Voedingsadviezen bij colostoma

Voedingsadviezen bij
colostoma
afdeling diëtetiek
U bent geopereerd en er is een colostoma (kunstmatige
darmuitgang) aangelegd. Door deze ingreep is er in uw
spijsverteringskanaal het een en ander veranderd.
In deze folder staan voedingsadviezen voor na de operatie.
slokdarm
maag
dikke darm
endeldarm
De normale anatomie van
het maag-darm-kanaal
De spijsvertering
Wanneer u iets eet, wordt het voedsel allereerst gekauwd en
vermengd met speeksel, het verteren van het voedsel is dan al
begonnen. Via samentrekkende bewegingen komt het voedsel
via de slokdarm in de maag. Hier wordt het voedsel vermengd
met maagsap en gekneed. Als dit in voldoende mate is
gebeurd, verlaat de voedselbrij met kleine beetjes de maag en
wordt het verder verteerd in de dunne darm. Hierbij worden veel
verteringssappen gebruikt (o.a. van gal, alvleesklier en de
darmen zelf) waarbij alle belangrijke voedingsstoffen (eiwitten,
vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen en spoorelementen)
via de darmwand in het bloed worden opgenomen. Alles wat
niet verteerd kan worden, verlaat de dunne darm en gaat naar
de dikke darm. Dit is een vocht- en zoutrijke massa. De dikke
darm dikt de ontlasting in, waarbij vocht en zouten opgenomen
worden door het lichaam.
1
Colostoma
Doordat bij u een stoma is aangelegd op de dikke darm (colon),
is de dikke darm korter geworden en produceert u eerder
ontlasting. De dikke darm heeft minder tijd om de ontlasting te
vormen. Vooral vocht en zouten kunnen nu minder goed
opgenomen worden. Een goede voeding, waarin ruim
voldoende vocht en voedingsstoffen aanwezig zijn, is daarom
belangrijk!
Voeding bij colostoma
Direct na de operatie moeten de darmen weer aan alle
voedingsmiddelen wennen. U kunt de voeding geleidelijk
uitbreiden naar normale gezonde voeding.
U kunt het beste zelf nagaan welke voedingsmiddelen u
goed of slecht verdraagt. In principe mag u alles eten en
drinken met in achtneming van onderstaande adviezen.
2
Voeding uitbreiden
U doet er verstandig aan uw voeding geleidelijk uit te breiden:

Probeer "nieuwe" voedingsmiddelen in kleine hoeveelheden
uit.

Voedingsmiddelen die bezwaren geven, kunt u het beste na
enkele weken nog eens opnieuw proberen.

Om voldoende voedingsstoffen op te nemen moet de
voeding dagelijks ten minste bestaan uit:
- 4-7 sneden brood, bij voorkeur volkoren of bruin
- 3-5 stuks aardappels of vervanging zoals (zilvervlies)rijst,
(volkoren) macaroni/spaghetti en peulvruchten zoals
bruine bonen, spliterwten) naar behoefte
- 3-4 groentelepels groenten (150-200 gram)
- 2 porties fruit
- 2-3 glazen melk, karnemelk, vla, yoghurt
- 1-2 plakjes kaas
- 1-2 plakjes vleeswaren
- ongeveer 100 gram vlees, vis, wild of gevogelte (75 gram
gaar)
- (dieet)halvarine of (dieet)margarine voor het besmeren
van het brood en de bereiding van de warme maaltijd
- 1½ - 2 liter vocht.
Als u zorgt voor voldoende variatie in de voeding, is de kans
erg klein dat u tekorten krijgt aan bepaalde voedingsstoffen.
Voedingsvezel
Voedingsvezel is de ruwe plantenvezel, die voorkomt in de
celwand van plantaardige producten. Deze stof is voor ons
lichaam onverteerbaar, maar zeer belangrijk voor een goede
werking van de dikke darm door het stimuleren van de
peristaltiek (voortstuwende bewegingen).
Voedingsvezel heeft de eigenschap om water op te nemen en
vast te houden, waardoor de ontlasting wat vaster en
volumineuzer wordt. Voedingsvezel komt voor in plantaardige
producten, zoals volkorenbrood, roggebrood, fruit, groente,
rauwkost, aardappelen en (zilvervlies)rijst.
De aanbevolen hoeveelheid voedingsvezel per dag is ongeveer
25-30 gram per dag.
3
Lijst vezelrijke voedingsmiddelen
1 snee witbrood
1 snee bruinbrood
1 snee volkorenbrood
1 snee licht roggebrood
1 snee donker roggebrood
1 volkorenbeschuit
1 plak ontbijtkoek
1 knäckebröd
1 vezelrijke knäckebröd
vezelgehalte (gram)
1 gram
2 gram
2 gram
2 gram
3 gram
1 gram
1 gram
1 gram
2 gram
1 appel, met of zonder schil
1 portie fruit, geen citrus, gemiddeld
1 portie fruit, citrus, gemiddeld
1 schaaltje gedroogde, geweekte zuidvruchten
1 kleine aardappel
1 groentelepel groente
1 groentelepel rauwkost
1 groentelepel rijst
1 groentelepel zilvervliesrijst
3 gram
4 gram
2 gram
8 gram
2 gram
1 gram
1 gram
1 gram
1 gram
1 volkorenbiscuit
1 eetlepel Brinta
1 eetlepel muesli
1 gram
1 gram
1 gram
Als u niet gewend bent vezelrijke voedingsmiddelen te
gebruiken, is het belangrijk dat u deze voedingsmiddelen
geleidelijk invoert in uw voedingsgewoonte. Uw darmen moeten
wennen aan deze voedingsmiddelen. In het begin kan er meer
gasvorming optreden.
Vocht
Vocht is erg belangrijk voor het lichaam. Het menselijke lichaam
bestaat voor ruim 60% uit water. Dit 'water' zorgt ervoor dat alle
lichaamscellen voldoende voedingsstoffen krijgen en dat
afvalstoffen afgevoerd worden.
4
Bij een tekort aan vocht kunnen klachten ontstaan zoals
lusteloosheid, sufheid, gebrek aan eetlust, een droge beslagen
tong en verminderde urineproductie.
Zorg dat u steeds voldoende drinkt (± 1½-2 liter vocht verdeeld
over de dag). Dat zijn ongeveer 12-16 kopjes of glazen. Vooral
als u meer voedingsvezel gaat gebruiken dan u gewend was,
moet u veel drinken. De extra vezels leiden anders juist tot
verstopping.
De volgende dranken kunnen over het algemeen zonder
bezwaren worden gebruikt: (mineraal-)water, koffie, thee,
melkproducten, vruchtensappen, tomatensap, bouillon.
Verstopping
Eet regelmatig, eet langzaam en kauw het eten goed. Door
goed te kauwen (en eventueel door fijnsnijden), kunt u
voorkomen dat voedingsmiddelen verstopping (=obstructie) van
de stoma veroorzaken. Obstructie komt echter niet vaak voor bij
een colostoma, omdat de stoma groot genoeg is en de
ontlasting gemakkelijk de darmen kan verlaten.
Voedingsmiddelen die vooral obstructie kunnen veroorzaken
zijn vezelige voedingsmiddelen (bv. zuurkool, grove rauwkost,
citrusfruit, draderig vlees, etc.). U kunt ze gewoon gebruiken,
maar kauw goed, schil en kook ze goed gaar. Als u tijdens en
na de maaltijd een paar glazen drinkt, vermindert u de kans op
verstopping. Neem niet te grote maaltijden, zodat uw darmen
niet overbelast worden. Als u hinder ondervindt van drie grote
hoofdmaaltijden, kunt u beter 6 kleine maaltijden verspreid over
de dag gebruiken.
Mocht uw colostoma toch verstopt raken, neem dan direct
contact op met uw stomaverpleegkundige of arts.
Gewicht
Controleer uw gewicht regelmatig. Zorg dat u niet te zwaar
wordt of in korte tijd teveel afvalt. Schommelingen in het
gewicht geven op den duur problemen met het stoma en de
verzorging hiervan.
5
Gasvorming
Gasvorming is een normaal gevolg van het verteren van
voedsel en is dus nooit helemaal te voorkomen. Het grootste
deel van het gas (70%) bestaat uit ingeslikte lucht. Dit kan
worden verminderd door rustig te eten en het voedsel goed te
kauwen. Een lege darm veroorzaakt ook gasvorming.
Maaltijden overslaan om gasvorming te voorkomen heeft geen
zin. Ook bij het kauwen van kauwgom, drinken door een rietje,
een slecht passend gebit, roken en nervositeit wordt vaak
ongemerkt lucht ingeslikt.
Er zijn verschillende voedingsmiddelen die extra gasvorming
kunnen veroorzaken zoals nieuwe aardappelen, bloemkool,
koolsoorten, spruiten, uien, spinazie, rabarber, prei,
komkommer, radijs, champignons, paprika, peulvruchten, fruit
(onrijpe banaan, meloen), rozijnen, noten, kauwgom,
koolzuurhoudende dranken, bier, specerijen, knoflook, vis,
eieren, suiker en sorbitol (zoetstof).
Het beste kunt u zelf uitproberen waar u gevoelig voor bent.
De gasvormende werking van voedingsmiddelen kan
verminderd worden door bij de bereiding van gerechten
bepaalde kruiden te gebruiken, zoals dille, koriander, kummel,
salie en mierikswortel. Hoe deze kruiden de gasvormende
werking kunnen verminderen is onbekend.
Geurvorming
Bepaalde voedingsmiddelen bevorderen geurvorming. U moet
voor u zelf ontdekken wat zonder bezwaar wel of niet kan
worden gegeten, wanneer een onaangename geur van de
ontlasting u hindert. Voedingsmiddelen waarbij extra
geurvorming kan optreden zijn o.a. vis, ei, oude kaas,
specerijen (rijsttafel), knoflook, asperges, lang gekookte
koolsoorten, prei, uien, peulvruchten. Door karnemelk of
yoghurt bij de maaltijden te gebruiken kan soms het ontstaan
van geuren worden tegengegaan.
6
Kleurvorming
De kleur van de ontlasting wordt mede bepaald door de
voeding die u gebruikt. Bietjes kunnen de ontlasting rood
kleuren. Zo kan spinazie ook een verkleuring van de ontlasting
veroorzaken. Na het gebruik van bosbessensap of ijzerpreparaten (staalpillen of drankjes) kan uw ontlasting zwart zijn.
Diarree
Niet alleen het gebruik van verkeerde voedingsmiddelen, maar
ook ziekte, nervositeit of opwinding kunnen aanleiding geven tot
diarree. Als u zeer dunne ontlasting heeft, is extra waakzaamheid voor uitdroging en zoutverlies geboden.
Voedingsadviezen bij diarree

Gebruik 2½ liter vocht (20 kopjes/glazen) en een deel
daarvan in de vorm van soep of extra bouillon.

In geval van ernstige diarree: melk, suiker en vette
voedingsmiddelen vermijden. In plaats van suiker kan
eventueel Fantomalt (voedingssuiker) of Dextro energy
(druivensuiker) gebruikt worden. Deze producten zijn
verkrijgbaar bij de drogist of apotheek.

Let op de hygiëne.

Bewaar etensresten alleen in de koelkast, maar gebruik
liever steeds verse voedingsmiddelen.

Was groente en fruit zorgvuldig.

Eet bij warm weer geen rauw vlees.
Ook bij warm weer, braken of overmatig transpireren is het
vocht- en zoutverlies groter. In deze situaties kunt u het verlies
aanvullen door extra te drinken: ± 2½ liter per dag.
7
Buitenland
Wanneer u in tropische of subtropische landen verblijft, heeft u
te maken met hogere temperaturen en met andere hygiënische
omstandigheden.
Neem geen risico's, gebruik geen:

ongekookt leidingwater;

schepijs en ijsblokjes;

rauw vlees en rauwe vis;

rauwe groenten;

ongeschild fruit.
Zorg er bovendien voor dat u altijd de volgende producten bij u
hebt:

bouillon of zouttabletten;

Oral Rehydration Salts (O.R.S.) bv. Frisomed ORS of Orisel,
verkrijgbaar bij de apotheek;

zoute biscuits of crackers.
Tot slot
Heeft u nog vragen, neem dan contact op met de diëtisten van
Paramáx, tijdens kantooruren, telefoon (040) 888 90 40.
8
Hoe tevreden bent u over uw arts of ziekenhuis?
Geef uw mening over MMC op ZorgkaartNederland.nl
Máxima Medisch Centrum
www.mmc.nl
Locatie Eindhoven:
Ds. Th. Fliednerstraat 1
Postbus 90 052
5600 PD Eindhoven
Locatie Veldhoven:
de Run 4600
Postbus 7777
5500 MB Veldhoven
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te
geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen
andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts
een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of
behandelaar.
© MMC.145.204_11_16