Lezing schizofrenie congres 2007 - Ouderschap

Ouderschap en psychiatrie
Ouders met een psychotische
stoornis
Peter van der Ende
Senior-onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie
Hanzehogeschool Groningen
Marrie Venderink
Stafmedewerker
Cenzor Lentis-Groningen
Website
www.ouderschap-psychiatrie.nl
Hanzehogeschool
Groningen
Lentis/Cenzor
Lectoraat Rehabilitatie & Lentis Groningen
Onderwerpen

1. Achtergronden rehabilitatie en ouderschap

2. Project beschrijving

3. Onderzoek

4. Methodiek

5. Oefening
1
(Psychiatrische) Rehabilitatie

“Rehabilitatie is het proces waarbij getracht
wordt om het functioneren van personen met
psychiatrische handicaps zodanig te verbeteren
dat ze succesvol en tot hun tevredenheid kunnen
wonen, leren en werken in de milieus van hun
keuze met zo min mogelijk professionele hulp”
(Anthony, 1990).
Individuele Rehabilitatie
Benadering (IRB)

Veranderdoelen op terreinen van wonen,
werken, leren en sociale contacten

Verkennen (doelvaardigheidsbepaling), kiezen,
verkrijgen en behouden
Ouderschap-psychiatrie

Vermaatschappelijking: meer cliënten als ouder
tussen 800.000 en 1 miljoen

Hogere drempel voor gebruik
maatschappelijke voorzieningen

Veel hulpverleners missen handvatten om
ontwikkelingen in het ouderschap te bevorderen
Schizofrenie
Abel, K.M. e.a. (Journal of Clinical Psychiatry, 2005)


De meeste vrouwen die schizofrenie hebben,
krijgen kinderen
In Engeland worden per jaar 1000 kinderen uit
moeders met schizofrenie geboren
Nederland (16 milj.) 265
Lagere beroepsstatus, de helft niet getrouwd,
27% geen partner 26 % slechte relatie
 (Engeland 60 milj.)

Risico’s
Beoordeling door hulpverleners
(N=932)
Percentages
Schiz.
Stemmingsstoorn.
Problemen bij zorg voor het kind
36
Problemen in emotionele reactie
43
14
3
3
Geweld tegen kind
13




De helft kan goed ouderschap vervullen.
Men kan functioneren dankzij maatschappelijke
positie en dankzij netwerk
Hulpverleners geven hoog risico aan voor
geweld
Interventies: sociale interactie
2. Project
Literatuuronderzoek
 Behoefteonderzoek (N=47)
 Vijf case-studies
 Programma:
“Ouderschap met succes en tevredenheid”
 Pilot (N=20)
 Website

Onderzoeksvraag
Welke behoeften aan
ondersteuning hebben ouders
met psychiatrische beperkingen?
Diverse aspecten ouderschap
Scheppen
Opvoeding
en sturing
van basisvoor-
Omgang
met het kind
waarden
Balans
Eigen leven
+ verhoogde
kwetsbaarheid
Ouderschap
3
Onderzoek vanuit Rehabilitatie
 Vragen
naar mogelijkheden en niet
naar onmogelijkheden
(deficiënties)
 Zelfbeoordeling
observatie
en weinig
Vragenlijst

Onderdelen
Tevredenheid met de ouderrol

Vaardigheden aan het kind leren

Levensvoorwaarden creëren

Sociale contacten aangaan

Communiceren met het kind
-vervolgens bij elk onderdeel
Hulpbronnen

Veranderwensen

Benodigde steun
Conclusies
De helft wil andere hulp dan men krijgt met
name rondom ouderschap
Steun in omgang met kind
 Aangaan van gesprek over
eigen problematiek
 Opvoedingsondersteuning
en juridische hulp

Aanbevelingen
Hulpverleningsorganisaties

Wissel ideeën uit over voorzieningen in
verschillende regio’s

Breng ‘witte vlekken’ op het terrein van
ouderschap in kaart
-voor ouders



‘Ouders’ vraag naar mogelijkheden voor steun
bij het ouderschap
Denk na over communicatie over eigen
problematiek met de kinderen Nicholson e.a.
(2001)
Maak een plan voor de opvang van de kinderen
bij toenemende psychiatrische problematiek
Kleine ontmoetingsgroepen voor ouders
Vervolg

Trainingen voor hulpverleners

Gecontroleerde studie naar effectiviteit van de
methodiek

Ontwikkelen van methodiek voor
themabijeenkomsten
4. Methodiek
ontwikkeling
Ouderschap met succes en tevredenheid
Lectoraat Rehabilitatie & Lentis Groningen
Uitgangspunten bij de ontwikkeling van
het materiaal

Aansluiten bestaande methodieken

Ouders in verschillende situaties

Autonomie / mogelijkheden / zelfverwerkelijking

Combineren ouderrol met andere rollen

Herhaling en langdurig

Communicatie met betrokkenen
“Ouderschap
met succes en tevredenheid”
Drie cliëntenwerkboeken:

Huidig functioneren van de ouder

Versterken van de ouderrol

Hernemen of uitbreiden van de ouderrol
“ Huidig functioneren van de
ouder”

Wie ben ik en wie is mijn kind?

Tevredenheid en succes

Verdeling van tijd en aandacht

Steun, zelfvertrouwen en verwachtingen

Een passend vervolg
“Versterken van de ouderrol”

Wie stellen eisen aan de ouder?
Wat vraagt de ouderrol van deze ouder?
Aan de eisen voldoen?

Wie helpt?

Oplossingen kiezen

Afstemmen met betrokkenen

Succesvol en tevreden blijven


“ Hernemen / uitbreiden
van de ouderrol”

Wensen van de ouder

Mogelijke activiteiten en situaties

Wie stellen eisen? Welke?

Aan de eisen voldoen?

Wie helpt / oplossingen kiezen

Afstemmen met betrokkenen

Hoe verder?
Toepassingsmogelijkheden en
samenwerking

Regie bij de ouder

Begeleide zelfhulp / op maat / balans

Preventief

Succes en tevredenheid

Combinatie andere zorg / communicatie

Heldere eisen / betere vaardigheden
Voorbeeld toepassing

Opname
Basisanamnese: behandelvragen / ouderschap
 Preventief huisbezoek (KOPP)
 Groepsprogramma ouderschap
 Individuele begeleiding

Na ontslag of preventief
Individuele begeleiding (ambulant)
Groepsprogramma
 Reacties
/ vragen:
mm.venderink @lentis.nl
[email protected]
 Websites:
www.cenzor.nl
www.ouderschap-psychiatrie.nl
www.hanze.nl/rehabilitatie
home.planet.nl/~pcvanderende