Regiobijeenkomst studeren met psychische klachten

Regiobijeenkomst studeren met
psychische klachten
29 september 2016, Universiteit Leiden - verslag
Sietske Sportel van handicap + studie opent de
bijeenkomst. Ze gaat in op het onderwerp studeren
met psychische klachten en geeft een toelichting op
het programma. Er worden verschillende stellingen
aan de deelnemers voorgelegd waarover online
gestemd en na afloop gediscussieerd wordt.
Chanel van Doren, student van hogeschool Rotterdam, vertelt over haar persoonlijke
uitdagingen bij het studeren. “Ik had het gevoel echt te moeten pleiten voor mezelf”.
Veel voorzieningen die er voor Chanel in het onderwijscontract zijn opgenomen geven
haar vooral ‘rust’, zodat er geen stress en spanning bovenop de reguliere studie- en
examenspanning komt. Wat ze als stimulerend heeft ervaren zijn de laagdrempeligheid
van studentendecaan, van de studieloopbaancoach en voorzieningen die gemakkelijk te
regelen zijn. Betrokkenheid is fijn, net zoals begrip en erkenning een voorwaarde zijn
voor een gesprek. Onduidelijkheid is een knelpunt.
Veel studenten hebben nog onvoldoende inzicht in wat ze zelf nodig hebben. Er zit een
proces van acceptatie achter. Ontdek tijdens de studie wat wel en niet werkt. In het HO
moet je zelfinzicht en zelfontplooiing ontwikkelen om het te halen.
“De beperking is zo groot of klein als de omgeving het maakt.”
Chanel haalt haar motivatie uit extra uitdagingen naast haar opleiding, zoals het
oprichten van een studievereniging en haar werkzaamheden voor het PowerPlatform
(studentenplatform voor en door studenten met een functiebeperking op de Hogeschool
Rotterdam).
Tot slot heeft ze twee tips voor studenten.
1. Deel waar je tegenaan loopt met je stagegroepje, dan wordt er met je mee gedacht.
2: Check (zowel student als professional): heb ik goed begrepen wat bedoeld wordt?
Esther van Fenema, psychiater bij Leids Universitair
Medisch Centrum, is betrokken bij de Depressie
Campagne van VWS, die op maandag 26 september
2016 van start is gegaan. Het doel van die campagne is
het doorbreken van het taboe op depressie. Mensen
met een depressie hebben eigenlijk twee problemen,
namelijk de depressie zelf en het taboe. Op haar poli
ziet ze veel studenten van het conservatorium en op de
eerste hulp ziet ze ook veel studenten, na bijvoorbeeld
een suïcidepoging.
Esther is van mening dat er meer kennis over
symptomen van psychische problemen nodig is.
“Wanneer is iemand alleen somber, wanneer is er
sprake van meer en moeten er andere stappen worden
genomen?”
Er is nu veel onbekendheid. Psychische klachten zijn een ‘vaag’ gebied. Wanneer gaat
een dip over in een depressie? Het is een combinatie van aanleg en omgevingsfactoren.
Er is een toename van stress. We leven in een maatschappij met enorm veel prikkels.
Het brein moet dat allemaal verwerken.
“Leuk, gelukkig en succesvol zijn vage uitkomstmaten, wanneer heb je dat behaald?”
We zijn ook heel bang geworden voor stress. We zijn minder in de weer met tegenslag in
de maatschappij. Studenten zijn mentaal minder weerbaar.
Huisartsen spelen een belangrijke rol en POHGGZ kan veel betekenen. GGZ is een
ingewikkelde tak van sport, er spelen veel belangen en er wordt veel bezuinigd. Dat is
een heel ernstige zaak, veroorzaakt door de marktwerking, de zorgverzekeringen en dat
soort perverse prikkels. Esther is hierover niet optimistisch.
Praten we met studenten over suïcide? Het is heel belangrijk om hier open over te
praten!
“Ik vergelijk een psychische ziekte weleens met suikerziekte of zelfs kanker, ook daar
spelen omgevingsfactoren een rol. Nu wordt een psychische ziekte vaak gerelateerd aan
karakterzwakte; daarin zitten veel morele oordelen.”
“Onderwijs heeft enorme verantwoordelijkheid en het zou niet meer dan normaal moeten
zijn om met een expert te kunnen sparren. Het prijskaartje mag hierin geen spelbreker
zijn, uitval kost immers ook geld.”
Eén van de aanwezige studentendecanen stelt het dilemma ‘wat als de student zich niet
laat doorverwijzen’ aan de orde. Esther adviseert om in gesprek te achterhalen wat de
redenen zijn dat de student geen professionele hulp wil. Welke opvattingen spelen een
rol? Daarnaast adviseert ze ook stelling te nemen: “Het zal best wat jij allemaal vindt,
maar wat gaan we nu doen om dit beter te maken? Geef grenzen aan de student aan: dit
kan ik wel voor jou doen en dat niet”.
ISO – Luc Nibbeling en Elisa Zondervan vertellen over hun onderzoek naar de stand
van zaken studentpsychologen. Het onderzoek is uitgevoerd samen met Nederlands
Instituut voor Psychologen (NIP). Eén van de aanbevelingen uit dit onderzoek is
studentenpsychologen bij wet, als voorziening voor de student, vast te leggen.
Bij universiteiten is de ruimte voor persoonlijk contact/begeleiding veel kleiner dan bij
hogescholen.
ISO ondersteunt een initiatief op 8 oktober 2016 over prestatiedruk in het
geneeskundevakgebied. Eerder onderzocht ISO al de prestatiedruk onder studenten, de
uitkomsten staan in het rapport Sucstress (http://www.iso.nl/website/wpcontent/uploads/2015/01/1415-Sucstress.pdf).
Emile Dingjan, studentenpsycholoog bij
Universiteit Leiden, vertelt over het open
inloopspreekuur. Studenten kunnen hun
problemen bespreken. Op basis van dit
gesprek, wordt een indicatie gemaakt. De
student kan begeleiding krijgen van een
studentenpsycholoog. Ook kan het volgen
van trainingen een advies zijn. Studenten
krijgen gratis 5 (en buitenlandse studenten
of studenten met een functiebeperking 8)
gesprekken. Student betaalt niets voor. 5x
is min of meer per collegejaar. Bij een terugkerend zelfde probleem is er meer aan de
hand en wordt er door verwezen.
Er wordt in Leiden een ‘adviespunt zorgelijk gedrag’ opgericht. Een adviescommissie
(bestaand uit 2 decanen, 2 psychologen, hoofd juridische zaken, hoofd veiligheid, hoofd
studentenpsychologen) brengt advies uit. Er zijn instellingen die goede afspraken hebben
met de GGZ. Soms moet dat contact opnieuw worden aangehaald omdat
contactpersonen uit het vizier raken. Emile adviseert om goed contact te blijven
onderhouden met verwijzers en om e-health modules te introduceren bij studenten. Het
betaalt zich richting de instelling echt uit om te investeren in het aanstellen van een
studentenpsycholoog die studenten voor uitval weet te behoeden.
Tot slot wordt gezamenlijk aan een 5-punten plan gewerkt. Hier wordt tijdens de
regiobijeenkomsten op 4 en 6 oktober 2016 aan verder gewerkt. Benieuwd naar de 5
actiepunten? Deze staan vermeld op onze website. Evenals de presentaties van de
sprekers en andere relevante achtergrondinformatie.