menstruatie menstruatiecyclus

10
A
Jongen of meisje?
Pg. 62
Primaire geslachtskenmerken
Jongen of meisje?
 Enkel te zien aan de geslachtsorganen.
 De primaire geslachtskenmerken.
Opdracht 1
Jongen:
Noteer de primaire geslachtskenmerken.
SYMBOOL
penis
balzak
Meisje:
schaamlippen
geslachtsopening
B
Secundaire geslachtskenmerken
Man
KENMERKEN MAN
of
vrouw?
KENMERKEN VROUW
Opdracht 2 Bestudeer de veranderingen
Pg. 63
VERANDERINGEN JONGEN
VERANDERINGEN MEISJE
Ontwikkelen van spieren
Verbreden van heupen
Veranderen van stem
Ontwikkelen borsten
Baard in keel
Groeien van schaamhaar
Groeien van schaamhaar
baardgroei
Besluit:
Pg. 64
Primaire geslachtskenmerken zijn vanaf de geboorte
uitwendig zichtbaar. Secundaire geslachtskenmerken
worden waarneembaar vanaf de puberteit.
Primaire
geslachtskenmerken
Secundaire
geslachtskenmerken
Penis
Balzak
Ontwikkeling spieren
Veranderen stem
Baard in de keel
Groeien schaamhaar
baardgroei
Geslachtsopening
Schaamlippen
Verbreden van bekken
Ontwikkelen borsten
Groeien schaamhaar
B
Secundaire geslachtskenmerken
Een vraagje!
Gebeuren deze veranderingen bij iedereen op dezelfde
leeftijd, in dezelfde volgorde?
Ben je dan abnormaal?
Deze zijn algemene veelvoorkomende veranderingen. Als je borsten
pas op latere leeftijd ontwikkelen of minder groot worden, of als je als
jongen geen snor krijgt dan wil dat niet zeggen dat er iets mis is met jou.
Iedereen ontwikkelt anders. Daarom zien we er ook allemaal
verschillend uit.
Partnerwerk: Tabel met veranderingen puberteit
Welke veranderingen zijn er bij jongens en meisjes?
 Noteer zowel de reeds geziene veranderingen als
diegene die jij ondervindt!
11
A
De puberteit, hoe bevalt ze je?
Pg. 65
Puberteit is … groeien
Opdracht 1 Vergelijk de lengte van jongens en meisjes.
Lengte
(cm)
130-139
140-149
150-159
160-169
170-180
>180
# jongens
Totaal
# meisjes
Totaal
Partnerwerk: groeicurve van 0 tot 21 jaar pg 65-66
Partnerwerk verbetering
pg. 66
Vergelijk de gemiddelde lengte van jongens en meisjes op
10-jarige leeftijd. Wat merk je?
De gemiddelde lengte op 10-jarige leeftijd is gelijk.
Wie is er gemiddeld het grootst op 11-jarige leeftijd?
De meisjes
Vanaf welke leeftijd groeien jongens duidelijk meer dan
meisjes? Vanaf 13 jaar
Hoe groot is een gemiddelde volwassen man?
1,86 m
Hoe groot is een gemiddelde volwassen vrouw? 1,72 m
B
Puberteit is … veranderen
Opdracht 1
Ga na welke hormonen de verandering
veroorzaken.
Geslachtshormoon
pg. 66
Opdracht 1
Bestudeer de lichamelijke en geestelijke
ontwikkeling in de puberteit.
pg 67
Lichamelijke ontwikkeling
Testosteron (mannelijk geslachtshormoon)
•Verzwaren stem
•Groeispurt: beenderen, spieren
•Lichaamsbouw: bredere schouders + borst
•Lichaamsbeharing : oksel- , schaam-, snor-, en baardhaar
+ teelballen produceren zaadcellen
Oestrogeen (vrouwelijk geslachtshormoon)
•Sterke groei rond 11 jaar
•Lichaamsbouw: groei borsten + heupen worden breder
•Lichaamsbeharing: oksel- en schaamhaar
+ in eierstokken rijpen eicellen
Opdracht 1
Bestudeer de lichamelijke en geestelijke
ontwikkeling in de puberteit.
pg 67
Lichamelijke ontwikkeling
Hoe merk je dit uitwendig?
Als meisje:
Het meisje krijgt haar eerste menstruatie.
Als jongen:
De jongen krijgt zijn eerste zaadlozing.
Vanaf dan ben je geslachtsrijp, je bent nu lichamelijk in
staat om jezelf voor te planten.
1
Meer dan de helft van de 13-jarige meisjes
is al ongesteld.
FOUT
2
Slechts 40% van de 13-jarige
meisjes is al ongesteld.
De eerste zaadlozing treedt bij meer dan de
helft van de jongens op rond de leeftijd van
13 jaar.
FOUT
Slechts 40% van jongens heeft al
een zaadlozing gehad rond de
leeftijd van 13 jaar.
3
De groei van het schaamhaar begint
vlugger bij meisjes dan bij jongens.
JUIST
4
Het is ongewoon wanneer je als meisje op
je 14e nog niet ongesteld bent geweest.
FOUT
De eerste menstruatie treedt op
tussen de leeftijd van 11 en 16 jaar.
5
Het is ongewoon wanneer je als jongen op
je 14e nog geen natte droom hebt gehad.
FOUT
6
De eerste zaadlozing treedt op
tussen de leeftijd van 11 en 16 jaar.
Bij de meeste meisjes is er eerst de
borstontwikkeling, pas daarna groeit het
schaamhaar, en nog later worden ze
ongesteld.
JUIST
Opdracht 1
Bestudeer de lichamelijke en geestelijke
ontwikkeling in de puberteit.
pg 69
Lichamelijke ontwikkeling
Er is geen sprake van normaal of abnormaal in de puberteit!
Iedereen ontwikkelt in zijn of haar eigen tempo.
Geestelijke ontwikkeling
•Je begint anders te denken over je ouders, over het
andere geslacht, over de wereld, …
•Je vormt je eigen mening en je eigen ‘ik’.
•Je voelt je vaak onzeker.
Besluit:
Pg. 69
O.i.v. geslachtshormonen verandert het lichaam van
jongeren:
Uitwendig:
•Zowel jongens als meisjes groeien snel.
•Secundaire geslachtskenmerken ontwikkelen zich.
Inwendig:
•Teelballen produceren zaadcellen.
•In eierstokken rijpt eicel.
Teken van geslachtsrijp zijn.
 Zaadlozing
 Menstruatie
Ook geestelijke groei! Eigen mening + zelfstandig.
12
A
De geslachtsorganen
van de man
Pg. 70
Bouw = partnerwerk
Lees aandachtig de korte tekst over de bouw van
de geslachtsorganen van de man.
Los opdracht 1 op in potlood.
B
Werking = partnerwerk
Lees aandachtig de korte tekst over de werking van
de geslachtsorganen van de man.
Teken een zaadcel in potlood.
Partnerwerk verbetering
pg. 70
zaadblaasje
prostaatklier
zaadleider
penis
Urogenitale
buis
teelbal
zaadleider
zwellichaam
Urogenitale
buis
eikel
voorhuid
zaadblaasje
prostaatklier
Partnerwerk verbetering
pg. 71
1 kop
Bevat het erfelijke materiaal
2 hals
Levert de energie om voort te
bewegen
3 staart
Zorgt ervoor dat de zaadcel zich kan
voortbewegen
Teken een zaadcel in potlood.
Opdracht 2 Volg de weg die de zaadcel aflegt
Bekijk aandachtig het filmpje en los
vervolgens de opdracht individueel op.
Vergelijk met je buur.
pg. 72
Opdracht 2 Volg de weg die de zaadcel aflegt
pg. 73
De teelballen en bijballen bevinden zicht buiten het
lichaam. Verklaar.
Rijpende zaadcellen verdragen geen temperatuur
boven de 35°C.
Sperma is meer dan alleen maar zaadcellen. Leg uit.
Sperma bevat zaadcellen en vocht afkomstig van de
zaadblaasjes en de prostaatklier. Hierdoor kunnen ze
overleven in het zure milieu van de vagina en worden
ze geactiveerd.
Besluit:
Pg. 73
Mannelijke voortplantingscellen: zaadcellen
Bouw van de zaadcel
1 kop
Bevat het erfelijke materiaal
2 hals
Levert de energie om voort te
bewegen
3 staart
Zorgt ervoor dat de zaadcel zich
kan voortbewegen
Besluit:
Pg. 73
Mannelijke geslachtsorganen:
Balzak
Is de huidplooi waarin zich de
teelballen en bijballen bevinden
Teelbal
Is gelegen in de balzak
Produceert zaadcellen
Bijbal
Zorgt voor rijpen van zaadcellen
Zaadleider
Vervoert de zaadcellen
Zaadblaasje
Voegt beschermend vocht toe aan
de zaadcellen
Prostaatklier
Voegt energierijk vocht toe
Zorgt ervoor dat ofwel sperma
ofwel urine door de urogenitale
buis gaan.
Penis
Bevat zwellichamen, vooraan
bedekt de voorhuid de eikel.
13
A
De geslachtsorganen
van de vrouw
Pg. 74
Bouw = partnerwerk
Lees aandachtig de korte tekst over de bouw van
de geslachtsorganen van de vrouw.
Los opdracht 1 op in potlood.
B
Werking = partnerwerk
Lees aandachtig de korte tekst over de werking van
de geslachtsorganen van de vrouw.
Los opdracht 2 op in potlood.
A
Bouw verbetering
pg. 74
eileider
baarmoeder
eierstok
baarmoederhals
vagina
eileider
baarmoeder
baarmoederhals
vagina
geslachtsopening
clitoris
Kleine
schaamlip
Grote
schaamlip
B
Werking verbetering
pg. 75
HET GROTE VOORTPLANTINGSSPEL
spelregels
1. De zaadcel die als eerste de
eicel bereikt is de winnaar!
2. De buur links van je leest
steeds de vraag voor je voor.
3. Juist?  Volgende ronde mag je nog eens dobbelen.
4. Fout?  Twee plaatsen terug en volgende ronde mag je ook
dobbelen.
5. De gespeelde kaartjes leg je steeds naast het spelbord.
6. Vul je scorebord eerlijk in! Zet streepjes in de juiste kolom.
EVEN HERHALEN
Opdracht 3
Bestudeer de veranderingen van het
baarmoederslijmvlies
pg. 76
bloedvaatjes
Zelfstandig werk:
De menstruatiecyclus
Zelfstandig werk:
De menstruatiecyclus
1. Je lost de opdrachten INDIVIDUEEL op.
2. De ‘verbind’-vragen doe je met potlood en lat.
3. Zie je een
onderaan je pagina?
Dan is het tijd om te verbeteren!
 Elke opdracht heeft een verbetersleutel in een bepaalde kleur.
 Verbeteren doe je met een groene balpen.
 Per bank ( of per 2) krijg je alle verbetersleutels.
4. Vragen?
 Aarzel niet en steek je hand de lucht in!
!! VEEL WERKPLEZIER !!
Opdracht 3
Bestudeer de veranderingen van het
baarmoederslijmvlies
pg. 76
1) Eicel rijpt
 baarmoederslijmvlies
verdikt
……….…
2) Na de eisprong
 baarmoederslijmvlies
groeit
verder aan
……….…………………..
……….…
3) Eicel in eileider
 kan bevrucht worden
Menstruatie =
Afgebroken
slijmvlies + bloed
…………………….+….…………………..
Opdracht 4 Vul de menstruatiecyclus aan.
menstruatiecyclus
Rijpen eicel
pg. 77
• 1e dag =
edag menstruatie
1……….………………………….
• +- …
5 dagen
menstruatie
Opbouw
slijmvlies
eisprong
• nieuwe eicel rijpt
 duur varieert
• eicel rijp: eisprong
……….…
• 14 dagen erna:
menstruatie
……….………………….
Opdracht 4
PARNTERWERK : Vul de menstruatiecyclus aan.
pg. 78
1. Los per 2 de oefeningen op pg. 78 in potlood op.
Opdracht 4 Verbetering
pg. 78
Hoe lang duurt de menstruatiecyclus? ……….………….
29 dagen
Kleur de dagen van de
menstruatie rood.
Kleur de dag waarop de eisprong
plaatsvindt groen.
Wat gebeurt er met de eicel van
dag 1 tot en met 15?
De
eicel rijpt.
……….………….
…
Van dag …
6 tot en met dag 29
Groeit het baarmoederslijmvlies
aan.
Opdracht 4 Verbetering
pg. 78
De
eicel rijpt.
……….……….…….
Het baarmoederslijmvlies
……….………………………….….
groeit aan.
Hoe lang duurt de menstruatiecyclus?
……….………….
32 dagen
Kleur de dagen van de menstruatie rood.
Kleur de dag waarop de eisprong plaatsvindt groen.
Besluit:
Pg. 79
Eierstok
Bevat eicellen. Elke maand rijpt hier
een eicel.
Eileider
Vervoert de eicel naar de
baarmoeder.
Baarmoeder
Is een peervormig orgaan, aan de
binnenzijde bedekt met
baarmoederslijmvlies.
Baarmoederhals
Is een versmalling onderaan de
baarmoeder
Vagina
Vormt de verbinding tussen de
baarmoeder en de geslachtsopening
Kleine en grote
schaamlippen
Beschermen de geslachtsopening
Clitoris
Is een gevoelig orgaantje.
Besluit:
Pg. 79
Menstruatiecyclus:
 Rijping van de eicel
 Eisprong
 Opbouw van het baarmoederslijmvlies
 Menstruatie:
 Maandelijkse bloeding
 14 dagen na de eisprong
 Baarmoederslijmvlies verlaat het lichaam
EXTRA
OEFENING MENSTRUATIECYCLUS
1
4
2
3
5
4
6
14
Hoe en wanneer gebeurt de
bevruchting?
Pg. 80
14
A
Hoe en wanneer gebeurt de
bevruchting?
Pg. 80
De geslachtsgemeenschap
Stijve penis
Zwellichamen vullen zich met bloed
Vochtige vagina
Klieren in de vagina scheiden vocht af
Ritmische bewegingen
Orgasme  ejaculatie of zaadlozing
Zaadlozing = ejaculatie
Stijve penis
= erectie
B

De bevruchting
pg. 81
Welke weg leggen de zaadcellen na de zaadlozing
af voor ze de eicel bereiken? Vul aan:
zwemmen ze door de baarmoederhals
Eerst………………………………………………………………….
bereiken ze de baarmoeder
Daarna………………………………………………………………
zwemmen ze in de eileider
Tot slot………………………………………………………………
B
De bevruchting
pg. 81
Waar bevindt de eicel zich op de moment van de
bevruchting? (eicel+zaadcel)
De eicel bevindt zich bovenaan in de eileider,
…………………………………………………………………………………
dicht tegen de eierstok.
……………………………………………………………
B
De bevruchting
Eicel omgeven door geleiachtige laag
= bevruchtingsmembraan
Kop zaadcel scheidt stof af
 bevruchtingsmembraan wordt doorlatend
Zaadcel dringt binnen in eicel
 Staart breekt af
 Eicel sluit volledig
pg. 81
B
De bevruchting
pg. 81
Maximum 1 zaadcel
Eicel en zaadcel versmelten
 eicel is bevrucht
Geen menstruatie meer
Baarmoederslijmvlies is nodig voor de groeiende baby
 Ontwikkeld zich tot moederkoek = placenta
 Voorziet baby van O2 en voedingsstoffen
C
De vruchtbare dagen
Eicel overleeft slecht 24 uur
 Beperkte tijd voor de bevruchting
Zaadcellen overleven 3–5 dagen
pg. 82
Opdracht 1 Bepaal de vruchtbare dagen van de vrouw pg. 82
Bekijk fig.6
Wat gebeurt er op de 11e dag van de cyclus?
De eisprong
…………………………………………………………………….
Welke dagen kan de eicel nog bevrucht worden?
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
0
1
1
1
2
1
3
1
4
1
5
1
6
1
7
1
8
1
9
2
0
2
1
2
2
2
3
2
4
Opdracht 1 Bepaal de vruchtbare dagen van de vrouw pg. 82
Juist of fout?
In fig.6 is bevruchting mogelijk wanneer man en
vrouw geslachtsgemeenschap hebben op de…
Juist
Fout
5e dag van de
cyclus

………………………………………………..........
X De zaadcel overleeft niet tot aan de
eisprong
..............
9e dag van de
cyclus
X

………………………………………………..........
..............
12e dag van de
cyclus

X
………………………………………………..........
..............
20e dag van de
cyclus

De eicel is al afgestorven
………………………………………………..........
X
..............
Besluit:
Geslachtsgemeenschap
 Penis in vagina
Orgasme / zaadlozing
 Zaadcellen naar eicel
Bij eisprong
 Bevruchting in eileider
Pg. 82
15
Van zwangerschap tot
geboorte
Pg. 83
A
De zwangerschap
Van zygote tot baby
Ongeveer 40 weken ~ 9 maand
pg. 83
Opdracht 1
Ontdek de groei van bevruchte eicel tot baby
pg. 83
Trilhaartjes in eileider
 Zygote naar baarmoeder
Zygote deelt zich: 2, 4, 8, 16, …
 Trosvormig hoopje cellen = EMBRYO
 Na ± 4 dagen in baarmoeder
 Voedt zich met voedingsstoffen van het
baarmoederslijmvlies
Opdracht 1
Ontdek de groei van bevruchte eicel tot baby
pg. 83
Na 8 weken  minimensje (15mm) = Foetus
Neemt voedingsstoffen en O2 op + geef
afvalstoffen + CO2 af via navelstreng
 Verbonden met moederkoek = placenta
Foetus zit in vruchtzak
 met vruchtwater
 beschermt tegen stoten, uitdroging en temperatuurverschil.
Opdracht 1
Ontdek de groei van bevruchte eicel tot baby
pg. 84
3
Zygote  cellen delen
4
Embryo  ligt stevig vast in de baarmoeder
 1000e cellen
5
Na 6 weken  embryo krijgt vorm
 Hersenen en ruggengraat is te zien
 Het hartje pompt bloed naar lever en slagader
6
Na 2 maand: Embryo  foetus (1,5cm)
 Alle organen en ledematen zijn gevormd
Opdracht 1
Ontdek de groei van bevruchte eicel tot baby
pg. 85
7
Na 10 weken  echte vorm van een baby
8
Na 12 weken  foetus is 5 cm, weegt 5g
 Begint te schokken en te bewegen
 Teelballen/ eierstokken worden gevormd
De eerste haartjes beginnen te groeien
9
Na 40 weken
 de baby is klaar om geboren te worden
Opdracht 1
Ontdek de groei van bevruchte eicel tot baby
pg. 86
Moederkoek
Foetus
Vruchtzak
Vruchtwater
Navelstreng
Baarmoeder
Opdracht 1
Ontdek de groei van bevruchte eicel tot baby
pg. 86
Welke functie hebben moederkoek en navelstreng?
Neemt voedingsstoffen en O2 op
Moederkoek:………………………………………………………………
uit het bloed van de moeder en geeft
…………………………………………………………………………………
afvalstoffen af aan het bloed van de moeder.
………………………………………………
Verbindt de moederkoek met de
Navelstreng:………………………………………………………………
foetus. Zorgt voor aanvoer van O2 en
…………………………………………………………………………………
voedingsstoffen en de afvoer van afvalstoffen.
…………………………………………………
Opdracht 1
Ontdek de groei van bevruchte eicel tot baby
pg. 86
Wanneer de aanstaande moeder rookt en/of alcohol
gebruikt, kan dit schadelijk zijn voor de baby. Hoe
komt dat?
De giftige stoffen komen via de moederkoek in
…………………………………………………………………………………
het lichaam van de foetus
………………………………………………………………………………..
Welke functie hebben de vruchtzak en het
vruchtwater?
Ze beschermen de foetus tegen stoten,
…………………………………………………………………………………
uitdroging en temperatuurschommelingen
………………………………………………………………………………..
Tweelingen… lijken ze altijd op elkaar?
Eeneiige tweeling
Ontstaat uit 1 bevruchte eicel
Splitst zich op in 2 helften
Elke helft  embryo  foetus
Tweeling ontstaat dus uit dezelfde
eicel en dezelfde zaadcel
2 meisjes of 2 jongens
Lijken sterk op elkaar:
uiterlijk en karakter
Twee-eiige tweeling
Ontstaat uit 2 bevruchte eicellen
Tweeling ontstaat dus uit verschillende
eicellen en verschillende zaadcellen
Verschillen evenveel van elkaar
als gewone broers en zussen.
B
De geboorte
pg. 87
Opdracht 2 Beschrijf de geboorte
1.
1
Baarmoederspieren trekken
samen  weeën
2
2.
Spieren worden weker 
ONTSLUITING
3.
3
Vruchtzak scheurt, vruchtwater
vloeit weg
Vanaf 10cm ontsluiting =
volledig ontsluiting
4
4.
5
5.
6.
6
Persweeën  UITDRIJVING
Baby is geboren
pg. 87
Opdracht 2 Beschrijf de geboorte
7
Navelstreng afbinden + doorknippen
8
Navelstreng droogt uit en valt af
 Navel = litteken
9
Naweeën = baarmoeder trekt samen
10
pg. 87
Navelstreng, vruchtzak en moederkoek worden
uitgedreven  NAGEBOORTE
Opdracht 2 Beschrijf de geboorte
pg. 88
3 fasen:
Ontsluitingsfase
Uitdrijvingsfase
Nageboorte
Keizersnede
Onnatuurlijke wijze
Bekken te smal
Stuitligging
Navelstreng rond het hoofdje
Dwarse snede in de buik
Besluit:
Pg. 88
Bevruchte eicel  deelt in meerdere malen
 nestelt zich in slijmvlies
 van embryo tot foetus
Moederkoek zorgt voor  aanvoer VS + O2
 afvoer afvalstoffen
+ CO2
Na 40 weken: geboorte
1. ontsluiting
2. uitdrijving
3. nageboorte