Gastro Intestinaal Systeem Post-IC/HC Onderwijs - Pe

Gastro Intestinaal Systeem
Post-IC/HC Onderwijs
Heleen Snel - Maat & Evelien Langenberg
Verpleegkundig Specialist
Nathalie Scheld-Potuijt
Regie verpleegkundige
Theorie GI Systeem
•  Anatomie/fysiologie
•  Aangeboren afwijkingen
•  Voeding
•  NEC
Anatomie/Fysiologie: Embryonale ontwikkeling
Een deel v/d dooier zak groeit uit tot een primitieve darm met 3 segmenten:
•  Voordarm: mond,pharynx, oesophagus, maag, lever, galblaas, pancreas en het
proximale deel v/h duodenum. Tevens luchtwegen!
à  Trachea-oesophagale fistel, oesophagusatresie, oesophagusstenose, hernia
diafragmatica, pylorusstenose, duodenumatresie, pancreas annulaire,
galgangatresie.
Anatomie/Fysiologie: Embryonale ontwikkeling
•  Middendarm: distale deel duodenum, jejunum, ileum en caecum (blinde darm), colon
ascendens en 2/3 colons transversum
à Omphalocele, gastroschisis, meckels diverticulum, malrotatie, volvulus.
•  Achterdarm: 1/3 deel colon transversum,
distale colon, colon descendens, sigmoid,
rectum en anus
à anusatresie, Hirschsprung
Anatomie/Fysiologie: Embryonale ontwikkeling
Slikken:
•  Slikken begint bij 10-12 weken
•  Wat stimuleert slikken? à niet duidelijk
•  Volume vruchtwater gereguleerd door foetaal slikken
•  A-terme foetus slikt 200-760 ml per dag
Het doorgeslikte vruchtwater:
•  Bevat voedingsstoffen
•  Is goed voor de longontwikkeling
•  Stimuleert groei en ontwikkeling v/h spijsverteringskanaal
Anatomie/Fysiologie: Opdracht
Mond
Keelholte
Slokdarm (oesophagus)
Maag (gaster)
Alvleesklier (pancreas)
Galblaas en galwegen
Lever (hepar)
Dunne darm duodenem, jejenuem en ileum)
Dikke darm (colon)
Rectum
Anus
V&GI
Anatomy/Fysiologie: Histologie
Mucosa (slijmvlies)
•  Binnenste laag en sterk geplooid
•  Gespecialiseerde cellen -> voedsel/ water opnemen en schadelijke stoffen en
bacteriën buiten houden
Submucosa
•  Functionele laag met bloedvaten, lymfevaten en zenuwen
•  Bevat ook witte bloedcellen van het afweersysteem
Anatomie/Fysiologie: Histologie
Muscularis
•  De buitenste spierlaag om de darm heen
•  Zorgt voor samentrekking van de darm
•  Stuurt het voedsel in de juiste positie
Serosa
•  Dunne vlies bestaand uit lagen epitheel
•  Buitenzijde van de darm
•  Bevat pijnsensoren waardoor je zeurende tot soms hevige pijn kan ervaren
Anatomie/Fysiologie: Functie
De functie van het GI-systeem
• Vertering
• Absorptie
• Secretie
• Barrièrefunctie
• Immunologisch systeem
Anatomie/Fysiologie: Bovenste GI-systeem
Het bovenste GI-systeem:
Mond en keelholte
•  Vermalen van voedsel
•  Speeksel : verteren van koolhydraten
•  Slikken
Oesophagus
•  Verbinding naar de maag (10 cm bij neonaten)
•  Peristaltiek
•  Ter hoogte van het middenrif sluitspier
Anatomie/Fysiologie: Bovenste GI-systeem
Maag
•  Maagsap zorgt voor zachte massa
•  Enzymen breken voedselproducten af
•  Ph 1-4 zodat evt ingeslikte bacteriën gedood worden
•  Door ritmische contracties wordt het voedsel verder fijngemalen en doorgeduwd naar
de duodenum
Alvleesklier
•  2 delen;
1. 
Endocrien deel -> hormonen (insuline)
2. 
Exocrien deel -> verteringssappen
Anatomie/Fysiologie: Bovenste GI-systeem
Lever (stofwisselingscentrale)
•  Suikerstofwisseling: glucosebuffer & glucosevorming
•  Vetstofwisseling: vetdepots, vet omzetten in glucose, vorming galzure zouten
mbv cholesterol
•  Eiwitstofwisseling: synthetiseren, vormen en omzetten van aminozuren
•  Ontgifting: lichaamsvreemde (medicatie) & lichaamseigen stoffen (ammoniak,
bilirubine)
•  Stapeling: glycogeen, vetten, amminozuren, vetoplosbare vitamines, ijzer,
spore-elementen
Anatomie/Fysiologie: Bovenste GI-systeem
Lever (vervolg)
•  Warmteproductie: 39 gr Celcius (warmte komt vrij bij reacties)
•  Galproductie: 700 ml/24 uur (galzure zouten, cholesterol. Geconjugeerd bilirubine)
Galblaas & galwegen
•  Opslag, indikking en secretie van gal naar duodenum
Anatomie/Fysiologie: Onderste GI-systeem
Duodenum
•  12 vingerbreedten lang
•  Villi: vergroten absorptie
•  Papil van Vater = uitmonding van galgang en pancreas
§  Pancreas: produceert enzymen (amylase,protease,lipase)
§  Gal: vet oplossen tot waterige milieu à opname door de darm
Jejunum
•  Spijsverteringsprocessen worden afgesloten
•  Opname meeste eindproducten vertering & elektrolyten
•  Wand bevat essentiële delen v/h immuunsysteem
Ileum
•  Opname van Vit B12 en galzouten
Anatomie/Fysiologie: Onderste GI-systeem
Dikke darm
•  Indikken van onverteerd voedsel
•  Darmflora: evenwicht schadelijke en onschadelijke
bacteriën
•  40 cm neonaten (80-100 cm volw)
•  Frequentie ontlasting 24-48 u (mond tot anus)
•  Trage peristaltiek
Aangeboren afwijkingen: ??
Aangeboren afwijkingen: Oesofagus atresie
Incidentie 1: 3000-5000
Pathofysiologie: ontstaat in week 3 a 4 post –conceptioneel door het niet goed
sluiten van het trachea-oesophagale septum (= fistel)
Associatie: 30-50% met andere dysmorfieën (VACTERL)
Aangeboren afwijkingen: Oesophagusatresie
Aangeboren afwijkingen: Oesophagus atresie
Presentatie
•  Polyhydramnion
•  Afwezige maag op echo (zonder fistel, 10%)
•  Postpartum “bellen blazen”
•  Maagsonde niet op te voeren
Diagnostiek
•  X-thorax: maagsonde
Behandeling
•  Replogle sonde met zuigdrainage
•  OK
Aangeboren afwijkingen: Oesophagus atresie
Complicaties
•  Aspiratie (pneumonie)
Prognose
•  Lang traject
•  Oesophagale dysmotiliteit: voedingsproblemen
•  Stricturen wv dilatatie
•  Fistelvorming door verminderde vascularisatie en weefselschade
•  50% GERD (Gastro Esophageal reflux Disease)
Aangeboren afwijkingen: ??
Aangeboren afwijkingen: Duodenum atresie
Incidentie 1:10.000
Pathofysiologie: onvoldoende endodermale prolifiratie, falen vascularisatie vroeg in de
zwangerschao
Associatië: Syndroom van Down (25-40%)
Presentatie
•  Polyhydramnion
•  Dubbel bubbel op prenatale echo (50%)
•  Soms groen vruchtwater
•  (Gallig) spugen (echter 15% poximaal Papil van Vater)
•  Ingevallen buik
Aangeboren afwijkingen: Duodenum atresie
Diagnostiek:
•  X-BOZ: dubbel bubbel
Behandeling:
•  NPO
•  Afhangende maagsonde
•  OK in eerste levensdagen
Prognose: goed, ontslag na 2 -4 weken
Film: http://www.youtube.com/watch?v=2g7LqCOqq7M
Aangeboren afwijkingen: ??
Aangeboren afwijkingen: jejuno-ileale atresie
Incidentie: zeer zeldzaam
Pathofysiologie: meestal door vasculair incident later in de zwangerschap (>11-12 wk)
Associatie:
Presentatie:
•  Gallig braken 1-3 dagen postpartum
•  Bolle buik
Diagnostiek
•  X-BOZ: uitgezette darm met spiegels
•  Contrast onderzoek
Aangeboren afwijkingen: jejuno-ileale atresie
Behandeling
•  Type I: incisie t.h.v. web, web verwijderen, darmwand sluiten
•  Type II-IV: resectie & anastomose
Prognose:
•  Over het algemeen goed.
•  Afhankelijk hoeveelheid aangedane darm
Complicaties
•  Naadlekkage
•  Malabsorptie
•  Functionele obstructie door uitgezette darm (paralyse)
•  Short Bowel
Aangeboren afwijkingen: ??
Aangeboren afwijkingen: Anorectale malformatie
Incidentie 1 : 5000
Pathofysiologie: Afwijkende groei van tussenschot cloaca uit achterdarm
Associatie: VACTERL, urogenitale afwijkingen, oesophagus atresie, cardiale afwijkingen,
chromosomale afwijkingen
Aangeboren afwijkingen: Anorectale malformatie
Presentatie
•  Bolle buik en braken
•  Uitblijven meconiumlozing
•  Meconiumlozing via fistel
Diagnostiek
•  Lichamelijk onderzoek
Behandeling
1.  Stoma aanleggen
2.  Darm verbinden met anus
3.  Stoma terugleggen
Prognose: afhankelijk van de aanwezigheid kringspier
Aangeboren afwijkingen: ??
Aangeboren afwijkingen: Hirschsprung
Indcidentie 1: 5000 (man/vrouw 4:1)
Pathofysiologie: migratie van neurale cellen naar wand colon blijft uit.
Associatie (1/3): cor vitium, Down,
Endocriene tumoren
Presentatie
•  Uitblijven van meconium
•  Bolle buik
Complicatie
•  Perforatie
•  Enterocolitis
Aangeboren afwijkingen: Hirschsprung
Diagnostiek
•  X-BOZ: dilatatie
•  Colon inloop:
•  Rectale biopsie: afwezigheid ganglioncellen submucosa
Behandeling
•  Stoma aanleggen om obstructie op te heffen
•  Bypass of verwijderen aangedane segment
Prognose
Diarree of juist obstipatie, later zindelijk
Aangeboren afwijkingen: ??
Aangeboren afwijkingen: Omphalocele
Incidentie1:3200 tot 1:10000
Pathofysiologie: fysiologische hernia verplaatst niet terug naar de buikholte
Associatie: 50% geassocieerd met andere afwijkingen
Behandeling
•  Kleine omphalocele: directe sluiting
•  Afwachten, huid groeit over omphalocele
Prognose
Aangeboren afwijkingen: ??
Aangeboren afwijkingen:Gastroschisis
Incidentie1:4000 tot 1:10000
Pathofysiologie: abnormale sluiting van de buikwand rondom
de navelstreng.
Associatie: Geen
Positie: Meestal rechtsonder naast de navelstreng
Complicaties:
•  Afkoelen
•  Hoog Insensible water loss
•  Smalle breuk darmen ischemisch
Behandeling
•  Primaire OK bij kleine gastroschisis
•  Gefaseerd bij grote gastroschisis (5-10 dagen)
1.  Silastic zak
2.  Sluiten van het defect