Polsprothese -

Polsprothese
(kunstgewricht van de pols)
Top of page
Anatomie
Oorzaak
Behandeling
Implantaten
Operatie
Na de operatie
Polsprotheses worden niet vaak geplaatst, maar kunnen zeker een mogelijkheid zijn
om de pijn van een slijtend polsgewricht weg te nemen, zeker wanneer alle nietoperatieve mogelijkheden zijn uitgeput.
Anatomie
De pols is een ingewikkeld gewricht, veel ingewikkelder dan een heup of een knie.
Aan de zijde van de vingers vormen twee rijen van vier botjes de handwortel. Dit zijn
de carpalia. Daaruit steken vijf lange pijpbotjes die ieder de basis van een vinger (of
duim) vormen.
Aan de zijde van de arm vormt het uiteinde van de twee onderarm botten
(spaakbeen (=radius) en ellepijp (=ulna)) het polsgewricht.
Het uiteinde van al deze botten is bedekt met een zeer gladde elastische laag: het
kraakbeen. Hierdoor kunnen de diverse botten soepel ten opzichte van elkaar
bewegen.
Oorzaak
Reuma van de hand en pols.
Reproduced with permission from Papp SR, Athwal GS, Pichora DR: The Rheumatoid Wrist: J Am Acad Orthop Surg 2006;14:65-77
Wanneer het kraakbeen wegslijt of beschadigd is door een letsel, infectie of ziekte
(zoals reuma) dan schuren deze botten bij iedere beweging langs elkaar, waardoor
pijn, bewegingsbeperking en vervorming optreedt.
De meest voorkomende oorzaak van artrose is ouderdom slijtage, waarbij het
kraakbeen langzaam met de jaren wegslijt.
Reuma is een chronische ontsteking van de gewrichten die vaak handen en polsen
aantast. Ook dit is een vorm van artrose met dezelfde verschijnselen: pijn, stijfheid en
zwelling. Typisch bij reuma is de dubbelzijdigheid (links en rechts evenzeer
aangedaan).
Bij verdergaande artrose kan ook de kracht van de vingers beperkt zijn waardoor de
grijpkracht verminderd wordt.
De beste kandidaten voor een polsprothese zijn patiënten die ernstige artrose van de
pols hebben zonder dat zij dagelijks zware werkzaamheden met het gewricht hoeven
te doen. Hiermee wordt de pijn aanzienlijk verminderd terwijl de gewone activiteiten
van het dagelijks leven nog kunnen worden gedaan.
Top of page
Behandeling
Een polsprothese operatie beoogt het polsgewricht beweeglijk te houden, al is het
wel minder dan bij een gezond polsgewricht. Zeker wanneer ook de elleboog en
schouder door artrose zijn beperkt (reuma) helpt iedere beweging mogelijkheid het
totale gebruik van de arm zo goed als mogelijk behouden. Net zoals bij iedere
andere gewrichtvervanging worden de uiteinden van het gesleten gewricht
vervangen door kunstmaterialen, meestal chirurgisch staal en hoogwaardig plastic.
Röntgenfoto van een pols voor het plaatsen
van een polsprothese
Röntgenfoto van dezelfde pols na het
plaatsen van een polsprothese
Als alternatief voor een polsprothese is te noemen de polsverstijving: het aan elkaar
vast zetten en laten groeien van de diverse polsbotten geeft ook een stevige, pijnloze
pols. Ook hiermee is de grijpfunctie van de hand mogelijk maar staat het
polsgewricht zelf vast: buigen en strekken van de pols gaat dan niet meer, draaien
(zoals een sleutel) wel.
Top of page
Implantaten
Componenten van een polsprothese.
Er zijn verschillende types polsprotheses. De meesten bestaan uit twee delen,
vastgemaakt aan ieder uiteinde van de pols. Deze onderdelen zijn gemaakt van
chirurgisch staal. Tussen deze twee delen bevindt zich een laag hoogwaardig plastic,
genaamd polyethyleen, om alles soepel ten opzichte van elkaar te laten bewegen.
De meest moderne polsprotheses trachten de anatomie van het polsgewricht zo
goed mogelijk na te bootsen.
Een deel van de polsprothese wordt bevestigd in het spaakbeen (radius) van de
onderarm. Dit deel heeft een uitholling waarin de plastic glijlaag precies past. Deze
plastic glijlaag (spacer) wordt bevestigd aan het tweede deel van de polsprothese,
dat op zijn beurt vast gemaakt wordt aan de rij handwortel botjes. De vestiging van
de twee componenten aan het bot gaat soms met botcement, maar meestal met
schroeven en een klemvaste verbinding. De vorm van de plastic spacer is zo
gemaakt dat een zo natuurlijk mogelijke polsbeweging mogelijk is.
Top of page
Operatie
Een polsprothese operatie gebeurt gewoonlijk niet in dagbehandeling, maar de
revalidatie in het ziekenhuis is zeer beperkt, zodat u minder lang in het ziekenhuis
hoeft te verblijven als bijvoorbeeld bij een knie of heup prothese operatie. Soms
wordt tegelijk met de polsprothese operatie nog iets anders verholpen in de pols,
zoals bijvoorbeeld het afknellen van een zenuw, het repareren van een gescheurde
pees of zelfs het vervangen van een vinger gewrichtje. Dit maakt dan de revalidatie
na de operatie wel moeilijker en langduriger.
Bij de polsprothese operatie wordt het litteken, ruim 10 cm lang, aan de rugzijde van
de pols gemaakt. De gesleten uiteinden van de onderarm botten worden verwijderd
en ook de eerste rij van de handwortel botjes. Aan de tweede rij handwortel botjes
wordt één component bevestigd (meestal met schroeven). In het afgezaagde
spaakbeen wordt met een steeltje de andere component geklemd. Beide
componenten groeien in de weken daarna langzaam vast. Wanneer het eigen bot
van de patiënt te weinig houvast heeft, wordt dit verstevigd met botcement.
Tenslotte wordt de juiste maat plastic spacer er tussen gezet om de pols goed op
spanning te zetten, maar ook weer niet zo strak dat geen enkele beweging mogelijk
is.
Top of page
Na de operatie
In de eerste week na de operatie zit uw onderarm in gips. Daarna start de revalidatie,
meestal onder leiding van een fysiotherapeut. U oefent eerst met een motorslede (de
fysiotherapeut helpt u met de bediening en de instelling). Tussentijds draagt u nog
een beschermende spalk. Na ongeveer twee weken kunt u de pols zelf actief
oefenen en heeft u de beschermende spalk niet meer nodig. De totale oefenperiode
beslaat al gauw vele weken tot maanden. Uw fysiotherapeut begeleidt u hierbij.
Uiteindelijk mag u verwachten een pijnloze en redelijk beweeglijke pols te krijgen. De
beweeglijkheid wordt echter nooit zo goed als van een gezonde pols.
pols motorslede
Wat u allemaal met uw polsprothese in het leven doet zal grotendeels bepalen hoe
lang deze meegaat. Wees er dus zuinig op en doe geen zware arbeid, hoewel dit in
het begin best wel lijkt te gaan. Een tweede keer een polsprothese is meestal
onmogelijk. Pas ook op voor vallen, met name op de uitgestrekte hand. De prothese
kan hierbij uit de kom schieten (luxatie) of nog erger: de pols kan breken, meestal net
onder het niveau van het kunstgewricht.
Hoe zuinig u ook met uw polsprothese bent, uiteindelijk kan deze ook door normaal
gebruik – maar meestal pas na vele jaren – slijten. Soms laat de bevestiging tussen
het kunstgewricht en uw bot los. In al deze gevallen is een tweede operatie (revisie)
nodig. Vrijwel altijd betekent dit alsnog een verstijving van de pols.
Polsverstijving
Hoewel op dit moment geen betrouwbare resultaten (met grote aantallen
polsprotheses over lange tijd) bekend zijn, mag u verwachten dat een polsprothese
zeker vijf, maar als u geluk heeft wel tien of vijftien jaar meegaat. Laat het gewricht
wel regelmatig controleren met een bezoek aan uw orthopedisch chirurg en het
maken van een röntgenfoto eens per jaar.
Top of page
Laatste revisie december 2012