Stoma, nazorg - Máxima Medisch Centrum

Nazorg voor stomadragers
Afdeling algemene chirurgie
Een stoma
Het krijgen van een stoma is ingrijpend. Voor de één komt de
stoma gepland, zorgvuldig afgewogen samen met de arts na
een intensief ziekteproces. Voor de ander is het een
onverwacht gevolg van een operatie. In alle gevallen kost het
tijd om eraan te wennen.
Stomaverpleegkundige
Gelukkig staat u er niet alleen voor. Uw stomaverpleegkundige
begeleidt u bij het vinden van een nieuwe balans. Zij vertelt u
alles over de stoma. Uiteindelijk kunt u, voor zover mogelijk,
zelfstandig uw stoma verzorgen.
Ook na de kennismaking met deze verzorging blijft zij het vaste
aanspreekpunt bij vragen van u of uw naasten. U kunt met haar
thema’s bespreken zoals stomamaterialen, voeding, de
verzorging van de stoma, sport, vakantie, seksualiteit en
incontinentie. Ook als zich emotionele problemen voordoen
kunt u bij de verpleegkundige terecht. Zij verwijst u zonodig
door naar andere hulpverleners.
Vanwege de ontwikkelingen op het gebied van stomazorg is het
raadzaam om de stomaverpleegkundige minimaal eens per jaar
te bezoeken. U kunt altijd een extra afspraak maken om
bepaalde zaken te bespreken.
Een bezoek aan de stomaverpleegkundige:
• Het is belangrijk dat u, indien mogelijk, de huidplaat op de
dag van de controle laat zitten. Zo kan uw
stomaverpleegkundige goed inschatten of er eventuele
problemen zijn en wat de aard van het probleem kan zijn.
• Neem nieuw opvangmateriaal en de mal mee.
Mal
In de eerste periode na de operatie verandert er veel aan de
stoma. Onder meer de grootte, kleur en productie ervan kunnen
veranderen. Daarom is een mal erg belangrijk. Zorg daarom dat
u bij ontslag een goed passende mal mee naar huis neemt.
Ontlastingspatroon
Het is goed om te weten hoe de ontlasting of urine eruit hoort te
zien en welke hoeveelheid normaal is. Afhankelijk van de plaats
van de darm waar de stoma zit, kan (wanneer u weer normaal
eet en drinkt) het volgende ontlastingspatroon worden
waargenomen:
 Stoma op de dunne darm (ileostoma): (water)dunne tot
brijige ontlasting meerdere keren per dag.
 Stoma op het opstijgende deel van de dikke darm
(colostoma): dunne tot brijige ontlasting, meerdere keren
per dag
 Stoma op het dwarse deel van de dikke darm
(transversum): brijige ontlasting, twee tot drie keer per
dag.
 Stoma op het dalende deel van de dikke darm (colon
descendens): vaste ontlasting, één tot twee keer per dag,
soms wordt een dag overgeslagen.
Ileostoma (dunne darm)
Bij een ileostoma is de dikke darm verwijderd of (tijdelijk) niet in
gebruik. In de dikke darm vindt het indikken van de ontlasting
plaats en worden vocht en zouten weer in het lichaam
opgenomen. Bij een ileostoma gebeurt dit niet. De ontlasting is
over het algemeen brijachtig of zelfs waterdun.
Bij een ileostoma is verhoogde inname van vocht en zout nodig
ten opzichte van normale intake. In principe ontstaan er bij een
normaal voedingspatroon plus de aanvulling van extra vocht en
zouten geen tekorten. Belangrijk om de adviezen die u heeft
gekregen van de diëtiste op te volgen.
Indien u het stomazakje meer dan 7x per dag moet legen, is de
productie te hoog. Wanneer dit eenmalig voorkomt is het geen
probleem, maar gebeurt dit meerdere dagen na elkaar, dan
spreken we van een high output stoma of wel een stoma met
een te hoge productie.
Een goed functionerend ileostoma produceert maximaal
1000ml per dag. Wanneer u uw stomazakje leegt bij ongeveer
1/3 inhoud, kunt u ervan uitgaan dat hier gemiddeld 150ml
ontlasting in zit. Door het aantal keer legen per dag te
vermenigvuldigen met deze 150ml kunt u berekenen hoe hoog
u stomaproductie is. Voorbeeld: bij 5x legen is dit (5 keer
150ml) 750ml.
Neem contact op met de stomaverpleegkundige als u stoma
meer dan 1500ml per 24 uur afloopt.
Bij een urinestoma
Per 24 uur zal er 1200 tot 1500 ml urine geproduceerd worden
via de stoma. Dit is afhankelijk van de hoeveelheid die u drinkt
per dag. Zolang de urine helder van kleur blijft, heeft u
voldoende gedronken. De urine hoort helder van kleur te zijn
vermengd met wat slijm (dit is afkomstig van het stukje darm
waar de stoma van is gemaakt).
Bij hoge koorts en pijn in de nierstreek (lendenen) adviseren wij
u met klem om nog dezelfde dag contact op te nemen met uw
huisarts of medisch specialist. U heeft namelijk een verhoogd
risico op urineweginfecties of nierbekkenontsteking. Wanneer
een urinekweek nodig is bij een urinestoma dient de urine
rechtstreeks uit de stoma afgenomen te worden. De urine in het
stomazakje bevat altijd micro-organismen en geeft geen juiste
uitslag.
Klachten
U moet wennen aan de nieuwe situatie. Het is goed te weten
dat een aantal zaken kunnen optreden, waar u zich medisch
gezien geen zorgen over hoeft te maken:
Slijm dat lijkt op ‘ontlasting’
Als de endeldarm en anus (kringspier) nog aanwezig zijn, kan
het voorkomen dat u nog slijm verliest. Dit kan onprettig ruiken.
De kleur van het slijm kan variëren van wit, geel, lichtbruin tot
donkerbruin. In een normale situatie wordt het slijm, dat zich
standaard in de darm vormt, vermengt met uw ontlasting.
Aangezien dit slijm in het geval van een stoma niet vermengt
met de ontlasting is het mogelijk dat u dit via de anus verliest.
Indien u hier hinder van ondervindt, kunt u contact opnemen
met uw stomaverpleegkundige.
Pijn of aandrang
Fantoompijn is een gevoel wat ervaren kan worden in het
gebied waar de endeldarm en kringspier (rectumextirpatie) zijn
verwijderd. Door de (afgesneden) zenuwen in dit gebied kan
pijn of aandrang ervaren worden alsof de endeldarm nog
aanwezig is. Dit wordt veroorzaakt doordat de resterende darm
op dat moment actief is en een prikkel geeft naar de hersenen.
Als u last hebt van dat gevoel kunt u op het toilet gaan zitten en
doen alsof er ontlasting komt. Daardoor gaat de prikkel meestal
weg.
Problemen signaleren
Zelfs als u uw stoma verzorgt zoals u dat heeft geleerd, kunnen
er soms toch problemen ontstaan. Deze problemen kunnen op
den duur groot ongemak veroorzaken. Het is dus belangrijk om
eventuele problemen te voorkomen of tijdig te signaleren:
Hoe hoort uw stoma eruit te zien?
In een normale situatie ligt de stoma iets boven huidniveau. In
sommige gevallen is dit niet mogelijk en ligt de stoma op of iets
onder huidniveau. Uw stomaverpleegkundige zal u aangeven
wat in uw situatie normaal is. De stoma zelf hoort er ongeveer
net zo uit te zien als uw wangslijmvlies in uw mond: rozerood,
glanzend en vochtig. Het is normaal dat de stoma tijdens het
schoonmaken een beetje bloedt, dit stopt vanzelf. Zonodig kunt
u de bloeding stoppen door een gaasje met koud water op uw
stoma te leggen.
Hoe weet u of uw stomamateriaal goed past?
In een normale situatie sluit de huidplaat goed aan rondom uw
stoma. De opening van de huidplaat dient 1-2mm groter te zijn
dan de stoma. Dit betekent dat u een randje van de huid
rondom de stoma kunt zien nadat de huidplaat is aangebracht.
De kleur van de huid rondom de stoma is hetzelfde van kleur
als de overige huid op de buik.
Tillen
Er wordt afgeraden om de eerste zes tot acht weken na de
operatie te tillen. Daarna moeten de activiteiten geleidelijk
opgebouwd worden. Belangrijk is om tilwerk op een juiste
manier te verrichten, waarbij zo weinig mogelijk spanning op de
buik en met name de buikspieren ontstaat. Voorkom het tillen
van zware voorwerpen (meer dan 10-15 kg), omdat er dan te
veel druk op de buikspieren komt te staan.
Nuttige tips:
• Knip of scheer de haartjes op de plaats waar de huidplak
wordt aangebracht regelmatig weg met een wegwerp
scheermesje. Gebruik hierbij geen ontharingscrème of
scheerzeep, dit kan huidproblemen geven. Let hierbij goed
op dat u de stoma niet beschadigd. Deze kunt u
beschermen met een gaasje. Scheer met de haargroei
mee.
• Maak de huid schoon met lauwwarm water, zeepresten
kunnen huidirritaties veroorzaken. Eventueel gebruik van
pH-neutrale zeep tijdens het douchen is toegestaan.
• Gebruik geen zoete olie of vette zalf onder de huidplak.
Deze verminderen de plakkracht.
• Gebruik nooit een föhn om de huid te drogen. Er bestaat
kans op verbranding van de stoma omdat deze ongevoelig
is voor pijn.
• Strek de huid tijdens het aanbrengen van het materiaal.
• Zorg dat u altijd extra opvangmateriaal bij u heeft voor
noodgevallen.
• Bewaar het stomamateriaal op kamertemperatuur.
Voorkom een warme omgeving, bijvoorbeeld dichtbij de
verwarming.
• Ondersteun met de hand de stoma bij verhoogde druk,
zoals bij hoesten en niezen.
Contact
U vindt de stomaverpleegkundige op de polikliniek chirurgie op
route 067 van Máxima Medisch Centrum locatie Veldhoven.
Met vragen kunt u terecht bij de polikliniek chirurgie,
telefoonnummer: 040 888 85 50. Hier kunt u ook terecht voor
het maken of verzetten van een afspraak. Wij zijn op
werkdagen aanwezig van 8:00 -16:30 uur.
Voor zeer dringende problemen buiten kantoortijden neemt u
contact op met de afdeling spoedeisende hulp (eerste hulp),
locatie Veldhoven: (040) 888 88 11.
Hoe tevreden bent u over uw arts of ziekenhuis?
Geef uw mening over MMC op ZorgkaartNederland.nl
Máxima Medisch Centrum
www.mmc.nl
Locatie Eindhoven:
Ds. Th. Fliednerstraat 1
Postbus 90 052
5600 PD Eindhoven
Locatie Veldhoven:
de Run 4600
Postbus 7777
5500 MB Veldhoven
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te
geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen
andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts
een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of
behandelaar.
© MMC.200.334_07_16