MT25_1V

Preekschets over Mt.25:1-13
-
-
-
-
-
Verwarrend
Over dit verhaal heb ik nog nooit een preek gemaakt. Kennelijk vind ik het een naar verhaal.
Dat die meisjes niet van hun olie willen delen. Dat die dwaze meisjes er niet meer in mogen.
Bij het eerste horen denk je: zo ga je toch niet met elkaar om! Ik herinner me hoe ooit in
een bibliodrama-groep die ik leidde een vrouw het wilde uitspelen. Ze kon in de rol van wijs
meisje geen nee zeggen tegen de domme meisjes die om olie vroegen. Dat had te maken
met haarzelf -ze kon überhaupt slecht nee zeggen- maar het had net zo goed met haar
geloof te maken: dat het belangrijk en goed zou zijn om te delen en elkaar te helpen. Wat is
dit voor een vreemd verhaal? Ik kan me slecht voorstellen, dat het heel moralistisch wil
zeggen -zo leggen sommigen het uit- dat je vooruit moet denken in het leven oid. Wat is dit
voor een verhaal? En hebben we er vandaag nog wat aan? Daar moeten we bij stil staan.
Ook omdat het je -mij in elk geval- toch op eoa manier uit je evenwicht brengt.
Wat zijn gelijkenissen eigenlijk?
Dat is precies de bedoeling van Jezus! Dit soort verhalen, gelijkenissen, lijken ogenschijnlijk
op alledaagse gebeurtenissen, maar ze hebben iets vreemds, wat je schokt of op het
verkeerde been zet. Voor de autistische broeders in ons midden is dat lastig. Want het
vertelt iets heel anders dan er staat. Ik bedoel: geen bruidegom komt te laat op zijn eigen
bruiloft. Bruiloftgangers delen graag de olie met elkaar en anders lichten ze elkaar wel bij.
En wie te laat komt wordt echt niet de deur gewezen. Dat was ook zo in de dagen van
Jezus. Maar daar gaat het niet om. Het gaat niet over meisjes, die zonder olie komen te
zitten. Het gaat over jou en mij. Het is een verhaal waarmee Jezus ons juist door de
vreemde dingen die erin gebeuren, aan het denken wil zetten. Het gaat om levenswijsheid.
Het is dus een leerverhaal en Jezus vertelt het zijn leerlingen in zijn laatste levensdagen.
Ook dat is van belang. Vlak voor de dag waarop Hijzelf buiten de deur van Jeruzalem werd
gekruisigd. Het staat hier in hst 24 en 25 van het Mt-evg tussen wat andere verhalen over
het einde.
Verhalen over het einde
Welk einde? Als ik het goed begrijp: van de mensengeschiedenis èn van onze persoonlijke
geschiedenis. En om zowel die geschiedenis van jezelf en die geschiedenis van de mensheid
goed te laten aflopen moeten we persoonlijk en met elkaar allerlei beslissingen nemen. Om
ons leven te laten lukken. In deze verhalen krijgen we te horen dat het dan het
allerbelangrijkste is om op te letten, om waakzaam te zijn. Dat staat er bij herhaling.
Waarop moeten we dan letten? De beelden verwijzen naar situaties en kanten van onszelf.
Daarom is het zinnig om goed te kijken waar het in die beelden om gaat.
Luisteren achter de beelden
Het duurt al eeuwen en het samenleven is nog steeds geen feest. Het is nog steeds maar
mondjesmaat dat Rijk van God, waar Jezus zo naar verlangt. En we vallen net als die
meisjes allemaal wel een poosje in slaap. Dan komt het moment waarom het in dit verhaal
gaat. Ik zie Jezus daarbij vooral 3 beelden gebruiken: het speelt in de nacht, er is gebrek
aan olie voor de lamp (daar hadden deze meisjes op moeten letten) en het gaat erom het
bruiloftsfeest mee te kunnen maken. Daar moeten we even bij stil staan, lijkt me.
Nacht
Eerst maar bij die nacht. Om wat voor nacht zou het gaan? Wat betekent dat beeld? Nou ja,
laten we bij onszelf beginnen. Hoe zijn de nachten hier? Ja, het is de tijd om te slapen, om
uit te rusten. Da's één. Je kunt er ook tegen opzien. ‘s Nachts ben je alleen op je verblijf en
ga je denken over je zorgen, er kunnen problemen zijn, waardoor je niet kunt slapen. Nacht
doet ook denken aan de dood, daarom zijn veel mensen een beetje bang voor het donker.
En vieren ze dan graag feest om daar niet aan te hoeven denken. 's Nachts gaan ook
sommigen op pad om dingen te doen die het daglicht niet kunnen velen. Die ten koste van
anderen gaan.
Maar zit er ook niet een andere kant aan de nacht? Is het ook niet de tijd van de
onverwachte gebeurtenissen? En juist van aangename verrassingen? In de bijbel wordt
verteld hoe de Israëlieten in de nacht bij elkaar geroepen worden om samen op weg te
gaan uit Egypte, waar ze op dat moment gediscrimineerd en uitgebuit worden als slaven.
Kom op, we gaan op weg, de vrijheid tegemoet, dat hebben ze tegen elkaar geroepen die
nacht. En natuurlijk is er het verhaal over de kerstnacht en over de nacht waarin JC opstond
uit de duisternis van de dood om te leven.
Wat vinden we dus? Nacht is beeld voor de angst en de onvrijheid die je leven soms kunnen
beheersen. Dan is het een hele kunst om daar doorheen te komen. De nacht verwijst ook
naar het plotselinge licht, dat kan doorbreken. Dat je geroepen wordt: Kom op we gaan op
weg naar de vrijheid. Sta op ga naar Bethlehem. Ga mee, de Heer is opgestaan. Hier gaat
het zelfs om middernacht, een beeld voor het moment van de waarheid, dat er gekozen
moet worden. Dan is de nacht dus het moment van de keuze. Dat het eropaan komt!
-
-
Olie
Het tweede belangrijke beeld is die olie. Want als er gekozen moet worden komt het op
onze reserves aan, of er in jouw en mijn geestelijke bagage nog iets zit om dan aan te
spreken. Olie om je licht aan te houden. 5 meisjes staan hier klaar en 5 niet.. Het gaat dus
niet om olie verdelen, om zuinig zijn, om vooruit te denken of iets dergelijks. Dat kan heel
wijs zijn, maar zorgeloosheid en alles uit de dag van vandaag zien te halen kan ook heel wijs
zijn.
Nee, zou het er niet vooral om gaan, dat díe mensen dom zijn, die alleen maar voor zichzelf
leven, die niet verlangen naar bevrijding, die niet geloven in aandacht voor een ander? Die
vergeten zijn wat voor verrassende dingen God in de nacht van hun leven kan doen?
Wijze meisjes, wijze mensen zijn mensen die dat nooit vergeten! Zou het dat niet zijn? Dat
die geloven dat leven in verbondenheid met elkaar mogelijk is. Dat vrede kan? Dat zorg
voor elkaar bevrijdend werkt? Zulke mensen verlangen naar bevrijding uit angst en onrecht,
slavernij en domheid. En zijn daar altijd naar op zoek. Ik denk dat dat geloof, dat diepe
verlangen, de olie is waarmee jij en ik onze lampen brandend kunnen houden. Als je dat
begrijpt is ook duidelijk waarom je die olie moeilijk kunt delen met anderen. Jij kunt niet
voor mij geloven. Of hopen, of liefhebben. Ik niet voor jou. Ja, ik kan het je laten zien, ik kan
het jou laten voelen of ervaren, ik kan je er vertellen hoe mooi het is, maar je zult zelf jouw
voorraadje van die olie moeten aanleggen, voor de onverwachte momenten dat het erop
aan komt in jouw leven!
Bruiloftsfeest
Tenslotte nog dat beeld van het bruiloftsfeest. Jezus vertelt vaak verhalen over bruiloften,
over de bruidegom en de bruid. Of over de bruiloftsgasten. Wat heeft Hij daarmee? Hij is
zelf niet eens getrouwd geweest. Ik denk, dat hij dat beeld van de profeten heeft geleerd.
Van Jesaja en Jeremia. Jesaja zegt herhaaldelijk dat God blij is met zijn volk zoals een
bruidegom blij is met zijn bruid. Jezus speelt met dat beeld. Hij is zelf de bruidegom, de
zoon van de koning die gaat trouwen. Hij hoopt, om in de beelden van dit verhaal te
spreken, dat wij zijn bruid willen zijn. Hij doet jou en mij een aanzoek. ‘Ik houd van je. Wil je
mijn geliefde zijn?’ Of een andere keer is de kerk zijn bruid en zijn wij de gasten: wil je
meedoen met mijn bruiloftsfeest?
Vragen waar het verhaal ons naartoe leidt
Voordat wij zijn vraag al te snel beantwoorden is het goed om even stil te staan bij dit
verhaal. Om onszelf de vragen te stellen waar het ons naartoe leidt:
1. of we wel geloven dat ons leven (nog steeds) kan lukken?
2. of we geloven dat waakzaamheid voorwaarde is voor zo’n gelukt leven dwz dat het
erop aankomt om met liefdevolle aandacht met de schat van ons leven en de levens
van onze medemensen om te gaan. Of we geloven dus dat we zo onze lampen
brandend houden?
3. en of we geloven dat die bruidegom er ook daadwerkelijk is: Jezus. Soms lijkt het of
Hij op zich laat wachten. Maar dan is het voldoende je ervoor open te stellen dat Hij
er toch is. Voor jou. En voor mij.
Het lijken wel vragen aan iemand die belijdenis doet, of haar kind laat dopen. Het zal niet
voor niks zijn dat op zulke momenten dit soort vragen gesteld worden.
Want zo blijven onze lampen branden. En wordt het leven ooit een feest. Ook voor ons hier
in dit huis.
Voorbeden
Heer, onze God,
Help ons om wakker te blijven, want het duurt zo lang
en uw toekomst is ver.
Wil ons bezielen, opdat wij de moed niet opgeven
en de hoop niet laten varen.
Laat ons tot het einde toe onze lampen brandend houden
en geef ons daartoe het vuur van uw Geest
liefdevolle aandacht voor elkaar
en geloof dat ons leven dan lukken kan .
Want hoe zal de wereld anders weten, dat uw feest op komst is?
Daarom roepen wij: HEER ONTFERM U
En wij bidden U voor allen die zo teleurgesteld werden
dat ze moe zijn geworden en moedeloos.
Voor hen die twijfelen en vertwijfeld raken
omdat zoveel in deze wereld het zonlicht verdonkeremaant.
Voor hen die niets meer zien dan donkere nacht.
Voor allen die zoveel moeite moeten doen om staande te blijven
dat ze geen oog meer hebben voor sporen van uw licht
Voor hen roepen we: CHRISTUS ONTFERM U
En wij bidden U voor allen
die proberen vol te houden dat geen mens waardeloos is,
dat geen leven doelloos is, dat geen inzet zinloos is,
omdat Gij onze toekomst zijt.
In het bijzonder denken we vandaag aan de dappere mensen
in de vredesdorpen in Columbia,
die vrede proberen te stichten met gevaar voor eigen leven.
Houdt Gij hun lampen brandende,
opdat zij de kracht krijgen om het vol te houden.
Dat hun inzet beloond mag worden en er vrede komt in dat geteisterde land.
Zo roepen wij: HEER ONTFERM U
Wees, o God, ons mensen genadig, gelovig of niet,
want het duurt zo lang en uw toekomst is ver.
En help ons om elkaar wakker te houden
en onze lampen brandend.
Stil gebed, tafelgebed, Onze Vader.