2 bouwstenen van organismen en materie

Naturalis 1 - 1e trim
BORDPLANNEN
C. Discart
E. Vanoutrive
1 ORGANISMEN IN HUN
BIOTOOP
Hoofdstuk 1
BIOTOOPSTUDIE IN HET BOS
Hoofdstuk 2
HOE ZIJN BLOEMPLANTEN
OPGEBOUWD?
1. Organismen in hun biotoop
Natuurlijk
evenwicht
BOS
Etagegroei
& bosdieren
Bodemdieren
& sporen
Kan je determineren:
planten & dieren
•zwammen
•= BIOTISCH
Plaats waar organismen
samenleven onder bepaalde
levensvoorwaarden
= ABIOTISCH
 boomlaag
loofbos / naaldbos
 struiklaag
houtachtige stengels
lichtinval &
temperatuur
 kruidlaag
kruidachtige stengels
 moslaag
mos, paddenstoelen
 bosbodem
via ontbinders = reducenten
strooisellaag → bladgrond → humuslaag
 ondergrond
bodemhardheid & vochtigheid bepalen
2. Delen van een bloemplant + functie
BLADEREN
STENGEL
WORTEL
verdampen van water
(continue stroom in plant)
transport van water en mineralen
naar alle delen van de plant
opname van water en mineralen
vanuit de bodem
3. Wortel van een bloemplant
BOUW
bv. herderstasje
bv. prei
1 hoofdwortel
zijwortels
wortelharen
wortelmutsje
AANPASSINGEN
- opnamefunctie: vele fijne wortelhaartjes
- groeifunctie: beschermend wortelmutsje
- steunfunctie: diep en uitgebreid wortelstelsel (bv. beuk)
hechtwortels om hoger te groeien (bv. klimop)
- opslagfunctie: reservevoedsel in verdikte wortels (bv. biet)
vele
bijwortels
4. Stengel van een bloemplant
BOUW
eindknop
stengel
okselknop
blad
AANPASSINGEN
-
transportfunctie: verbinding tussen wortel en bladeren/bloemen
groeifunctie: eindknop (hoofdstengel) + okselknop (zijstengels)
steunfunctie: draagt bladeren, knoppen, bloemen, vruchten
opslagfunctie: reservevoedsel in verdikte stengels (bv. aardappel)
5. Blad van een bloemplant (1)
VERSCHEIDENHEID
nervatuur
insnijdingen bladrand
insnijdingen bladschijf
bladstand
6. Blad van een bloemplant (2)
BOUW
hoofdnerf
zijnerven
bladschijf
bladmoes
bladrand
bladschede
bladsteel
AANPASSINGEN
-
verdampingsfunctie: groot plat bladoppervlak
transportfunctie: via bladsteel en uitgebreid bladskelet
steunfunctie: met verbrede bladsteel op de stengel
opslagfunctie: reservevoedsel in verdikte bladeren (bv. ui)
groeifunctie: (fotosynthese - zie later)
1 ORGANISMEN IN HUN
BIOTOOP
Hoofdstuk 3
HOE ZIJN GEWERVELDE DIEREN
OPGEBOUWD?
7. Gewervelde dieren
GEWERVELDEN
5 klassen:
wervelkolom
-
kop – romp – ledematen
vissen
amfibieën
reptielen
vogels
zoogdieren
Kenmerken:
- constante lichaamstemperatuur
(haren en/of vetlaag)
- zogen hun jongen
- levendbarend
(2 uitzonderingen)
8. Gewervelden: aanpassingen omgeving
WATER
WATER & LAND
LAND
ZINTUIGEN
Vissen &
Zeezoogdieren
Amfibieën
Zoogdieren
Prooidier
(bv. konijn)
- stappen
- voortbeweging
- overgangsklasse van
vissen → reptielen
- springen
- ademhaling
- lichaamstemp.
- huidademhaling
door naakte huid
- lopen
- graven
- voortplanting
- metamorfose van
kikkerdril → kikker
- vliegen
Roofdier
(bv. kat)
9. Gewervelden: inwendige bouw
SPIJSVERTERING
mond
slokdarm
maag
12-vingerige darm
← galblaas ← lever
← alvleesklier
ADEMHALING
neus
luchtpijp
luchpijptakken
longen
bloedvaten
hart
milt
middenrif
UITSCHEIDING
VOORTPLANTING
♀: eierstokken, eileiders,
baarmoeder, vagina
dunne darm
♂: teelballen, balzak
zaadleiders, penis
blinde darm + appendix
dikke darm
endeldarm
aars
TRANSPORT
nieren
urineleiders
urineblaas
urinebuis
10. Gewervelden: aanpassing voedingswijze
BORSTHOLTE
- ademhaling
- transport
- (spijsvertering)
BUIKHOLTE
- spijsvertering
- uitscheiding
- voortplanting
- transport
Konijn
Mens
Kat
planteneter
alleseter
vleeseter
2 BOUWSTENEN VAN
ORGANISMEN EN MATERIE
Hoofdstuk 1
WAARUIT ZIJN ORGANISMEN
OPGEBOUWD?
11. Plantencel & dierlijke cel
Organisme → stelsels → organen → weefels → cellen
‖
kleinste levende eenheid van een organisme!
celplasma
vacuole
celkern
bladgroen
celmembraan
celwand
bv. mondslijmvlies
bv. ajuinvlies
12. Van cellen tot organimse
groepering van organen
die samen instaan voor
1 bepaalde levensfunctie
levend wezen door
harmonieuze samenwerking van stelsels
CELLEN → WEEFSELS → ORGANEN → STELSELS → ORGANISMEN
groepering van cellen
met dezelfde - vorm
- functie
groepering van weefsels
met een gemeenschappelijke
functie
vb. dekweefsel
transportweefsel
steunweefsel
deelweefsel
vb. blad
stengel
spierweefsel
klierweefsel
kraakbeenweefsel
maag
longtak