 2.2)
* T&T: hoofdstuk 8 (vluchtig doorlezen)
* artikel 'Taalbeschrijvingsniveaus' van
Aad Loman
* T&T: hoofdstuk 12
* T&T: hoofdstuk 16 (vluchtig doorlezen)
* T&T: hoofdstuk 3 (tot en met 3.3)
* artikel 'Algemene taalwetenschap' van
Henk Wolf
* artikel 'Taal komt aanwaaien' van
Hendrik Spiering
* T&T: hoofdstuk 3 (vanaf 3.4)
* artikel 'Methoden om een vreemde taal
te leren' van Henk Wolf
* T&T: hoofdstuk 2 (vanaf 2.3)
* artikel 'Afasie: taalstoornis na
hersenbeschadiging' van Esther Ruigendijk
* artikel 'Broca en Wernicke revisited' van
Mathilde Jansen
* artikel 'Spraak en schrift in de hersenen'
van Nienke van Atteveldt
* artikel 'Dyslexie, verschillende oorzaken
in verschillende landen?' van Nienke van
Atteveldt
* artikel 'Dyslexie is meer dan een
taalprobleem' van Erica Renckens
Toetsing:
Dit vak wordt afgesloten met een schriftelijke toets. Deze bestaat uit meerkeuzevragen en
open vragen.
Hoofdlijnen psycholinguïstiek
Psycholinguïstiek is de studie die zich bezighoudt met de psychologische processen die ten
grondslag liggen aan natuurlijke taal, in het bijzonder taalgedrag. De taalgebruiker staat dus
centraal in de psycholinguïstiek. Het accent ligt op het begrijpen van taal, met name op de
wijze waarop lezers en luisteraars de syntactische representatie van zinnen opbouwen en
hoe zij tot een coherente interpretatie van tekst komen. Ook houdt men zich bezig met
taalproductie: hoe verloopt het proces van een idee willen uiten tot het produceren van de
taaluiting die dat idee omschrijft?
Alle lees- en collegestof kan worden getoetst. Belangrijke begrippen om uit het hoofd te
leren zijn de vetgedrukte woorden uit hoofdstuk 1, 2 en 3 van Taal en Taalwetenschap.
Belangrijke begrippen uit de colleges zijn:
Les 1-3
competence * performance * descriptieve taalregels * prescriptieve taalregels * mentaal
lexicon * fonetiek * fonologie * morfologie * syntaxis * pragmatiek * semantiek *
creativiteit * recursiviteit * compositionaliteit * arbitraire relatie tussen vorm en betekenis *
gebarentaal
Les 4-5
verwerven * leren * moedertaal * vreemde/tweede taal * meertaligheid * voortalige fase *
eenwoordfase * tweewoordfase * driewoordfase * vroegtalige fase * brabbelen *
differentiatiefase * voltooiingsfase * Noam Chomsky * Stephen Krashen * Michael
Tomasello * usage based linguistics * overextensie * overgeneralisatie * innatisme *
cognitivisme * behaviorisme * structurele kijk * functionele kijk * interactionele kijk *
grammatica-vertaalmethode * audiolinguale methode * natuurlijke methode *
integratiemethoden * basisvaardigheden
Les 6-7
* preverbaal concept * mentale grammatica * cohortmodel * priming * bottom-upverwerking * top-down-verwerking * dyslexie * afasie (Wernicke/Broca) *
woordvindingsproblemen * visuele/auditieve woordherkenning * dubbelkanaalmodel *
enkelkanaalmodel
spraakherkenning * spreekproces * grammaticale en fonologische codering * fonetisch plan
* bottom-up en top-down verwerking * primingeffect * behavioristische theorie van
taalverwerving * usage based linguistics * Chomskiaanse taalkunde