Hoe effectief is politisering? Drie Amerikaanse lessen

Hoofdstuk7,WatWerktNuWerkelijk
Hoe effectief is politisering?
Drie Amerikaanse lessen van community organizing
LeeStaplesenJeroenGradener
Communityorganizersbrengenmensendiemaatschappelijkontevredenzijnbijelkaaren
lerenhenvoorzichzelfopkomen.IndeVerenigdeStateniscommunityorganizingiseen
wijdverbreidfenomeendatwerkt.MaarzouhetookinNederlandkunnenwerken?
Politiserendecommunity-organizing-inditartikelookwelpolitiekofpolitiserend
opbouwwerkgenoemd-mobiliseertburgersrondomspecifiekeproblemeninhundagelijks
levenenondersteuntheninhetontwikkelenvaninzichtoverdestructureleoorzakendie
daaraantengrondslagliggen.Hetrichtzichophetrealiserenvanessentiëlelevensvereisten:
betaalbarehuisvesting,eerlijkekansenopdearbeidsmarkt,eengezondeleefomgeving,
respectvoorseksuelediversiteit.Communityorganizershelpenmensenomkennisen
vaardighedenteverwervendienodigzijnvoorzichzelfoptekomen.Doormiddelvan
leiderschaps-enmachtsontwikkelinglerenzijhenzeggenschapopteeisenbijbelangrijke
politieke,socialeeneconomischekwesties.Dezecommunityorganizersnemeninditproces
verschillenderollenin,zoalsdievaninstructeur,motivator,agitator,facilitator,onderwijzer,
trainer,strategischexpert,tacticusencoach(Staples2004).
Indithoofdstukbeschrijvenweallereersteendrietalpraktijkvoorbeeldenuitderegiovan
Boston(VerenigdeStaten).Wekijkennaardemanierwaaropprofessionelecommunity
organizersmensenengemeenschappenwetentemobiliserenentemotiveren.Naeen
analysevandezevoorbeeldenzullenweaandehandvandegrondbeginselenvan
politiserendecommunityorganizingbeargumenterenwaaromenhoedezevormvan
opbouwwerkhethuidigepaletvansociaalwerkinNederlandkanverrijken.Metnamedaar
waarelementairesocialeeneconomischerechtvaardigheidinhetgedingis,waar
uitsluitingmechanismenwerkzaamzijninbuurten,opdearbeidsmarkt,inhetonderwijsen
degezondheidszorg.Opheteerstegezichtishetcontrasttussenhetlevenaandeonderkant
vandeAmerikaanseendeNederlandsesamenlevingerggroot.MaarookinNederlandzien
wehoearmoedemensenopsluitinhuisenbuurt;datinkomensverschillenniet
verminderen,endatzelfsmensenrechtenwordengeschonden,bijvoorbeeldbijde
behandelingvanasielzoekers.Wegevenaanhoepolitiserendopbouwwerkookietsvande
nadeligeeffectenvandehuidigeenvoorgenomeningrepenindesocialesectorkan
opvangen,enhoeeenaantalbasalewerkzamefactorenuitdezeberoepspraktijkdekracht
vanburgerversterkenenhiermeetegemoetkomenaandebehoefteaan‘denieuwe
professional’.
Onsstandpuntindediscussieover‘Watwerkt’,spreektduidelijkuitdecasussendiewehier
beschrijvenomdeeffectiviteitvancommunityorganizingaantetonen.Wijvindende
benaderingvaneffectiviteitsvraagstukkendievoorstandersvanevidence-basedpractice
voorstaantebeperkt.Denadrukopnulmetingenenrandom-controlledtrials,aldannietals
tekenvanonomstotelijkbewijsvansuccesaangehaald,doetgeenrechtaandepraktijkvan
politiserendopbouwwerk.Welatenziendatdeeffectenvancommunityorganizingniethet
resultaatzijnvanhetvolgenvanduidelijkomschrevenhandelingsmodellen,maar
daarentegenafhankelijkisvandemanierwaaropdeprofessionalvaardigisinhetfaciliteren
vaneengrotediversiteitaaninteracties.Eenvoortdurendereflectieopiedersroleninbreng
iseenvandebasisvoorwaardenomdezevormvanpolitiserendsociaalwerkeffectiefte
latenzijn(Gradener,2010;Delgado&Staples,2008).Daarnaastwerktcommunityorganizing
viaeencyclischmodel,waarinevaluatieenhetbijstellenvandoelennaastelkaarbestaan.
Professionalsenburgersgevenhiergezamenlijksturingaan:watisdevolgendestap,welke
strategievolgenwe,wiewilzichdaarvoorinzetten?
ChelseaCitywideTenantsAssociation(CTA):tegenwoekerleningenenhuisuitzettingen
ElizaParadisdecommunityorganizervandeChelseaCitywideTenantsAssociation(CTA),de
verenigingvanhuurdersenwoningbezittersinChelsea,Massachusetts.Onlangsleverdeze
samenmeteengroepvrijwilligerseenbelangrijkebijdrageaaneennieuwewetomhuurders
tebeschermentegenuitzettingalshunverhuurderswordenonteigend.Chelseaiseenkleine
industriestadonderderookvanBoston.Oorspronkelijkwarenveruitdemeestenvande
35.000inwonershuurders,totmakelaarsronddeeeuwwisselingdehuurdersvanChelsea
begonnenteovertuigenomhuizentekopen.Zeverzwegendaarbij-somswillensenwetens
-derisico’svande‘subprimeleningen’diezeverschaften.Dezeleningenhaddenextreem
hogerentesvanwegedelagekredietwaardigheidvandehuurdersdiezichmeldden.
Traditionelekredietverschaffersslotengeen‘primeleningen’afomdatzijmeendendatde
financiëlesituatievandezehuurdersgeengarantieboodvoorafbetalingvanhunschuld.
EengrootdeelvandebevolkingvanChelseabestaatuitLatino’s(40procent)vanwiede
meerderheidonvoldoendekennisheeftvandeEngelsetaalomdejuridischeclausulesinde
koopcontractentebegrijpen.Daarkomtbijdatzijnietkondenvoorzien-watniemandzich
voor2008realiseerde-datdezeleningenafhankelijkwarenvanfinanciëlespeculaties,
waarbijdewinstnaardebeurshandelarengingalsdehuiseigenarennietmeerinstaat
warenhunhypotheeklastentebetalen.
Vanaf2008kwamenersteedsmeergezinnenopstraattestaanalsgevolgvande
executieverkoopvanhetpandwaarinzehuurden.Demeestevandezeonteigendehuizen
warengefinancierddoor‘subprime’leningenwaaraanstrengeenhogeboeteswaren
verbondenvoorhetnietoftelaataflossenvandeschuld(indevolksmondkwamen
dergelijkeleningenbekendtestaanals’woekerleningen’).Daarbijwarenhetooknog
zogenaamde‘underwaterloans’,verteltParad,terwijlzeeenslokvanhaarkoffieneemtin
hetcafétegenoverhethoofdkwartiervandeChelseaCollaborative.Zelegtuitdatbijdeze
leningendeschuldvandehuiseigenarengroterwasdandewaardevanhunhuis.Alserdan
ietsmisgingzeidebank:‘Zo,laatditeenlesjevoorjezijn’ennamvervolgenshethuisin
beslagvoorexecutieverkoop.Chelseaheefteenvandehoogstepercentages
executieverkopeninMassachusetts.
Vanaf2008begonzijmetdeCTAhuiseigenarendiemetgedwongenverkoopwerden
bedreigdenhunmethuisuitzettingbedreigdehuurderssamentebrengen.Alsgevolgvande
bankencrisisendedaaropvolgendeeconomischecrisisverlorennogalwatvandieeigenaren
-vaakzelfookimmigrant-hunbaanenkondenhierdoorhunhypotheeklastennietmeer
betalen.ToenwerddebevolkingvanChelseadooreentweederampgetroffen;ditkeer
warendehuurdershetslachtoffer.Dehypotheekverstrekkersbodeneengrootdeelvande
inbeslaggenomengebouwentegenlageprijzenaanophuizenveilingen,waarzewerden
opgekochtdoorhandelarenvanbuitenderegiodiesnelwinstwildenmaken.‘Dankwamen
zeaanscheureninhunPorsches,uitBrightonenNewton,omhuizentekopenopdeveiling
enbinnenno-timedehuurteverhogen,somsweltot25procentofmeer’,verteltParad.‘De
meestegebouwenwarenzeerslechtonderhouden,maardenieuweeigenarenwarenniet
bereidietsaanonderhoudofrenovatietedoen.Metfiksedonatiesvoorhunpolitieke
campagneswistenzepoliticiaanhunzijdetekrijgen.’Zodatdiezichweltweekeer
bedachtenalvorenseisentestellenaandeverhuurvandienieuweverworven
eigendommen.
Gezamenlijkestrijdvooreennieuwehuurwet
ToenParadenhaarcollega’shoordenoverdezeproblemenvanhuiseigenarenenhuurders,
begonnenzij-letterlijk-bijmensenmet(dreigende)betalingsachterstandenaantekloppen.
Alseigenarenenhuurdersinhetzelfdepandwoonden,sprakenzemetbeiden.‘We
overtuigdendeeigenaarendehuurdersvanhetbelangvansamenwerken.“Alsdehuurders
deeigenarenhelpenhethuistebehouden,danhoudenzijdehurenlaag”,wasonsvoorstel.’
Dezevormvansamenwerkentusseneigenarenenhuurderswasdusvoordeligvoorbeide
partijen.Devolgendestapwashetmobiliserenvanhuiseigenarendieeenexecutieverkoop
bovenhethoofdhing.
Dezemobilisatiefasevanhuurdersenhuiseigenaren,draaidevooralomdriezaken:het
voorlichtenvanhuurdersenmetexecutiebedreigdehuiseigenarenoverhetmoeilijke
taalgebruikendezeercomplexejuridischeverhandelingenrondom‘subprimeleningen’,
executieverkoop,huur-enverhuurrechten;hetincontactbrengenvanmetexecutieverkoop
bedreigdehuiseigenarenmetmensendiezekondenhelpenmethunfinanciëlesituatieen
metdecontactenmetdekredietverstrekkers;entenderdehetopgangbrengenvaneen
duidelijketegenbewegingtegendesterkepolitiekelobbyvandebankenen
verzekeringsmaatschappijenophetgebiedvanwet-enregelgevingrondomhuisvesting.
Hetmobiliserenvandietegenbewegingwerdgeleidelijkaanhetcentraleaandachtspuntvan
Paradendehuurdersenhuiseigenaren.Omdesystemischeprocessenachterde
inbeslagnamesaantekunnenpakkenwasmeerpolitiekemachtnodig.CTAslootzichaanbij
eenregionaalnetwerkvanzestigandereorganisatieszoalsCityLife/VidaUrbana,een
progressieveactiegroepuitBoston,deGreaterBostonLegalServices,enHarvardLegalAid.
ZelforganisatieszoalsdeCTAleverdenindringendepersoonlijkeverhalenvanleden;
advocatenuithetnetwerkschreveneenwetsvoorstel;enhetcompletenetwerk
organiseerdebijeenkomstenmetpolitici,progressieveadvocaten,communityledenen
organizers.Somswarenermaandelijksbijeenkomsten.‘Verder’,vervolgtParad,pleegdende
huurdersvóórdebehandelingvandehuurwetinhetparlementveletelefoontjesmetde
lokaleafgevaardigden.Zijgaventekennendatzedenieuwewetsteunden.’Endatwerkte.
‘Afgevaardigdenzijnerggevoeligvoordrukvanuithuneigenachterban.’
TweedagenvoordathetwetsvoorstelbehandeldzouwordenorganiseerdeParadeen
persconferentieopdetrappenvanhetparlementsgebouw,hetStateHouse.‘Boze
huiseigenarenzijnbangdatdeexecutiewetgevingnietsterkgenoegzalzijn’,verkondigdeze
opradioentelevisie.DezeboodschapwerdeveneensuitgezondeninhetStateHouse
Network,hetinternetv-kanaalvanhetparlementendesenaat.Opdezemanierwerdende
senatoren,mededoordeveletelefoontjesnaarafgevaardigden,sterkonderdrukgezet.
‘HunleiderschapstondinslechtdaglichtendaardoorookhetimagovanMassachusettszelf.
ZewildendusnietafgeschilderdwordenalsvriendjesvandeWallStreetbankiers’,lacht
Parad.VolgenshaarrefereertdezeboodschapaantheAmericanDreamvanvoorspoed,
succesendedromenvandemiddenklasseoverbezitvaneeneigenhuisenverderkomenin
hetleven.Zegeefttoedathetframenvandedeslechtebehandelingvanhuiseigenarenin
MassachussetsalseenaantastingvanTheAmericanDreameenstrategischekeuzewas;om
depoliticialshetwareinhuneigentaalaantespreken.
NadepersconferentieeneendemonstratievanbozehuurdersbrachtenParadendrie
andereledenvandeCTAdenachtdooropdetrappenvanhetStateHouseinBostonomde
parlementsledennogmeeronderdruktezetten.Devolgendedagwerddehuurwet
gewijzigdenaangenomen.Denieuwewettegenillegaleenonnodigeexecutieverkopenstelt
eenbemiddelingstrajectverplicht.Delenerskregenhiermeedemogelijkheidommeteen
vertegenwoordigervandebankingesprektegaan.
SexEducationCampaign:vanseksueleintimidatienaarseksuelevoorlichting
Hetisaandeordevandedagenwezijnallemaalgeschoktalshetgebeurt:meisjesworden
opstraatenopschoollastiggevallenenaangerand.Eenpaarzomersgeledenoverkwamdit
eengroepjetienermeidendiedagelijksdewegliepenvanhettreinstationvanJamaicaPlain
(Boston)naarhunzomercursusophetnabijgelegenHydeSquare-complex.Mannen
naderdenhenlopendofmetdeauto,endedenseksueelgetintevoorstellen.Sommige
mannenraaktendemeisjeszelfsaanofgrepenhenvast.Eenaantalmeidenbegondeze
confrontatiesteontwijkendoorzodrazeeenmanaanzagenkomenovertestekennaarde
anderekantvandestraat.EenorganizervandeHydeSquareTaskForcehoordedemeiden
hieroverpratenennodigdehenuitomterugtegaannaardeonveiligeplekomdaareen
theatervoorstellingoptevoerenoverdeimpactvanseksueleintimidatie.De
theatervoorstellingwastevenshetstartseinvoordecampagne‘Respectme’.KenTangvik,
directeurvanEngagementandOrganizingvandeHydeSquareTaskForcevertelt:‘Zeliepen
overstraatengavenallemannendievervelendeopmerkingenmaaktenofanderszins
suggestiefgedragvertoondeneenkaartjemetinstructiesvoorgewenstgedragdattot
positieveaandachtzouleiden.’Nadezomervakantievormdendemeideneenactiegroep
waarmeezeonderzoekdedenophuneigenmiddelbarescholen.Uitditonderzoekbleekdat
tachtigprocentvandemeisjesweleenswaslastiggevallenophetterreinvandeschool.
Ronddetijdvanhetonderzoekstondiedereen,vandeburgemeestervanBostontotde
politie,achterhunacties.‘Maarnaverloopvantijd’,herinnertTangvikzich,‘verslaptede
aandacht.Dedoelenvandecampagnewarenniethelder.’Toeneenvandeorganizers
ontdektedathetaantalchlamydia-gevallenonderdeleerlingpopulatiemetzeventigprocent
wasgestegen,werdiedereenweerwakkergeschud.Uithetonderzoekdatdaaropvolgde
bleekalsneldatBoston‘verachterliepophetlandelijkgemiddeldealshetgingomde
verspreidingvancondooms,seksuelevoorlichtingendergelijke’,verteltTangvik.Devan
oudsherconservatievescholeninBostonenomgevingstondennogaltijdonderinvloedvan
desterkekatholiekekerkenwarenopenlijktegenhetpratenoverseksenhetuitdelenvan
condooms.‘Zewarenbangdatpratenoverseks,seksueelgedragindehandzouwerken.’
Samenwerkingeneenfilm
HiernaslotenorganisatiesalsPlannedParenthood,MassUnitedAgainstTeenPregnancies
enhomo-,bi-entransseksueleorganisatieszichaanbijdeactiegroepvandemeiden.‘Toen
haddenwedusopeenseenenormegroepactievemensenomdestadenhetstadsbestuur
vanBostonaantespreken’,zegtTangvik.Zakenalsseksuelediversiteit,aanranding,gender
enveiligvrijenwareneenbelangrijkagendapuntgeworden.Hetorganiserenvandemeiden
doordeHydeSquareTaskForcehaddriedoelen:deontwikkelingvaneen
onderwijsprogrammaoverallefacettenvanseksualiteit;hetbetrekkenvanjongerenbijde
keuzevanhuneigenlesprogrammaoverseksualiteitentotslotschool,kerkenpolitiek
overredenomseksuelevoorlichtingopalleopenbarescholeninBostonaantebieden.
AllereerstmaaktedeTaskForceeenfilmover‘alledingendiejemoetwetenover
seksualiteit,maarnietdurfttevragen’.Mannenenvrouwendieaandefilmmeededen
demonstreerdenmetdenodigehumorhetgebruikvancondoomsenpresenteerdende
laatstecijfersoverseksueelgedragvanpubers,ondermeeroverveiligeseks.
Tegelijkertijdorganiseerdenprofessionalssamenmetdemeidenworkshopsendebatten
overonderwerpenalsgenderenseksualiteitomopdezemaniercultureleenreligieuze
vooroordelenaandekaaktestellen.‘Ookconservatievegroepenwerdenuitgenodigdom
hunBijbelseopvattingenoverseksualiteittoetelichten.Dejongerenwarenzeer
geïnteresseerdensteldenoprechtevragenzoals“Watzoujijdoenalsjezoonhomoseksueel
was?Watzoujedoenalsjepartnerincomalag?Zoujenooitmeersekshebben?”’,zegt
Tangviklachend.‘Godsamme,zeraaktenhelemaalindewar!Degelovigenhaddengehoopt
eenpaarjongezieltjestekunnenwinnen.Zehaddenvantevorenzelfsvoorzegebedenop
deparkeerplaats.Datisprima.Weleventenslotteineenvrijland.’Voorhetderdedoeldat
zichrichtteopdebrederecontextwarendeomstandighedenvanafhetbeginzeergunstig
doordaterzoveeljongerenbetrokkenengemotiveerdwaren.Tangvik:‘Ongelooflijk!
OrganisatiesalsMassUnitedzeiden:“Weproberenaltijdenomseksuelevoorlichting,LGBT
(gelijkebehandelingvanhomoseksuele,lesbische,biseksueleentransgendergeaardheid,
jg/ls),seksueleintimidatieenveiligvrijenopdeagendatezettenennudoendejongeren
hetzelf!”’
Hetresultaatwasdatvooraanstaandeledenvanhetstadsbestuuraandrongenopeennieuw
beleidvoorvolksgezondheidendeonderwijsraadvanBostonwerdverplichtomseksuele
voorlichtingoptenemeninhetcurriculum.Devoorzittervandegezondheidsraadsteunde
ditbesluitenerwerdensteunpuntengeopendopzesmiddelbarescholen.Inmiddelsiser
eenteamvanprofessioneleseksuelevoorlichtersenishetdebedoelinghenopalle
middelbarescholenintezetten.Tangvikziethetplanverderalseensterketroefvoor
jongerenomanderescholenzovertekrijgendeadviezenvandegezondheidsraadopte
volgen.‘Nukunnenzenaardedirectiestappenenzeggen:“Jullievolgenhetvoorgeschreven
beleidnietop!”’
Sommigemeisjeswerdeneenvoorbeeldvoorhunomgevingtoenzevoorzichzelfop
kwamen.‘Erwasbijvoorbeeldeenlesbischmeisjedatzeerteruggetrokkenenverlegenwas
enzelfsnietmeernaarschoolging.Zijverteldehaarverhaalaanhetstadsbestuuren
inmiddelsdoetzeeenvervolgstudie.Sommigekinderenmakeneenenormeverandering
door’,zegtTangvik.EenDominicaansmeisjedatopCNNoversekspraattewerdgeprezenen
dappergenoemd.‘Mensenzoalsditmeisjegebruiktendezepositieveervaringenmet
sprekeninhetopenbaarenindemediaomopeengoedeopleidingterechttekomen.Een
gedegenopleidingisuiteindelijkwatzeallemaalnodighebbenomlatergoedterechtte
komenendatbenadrukkenwekeeropkeer.’OpleidingenindeVS,zekerdebetereonder
hen,selecterenstudentenvaakophunbuitenschoolseactiviteiten.
Terwijldestrijdomseksuelevoorlichtingopscholendoorging,leerdenprofessionalsde
meidenpersberichtenteschrijven,werktenzeaanpresentatietechniekenenkregenze
feedbackoverhunmedia-optredens.‘Onzejongerenmoetenoefenen,oefenenennogeens
oefenen;endanzijnzeklaaromdevolgendestaptezetten.’Eenstapnaarsuccesvol
publiekoptreden.Deresultatenvandesuccesvolleseksuelevoorlichtingscampagnein
JamaicaPlainlatenzienhoecommunityorganizingkanleidentoteenwaardevolduurzaam
procesnaarempowermentenleiderschaponderjongevrouwen.Toenzijzicheenmaal
bewustwarenvandemoreleenpolitiekefactorendiedejongerenvanBostononwetend
hieldenoverseksualiteit,leerdenzewaarzezichopmoestenrichtenenhoezedathet
bestekondendoen,onderandereviamodernemediacampagnesendoorsamenwerking
metandereactivisten.
YouthForce(YF):hoedestrijdomvakantiewerkdejeugdpolitiekemachtgaf
DorchesteriseenvandeoudsteenarmstewijkeninBoston.Dewerkloosheidscijferszijner
hoog,vooralonderAfro-AmerikaanseenLatijns-Amerikaansejongeren-zo’n50procentvan
heniswerkloos.InsocialewoningbouwprojectenindeVSwonenvaakveelalleenstaande
moedersmethunkinderen;zezijnveelallaagopgeleidenhebbenonvoldoendemiddelen
omhunkinderengoedonderwijstebieden.DanGelbtuchwerktalsorganizervoorhet
SummerYouthForceProgramwaarindezejongerenleiderschapskwaliteitenontwikkelen
omlaterintezettenbinnenhungemeenschap.IndeVerenigdeStateniseenyouth
organizer(jeugdorganisator)ietsandersdaneenyouthworker(jeugdwerker).Jeugdwerkers
faciliterendedeelnamevanjongerenaanprogramma’srondthema’salspersoonlijke
ontwikkeling,onderwijsensocialeactiviteiten,terwijlorganizersjongemensenhelpenom
sameninactietekomenomgroteresystemischeveranderingenteweegtebrengendie
meestalpolitiekvanaardzijn.
EenaantaljaargeledenvolgdenDanGelbtucheneengroepjejeugdactivisteneentraining
communitymapping,eenmethodeomdebehoeftesenkwaliteitenvaneengemeenschap
teinventariseren.Toenzedestraatopgingenomjongerentevragenwaarzezichzorgen
overmaaktenwaséénonderwerpdominant:vakantiewerk.‘Enzowerdditalheelsnelhet
meestpraktischeenbovendienoplosbareprobleemomaantepakken’,verteltGelbtuch.De
tienersbedachtendatzedelokalebankenerbijwildenbetrekken.Daarvoormaaktenzeeen
afspraakmetdelokalevestigingsmanagervandeCitizensBank(eenvandegrotebankenin
deVS).Viahemkwamenzebijdevice-voorzittervandebankterechtenwistenhemte
overtuigenom20.000dollarteinvesterenomvoordekomendetweejaarvakantiebanente
creëren.
Jongerenenjeugdwerkersstrijdengezamenlijktegenoverheidsbezuinigingen
Dithaddegeboortevaneensuccesvolprojectkunnenzijn,warehetnietdatdestaat
Massachusettsplannenhadom25procenttebezuinigenophetoverheidsbudgetvoor
vakantiewerk.Eencollegaorganizerdievanuitdeoverheidaandepreventievan
straatbendeswerkte,benaderdeDanGelbtuchenvroeghemmeetedoenaaneen
grootscheepsecampagnetegendezebezuiniging.Vakantiebanenbrachtennietalleengeld
op(achtdollarperuur)-zegavendejongerenookietsomrespectmeeteverdienen,een
manieromietsnuttigstedoenindevakantieendenodigewerkervaringoptedoen.
Gelbtuchenz’njongerenslotenzichaanbijhetcampagneteam.Gelbtuch:‘Hetdoelwas
aandachttevestigenopdezaakeneengroepjegemotiveerdepoliticisamentebrengenom
onsbijtestaantegenhetoverheidsbeleid.’Hijwildeookjongerenwerkersaantrekkendie
juistgeenorganizerswaren.‘Omjongerentebetrekkenhebjejongerenwerkersmet
jongerenprogramma’snodig,dusmoestikeenmanierbedenkenomzetebereiken.Ikzei:
“Alsjullieechtietswillenbereiken,moetenjulliemetonsmeedoen”.’Datismakkelijker
gezegddangedaanomdatdemeestejongerenwerkersnietsandersdoendanhun
programmaafwerken.‘Henopeendieper-politiekenmaatschappelijk-niveaubetrekken
wasdanookeenvandegrootsteuitdagingen.’
OmtebeginnenorganiseerdenGelbtuchenzijncollega’sinnovember2009een
spoedbijeenkomstwaarbijuiteindelijk25jeugdwerkersvanuitalledelenvandestad
aanwezigwaren.Zebeslotenactieteondernementegendebezuinigingenophetbudget
voorvakantiebanen.Datbegonmethetvoorlichtenvandejongereninhunwijken,eerstin
een-op-eengesprekken,lateringroepen,overwatdebezuinigingenvoorhenpersoonlijk
betekenden.Hetresultaatwasdatduizendjongerenbijhetparlementsgebouwgingen
demonstreren.‘Eenvandemeestbijzonderemomentenuitmijnorganizing-carrière!’,
verteltDanGelbtuchenthousiast.‘AldiejongeluidievoorhetStateHousestonden!’Na
afloopgingendejongerenhetgebouwinvooreenontmoetingmethunlokale
afgevaardigden.Dejongerenactiewerdbreeduitgemetenindeperswaardoordeomvang
vandenogsteedsgroeiendecoalitiegoedzichtbaarwas.‘Hetwaseenmachtiggezicht,al
diejongerenmetverschillendecultureleachtergrondenopdetrappenvanhetStateHouse.
Hethadheelveelimpact:dieactiezetteeenconstanteenkrachtigebewegingingang.’
Gelbtuchbeseftedatderelevantievanvakantiebaneneenbrederpolitiekdoelraakte:
‘Vakantiewerk,watisertastbaarder,stabielerenvruchtbaarder?Wieisertegenwerken?
Zelfsdemeestconservatievepoliticuskanniettegenwerkvoorjongerenzijn.Hethoudtze
vandestraatendruktdecriminaliteit.’
Demachthebbenompolitiekeprocessentebeïnvloeden
Eenvandebelangrijkstedoelenvandecampagnewashetontwikkelenvanleiderschap
onderdedeelnemendejongeren,allereerstdoorgebruiktemakenvandekrachtuithun
persoonlijkeverhalen.Gelbtuch:‘Watiserwaardevollereneffectieverdandatjongerenzelf
hunargumentenaandepoliticivoorleggen.Opdezemanierkunnenjongereneen
wezenlijkebijdrageleverenaandegesprekkenoverbezuinigingen.’Omdejongerenvoorte
lichtenoverdepolitiekeeneconomischeaspectenrondomvakantiewerkorganiseerdemen
eenintensiefzomerprogrammawaarinjongerentienuurindeweekleskregen.Gelbtuch
deedditnietzelf.Zesvandetrainerswarenzelfjongerendieopscholenwarengescout.Zij
kregenbetaaldvoorhunrolalsorganizers.‘Dezehoofdleidersleiddendejongerenop;
sommigenbleveneenpaarjaarmetonswerkenaanhetlesprogramma.’Perjaarnamen
zestigjongerenindetienerleeftijddeelaandetraining.Omdeleidingjongtehouden
werdenvertrekkendehoofdleiderstelkensvervangendooriemanduitdenieuwegroep.De
uitdagingzitheminhetvasthoudenvandebetrokkenheid.Gelbtuchbeaamtdit
nadrukkelijk:‘Inderdaad!Weproberenvanalles.Elkemaandorganiserenwedingenvoorde
leden,nodigenwezeuitvooracties…Wedoenonsbest.Somsgaathetgoed,somsniet.Het
isnooitperfect.’
Alsweechterafgaanopderesultatenheeftdezeorganizerweinigredentotklagen.Elkjaar
zijnzeertotnutoeingeslaagddemonstratiesmetminstensduizendjongerenopde
trappenvanhetStateHouseteorganiseren.Enelkjaargaanlokalepoliticimetdejongeren
ingesprek.‘Depoliticikomenvooralopdagenomdathetgaatomtoekomstigekiezers,’
meentGebtuch,‘eenkwestievanstrategischvooruitdenkenzoujekunnenzeggen.Maarze
komenookomdatzeomhunkiezersgeven.’Hierdoorstaatvakantiewerkvoorjongeren
altijdprominentopdepolitiekeagenda.Hetbelangervanisduidelijkgewordendoormediaaandachtendoordejaarlijksebegrotingsdebattenvandestaat.‘Datheeftmijn
verwachtingenruimschootsoverstegen’,zegtGelbtuch.‘Zowaserbijvoorbeeldeensenator
uitZuid-Boston,eenconservatievepoliticus.Naeengesprekmethemtradhijtijdenseen
senaatsvergaderingnaarvorenenzei:“Ikmaakmehardvoorvakantiebanenvoorjongeren
omdatikinDorchesterbengeweestengezienhebhoebelangrijkdatis.”Hetbudgetisnu
meteenmiljoendollarverhoogd.’AlsyouthorganizerisDanGelbtuchmeerdantevreden
overdemanierwaarophijjongerenheeftwetentebetrekkenbijhetpolitiekeproces.‘Hetis
ongelooflijkhoeveelinzichtjongerenhebbeninmachtenpolitiek.Voorheteerstinhun
levenvoelenzedatzedemachthebbenomdingenteveranderenenpolitiekeprocessente
beïnvloeden.’
Watmaaktdezepraktijkeneffectief?
Hierbovenbeschrevenwedrievoorbeeldenvaneffectiefpolitiserendopbouwwerk.Wezien
dezeverhalenechternietalsbewijsopzich.Deanalysevanwatdezepraktijkeneffectief
maaktisgebaseerdopveleervaringenvanzowelprofessionalsalsdeelnemendeledenuit
degemeenschapéncijfersenfeitenuitverschillendepublicatiesovergoodpracticesvan
communityorganizing.1Inhetnavolgendebesprekenwede(werkingvande)principesdie
tengrondslagliggenaaneffectievepolitiserendecommunityorganizingbijhetoverwinnen
vanweerstandtegenveranderingen.
Wervenvanmedestanders
Demachtvanhetcollectiefiseenbasisvoorwaardevanallevormenvancommunity
organizing.Wervingsprocessenzijndaaromuitermatebelangrijk.Inelkvandedrie
voorbeeldenwerdensystematischenopverschillendemanierendeelnemersgeworven,
bijvoorbeeldviahuisbezoeken,opstraatmensenaanspreken,netwerken,een-op-een
gesprekken,eencommunitymappingcursus,onderzoekenindewijk,communitytrainingen
openbarebijeenkomsten.Deeerstestapbijdergelijkwervingstechniekenishetidentificeren
vanpotentiëledeelnemersenzeduidelijkmakenwathunbelangisbijdebetreffende
kwestie.DelegendarischecommunityorganizerSaulAlinsky(1971)formuleerdelang
geledendriebasiscriteriawaaraaneenkwestiemoetvoldoenomgroteaantallen
deelnemersvanuiteigenbelangaantetrekken.Hetmoeteenactuelekwestiezijndie
mensenpersoonlijkraakt;hetmoet‘gesneden’en‘opgediend’wordenalseenplanmet
duidelijkedoelenenspecifiekeveranderingeninplaatsvanalseenalgemeneverklaringover
eenprobleemsituatie(huisvesting,werkgelegenheid,milieu,onderwijs);enermoeteen
duidelijkeenrealistischebeschrijvingzijnvanhoecollectieveactiekanleidentotsuccesvolle
veranderingen.
Bijelkvandedrievoorbeeldenwasereenduidelijkantwoordopdevraag‘What’sinitfor
me?’,deeigenbelang-vraag(WIIFM),enhetluktedeorganizersomeengrotegroepburgers
temotiveren.Deorganizersgingendanookverderdanhetzondermeerformulerenvanhet
probleem(executiesenuitzettingenvanhuiseigenarenenhuurdersmetlageinkomens;
gebrekaanvakantiewerkvoorjongerenmeteenAfro-AmerikaanseofLatijns-Amerikaanse
achtergrond;seksueleintimidatieingemeenschappenenopscholen).Zezochtendedialoog
opensteldenvragenomdeverantwoordelijkepartijenteidentificeren(bankenenandere
kredietinstantiesdiegroepenmetlageinkomensdiscrimineerden;politicimetonvoldoende
aandachtvoorjongensmeteengekleurdehuid;manneninachterstandswijkenenop
scholen,dekatholiekekerkenschoolpersoneel).Tijdenshetwervenlegdenzedevingerop
dezereplekdoorvragentestellendiedeontevredenheidbinnendegroeppotentiële
activistenverhoogde.Hierdoorbegondeoverheiddenoodzaaktevoelenomdenodige
beleidsveranderingendoordevoeren.Deorganizerskanaliseerdendebestaande
verontwaardigingdoordedeelnemersaantezettentotactiefburgerschapmethet
bijwonenvanbijeenkomsten,hoorzittingen,workshopsendemonstratiesdiestructuur
gavenaandecollectieveactie.
Alsburgerseenofmeerderebijeenkomstenhaddenbijgewoondwerdenzebetrokkenbij
verdereactiviteitenrondombewustzijnsverhogingoverhetontstaanendeoorzakenvande
ongewenstesocialesituatieenoverhetbereikenvansystemischeveranderingendoor
georganiseerdeacties(strategieën,tactieken,bondgenoten,communicatie,middelen).In
elkvoorbeeldwerdendebeoogdesocialeveranderingendoordedeelnemerszelf
geformuleerd,inplaatsvandoordeorganizers.Deledenbeslotenwatergedaanmoest
worden,endeorganizerhieldzichonderandere,samenmetdeleiders,bezigmethoedeze
doelengerealiseerdkondenwordendooreffectievestrategieënentactiekenintezetten.De
relevantebeslissingnemersdiedemachthaddendedoelenvandedriegroepente
verwezenlijkenwarenonderanderewetgevers,gekozenenbenoemdestadsbestuurders,
schoolleidingen,ambtenaren,enmanagers.
Strategieënomweerstandenteoverwinnen
Alleorganizerskregentemakenmetweerstand.Omditteondervangenwerdende
campagnesinduidelijkefasesopgedeeldmetspecifieketussentijdsedoelen.Dezestrategie
zorgtervoordatactivistennietoverspoeldenovervraagdwordenenvergrootdekansop
eengestaagpositiefmomentumrichtingdegesteldedoelen.DeCTAbegonbijvoorbeeld
methetaansprekenenwervenvanmensenenbrachtdaarnahuiseigenarenenhuurders
samen.Vervolgenswerdenbeidegroepenzogoedmogelijkgeïnformeerdoverhunrechten
enplichten.Ineenvolgendefasewerdondersteuninggebodenaanhuiseigenarendie
bedreigdwerdenmetexecutieverkoop.LaterslootdeCTAzichaanbijdecoalitievan
regionalezelforganisatiesomdehuurweterdoortekrijgen.
YouthForcebegonhaartrajectmeteenbezoekaandeplaatselijkebankom20.000dollarbij
elkaartekrijgenvoorvakantiebanenvoorjongeren.Uiteindelijkleiddedattoteengrote
jongerendemonstratievoorhetparlementsgebouw.Anderestappenwarenhetvormenvan
eencoalitievanjeugdwerkers,hetaanbiedenvanvoorlichtingenoverdestaatsbegrotingen
hetorganiserenvanbijeenkomstenwaaropjeugdleidersaanhunafgevaardigdenvroegen
zichhardtemakenvoorfinancieringvanwerkgelegenheidvoorjongeren.DeHydeSquare
TaskForcecampagnebestondookuitopeenvolgendestappenmettussendoelendie
uiteindelijktothethoofddoelzoudenleiden.Destrategieëndieindeverschillendestadia
werdenontwikkeldbevattenverschillendetactieken,zoalseducatieveworkshops,eenfilm,
verschillendeonderzoeken,cijfersuitactieonderzoek,getuigenissenopopenbare
bijeenkomstenenhetdelenvanpersoonlijkeverhaleninverschillendesettings.
Politiseringvandeproblemen
Terwijldecollectieveactieszichrichttenopproblemendiededoelgroepdirectraakten,
problematiseerdenorganizersdesocialeomstandighedenenformuleerdennog
fundamentelerevragenovermachtsverhoudingen,onderdrukking,discriminatie,
marginalisatie,socialeeneconomischerechten.DaarbijvolgdenzePaoloFreire’spedagogy
ofthequestion(1970)doordegemeenschapniette‘vertellen’watzemoestendenkenof
doen.Eencombinatievandialoogomveranderdoelentevisualiseren;hetplannenvan
acties;hetimplementerenvanacties;enhetreflecterenopenevaluerenvanderesultaten,
leiddevaaktoteenpolitiseringvandeactueleissuesenuiteindelijktoteenveranderingvan
bewustzijnengedrag(Piven&Cloward1977,Chavez1990,Pecukonis&Wenocur1994).
Paradbesprakhetpolitiseringsprocesbijvoorbeelddoordesituatievandehuurdersen
huiseigenareninChelseavandeanderekanttebelichten.‘Welegdenuithoehetkomtdat
dezelaagvandebevolkingwerkloos,onteigendenuitgezetis.Welietenziendatde
zogenaamdemarktnietbestond;datditeenuitvindingvandebankenwasomde
hypothekenhoogtehouden’,zegtParad.‘Uitdeanalysebleekdaterjuridischemaatregelen
nodigwarenominiedergevaleenaantalvandeveleuitzettingenterugtedraaien.
Zodoenderichttenweonstoenophetparlementendewetgevers.Wewildeneenwijziging
indenieuwehuurwetdienuonderwerpwasvanhetpolitiekedebat.Onsvoorstelwasom
verplichtebemiddelingtussenbankenhuiseigenaaroptenemenindewet,evenalseen
verlagingvandemaximaleleningendoordebanken.Wewildenverderdatdewetuitzetting
inprincipezouvoorkomen.’
BijdeYouthForcecampagnewaseendergelijkepolitiserenderolweggelegdvoororganizer
DanGelbtuch.Hijverteltdattijdenshetorganisatieprocesenbeïnvloedenvanpoliticiomte
investereninwerkgelegenheidgaandewegduidelijkwerddatdecampagnehet
oorspronkelijkedoeloversteeg.‘Destrijdvoorvakantiewerkleiddetoteenbredepolitieke
discussieoverdebeperktemogelijkhedenvanjongerenmeteenniet-blankehuidskleur.Dat
isprecieswatikalsorganizerhoopdatergebeurt.Hetvakantiewerkwasmeereen
aanleidingdaneendoel.Hetvakantiewerkhoudtmensenomdetafel,maaruiteindelijkgaat
onzeanalyseveelmeeroverdewerkingvanmachtsstructurenenhetfeitdathetgebrekaan
banenvoorjongerenhetgevolgisvandekapitalistischemarktwerking.’Omditsysteemte
veranderengelooftGelbtuchdateengeorganiseerdemachtsbasishetallerbelangrijkstis:
‘Wezenlijkepolitiekemachtcreërenbijjongerenuitdedoelgroepdiehunmachtinallefases
inzetten.’
Creërenvaneenmachtsbasisenleiderschapsontwikkeling
Veeldeelnemerswerdenzichtijdensdeprocessenzeerbewustvandesystemische
onrechtvaardigheiddieaanhunprobleemtengrondslaglagenrealiseerdenzichdat
georganiseerdeactiessocialeveranderingeningangkondenzetten(collectiveefficacy).
Bovendienkregenzehetvertrouwendatzezelfbijkondendragenaandergelijkeacties(selfefficacy).Decampagnesuitdedriecasussenwarenonderdeelvaneengrotercommunity
organizingplan-CTAvandeChelseaCollaborative,YouthForcevandeDorchesterBay
EconomicDevelopmentCorporationen,SECisonderdeelvandeHydeSquareTaskForce-
datelkafzonderlijkprobleemoverstijgt.Uiteindelijkishetultiemedoelvanaldeze
organisatieshetcreërenvaneenmachtsbasisvoorhunleden.
Decampagnesbodenstukvoorstukledenuitdegemeenschapeenmiddeleneenstructuur
omcollectieveactiestekunnenuitvoerenenerwerdenleidersgeïdentificeerdengetraind.
Leiderschapsontwikkelingwaseenhoofddoelinalledriedecampagnes.Leidersvan
zelforganisatiesvolgdenworkshopsentrainingenomkennisteverzamelenovermeerdere
onderwerpenenvaardigheden,waaronderhetprocesvanwet-enregelgeving,destaatskas,
politiekelobby,communitymapping,seksueleintimidatie,pestgedrag,hypotheeklastenen
executieverkoop,uitzettingsprocedures,filmmaken,werving,samenwerken,voorzittenbij
vergaderingen,actieonderzoek,strategischdenken,tactieken,mediatrainingen
onderhandelen.Naastspecifiekekennisenvaardighedenleerdenzeoverstrategisch
analyseren,actieplannen,deelnemenaancollectieveactiesenhetevaluerenvanresultaten;
allemaalzakendieookbijhetontwikkelenvanleiderschaphoren.
Bondgenotenenmediaonontbeerlijkbijbeïnvloedingvandepolitiek
Indedrievoorbeeldenvancommunityorganizinglagdenadrukopdeontwikkelingvan
politiekbewustzijnoversystemischeonrechtvaardigheid,hetbelangenhetrendementvan
politiekebetrokkenheidendenoodzaakomeenblijvendebasisvanpolitiekemachtte
creëren.Bijdeontwikkelingvandenodigepolitiekemachtomweerstandteoverwinnenis
hetvindenvanbondgenoteneenbelangrijkestap.Uitdevoorbeeldenblijktdathet
uitermatebelangrijkisomofindividuelebondgenotenaanjetebindenofjeaantesluiten
bijformelecoalities.CTAbegonmethetsluitenvanalliantiestussenhuurdersen
huiseigenarenalseenfundamenteelonderdeelvanhuncampagne.Zezochtenook
samenwerkingmetprodeoadvocaten,lietenzichtrainendoorandereactiegroependie
ervaringhaddenmethetprobleem,zoalsCityLife/VidaUrbana,enslotenzichuiteindelijk
aanbijeengevestigdregionaalnetwerkmetmeerdanzestiganderegroepenomsameneen
wetswijzigingintedienenendelobbytewinnenvoordenieuwehuurwet.Decampagne
voorseksuelevoorlichtingwisteenaantalmachtigespelersachterzichtekrijgen,zoalsde
burgemeestervanBoston,eenvooraanstaandlidvandegemeenteraadendedirecteurvan
deGezondheidscommissievanBoston.Organisatiesdiezichaanslotenwarenonderandere
PlannedParenthood,MassUnitedAgainstTeenPregnancy,eneengrootaantalLGBT-
zelforganisaties.YouthForceslootcoalitiesvanjeugdwerkersenjeugdgroepen.Zijwisten
uiteindelijkeeninvloedrijkesenatoraanzichtebindendiehunpleitbezorgerwerdinhet
parlementvoorsubsidiëringvanbanenvoorjongerenindezomermaanden.
Totslotmaaktendeburgersuitdevoorbeeldengoedgebruikvandemedia.Demeest
spraakmakendevoorbeeldendaarvanzijndevoorlichtingsfilmdieinhetkadervande
seksuelevoorlichtingscampagnewerdgemaaktendienationaal(AndersonCooperopCNN)
enlokaal(BostonGlobe,BostonHerald)werduitgezonden,endezeerstrategischingezette
persconferentievandeCTA,tweedagenvoordatdewetzouwordenbesprokeninhet
parlement.
CommunityorganizersineenNederlandseparticipatiemaatschappij
DeanalysevandedrievoorbeeldenvanpolitiserendecommunityorganizingindeVSbelicht
hoeorganizerssamenmetbewonerseffectiefverschilkunnenmakenbijconcrete
problemeninhetleven.VoorhetsociaalwerkinNederlandkanpolitiserendecommunity
organizingeenaanvullingofalternatiefzijnvoordeminofmeer‘gedomesticeerde’vormen
vanopbouwwerkdiewenukennen.Datvraagtallereerstvanopbouwwerkersdatzelos
komenvanlokalepolitiekeagenda’senzichengagerenmetheleconcretebekommernissen
vanbewoners.Denkhierbijaanwerkloosheid;delichamelijkeenpsychologischegevolgen
vanhetleveninongezondeenonveiligebuurten;endealledaagse,subtielemaarniettemin
vernederendevormenvanuitsluitingvankwalitatiefgoedevoorzieningenophetvlakvan
onderwijs,gezondheidszorgenwonen.
Eenbelemmeringvoordezeblikverbredingisnatuurlijkhet‘wiebetaalt,bepaalt’mechanisme.HetprofessioneleopbouwwerkinNederlandisvoornamelijkgefinancierddoor
delokaleoverheidenopereertbinnendekadersvanlokaalsociaalbeleid.IndeVerenigde
Statenwordthetmerendeelvandecommunityorganizersdaarentegenfinancieelgesteund
doorprivateenparticulierepartijen(rijkeparticulieresponsoren,liefdadigheidsorganisaties,
religieuzeorganisaties,zelforganisatiesensomsbedrijven),ietswatzeerongebruikelijkisin
desocialesectorinNederland.MaarhetbestaandeNederlandsewelzijnsbeleidstaatonder
druk,enbiedteenopeningvoormeerpolitiserende,activistischevormenvanopbouwwerk.
Deveelgeroemdetransformatievandetraditioneleverzorgingsstaatnaareen
‘participatiesamenleving’inspireertmomenteelnogalwatbeleidsmakers,onderzoekers
(GilthayVeth2009),opleiders(Linders&VanderPutten,2012),endenkers(DeBoer&Van
derLans2011)toteenherdefiniëringvansociaalwerk.Zijpleitenvoorminderspecialisaties
insociaalwerkeneenactieverebetrokkenheidvanvrijwilligersommedeburgersbijtestaan
inpersoonlijkekwestiesenhetdagelijkslevenindewijk(DeBoerenVanderLans2011;
Scholte&Sprinkhuizen2012).
Dewerkwijzevanpolitiserendecommunityorganizerskanbijdragenaanhetondersteunen
vanburgersnaarmeerzelfregie.Zoisactievesamenwerkingtussenprofessionalsenburgers
eenvandehoekstenenincommunityorganizing.Deorganizerhandelthierbijnietuitnaam
vandeburger,maarwerktsamenmetdeburger,waarbijhijofzijnooitietszaldoenwat
burgerszelfkunnendoenzodatlaatstgenoemdenactiefenonafhankelijkblijven.Het
uitgangspuntisdatdedeelnemershetrecht,deurgentieendecapaciteithebbenomvoor
zichzelfoptekomen,oftewelgebruikmakenvanhunburgerkracht.Deorganizerhelptdeze
burgersmethetontwikkelenvandenodigecapaciteitenommeertebereikeninzakendie
henaangaan.
DeBoerenVanderLans(2011)lijkenmethunpamflet‘Burgerkracht’feilloosdevingerte
leggenopdeperverseeffectenvanbureaucratieenprovisielogicaopdesociale
dienstverleninginwijkenenbuurten.Zijlatendiverseprofessionals,managers,bestuurders
enambtenarenindesocialedienstverleningaanhetwoorddiebetogendatveel
organisatiesdegevoeligheidmissenomintespelenopdewerkelijkedevragenennoden
vanbewoners.Decombinatievanmobilisatie,educatieenmachtsontwikkeling,zolerende
voorbeeldenuitdeVS,kanburgers‘vanonderop’totmeerkritischeontvangersvan
dienstverleningmaken.DenkaandetienermeideninJamaicaPlain,diehunbelangin
kwalitatiefgoedeseksuelevoorlichtingwistenomtezettenineenbreedingevoerd
lesprogrammaopdemiddelbarescholeninBoston.
Daarnaastzagenweindeanalysevandepraktijkvoorbeeldenhoeoorspronkelijkeonmacht
omietsaandelevenssituatieteveranderenkanwordenomgebogentotpolitiekemachten
lokaalleiderschap,zoalsdejongerenuitDorchesterdiedepolitiekverantwoordelijkenin
Massachussetsbewogentotdefinancieringvanzomerbanen.OokinNederlandspelenzulke
socialevraagstukken:waaromverliezenmensenhunbaanverliezen,rakenzehun
zorguitkeringenkwijt,enwordthendetoegangtotbetaalbarewoningenontzegd.Ditisde
voedingbodemvanhetsluimerendongenoegendatbijnogalwatNederlandersleeftendat
zichnurichtopmigrantenofdatuitmondtinanti-Europesesentimenten.FilosoofPeter
Sloterdijkspreektinditverbandoverhetzoekennaardejuiste‘woedebank’(Tegenlicht
VPRO2010).
Politiekeeducatiealswaardevolinstrumentombetrokkenheidtevergroten
Politiserendopbouwwerkversterktdeweerbaarheidvankansarmesocialegroependoorte
werkenaanhunrelatiemet‘demachthebbers’,zoalswezagenindevoorbeeldenvande
immigrantenopdehuizenmarkt,tienermeisjesuitgezinnenmetlageinkomensopopenbare
scholen,endestrijdomvakantiewerkvoorniet-blankejongerenuitachterstandswijkenin
destad.Devoorbeeldenvancommunityorganizingindithoofdstuksuggererenoverigens
nietdatdeoverheiddanmaarhaarverantwoordelijkhedenmoetverzakenenslechtsnog
hoefttezorgenvoorhetbeschikbaarstellenvanfinanciëlemiddelenaanvrijwilligersuitde
gemeenschap.Hetiseerderzodathetversterkenvanpolitiekeweerbaarheidburgersleert
hoezeoverheids-enparticuliereorganisatieskanbewegentothetafleggenvan
verantwoording.
Ditroeptbijsommigenmogelijkherinneringenopaandeenigzinsinvergetelheidgeraakte
traditievanpolitiekvormingswerk.Inhunevaluatievanverschillende
burgerparticipatieprojectenvestigdenHurenkampenTonkens(2009)nogeensdeaandacht
oppolitiekeeducatiealseenwaardevolinstrumentomdebetrokkenheidvanburgersbijde
lokalepolitiektevoedenenondersteunen.IndielijnpastookhetpleidooivanGeerlof(2010
inWRR2012,p.214)omwijkbudgettenonderregievanbewoners(‘trusts’)tebrengenen
dusvooreenactievererolvandegemeenschapinhetaansprekenvanenonderhandelen
metdeoverheidoverwatburgersnodighebben.
Maarzelfsalwordenweallemaalgelijkgeboren,sommigenonderonsvoelenzichmeer
geroepen,bevoorrechtencapabeldananderenomdestemteverheffenover
maatschappelijkekwesties.InteressantonderzoekvanHoward&Lever(2011)laat
bijvoorbeeldziendathetopgroeieninverschillendetraditiesvanpolitiekezeggenschap
uiteindelijkookdebereidheidtothetnemenvanzeggenschapinsocialekwestiesbepaalt-
zijnoemenditde‘participatiehabitus’.Hetnemenvaninitiatiefbijhetzelfaanpakkenvan
concreteproblemeninheteigenlevenvraagtdussomsomwataanmoedigingen
ondersteuning.Politiserendopbouwwerkisdaarsensitiefvoorenkaneenantwoordzijnop
deterechteongerustheidbijsommigenvoornieuwevormenvansegregatieen
maatschappelijkeongelijkheid(zoalsbeschrevendoorSprinkhuizen,Scholte,Penninx,
Heineke&VanDoorn2011;DeVries2012)alsprofessionalszichmeeropdeachtergrond
vanhetsocialeweefselindebuurtgaanophouden.Aandachtvoordieverschillenin
toerustingtothetnemenvanzelfregie,isdusgeenkwestievancultuurpessimisme,zoals
VanderLansmeent(2012),maarhetalledaagsewerkvanpolitiserendopbouwwerk.
Overdeauteurs
JeroenGradenerisdocentCommunityDevelopmentaandeHogeschoolvanAmsterdam.Hij
werktmomenteelaanzijndissertatieoverdeprofessionelelegitimiteitvanopbouwwerkers.
Vanmeitotaugustus2012woondeenwerktehijinChelsea,Massachussets,alsvrijwilliger
enveldonderzoekernaarhetwerkvancommunityorganizers.
LeeStaplesishoogleraarMacroPracticeaandeBostonUniversitySchoolofSocialWork.Hij
isauteurvanverschillendepublicatiesovercommunityorganizingzoalsRootstopower:A
manualforgrassrootsorganizing.(SecondEdition)Westport,CT:Praeger,2004.
Noten
1. Wemakenhierbijondermeergebruikvandevolgendebronnen:Alinsky1971;Bobo
etal.2001;Brueggemann2002;Fisher2005;Hardina2002;Minkler2005;Mondros
&Staples2008;Murphy&Cunningham2003;Rubin&Rubin2005;Staples2004;
Sen2003;Weil2004.
Literatuur
Alinsky,S.,Rulesforradicals:Apracticalprimerforrealisticradicals.NewYork:Vintage
Books,1971
Bobo,K.,J.Kendall&S.Max,Organizingforsocialchange.3rded.SantaAna,CA:Seven
LocksPress,2001
Boer,N.,de&J.VanderLans,Burgerkracht:DeToekomstvanhetSociaalWerkin
Nederland.DenHaag:RMO,2011
Brueggemann,W.G.,Thepracticeofmacrosocialwork(2nded.).Belmont,CA:Brooks/Cole,
2002
Chavez,M.,‘Empowermentinpractice’.NetworkingBulletin:EmpowermentandFamily
Support,1(3),25,1990
Delgado,M.&L.H.Staples,Youth-LedCommunityOrganizing:TheoryandAction.Oxford:
OxfordUniversityPress,2008
Fisher,R.,‘History,context,andemergingissuesforcommunitypractice’.InM.Weil(Ed.)
TheHandbookofCommunityPractice(p.34-58).ThousandOaks,CA:SagePublications,
2005
Freire,P.,Pedagogyoftheoppressed.NewYork:SeaburyPress,1970
Hardina, D., Analytical skills for community organization practice. New York: Columbia
UniversityPress,2002
Geerlof,J.,De60%-maatschappij.Eindeaandetalentverspilling,Amsterdam:Thoeris,2011.
In:WRR,VertrouweninBurgers.Amsterdam:AmsterdamUniversityPress,p.214,2012
GilthayVeth,D.,DeProjectencarroussel:OverdeEffectiviteitvanZalmgedrag.DenHaag:
NCISI,2009
Gradener,J.,‘Towardsdiscursiveformsofaccountabilityincommunitydevelopment
practice?’PaperforSOPINSResearchSeminarNovember29th2010atUtrechtUniversity,
2010.
Howard,J.&J.Lever,‘‘NewGovernanceSpaces’:whatgeneratesaparticipatorydisposition
indifferentcontexts?’VoluntarySectorReview,2(1),p.77-95,2011
Lans,J.,vander,VerwijtaanBurgerkrachtisCultuurpessimisme.
www.socialevraagstukken.nl,22juni,2012
Linders,L.&J.VanderPutten,VoegopleidingenSocialWorkwélsamen.
www.socialevraagstukken.nl,11mei2012
Minkler,M.(Ed.),Communityorganizingandcommunitybuildingforhealth.(2nded.).
NewBrunswick,NJ:RutgersUniversityPress,2005
Mondros,J.&Staples,L.(2008).Communityorganization.InT.Mizrahi&L.Davis(Eds.),
EncyclopediaofSocialWork,20thed.NewYork:OxfordUniversityPress.
Murphy,P.W.&J.V.Cunningham,Organizingforcommunitycontrolleddevelopment:
Renewingcivilsociety.ThousandOaks,CA:SagePublications,2003
Pecukonis, E.V. & S. Wenocur, ‘Perceptions of self and collective efficacy in community
organizationtheoryandpractice’.JournalofCommunityPractice,(1/2),pp.5-21,1994
Piven,F.F.&R.A.Cloward,Poorpeople’smovements:Whytheysucceed,howtheyfail.New
York:VintageBooks,1977
Rubin,H.J.&I.S.Rubin,Communityorganizinganddevelopment,4thed.Boston:Allynand
Bacon,2005
Scholte,M.&.A.S.Sprinkhuizen,A.S.,‘Indebasis:Overhetopleidenvandenieuwsociaal
werker’.Sozio,februari2012.
Sprinkhuizen,A.S.,M.Scholte,P.Penninx,D.Heineke,&L.vanDoorn,‘Krachttermen:Over
burgerkrachtenderisico’svansuggestieveretoriek’.TijdschriftvoorSocialeVraagstukken,
juli2011.
Staples,L.S.,Rootstopower:Amanualforgrassrootsorganizing.(SecondEdition)Westport,
CT:Praeger,2004
Tegenlicht,WaarisdeWoede.www.vpro.nl,22febrauri2010.
Vries,S.,de,Burgerkrachtismiskenningsociaalwerk.www.socialevraagstukken.nl,25april
2012
Vries,S.,de,Eropaf...endan?DeRolvanhetMaatschappelijkWerkinhetNieuweWelzijn.
Amsterdam:SWP,2012
Weil.M.(Ed.),Thehandbookofcommunitypractice.ThousandOaks,CA:SagePublications,
2005