samenvatting (word-doc)

Diabetes, een uitdaging voor de 21ste eeuw
Prof. Dr. Chantal Mathieu, Dienst Endocrinologie, UZ Gasthuisberg, KULeuven
Diabetes mellitus, vroeger ook wel suikerziekte genoemd, vormt een ernstige
bedreiging voor de wereldgezondheid. De aandoening neemt wereldwijd
epidemische proporties aan. Ook in België verwachten we de volgende jaren een
sterke toename. Het effect op de volksgezondheid mag niet onderschat worden.
Diabetes kan immers een hele reeks chronische complicaties veroorzaken. Het is
één van de belangrijkste oorzaken van hart- en vaatlijden, van blindheid, van
nierinsufficiëntie en van beenamputaties. Deze complicaties zullen de kosten van de
gezondheidszorg fel doen oplopen. Verschillende internationale en nationale
organisaties dringen dan ook aan om maatregelen te nemen om diabetes te
voorkomen, tijdig te detecteren en adequaat te behandelen.
Diabetes is een aandoening waarbij er problemen zijn met het binnen de juiste
grenzen houden van het glucosegehalte in het bloed (ook bloedsuikergehalte of
bloedglucose of glycemie genoemd). De oorzaak van de bloedsuikerontregeling kan
liggen in een tekort aan insuline ofwel in een minder doeltreffende werking van
insuline of een combinatie van beiden..
We onderscheiden verschillende soorten diabetes, met als frequentste vorm type 2
diabetes. Hier is er een dubbel probleem, namelijk toename van de weerstandigheid
van lever, vet en spierweefsel aan de werking van insuline en verminderde
insulinesecretie in de pancreas.
Aan de basis van deze aandoening ligt een erfelijke aanleg, maar vooral de
omgevingsfactoren, zoals ouder worden, minder bewegen en dikker worden dragen
bij tot het ontstaan van de ziekte. Leefstijlaanpassingen (bewegen en vermageren bij
overgewicht) vormen de peilers van de behandeling, aangevuld met pillen of insuline,
of een van de nieuwere behandelingsmodaliteiten. .
Diabetes type 1 is gekenmerkt door een absoluut tekort aan insuline. Hierbij zal de
behandeling steeds bestaan uit insulinetherapie in combinatie met een aangepaste
gezonde voeding.
De Wereldgezondheidsorganisatie voorspelt een wereldwijde toename van het
aantal diabetici van 135 miljoen in 1995 naar 300 miljoen in 2025, dus meer dan een
verdubbeling op 30 jaar tijd. Bij een tussentijdse registratie in 2001 bekwam men een
totaal van 177 miljoen, wat suggereert dat de voorspellingen zelfs onderschat zijn.
Vooral type 2 diabetes, nu al verantwoordelijk voor meer dan 90% van de gevallen
van diabetes, kent een enorme opmars. Dit is vooral te wijten aan de Westerse
levensstijl, met hoge calorie-inname, gebrek aan lichaamsbeweging en overgewicht.
De veroudering van de bevolking in geïndustrialiseerde landen speelt ook een grote
rol. Het optreden van type 2 diabetes neemt immers sterk toe met de leeftijd, vandaar
de vroegere term ‘ouderdomsdiabetes’. Type 2 diabetes kan echter ook op jongere
leeftijd ontstaan. De laatste jaren werden, eerst in de USA en nu ook in Europa,
gevallen van type 2 diabetes bij obese kinderen gesignaleerd. Dit is een erg
ongunstige evolutie is, want hoe vroeger de aandoening optreedt hoe meer tijd de
chronische complicaties krijgen om te ontwikkelen.
Diabetes blijft, ondanks de verbeteringen in de behandeling, veel chronische
complicaties veroorzaken. Het is de frequentste oorzaak van blindheid bij volwassen.
1
Het is de frequentste oorzaak van terminale nierinsufficiëntie (met dialyse en
transplantatie) en is momenteel verantwoordelijk voor meer dan 1/3 van de
nierdialyses. Hart- en vaatlijden komen 2 tot 4 maal meer voor bij diabetici dan in de
algemene bevolking. Als gevolg van de effecten op de perifere zenuwen en
bloedvaten veroorzaakt diabetes 15 maal meer beenamputaties, en boven de leeftijd
van 65 jaar zelfs 25 maal meer, dan bij niet-diabetici. Diabetes is een belangrijke
oorzaak van impotentie bij mannen. Bovendien valt het psychologische en sociale
impact van de aandoening niet te onderschatten.
Gezien het grote aantal mensen dat diabetes krijgt en de dure complicaties hoeft het
niet te verwonderen dat de aandoening veel kosten veroorzaakt. Diabetici kosten 2
tot 3 x meer voor het gezondheidssysteem dan niet-diabetici. Met de verwachte
toename van diabetes zal de druk op het gezondheidsbudget de komende jaren
sterk stijgen.
Het is dan ook duidelijk dat preventie en een grondige aanpak van deze ziekte die
veel menselijk leed, maar ook hoge gezondheidszorgkosten met zich meebrengt, een
grote prioriteit voor onderzoek dient te zijn.
2