Het toedienen van insuline (1)

Diabeteszorg
kwetsbare
ouderen
Ontwikkelingen bloedglucose meten
en insuline toedienen
[email protected]
Kick-protocollendag
Programma workshop
● Kennismaking
● Naam/functie
● Evt. brandende vragen
● Diabeteszorg in vogelvlucht
● Discussie
● Bloedglucose meten
● Insuline toediening
21 juli 2017 | 2
Kick-protocollendag
Diabetes vroeger en nu
● Diabetes bestaat al eeuwen
● Insuline bestaat 100 jaar
● Patiënten met DM1 gingen
na kort ziekbed dood
● Bloedglucose meten
● 50-60 jaar geleden alleen in
laboratoria
21 juli 2017 3
Diabetes mellitus type 1
● Bijna absoluut insulinetekort
● Plots begin (vaak) op jonge leeftijd
● Overmatig plassen en veel dorst
● Vermagering
● Neiging keto-acidose (verzuring)
21 juli 2017 4
Diabetes mellitus type 2
● Onvoldoende insulinesecretie
door bètacel-dysfunctie
● Insulineresistentie in lever-, spier- en
vetweefsel
● Mogelijke klachten:
Dorst, polyurie,vermagering, neuropathie
5
Actuele cijfers:
● In Nederland + 800.000 mensen aan diabetes,
waarvan 90% type 2 (RIVM 2013).
● Ieder jaar komen daar ruim 71.000 mensen bij.
● Daarnaast hebben ongeveer 250.000 mensen
diabetes zonder het te weten.
6
Cijfers diabetes-complicaties
● hogere kans op sterfte als gevolg van een
coronaire hartziekte in vergelijking met de
algemene bevolking.
● het aantal diabetespatiënten als percentage van
het totaal aantal nieuwe patiënten met
niervervangende therapie bedroeg 18% in 2005
● Het aantal (kleine en grote)
diabetesgerelateerde amputaties in de onderste
extremiteit bij diabetespatiënten in Nederland
bedroeg in 2001 1055 (bij 728 mensen).
BRON: NHG Standaard 2013
7
8
Diabetes bij kwetsbare ouderen
Kwetsbare ouderen zijn
ouderen met meerdere
aandoeningen tegelijk op
geestelijk, lichamelijk en sociaal
gebied. Deze aandoeningen
kunnen elkaar versterken en de
kwaliteit van leven negatief
beïnvloeden. (Verenso, 2011)
21 juli 2017 9
Kick-protocollendag
Eens/oneens
● Er zijn teveel verschillende
bloedglucosemeters beschikbaar
● Inzet van veilige naalden onveilig voor
patiënt
● Protocollen, elders gemaakt, zijn niet altijd
bruikbaar zijn in mijn werksituatie
● Richtlijnen worden geschreven zodat
zorgverzekeraars zorgkosten kunnen
bepalen
21 juli 2017 | 10
Kick-protocollendag
Het toedienen van insuline met de
insulinepen (EADV 2004)
● voorbereiden van de insuline-injectie
● kenmerken van de pennaalden
● voorkeur lichaamsdeel en weefsel
● techniek van injecteren
21 juli 2017 | 11
Kick-protocollendag
21 juli 2017 | 12
Kick-protocollendag
Criteria insuline toediening
(EADV)
● Desinfecteren van huid/materialen niet
noodzakelijk (W.I.P. richtlijnen; niet tenzij….)
● Voor elke injectie 2 IE wegspuiten
● Bij een dosis > 50 IE insuline dosis opsplitsen
● Individueel advies over injectietechniek in
combinatie met injectieplaats en naaldlengte.
Voorkeur: loodrecht zonder huidplooi met
korte (5-6 mm) pennaald
21 juli 2017 | 13
Kick-protocollendag
● ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN (1)
● Bewaren van insuline / vervaldatum
● Gebruik voorgeschreven soort
insuline en voorgeschreven dosering
● Naaldlengte
● Gebruik naaldcontainer, autoshield
duo naaldjes.
21 juli 2017 14
Kick-protocollendag
Algemene aandachtspunten (2)
Aftekenen op medicatielijst
Voor gebruik 20x kantelen (behalve heldere )
Voor iedere injectie ontluchten met 2 EH
Insuline langzaam inspuiten
Na inspuiten de naald nog ca. 10 seconden
subcutaan laten zitten
● Pennaald direct na de insuline-injectie
verwijderen met naaldverwijderaar
●
●
●
●
●
21 juli 2017 15
Kick-protocollendag
Het toedienen van insuline (1)
HOE
● Subcutaan
● Loodrecht injecteren
WAARMEE
● naaldlengte 5/6 mm
● pensysteem/wegwerp pen
21 juli 2017 16
Kick-protocollendag
Het toedienen van insuline (2)
INJECTIEPLAATSEN
● Buik, niet rond de navel en teveel aan de
zijkant, kan tot aan de ribbenboog
● Bovenbenen
Op indicatie:
● Buitenste bovenste bil-kwadrant
● Injecteren in de bovenarmen wordt afgeraden
21 juli 2017 17
Kick-protocollendag
Het toedienen van insuline (3)
● Bij voorkeur kortwerkende insuline in de buik
(snelle resorptie)
● Bij voorkeur langwerkende insuline in de boven
benen (trage resorptie)
● Wisselen van injectieplaats noodzaak i.v.m. het
voorkomen van verdikkingen (=lipodystrofie), 612 maanden NIET injecteren op aangedane
plaatsen
● Desinfecteren met alcohol 70% niet nodig
21 juli 2017 18
Kick-protocollendag
Dubbele controle dosering in thuissituatie
● door collega;
● samen met cliënt/mantelzorger (waarbij de cliënt of
mantelzorger geleerd is waarop zij moeten letten);
● Indien niet mogelijk: door middel van foto / app. /
facetime / beeldbellen;
● Indien niet mogelijk: in overleg met de cliënt/ diens
vertegenwoordiger, de arts en de apotheker een
afspraak over wat de meest veilige oplossing is.
● NOTEER DE AFSPRAAK IN ZORGDOSSIER
21 juli 2017 19
Kick-protocollendag
Veilige insulinepennaalden
• ‘Nieuwe’ EU richtlijn om prikaccidenten in de
gezondheidssector te voorkomen
• Doel van de richtlijn: Bescherming van de
werknemers die het risico lopen op
verwondingen en de preventie van letsel en
infectie door alle scherpe medische
instrumenten.
21 juli 2017 | 20
Kick-protocollendag
BD Autoshield DUO naaldjes
Doel:
• Voorkomen van prikaccidenten
• Werkgever is wettelijk verplicht (vanaf januari
2012) om veilige producten ter beschikking te
stellen.
• http://www.bdinteractivemedia.com/AutoShield_
IFU/?product=duo&lang=nl&reload=true
21 juli 2017 21
Kick-protocollendag
BD Autoshield DUO naaldjes
Voor injectie
Tijdens injectie
Kick-protocollendag
Injectie techniek
Aanbevolen techniek:
Geen huidplooi
Hoek van 90*
Indien huidplooi:
● Brede huidplooi, > 2,5 cm
● Loodrechte hoek van 90*
Kick-protocollendag
Na gebruik in de naaldcontainer!
Aan de patiëntzijde wordt
na de injectie met een rode
indicatielijn aangegeven dat
het veiligheidsmechanisme
geactiveerd werd.
Aan de penzijde wordt de
beveiliging bevestigd
wanneer de oranje
naaldbeschermer de naald
afdekt bij het verwijderen
van de pen
Kick-protocollendag
Nieuwe Medicatie
Exenatide, Byetta (injectie)
Liraglutide, Victoza (injectie)
Bydureon, (injectie 1x per week)
Sitagliptine, Januvia (tablet)
Vildagliptine, Galvus (tablet)
Minder kans op bijwerkingen zoals gewichtstoename en
hypo's. Werkt alleen na intake van koolhydraten.
● Dapagliflozine, Forxiga (tablet)
● Degludec, Tresiba (injectie): 100 EH per ml en 200 EH
per ml
● Toujeo (glargine injectie): 300 EH/ ml
●
●
●
●
●
●
21 juli 2017 25
Kick-protocollendag
Inhaleerbare insuline in de
VS=Afrezza
https://www.youtube.com/watch?v=Iz6X3I
RYs9Y
21 juli 2017 26
Kick-protocollendag
Wie bepaalt wat je mag gebruiken
Medicatie:
● voorschrijver
Hulpmiddelen
● Afhankelijk van indicatie, frequentie van
controles, bijzondere omstandigheden
Download het schema met de regels van zorgverzekeraars voor de keuze in meters en
leveranciers.
http://www.dvn.nl/files/site/20141224%20Regels%20zorgverzekeraars%20voor%20keuz
e%20in%20meters%20en%20leveranciers%202015-3.pdf
21 juli 2017 | 27
Kick-protocollendag
Vergoedingen bloedglucose meters
● De verzekeringen vergoeden per 1 januari
2015 niet alle BG meters meer.
● Keus uit een beperkt aantal meters en dat
kan betekenen overstappen naar een
andere meter.
21 juli 2017 28
Kick-protocollendag
Position paper EADV (maart 2014)
Richtlijn zelfcontrole
Kwaliteit is een belangrijk criterium
Gevarieerd aanbod is noodzakelijk
Educatie is onmisbaar
Normgebruik diabetestestmateriaal bevordert
doelmatigheid
● Afspraken rondom gebruik extra diabetesmaterialen
bevordert doelmatigheid
● Privacy van persoonsgegevens
●
●
●
●
●
21 juli 2017 29
Kick-protocollendag
Position paper Achmea
(mei 2014)
● Een goede controle is goud waard
● Status quo is verre van innovatief
● Innovatie actief stimuleren
● Distributie anders organiseren
● Werkelijk toegevoegde waarde belonen
● Belang van de patiënt staat voorop
21 juli 2017 30
Kick-protocollendag
Kwaliteitscontrole bloedglucose
● TÜV Rheinland-keurmerk (voorheen TNO)
● Vrijwillig
● Criteria vergelijkbaar met ISO15197.2013
● ISO 15197.2013
● Technisch ontwerp
● Veiligheid en betrouwbaarheid van meting
● Analytische prestaties
● Informatie van leverancier, testfase meter
● CE label
21 juli 2017 31
Kick-protocollendag
Diabetes Vereniging Nederland
21 juli 2017 32
Kick-protocollendag
Dossier bloedglucosemeters DVN 2015
21 juli 2017 33
Kick-protocollendag
Criteria bloedglucosecontrole
EADV/NAD 2012
Werkgroep met
Vertegenwoordiging
patiënten, internisten,
diëtisten, klinisch chemici,
diabetesverpleegkundigen
21 juli 2017 | 34
Kick-protocollendag
Uitvoering zelfcontrole van
bloedglucose bij diabetes
“…In navolging van de NVKC-KNMP-NVZA Richtlijn
adviseert de EADV/NADwerkgroep individuele
instructie te geven bij de start van de zelfcontrole en
deze jaarlijks te herhalen. Metingen dienen te worden
verricht met een jaarlijks gecontroleerde meter.
Bloedafname geschiedt zonder stuwing waarbij de
eerste druppel uit gewassen handen gebruikt wordt;
indien handen wassen niet mogelijk is kan incidenteel
de tweede druppel gebruikt worden….”
21 juli 2017 35
Kick-protocollendag
Bloedglucosecontrole
(1)
Waarom?
● Geeft info over hoe het gaat met Diabetes
● Geeft info over effectiviteit behandeling
● Onmisbaar hulpmiddel om normoglycaemie te
bereiken
● Zoveel mogelijk voorkomen van chronische
complicaties
21 juli 2017 36
Kick-protocollendag
Bloedglucosecontrole (2)
Wanneer?
● Tijdstip en frequentie in overleg met arts /
diabetesverpleegkundige
● Geschikte tijdstippen
●
●
●
●
Nuchter
Voor elke maaltijd
2 uur na elke maaltijd
‘s avonds voor het slapen gaan
21 juli 2017 37
Kick-protocollendag
Bloedglucose (3)
Wanneer extra controleren
●
●
●
●
●
●
●
Ziekte of niet lekker voelen
Stress
Hyposymptomen met / zonder klachten
Hypersymptomen met / zonder klachten
Verandering eetpatroon
Verandering (bepaalde) medicatie
Verandering omstandigheden zoals sport, vakantie,
feestjes
21 juli 2017 38
Kick-protocollendag
Bloedglucosecontrole (4)
Hoe?
●
●
●
●
●
●
●
(vinger)prikpen instellen op juiste diepte
Vooraf handen wassen en goed afdrogen
Niet desinfecteren met alcohol
Zijkant 3 middelste vingers gebruiken
Niet stuwen
Naaldcontainer gebruiken
Uitslag noteren in diabetesdagboekje
21 juli 2017 39
Kick-protocollendag
Bloedglucosecontrole (5)
Uitslag betrouwbaar?!
● Mmol/l (of mg/dl)
● Verschil capillair/veneus
● Lymfevocht na stuwen
● Alcohol 30% hogere uitslag!
21 juli 2017 40
Kick-protocollendag
Bloedglucosecontrole (6)
Uitslag betrouwbaar?
●
●
●
●
●
●
Dehydratie
Transpiratie
Teveel / te weinig bloed op strip
Verlopen strips
Verkeerd gecodeerde en/of bewaarde strips
Vervuilde meter
21 juli 2017 41
Kick-protocollendag
Verandering in glucosemonitoring
● https://www.youtu ● FreeStyle Libre;
be.com/watch?v=4
glucosecontrole
j464PIBzU8
zonder routine
matig
vingerprikken
21 juli 2017 42
Kick-protocollendag
De toekomst
● https://www.youtube.com/watch?v=T4Rrt
svpN68
● 1.28 kunstmatige alvleesklier
● Robin Koops en Arianne van Bon
21 juli 2017 43
Kick-protocollendag
Ten slotte
● Samenvatting
● Evaluatie
● Bedankt!
Naar wens is er nog de mogelijkheid voor
individuele vragen en/of hulpmiddelen
bekijken
21 juli 2017
44