Toegepaste Psychologie

Minor Healthy Ageing, semester 2 - 2015
Projectopdracht: online training (smartphone) voor obese emotionele eters
Aanleiding
Het probleem obesitas
Obesitas is een groeiend probleem. Obesitas is ernstig overgewicht dat wordt gekenmerkt door
vetstapeling in het lichaam. De ernst vandeze overgewicht wordt weergegeven met BMI, Body Mass
Index - een index voor het gewicht in verhouding tot lichaamslengte. Deze chronische aandoening
wordt gekenmerkt door een variatie aan co-morbide problematiek zoals diabetes II en hartfalen.
Er zijn nogal wat verschillende oorzaken die ten grondslag kunnen liggen aan overgewicht. Het kan
een medische of genetische achtergrond hebben, maar het kan ook worden veroorzaakt door
opvoeding al dan niet in combinatie met een gebrekkige kennis van gezonde voeding en het hebben
van voldoende beweging. Een belangrijke constatering is dat dik worden door overmatig eten niet
alleen veroorzaakt wordt door een obesogene omgeving.
Obesitas kent ook verschillende psychische componenten (het voert te ver om er in dit stuk dieper
op in te gaan) – veel mensen met overgewicht vertonen zgn. emotioneel eetgedrag. Dit gedrag wordt
ingegeven door negatieve emoties.
De behandeling
Voor de behandeling van overgewicht en obesitas zijn verschillende therapieën in gebruik – al dan
niet deel uitmakend van de zgn. Gold standard in treatment – een combinatie van interventies op het
gebied van voeding, beweging en gedragsverandering (cognitieve gedragstherapie).
Veel van dergelijke interventies zijn succesvol, maar laten het vaak afweten op de langere termijn –
het gewichtsverlies beklijft niet.
Een mogelijke reden hiervoor is dat de focus ligt op verandering in eetgedrag en lichaamsbeweging,
terwijl bij de emotionele eters de werkelijke oorzaak dieper zit: de overmatige consumptie (eetbuien)
van voedsel wordt ingegeven door negatieve emoties. Emoties die zij (al dan niet bewust)
onderdrukken door toe te geven aan eetbuien.
Dialectische Gedrag Therapie wél succesvol?
Een mogelijk effectieve interventie, al dan niet als aanvulling op cognitieve gedragstherapie, is de
Dialectische Gedrags Therapie (DGT). Deze groepstherapie focust op emotieregulatie en het
vergroten van de stresstolerantie en zet daarbij op een hele practische manier mindfulness in. Het
dialectische zit hem in het (voortdurend) zoeken naar een evenwicht tussen de eigen
gedragsverandering en acceptatie van de dingen zoals ze zijn.
Deze therapie is ooit ontwikkeld voor de behandeling van Borderline Disorder (Linehan, 1993) en het
protocol is omgewerkt voor het behandelen van Binge Eating Disorder (Safer, Telch, Chen, 2009).
Inmiddels zijn er ook positieve onderzoeksresultaten bekend met emotioneel eetgedrag (Roosen et
al, 2012b).
1
Promotie onderzoek
Doel van mijn promotie-onderzoek is het ontwikkelen van een online (deels begeleide) interventie
(ehealth) met als leidraad de CeHRes roadmap (Improving eHealth, Gemert-Pijnen, 2013). Deze
interventie zal worden getest op effectiviteit in een Randomized Controlled Trial.
Opdracht en projectresultaat
Dialectische Gedrags Therapie wordt doorgaans aangeboden als face-to-face groepstherapie,
begeleid door een of twee therapeuten. Het aanbieden van deze therapie als training op een
mobiele telefoon heeft mogelijk tot gevolg dat veel van de face-to-face gegeven informatie verloren
gaat.
Het is de bedoeling om de in het protocol beschreven instructies en ervaringsoefeningen aan te
bieden als video-instructie. Dat kan een monoloog zijn, maar ook een toneelstukje tussen twee
fictieve deelnemers of een pakkende animatie. Wat is volgens jou de meest effectieve methode, en
waarom maak je die keuze? Wat vindt de doelgroep ervan?
Maak een gemotiveerd en uitgewerkt voorstel voor de gekozen vorm van online communicatie en
uitwerking van een deel van de interventie (een instructie of ervaringsoefening naar keuze) uit
Dialectical Behavior Therapy for binge eating and bulimia (Safer, Telch & Chen, 2009), of Dialectical
Behavior Therapy Skills Handbook (Fulton State Hospital, 2014).
Kennis van techniek is niet nodig. Moodboards en scripts etc. kunnen ook op papier worden
uitgewerkt) maar de fantasie de vrije loop kunnen laten is wel heel belangrijk.
We willen technologie inzetten om het de gebruiker gemakkelijk te maken om een interventie op
afstand te gebruiken maar we streven niet persé naar de meest fancy applicatie.
Het is belangrijk dat je de doelgroep van begin af aan betrekt bij het ontwikkelproces.
Doelgroep
Emotionele eters met overgewicht. Jongvolwassenen, 18-45 jaar. Vrouwen en mannen. In bezit van
een smartphone (Android). Bekend met het gebruik van sociale media.
Maatschappelijke relevantie
De te ontwikkelen interventie zal worden ingezet in de eeerstelijnszorg ter ondersteuning van het
ehealth instrumentarium van de Praktijk Ondersteuner Huisarts, Geestelijke GezondheidsZorg (POHGGZ).
Opdrachtgever
Lectoraat New Business & ICT
Techniekgebouw, Zernikeplein 1
contactpersoon:
Aranka Dol
[email protected]
050 – 595 5587 / mobiel 06 – 270 270 62
2