Handboek `Communicatieaanpak bij afkoppelen

Handboek
Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater
Dit is een uitgave van Twents waternet met medewerking van de Werkplaats
Communicatie Afkoppelen Hemelwater en Mibesa, de duurzame verbetering.
Deelnemers Werkplaats Communicatie Afkoppelen Hemelwater:
M. Roordink (gemeente Almelo)
R. de Jong (gemeente Almelo)
H.J. Teekens (gemeente Enschede)
W. Hendriksen (gemeente Hengelo)
R. Heukels (gemeente Hengelo)
M. IJland (gemeente Dinkelland-Losser)
H. Bergboer (gemeente Hellendoorn)
G. Bruins (waterschap Vechtstromen)
G. van Oenen (waterschap Vechtstromen)
Tekst opgesteld door:
Ir. A. Tempelman-Bobbink
Mibesa, de duurzame verbetering
April 2016
www.twentswaternet.nl
[email protected]
Twents waternet
Binnen Twents waternet werken de 14 gemeenten en het waterschap in Twente intensief
samen op het gebied van riolering en rioolwaterzuivering.De doelstellingen zijn
kostenbesparing, kwaliteitsverbetering en vermindering van de kwetsbaarheid van de
afvalwatersysteem in Twente.
Samen slimmer met water
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
Twents waternet
Leeswijzer en Samenvatting
Het Handboek ‘Communicatieaanpak bij afkoppelen hemelwater’ is een handleiding voor
projectleiders, die met communicatie het draagvlak voor deelname van wijkbewoners aan een
project van de overheid, willen vergroten.
Het Handboek heeft de focus op het afkoppelen van hemelwater van de gemengde
riolering, in een reeds bestaande wijk en geeft communicatiestrategie en -middelen om het
draagvlak voor deelname te vergroten.
Het Handboek geeft een format voor de communicatieaanpak. De grijze teksten in het
Handboek geven aanwijzingen en zijn bedoeld om zelf in te vullen.
Zie hoofdstukken 1 t/m 7.
Bovendien geeft dit Handboek inzicht in ervaringen en aanbevelingen en te vermijden
valkuilen voor communicatie.
Zie hoofdstuk 8.
Het Handboek geeft aan waar aanvullende informatie over afkoppelen is te vinden.
Zie hoofdstuk 9.
Het Handboek bevat 21 voorbeelden en formats van communicatiemiddelen, zoals
uitnodigingsbrieven, informatieflyers, advertentieteksten, etc.. Alle formats zijn te vinden op
de site van het Twents waternet, tabblad Actueel en informatie: www.twentswaternet.nl.
De documenten zijn te downloaden in Word.
De grijze teksten in de formats en communicatiemiddelen geven aanwijzingen en zijn
bedoeld om zelf in te vullen.
Zie hoofdstuk 10
Voor meer informatie over communicatie aanpak bij afkoppelen hemelwater, kunt u het naslagwerk
raadplegen met de titel: ‘Praktische Leerpunten voor Communicatieaanpak afkoppelen
hemelwater’.
Dit naslagwerk is de basis geweest voor het Handboek.
Het naslagwerk beschrijft de test van de communicatiestrategie en –middelen voor vergroten van
het draagvlak voor deelnemen aan afkoppelen in drie pilotprojecten. Bij deze pilotprojecten zijn
met name de gemeenten Almelo en Enschede betrokken geweest. Natuur en Milieu Overijssel is bij
één van de pilotprojecten actief betrokken geweest met procesbegeleiding van burgerparticipatie
en co-creatie.
Co-creatie definitie:
een intensieve samenwerkingsvorm waar gemeente en bewoners dezelfde invloed en
zeggenschap hebben, waarin een bewonersvertegenwoordiging meepraat en meebeslist
en met gelijke waarde behandeld wordt, als de andere deelnemers in de projectgroep.
De resultaten zijn vertaald in dit Handboek ‘Communicatieaanpak bij afkoppelen hemelwater’ voor
projectleiders binnen en buiten Twents waternet.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
2
Twents waternet
Inhoudsopgave
Leeswijzer en Samenvatting............................................................................................. 2
1.
Project kaders naam project ..................................................................................... 4
1.1
Kaders voor communicatie ................................................................................. 4
1.2
De betrokkenen en doelgroepen ......................................................................... 4
1.3
Aandachtspunten voor communicatie .................................................................. 4
1.4
Communicatie boodschap .................................................................................. 5
1.4.1 Stappenplan interne doelgroepen ........................................................................ 6
1.4.2 Het Mentality Model .......................................................................................... 7
2.
Projectdoelstelling voor communicatie ..................................................................... 8
3.
Doelgroepen voor communicatie ............................................................................... 8
4.
Betrokkenen en de communicatiedoelstellingen ....................................................... 8
5.
Communicatietabel doelgroepen en middelen ......................................................... 11
6.
Planning communicatie ........................................................................................... 12
7
Budget .................................................................................................................... 14
8.
Aanbevelingen voor communicatie vanuit de praktijk ............................................. 15
8.1
Als je de communicatie voorbereidt .................................................................... 15
8.2
Als je met de doelgroep ‘bewoners’ gaat communiceren ....................................... 16
8.3
De ervaringen en adviezen voor co-creatie van de bewonersgroep ......................... 18
8.4
De communicatie met de woningbouwcoöperaties ................................................ 20
8.5
Bepalende succesfactoren in de communicatie met bewoners ................................ 21
9.
Aanvullende informatie over afkoppelen ................................................................. 22
10.
Communicatiemiddelen ....................................................................................... 23
10.1.1
Draaiboek Afkoppelen particulieren ................................................................ 24
10.2.1
Brief persoonlijk gesprek ............................................................................... 25
10.3.1
Handleiding Persoonlijk Gesprek .................................................................... 27
10.4.1
Flyer afkoppelen .......................................................................................... 28
10.4.2
Flyer Duurzaamheidladder ............................................................................. 30
10.4.3
Flyer over KAS Bolschermors ......................................................................... 33
10.4.4
Flyer Brief met uitleg voor bewoners .............................................................. 34
10.5.1
Afkoppelkeuzen ........................................................................................... 37
10.5.2
Populaire afkoppelovereenkomst .................................................................... 41
10.5.3
Formele afkoppelovereenkomst...................................................................... 42
10.6.1
FAQ-Lijst ..................................................................................................... 46
10.7.1
Lijst lesmaterialen en suggesties .................................................................... 48
10.8.1
Uitnodigingsbrief inloopbijeenkomst ............................................................... 49
10.8.2
Uitnodigingsbrief bewonersbijeenkomst met bewonersgroep .............................. 53
10.8.3
Uitnodigingsbrief inloopbijeenkomst schetsontwerp .......................................... 54
10.8.4
Aankondigingsbrief huisbezoek ...................................................................... 55
10.8.5
Stimulering maatregelen vergroening & afkoppelen .......................................... 56
10.9.1
Advertentie ontwerp ter inzage ...................................................................... 57
10.9.2
Bericht ontwerp vastgesteld .......................................................................... 57
10.10.1 Evaluatie brief ............................................................................................. 58
10.11.1 Persbericht .................................................................................................. 59
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
3
Twents waternet
1.
Project kaders naam project
1.1
Kaders voor communicatie
Van gemeente naam van gemeente, voor naam project
De aanleiding voor de werkzaamheden, de omvang, het doel en de rol van het afkoppelen in een
paar zinnen beschrijven.
Het beleid en beheer van de gemeente, integraal voor het werkgebied van het project, kort
beschrijven.
Welke straten horen bij het project (straten-kaart met geografische begrenzing)?
Wat zijn de mogelijkheden voor afkoppeling in dit gebied:
Welk verhard oppervlak kan worden afgekoppeld?
Hoe en waar kan het water van het afgekoppelde oppervlak worden opgevangen?
Actie: inventarisatie uitvoeren en bepalen welke afkoppelmogelijkheid geschikt is in het
projectgebied.
Bepaal de voor het project meest geschikte afkoppel-situatie en hoe die kan worden uitgevoerd
binnen het project gebied.
Zoek foto’s van die situatie, om te kunnen tonen aan bewoners in een keukentafelgesprek.
1.2
De betrokkenen en doelgroepen
Inventariseer alle betrokkenen, zowel intern als extern. Voor aanpak, zie de voorgestelde
werkwijze in par. 1.4.1.
In H 4 staat een algemene uitwerking, als voorbeeld voor betrokkenen en doelgroepen.
Intern
Welke interne collega’s of bestuurders zijn betrokkenen bij het projectgebied?
Welke overlegvormen bestaan er, die relatie hebben met het projectgebied?
Bepaal voor elke interne betrokkene, welk belang bestaat bij het project.
Bepaal wanneer en met wie het reguliere overleg plaats vindt.
Bepaal of dit reguliere overleg is in te zetten in het communicatietraject.
Extern
Welke externe betrokkenen zijn er in het projectgebied:
1) particulieren
2) bedrijven
3) woningbouwcorporaties
4) scholen
5) instellingen
6) andere?
1.3
Aandachtspunten voor communicatie
Zijn specifieke aandachtspunten bekend in de wijk, waarmee rekening moet worden gehouden?
Inventariseer de bestaande werkgroepen in het projectgebied, met professionele relaties, met
bewoners over verkeer, wijkraad, school en klachten en meldingen, etc..
Onderzoek of gevoelige punten bekend zijn in het projectgebied, vanuit beheer en ambtelijk of
bestuurlijk overleg.
Beschrijf aandachtspunten voor communicatie van het doelgebied.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
4
Twents waternet
1.4
Communicatie boodschap
Bepaal de te gebruiken communicatieboodschap: een algemene en/of specifieke boodschap, die in
het keukentafelgesprek wordt gebruikt. Wat wil je dat de mensen gaan doen, en waarom wil je dat.
Die communicatieboodschap voor betrokkenen volgt uit de gemeentelijke kaders en de
betrokkenenanalyse (zie par. 1.4.1). De communicatieboodschap specifiek voor elke doelgroepen
bepalen. Voorbeelden van communicatieboodschappen staan in tabel 1.
Gebruik het Mentality-model (zie par. 1.4.2 Het Mentality-model) voor het kunnen inspelen op
waarden en normen van bewoners in het projectgebied, als weinig bekend is over de bewoners, om
de effectiviteit van de communicatie te vergroten.
Bepaalde doelgroepen willen meepraten en meebeslissen vanuit zakelijke overwegingen. Informeer
of afstemming is geweest over afkoppelen en klimaat adaptieve maatregelen in reguliere
overleggen. Zo niet, laat dit dan op de agenda zetten, of initieer een afstemmingsoverleg.
Tabel 1. Doelgroep en boodschap
Externe doelgroep
1) particulieren
2) bedrijven
3) woningbouwcorporaties
4) scholen
5) instellingen
Boodschap
Inwoners en bedrijven willen genieten van een
veilige en aantrekkelijke werk- en
leefomgeving.
De gezondheid van mens en dier is belangrijk.
Riolering en zuivering van afvalwater
bevorderen de hygiëne en voorkomen
verspreiding van ziektes.
De effecten van de klimaatverandering zorgen
voor een extra belasting op de gemeentelijke
waterhuishouding en de gemengde riolering.
De kans neemt toe dat het gemengde riool te
klein is om de extreme hoeveelheid
regenwater op te vangen in de toekomst.
De kans op wateroverlast neemt dus toe
evenals het stromen van ongezuiverd
afvalwater in vijvers of beken, waardoor dit
water vervuild raakt.
Uw gemeente probeert deze problemen te
voorkomen door …geplande maatregelen.
Ook u kunt helpen door ons toestemming te
geven uw regenpijp af te koppelen.
Zo geniet u van schoon, veilig en voldoende
water in uw werk- en leefomgeving.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
5
Twents waternet
1.4.1 Stappenplan interne doelgroepen
Inventariseer en bepaal het belang van alle betrokkenen, zowel intern als extern
Stap 1 inventariseer welke bedrijven en woningbouwcorporaties, scholen etc. in het
projectgebied liggen. En welke ambtelijke, bestuurlijke en bewoners overleggen er zijn.
Stap 2 Organiseer een brede start-up sessie. Nodig alle interne betrokkenen uit.
Vraag de intern betrokkenen om een zo compleet mogelijk inzicht in hun kennis over het
projectgebied te delen: welke kennis is er over de lokale mensen, bedrijven, organisaties,
etc,.; en wat is verder bekend over de houding en het gedrag ten aanzien van afkoppelen;
wat is hun belang; hoe zijn ze georganiseerd; wat is bekend over wie eigenaar/huurder zijn?
Suggestie voor stap 2: Organiseer een brainstorm bijeenkomst.
Gebruik daarin gele post-it’s, waar medewerkers hun kennis opschrijven over de
betrokkenen.
Hang een grote poster op, met onderverdeling in Intern, Extern en Ambassadeurs.
De post-it’s worden door de medewerkers op de posters geplakt (naam medewerker
toevoegen). Tijdsduur: ongeveer 30 minuten bijeenkomst voor uitleg, plakken en afronden.
Bijvoorbeeld rondom lunchpauze?
Daarbij Interne betrokkenen bevragen naar:
-warme contacten (collega’s, familie, vrienden, bekenden, voorzitter wijkraad, etc.) in de
wijk,
-bestaande ambtelijke en bestuurlijke overlegstructuur,
-regelmatig terugkerende klachten van /contacten met de wijkbewoners,
-bestaande contacten in verenigingen, werkgroepen en comités uit de wijk,
-bedrijven en scholen, kerken/moskeeën, woningbouwcoöperaties, etc.
En wat over die groep bekend is: kennis, houding en gedrag over het project, welke invloed,
welk belang, etc.
Stap 3 Groepeer met de interne betrokkenen, de externe betrokkenen, tot doelgroepen
1. Orden de verzamelde informatie over deze groepen
2. Verdeel vervolgens alle extern betrokkenen(groep) op gelijke kennis, houding en gedrag
over het project
3. Maak een verdere onderverdeling op gelijke mate van invloed, en aard van belang van de
betrokkenen.
Stap 4: Bepaal welke communicatie boodschap bij elke doelgroep je gaat gebruiken
Stap 5 Bepaal op welke manier je de doelgroepen gaat benaderen:
-met welke communicatie boodschap,
-op welke manier: website, gesprek, bijeenkomst, brief, krantenartikel
-en met welke communicatie middelen dat gebeurt (zie voorbeelden in hoofdstuk 9).
Stap 6 Voeg deze informatie en afspraken samen tot een communicatieplan.
Aandachtspunt: momenten van afstemming over uitgevoerde acties en de ervaringen
daarmee, toevoegen aan het communicatieplan. Dit voor het eventueel bijstellen van
geplande acties en ter informatie aan betrokkenen.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
6
Twents waternet
1.4.2 Het Mentality Model
Het Mentality-model is een ‘segmentatietool’ waarmee organisaties doelgroepen gerichter kunnen
definiëren en beter kunnen begrijpen. Het model onderscheidt de Nederlandse samenleving in acht
sociale milieus, die zijn samengesteld op basis van persoonlijke opvattingen en waarden. Er wordt met
deze onderzoeksmethode verder gekeken dan demografische gegevens: je krijgt diepgaand inzicht in
de drijfveren van de doelgroep. Meer informatie op http://www.motivaction.nl/mentality
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
7
Twents waternet
2.
Projectdoelstelling voor communicatie
Doel is dat 80 % van de particulieren met eigen woning mee doet met afkoppeling en 100% van
alle utiliteit (woningbouwcorporaties, scholen, etc).
Daarnaast andere projectdoelstellingen opnemen, bijvoorbeeld:

Bewustwording en probleembesef is bereikt bij 100% van alle doelgroepen.

De communicatiestrategie is volgens tijdsplanning en binnen budget uitgevoerd (bepaal
benodigde capaciteit, kosten voor middelen, datum van bestek gereed zijn)
3.
Doelgroepen voor communicatie
Bepaal de meest bepalende doelgroepen, waarmee gecommuniceerd moet gaan worden over het
project. Maak daarvoor gebruik van het resultaat uit het Stappenplan in par. 1.4.1.
4.
Betrokkenen en de communicatiedoelstellingen
De interne en externe doelgroepen, met hun kennis, houding en gedrag, waar dit
communicatieplan zich op richt, voor het project naam staan in onderstaande tabel. (Standaard
tekst aanpassen waar gewenst)
Interne doelgroepen
1) Colleges B&W en
gemeenteraad
2) Medewerkers
3) Managers en medewerkers
gemeente
Externe doelgroep
4)
5)
6)
7)
8)
Particulieren
Bedrijven
Woningbouwcorporaties
Scholen
Instellingen (bejaardentehuis)
Communicatiedoelstelling
Kennis
Houding
- weten wat de
- vinden de
(kern)taken en
activiteiten van
activiteiten
afkoppelproject
rondom/ van het
nuttig en
afkoppelproject
belangrijk
inhouden
- weten wat de
(kern)taken en
activiteiten van
het project
inhouden
- vinden de
activiteiten van
het project nuttig
en belangrijk
Communicatiedoelstelling
Kennis
Houding
- weten wat het
- vinden dat
nut en de
afkoppelen nuttig
noodzaak is van
en belangrijk is
een gescheiden
- vinden dat zelf
rioolstelsel
bijdragen aan een
- weten dat het
collectieve aanpak
geen individueel
nuttig en
probleem is, maar belangrijk is
een collectief
- vinden dat het
probleem
geven van
waarvoor
toestemming voor
collectieve aanpak afkoppelen nuttig
nodig is
en belangrijk is
- weten dat het
voor realiseren
geven van
collectieve aanpak
toestemming voor
afkoppelen nodig
is voor realiseren
collectieve aanpak
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
Gedrag
- bereid zijn als
boegbeeld bij
openingen
aanwezig te zijn
- bereid zijn eigen
omgeving en
netwerk te
informeren en
enthousiasmeren
over
afkoppelprojecten
- bereid zijn eigen
omgeving en
netwerk te
informeren en
enthousiasmeren
over
afkoppelprojecten
Gedrag
- bereid zijn
informatie over
afkoppelen op te
vragen en te lezen
- bereid zijn in te
stemmen met een
afspraak voor een
persoonlijk gesprek
over afkoppelen
- bereid zijn
toestemming te
geven aan de
gemeente voor het
afkoppelen van hun
regenpijp
8
Twents waternet
Externe Ambassadeurs
1) Inwoners van reeds
afgekoppelde wijk in
gemeente
2)
3)
4)
5)
6)
Vereniging van eigenaren
Bewonerscommissies
Huurders-vereniging
Wijkvereniging
Pers
7) Basisschool:
Docenten
Leerlingen
Communicatiedoelstelling
Kennis
Houding
- weten wat het
- vinden dat
nut en de
afkoppelen nuttig
noodzaak is van
en belangrijk is
afkoppelen door
eigen ervaring
met afkoppelproject
Gedrag
- bereid zijn hun
ervaring te delen
als ambassadeur
- weten wat het
nut en de
noodzaak is van
afkoppelen door
eigen ervaring
met afkoppelproject
- vinden dat
afkoppelen nuttig
en belangrijk is
- bereid zijn
informatie over
afkoppelen onder
de aandacht te
brengen bij hun
leden/lezers via
hun medium
- docenten weten
wat het nut en de
noodzaak is van
afkoppelen
- docenten vinden
dat afkoppelen
nuttig en
belangrijk is
- leerlingen weten
wat het nut en de
noodzaak is van
afkoppelen
- leerlingen
vinden dat
afkoppelen nuttig
en belangrijk is
- docenten zijn
bereid ruimte in
lestijd te maken
voor waterles of
andere
lesmaterialen over
water (riolen) bijv.
Droppie Water of
excursies.
-leerlingen zijn
bereid informatie
over afkoppelen
onder de aandacht
te brengen van hun
gezinsleden
Toelichting bij bovenstaande doelgroepentabel
Interne doelgroepen
De interne doelgroepen volgen uit de doelgroep analyse, denk aan: bestuur, managers,
medewerkers werkzaam in de wijk, communicatiemedewerkers, front officemedewerkers. Alle
medewerkers die over het project spreken of aangesproken worden.
Voorbeelden van Externe doelgroepen (mogelijk aan te vullen)
De inwoners (perceeleigenaren) die bereid moeten zijn om aan de gemeente toestemming te
geven om hun regenpijp af te koppelen zijn (met verwijzing naar locatie in projectgebied en/of
(straat-) namen of contactpersoon):
1) particulieren
2) bedrijven
3) woningbouwcorporaties, omdat zij de eigenaar zijn van de woning (namen)
4) scholen
5) maatschappelijke instellingen (bijv. bejaardentehuis).
Voorbeelden van Externe Ambassadeurs
De externe ambassadeurs die contacten hebben met de externe doelgroepen over het toestemming
geven voor het afkoppelen van hun huis zijn bijvoorbeeld:
1) Inwoners uit reeds afgekoppelde wijk in de gemeente: zij kunnen ambassadeurs zijn en
hun verhaal over/ervaring met het afkoppelproject delen met inwoners van een nog af te
koppelen wijk (kan bijvoorbeeld ook via filmpjes)
2) Vereniging van eigenaren: zij kunnen afkoppelen onder de aandacht brengen van hun
leden.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
9
Twents waternet
3) Bewonerscommissies: zij kunnen afkoppelen onder aandacht brengen van bewoners in hun
straat/ wijk. En ze zijn bekend met de problematiek in de straat/ wijk.
4) Huurdersvereniging: zij kunnen afkoppelen onder de aandacht brengen van hun leden.
5) Wijkvereniging: zij kunnen afkoppelen onder de aandacht brengen van hun leden.
6) Pers: zij kunnen afkoppelen onder de aandacht brengen via hun medium.
7) Basisschool: via de lessen over water weten leerlingen o.a. wat de effecten van de
klimaatverandering zijn voor hun directe leefomgeving en nemen zij een informatiefolder
mee naar huis.
Acties:

De (mail-) adresgegevens van contactpersonen in externe doelgroepen
verzamelen voor de benodigde communicatie. Om aan alle bewoners een
persoonlijk gerichte brief te sturen, zijn hun adressen nodig.

Maak inzichtelijk welke overleggen al zijn ingepland en wie daarvoor intern het
aanspreekpunt is (denk aan ambtelijke en bestuurlijk overleggen met
doelgroep/betrokkenen).
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
10
Twents waternet
Beschikbaar
Middel in dit
communicati
eplan
Gesprek
Algemene
infobrief/folder
Lijst Q&A’s
Uitnodigingsbrief voor
BewonersBijeenkomst
Materiaal
afkoppelproject voor
bijeenkomst
Digitaal
waterloket/
Internet
Materiaal/
mogelijkheden
water-educatie
Inwoner
afgekoppelde
wijk spreken
tijdens
bewonersbijeenkomst
Persbericht
start/voortgang
afkoppelproject via
secundair
Intranet
afkoppelproject
Succes vieren
Interne
doelgroepen
Externe doelgroepen
Basisschool
Pers
Wijkvereniging
Huurdersvereniging
Vereniging van
Eigenaren
Inwooners
afgekoppelde wijk
Instellingen
(bejaardentehuis)
Scholen
Woningbouwcorp.
Bedrijven
Ambtenaren
algemeen
Bestuurders
Doelgroep
Particulieren
Communicatietabel doelgroepen en middelen
Managers/personee
l gemeenten
5.
Externe Ambassadeurs
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
De communicatiemiddelen met grijze letters zijn niet beschikbaar in dit communicatieplan. Maar
wel gewenst te gebruiken voor communicatie.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
11
Twents waternet
6.
Planning communicatie
Heel belangrijk om nu afstemming te zoeken:

In welk stadium wordt wie betrokken?

Combineer het communicatieplan met plan van aanpak voor de planning en
uitvoering van de fysieke werkzaamheden!

Deel ervaringen over afkoppelen
Tijdsplanning communicatie middelen
Tijdschema te ontwikkelen communicatiemiddelen (zie voorbeeld)
Activiteiten
maand
Informatiebrief/ uitnodigingsbrief
Vaststellen variabele tekst
Verzamelen informatie en beeldmateriaal
Lijst Q & A’s
Vaststellen variabele tekst
Verzamelen informatie en beeldmateriaal
Artikel
Vaststellen onderwerpen variabele tekst
Verzamelen informatie en beeldmateriaal (foto’s)
Website inrichten en beheren
Folder voor keukentafelgesprek
Excursie in de wijk
Voorbereiden, uitnodiging
Keukentafelgesprek voorbereiden
Welke informatie wil je ophalen, hoe ga je dat vastleggen
Welke informatie ga je brengen, welke boodschap
Waarover meebeslissen, wat zijn de randvoorwaarden
In welke vorm: individueel of in kleine groep van buren
Afstemmingsoverleg organiseren
Inloopavond
organiseren informatie borden/tafels
Interactieve ontwerpsessie vorm geven
2-maandelijks nieuwsbrief opstellen
Jaar…..
maand
maand
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Actielijst bij communicatieplan
Actielijst te nemen acties met voortgang controle
no
Omschrijving actie
Start
datum
Eind
datum
actiehouder
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
status
12
Twents waternet
Opstart communicatie activiteiten1
Na akkoord van de opdrachtgever op het communicatieplan, starten met uitvoering
o Informatie over communicatie en project op extern toegankelijke gemeentelijke
website plaatsen
o 1e Benadering en afstemming met doelgroepen (afstemmingsoverleg, Inloopavond
organiseren, excursie)
o Persoonlijke brief (voor keukentafelgesprek) met informatie en folder over
afkoppelen versturen
o 2e benadering en afstemming met doelgroepen (afstemmingsoverleg,
ontwerpsessie, inloopavond, excursie)
o Inzetten Ambassadeurs om aandacht te vragen voor afkoppelen.
o Keukentafelgesprekken inplannen. Eerst insteken op positieve reactie op
afkoppelen uit eerste verzonden brief, contact opnemen over inplannen
keukentafelgesprek. Ook keukentafelgesprekken inplannen met de bewoners die
nog niet hebben gereageerd of ze willen afkoppelen.
o Uitvoeren keukentafelgesprekken, met ruimte voor interactie en het stellen en
beantwoorden van vragen.
o Afkoppelsituatie vastleggen en Afkoppel overeenkomsten verwerken.
o Persbericht/ nieuwsbrief over opstart/voortgang uitbrengen
o Uitnodigingsbrief voor inloopbijeenkomst versturen en inloopbijeenkomst
organiseren
o Advertentie ontwerp ter inzage
o Advertentie ontwerp vastgesteld
o Evaluatie brief opstellen en versturen, ervaringen van doelgroepen delen
o Persbericht over resultaten uitbrengen
o Bij uitvoeringsproject wijzigingen en aanpassingen vooraf aan betrokkenen/
stakeholders informeren.
o Met doelgroep in contact blijven (elke 2 maanden communiceren)
-
Voor bestaande ambtelijke en bestuurlijke overleggen, de communicatie geven voor
reguliere overleggen met betrokkenen en deze betrekken bij informatiebrieven, website en
bewonersbijeenkomst.
1 De processtappen voor co-creatie zijn opgenomen in het rapport ‘Praktische leerpunten voor
communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater’
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
13
Twents waternet
7
Budget
Hieronder staat een overzicht van het budget in uren en geld. Specificeren voor afkoppelproject.
Voorbeeld
Actie
Overdracht beleidskaders en project randvoorwaarden
Uitvoeren doelgroep analyse
Communicatieplan opstellen
Communicatie strategie vaststellen en uitvoeren
Communicatiemiddelen organiseren
Actie format algemene informatiebrief/folder
Vaststellen variabele tekst
Verzamelen informatie en beeldmateriaal
Uren
Kosten
Actie lijst Q & A’s
Vaststellen variabele tekst
Selecteren informatie en beeldmateriaal
Verspreiden Q & A lijst : op website/ toesturen aan bewoners
Artikel
Vaststellen variabele tekst
Selecteren informatie en beeldmateriaal
Verspreiden artikel
Communicatie activiteiten
Inloopavond, afstemmingsoverleg, excursie, ontwerpsessie,
keukentafelgesprekken
Onvoorzien
Totaal:
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
14
Twents waternet
8.
Aanbevelingen voor communicatie vanuit de praktijk
Vanuit 3 pilotprojecten in Twente (uitvoering gestart in 2015) zijn praktische leerervaringen
opgedaan in de communicatieaanpak over afkoppelen. Bovendien zijn bepalende succesfactoren
toegevoegd voor communicatie met bewoners, die algemeen bekend zijn vanuit andere
communicatie projecten waarbij de overheid samenwerking zoekt met burgers (zie par. 8.5).
Voor meer informatie, lees het naslagwerk ‘Praktische leerpunten voor communicatieaanpak
afkoppelen hemelwater’.
De leerervaringen lees je in dit hoofdstuk.
8.1
Als je de communicatie voorbereidt
1. Bepaal met specialisten vooraf de concrete randvoorwaarden in het project, zodat aan
bewoners duidelijk gemaakt kan worden waarover zij wel of niet kunnen meepraten en wat
zij kunnen verwachten van het project.
2. Gebruik een draaiboek met daarin welke mensen betrokken zijn, en wie wat doet.
3. Bespreek aan de voorkant met de gemeente (en/of andere partner) dat co-creatie kan
leiden tot het sluiten van compromissen ook als het gaat om ‘vaste patronen’ zoals het
sluiten van contracten.
4. Verzamel voorinformatie over de wijk. Heeft de gemeente al meer samen gewerkt met de
wijk? Zijn er bepaalde sociale knooppunten waar gebruik van gemaakt kan worden?
Enzovoort.
5. Betrek extern betrokkenen vroegtijdig bij het project. Bv de woningbouw corporatie of een
school in verband met een schoolroute die door de wijk loopt. Voorkom dat zij later met
argumenten komen waardoor het ontwerp aangepast moet worden.
6. Check aan de voorkant of het project en de doelgroep zich wel leent voor de gekozen vorm
van participatie. Is het ook echt mogelijk om bijvoorbeeld co-creatie toe te passen? Wat
houdt dit dan allemaal in? En welke ruimte is er in het project om hier invulling aan te
geven?
7. Neem voldoende tijd voor co-creatie. Zorg wel voor een bepaalde snelheid. Het werken met
bewoners gaat relatief snel.
8. De inzet van een onafhankelijke procesbegeleider wordt zowel door de bewoners als door
de gemeente als positief ervaren. De procesbegeleider zorgt dat zowel gemeente als
bewoners gehoord worden. Waar nodig wordt er bemiddeld tussen gemeente en bewoners
en bewoners onderling. Waar nodig worden conflicten opgelost.
9. Werk integraal. Adviseer bewoners over klimaat actieve stedelijke verbeteringen (KAS) en
beschikbare subsidies voor energiebesparende, vergroenende en watermaatregelen.
10. Maak bij het samenstellen van de projectgroep gebruik van bestaande structuren / kanalen
zoals de buurtverenigingen en wijkbeheer. Wijkbeheer kent de mensen en de cultuur van
de wijk.
11. Zorg voor gevarieerde en goede communicatie middelen om wijkbewoners te informeren.
Denk hierbij aan huis aan huis bezoeken, flyers, “cloud locatie”2 met alle digitale
bestanden, kranten artikel en nieuwsberichten in bestaande communicatie kanalen zoals
huis aan huis krantjes.
12. Plan met regelmaat werkoverleggen in.
2 Een plek op internet voor het opslaan van informatie, toegankelijk voor een bepaalde groep
gebruikers
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
15
Twents waternet
13. Doordenk bewonersbijeenkomsten aan de voorkant goed op inhoud, vorm en structuur.
Houd daarbij rekening met mogelijke weerstand of oud zeer.
14. Maak een beeldenboekje, met foto’s van afkoppelsituaties, wegsituatie, zoals die in de wijk
voorkomen.
15. Verken het projectgebied goed, weet waarover je praat.
16. Gebruik een film over afkoppelen, voor vertoning op een laptop tijdens keukentafelgesprek.
17. Ga je huis-aan-huis-bezoeken doen, bedenk dan vooraf goed over wat je allemaal wilt
weten (en wat je wilt vragen) en leg de opgehaalde informatie gelijk vast. Stuur een
verslag naar de bewoner die je hebt bezocht.
18. Vermijd vaktermen. Gebruik informele taal en toon afbeeldingen en gebruik
informatiefolders. Wijd niet te veel uit. Beperk je tot wat de bewoners van belang vinden:
de inrichting van de openbare ruimte en eigen tuin/terrein; en waarover ze mogen
meebeslissen, en wat ze mogen verwachten. Bespreek de overwegingen bij de voor hen
relevante keuzes, zoals bijvoorbeeld voor bovengronds- versus ondergronds afkoppelen
van regenwater.
19. Laat een niet technisch medewerker het eerste verkennende en informerende deel van het
gesprek met de bewoners doen. De technisch deskundige is wel bij het keukentafelgesprek
om toelichting te kunnen geven. Vertel waarom en hoe afgekoppeld wordt, en hoe het eruit
komt te zien, met afbeeldingen.
20. Leg aan bewoners uit waarom de kaders er zijn, in simpele duidelijke uitleg.
Denk bijvoorbeeld aan kaders, zoals de keus voor afkoppelmaterialen, de bovengrondse
afvoer van regenwater, de maximale grootte van het hemelwaterriool, de noodzaak dat
burgers een deel van het regenwater bergen in hun eigen tuin. En de kaders voor de
inrichting van de straat.
21. Stuur in de opzet van de informatieavond en ontwerpsessie:
-Kom direct ter zake; baken goed af waar je wel en niet over wilt spreken met bewoners;
-Vermijd algemene informatie; die is via andere communicatie middelen te geven.
-maak bijvoorbeeld kleine groepen en verdeel die over verschillende tafels. Voorkom: te
veel bewoners bij één tafel, of bewoner die gaat shoppen met dezelfde opmerking langs
alle tafels.
22. De afkoppelovereenkomst richten op de instandhouding van de aangelegde
afkoppelsituatie.
8.2
Als je met de doelgroep ‘bewoners’ gaat communiceren
1. Zorg dat vooraf de uitgangspunten/ ambities vanuit de gemeente (of andere partner)
helder zijn. Echter besef je dat deze uitgangspunten / ambities kunnen verruimen /
veranderen door het proces.
2. Gebruik de bestaande bewoners delegatiestructuur: eerst via bijvoorbeeld de
overkoepelende organisatie en daarna met een wijkteam.
3. Informeer alle wijkbewoners over participatie en co-creatie. Zodat ook zij meer kennis
krijgen en vanaf het begin mee kunnen denken en creëren.
4. Werk met sleutelfiguren uit de wijk. Benader hen en vraag hen meer bewoners te
enthousiasmeren om mee te denken.
5. Het werkt goed als de bewonersgroep communiceert over het project naar alle andere
wijkbewoners. Voorzie hen tijdens het proces van de juiste informatie waarbij het
belangrijk is dat de uitgangspunten van de ‘opdrachtgever’ duidelijk zijn.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
16
Twents waternet
6. Laat de bewonersgroep alle informatie uit de wijk verzamelen, werk in een vast format
zodat de juiste vragen gesteld worden, de juiste informatie geven wordt en de antwoorden
goed worden opgeschreven / bewaard blijven.
7. Wees open, eerlijk en transparant naar de bewoner.
-Dat geeft de bewoner vertrouwen en begrip voor de maatregelen, en de onmogelijkheden.
-Dat geeft de bewoner een beeld wat hij zelf kan doen.
-Daarmee maak je de verwachtingen van elkaar bespreekbaar en kom je nader tot elkaar
in je verwachtingen.
8. Win het vertrouwen van bewoners door hen te laten zien dat het afkoppelen en/of
draineren werkt. Nodig burgers uit en laat de grondwaterafvoer zien door de drainage
putdeksel in hun wijk op te lichten. Zet filmpjes op de website, herkenbaar dat het in de
bewoners wijk is, over:
-hoe de afkoppelsituatie eruitziet en hoe die aangelegd is;
-het verwijderen van stenen uit een tuin. En hoe het er daarna uit komt te zien. En hoe het
gebruik en onderhoud van de tuin bevalt bij de bewoner;
-de aanleg en onderhoud van een plantaardig vergroend dak voor waterretentie.
9. De bewonersgroep waarmee nauw samen te werken in co-creatie, moet een goede
afspiegeling van de buurt zijn: verspreid uit de wijk, leeftijd, man/vrouw
10. Spreek tussentijds je waardering uit naar de bewonersgroep over hun inzet. Dit kan in
woord maar ook in daad door bijvoorbeeld een kleine attentie.
11. Houdt rekening met veel (technische) vragen vanuit de wijkbewoners en de
bewonersgroep. Reserveer hiervoor voldoende ruimte in de werkoverleggen.
12. Let erop, dat de bewoners waarmee je afstemt, de persoonlijke en de buurtbelangen goed
afwegen. Houd er rekening mee dat er in een wijk over bepaalde zaken grote verschillen
van inzicht kunnen zijn. Bijvoorbeeld over het aantal noodzakelijke parkeerplaatsen,
verkeersveiligheid of de wijze van bestraten. Neem voldoende tijd en zorg voor een
zorgvuldige afweging door iedereen een stem te geven.
13. Let op dat elke bewoner aangehaakt blijft. Vooral als je met een groep bewoners werkt,
waarvan enkele dominant en/of initiatiefrijk zijn en de rest gaat toekijken.
14. Houd er rekening mee dat bewoners (nog) niet gewend zijn aan participatie. Bewoners
denken niet direct mee en reageren pas als er wat is uitgewerkt om over te praten.
15. Meerdere buurtbewoners (4 a 5 huizen) bij een buur in huis laten uitnodigen voor een
keukentafelgesprek werkt goed. Uitnodiging voor dit keukentafelgesprek, via betrokken
bewoner aan buren laten doen en daarbij e-mailadressen vragen van bewoners.
16. Wanneer in de afstemming met bewoners problemen ontstaan, ga dan niet in de
verdediging, maar ga in overleg met de bewoners. Luister open naar het (onderliggende)
probleem. Vraag daarop door en voer de discussie met feiten en argumenten.
17. Sta open voor nieuwe inzichten die bewoners je geven. De positieve ervaring is dat
bewoners kritische vragen stellen over bijvoorbeeld waarom bovengronds afkoppelen: dat
houdt ons bij de gemeente, ook scherp.
18. Werk met creatieve ontwerp sessies om te komen tot een gedeeld schetsontwerp.
19. Geef alle wijkbewoners de ruimte om te reageren en vragen te stellen door bijvoorbeeld
bewonersbijeenkomsten of inloopavonden te organiseren.
20. Geef alle wijkbewoners een mogelijkheid om op een bepaalde manier mee te beslissen over
bijvoorbeeld kleurstelling, extra vluchtroute of keuze speeltoestellen.
21. Ga er vanuit dat er veel kennis en alternatieven oplossingen zijn bij bewoners.
22. Ga na een informatieavond met bewoners praten over hun bezwaren, die op de informatie
avond werden gemaakt.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
17
Twents waternet
23. Houd contact met bewoners. Vul de periode tussen start van de communicatie met
bewoners tot aan uitvoeringswerkzaamheden in de straat, met communicatie momenten.
Deze periode kan wel 1,5 jaar duren, waarin bewoners de interesse verliezen als ze niet
betrokken blijven. Denk aan het organiseren van bijeenkomsten met bewoners,
regelmatige nieuwsbrief, aanverwante acties: presentatie “Steenbreek” en wat dat in de
wijk betekent, een excursie in de wijk met bewoners om waterknelpunten en oplossing te
bespreken of liefst te laten zien. Bespreek welke onverwachte knelpunten de voorgenomen
uitvoering beïnvloeden. Organiseer bijvoorbeeld gezamenlijke inkoop acties, met een lokaal
tuincentrum, voor regentonnen of inrichtingsmaterialen voor de tuin, of zonnecellen.
Organiseer excursies in de wijk.
8.3
De ervaringen en adviezen voor co-creatie van de bewonersgroep
LET OP : dit zijn ervaringen van een bewonersgroep, die in staat was volwaardig in co-creatie
te kunnen werken. Houd er rekening mee dat er veel verschillen bestaan binnen een wijk /
dorp/ gemeenschap en dat er dus ook altijd anders gedacht wordt over samenwerking in cocreatie. Het Mentality model (zie par. 1.4.2), geeft inzicht in welke wijze van communiceren
het beste werkt bij de verschillende groepen bewoners.
Co-creatie definitie:
een intensieve samenwerkingsvorm waar gemeente en bewoners dezelfde invloed en
zeggenschap hebben, waarin een bewonersvertegenwoordiging meepraat en meebeslist
en met gelijke waarde behandeld wordt, als de andere deelnemers in de projectgroep.
24. De bewonersgroep wil graag met co-creatie tussen gemeente en bewoners werken. In de
co-creatie praat en beslist een vertegenwoordiging van bewoners volwaardig mee met de
gemeente. De vertegenwoordiging van bewoners vormen volwaardige leden van de
projectgroep.
25. Overweegt een bewoner om in het projectteam te stappen waarbij co-creatie toegepast
wordt, geef hen dan zicht op hun rol, taak en de investering. Het is een intensief traject.
26. Zorg voor duidelijke afspraken over een werkbudget van het buurtteam.
27. Agendeer tijdens de projectgroep overleggen op vaste momenten ook de samenwerking en
de voortgang. Heb dan aandacht voor sfeer, maar ook voor werkdruk etc.
28. Kennis en ervaringen van project partners (op b.v. inhoud, proces, communicatie) mag
meer ingebracht worden. Je hoeft niet opnieuw het wiel uit te vinden. Bied de mogelijkheid
tot keuzes en behoed voor eventuele valkuilen.
29. Structuur van communicatie en samenwerking helder maken voor bewoners. Maak vooraf
duidelijke afspraken over hoe je met elkaar gaat communiceren. Per mail, telefonisch of in
bijeenkomsten? Als er gekozen wordt voor mail spreek dan ook in de mail uit wat er van
iemand verwacht wordt. Lezen, reageren? Maak vooraf hele duidelijke afspraken over
rollen, taken en verantwoordelijkheden bij alle partijen.
30. De bewonergroep houden van een open aanpak. Zij wensen transparantie en informatie te
delen met de gemeente in een digitale Cloud.
31. Bespreek aan de voorkant met de gemeente (of andere partner) dat co-creatie kan leiden
tot het sluiten van compromissen ook als het gaat om ‘vaste’ regelgeving.
32. De bewonergroep wil dat de hele buurt betrokken wordt. En dat de bewonersgroep
draagvlak heeft binnen de wijk. Maak gebruik van bestaande gedragen structuren voor
communicatie in de wijk.
33. Informeer alle wijkbewoners over participatie en co-creatie. Zodat ook zij meer kennis
krijgen en mee kunnen denken en creëren.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
18
Twents waternet
34. Vanuit de bewonersgroep is een kartrekker nodig die communiceert met de gemeente en
de bewoners. Die kartrekker zou het bewonersteam aan moeten kunnen sturen,
communicatief vaardig zijn en vertrouwen genieten van de bewoners en de gemeente.
35. Zorg bij de samenstelling van het buurtteam niet alleen voor een afspiegeling van de wijk
maar kijk ook naar persoonlijke kwaliteiten, kennis en kunde. Heb je binnen je team ‘alles’
in huis? Vul je elkaar goed aan?
36. Bij co-creatie wil de bewonergroep graag een overzicht (organogram/projectplan), waarin
helder is, hoe alles in elkaar grijpt. Wie heeft welke rol, wie doet welke actie en wie maakt
welke keuze?
37. De bewonergroep wil graag een ‘programma’ voor de wijk ipv een project, voor meer cocreatie in de toekomst. Een programma voor de wijk met daarin onderwerpen zoals
beheer, het (jaarlijkse) beschikbare instandhouding budget en doelen in de wijk. Voordeel
daarvan is dat de bewoners een actieve rol kunnen spelen bij de uitvoering van het
programma. En dat bekend is wie contactpersoon is bij de gemeente en bij de bewoners
voor welk aspect.
38. Bij co-creatie gaat het voor de bewonergroep om vertrouwen en respect tussen bewoners
en de gemeente. Om de afstand te overbruggen tussen gemeente en bewoners zou de
bewonersgroep op elke laag in de gemeenteorganisatie (bestuur, management,
ambtenaren) het gesprek willen kunnen voeren over verschillende punten.
39. De bewonergroep wil graag een vast ambtenaren team voor hun wijk, zodat ze elkaar goed
leren kennen en met elkaar kunnen afspreken.
40. In gesprekken en bijeenkomsten wensen bewoners: foto’s met voorbeelden, uitleg ter
plekke, heel concreet, passend bij hun eigen situatie (in de eigen wijk). De bewonersgroep
wil die informatie ter beschikking hebben om dit te kunnen gebruiken in het gesprek met
andere bewoners.
41. De rondleiding door wijk met bewoners en ambtenaar is goed voor begrip van de situatie.
De bewoner wijst aan en de ambtenaar begrijpt.
42. Er zijn 2 á 3 sessies nodig om elkaar te leren kennen (bewoners en ambtenaar).
43. De algemene bijeenkomsten zijn belangrijk voor de wijkbewoner, die niet direct betrokken
is. Doordenk bewonersbijeenkomsten aan de voorkant goed op inhoud, vorm en structuur.
Houd daarbij rekening met mogelijke weerstand of oud zeer.
44. Specifiek voor co-creatie: de bewonersgroep willen de uitgangspunten en randvoorwaarden
bekend hebben. Met uitleg, zodat zij het begrijpen en kunnen delen met de wijkbewoners.
Advies: maak van te voren alle zaken helder. Wat ligt vast, wat is bespreekbaar. Zorg dat
vooraf de uitgangspunten/ ambities vanuit de gemeente (of andere partner) helder zijn.
Echter besef je dat deze uitgangspunten / ambities kunnen verruimen / veranderen door
het proces.
45. Check aan de voorkant of het project en de doelgroep zich wel leent voor de gekozen vorm
van participatie. Is het ook echt mogelijk om b.v. co-creatie toe te passen? Wat houdt dit
dan allemaal in? En welke ruimte is er in het project om hier invulling aan te geven?
46. Ga vooraf in gesprek met elkaar (alle betrokkenen) en deel dat de co-creatie een proces
van geven en nemen is.
Bewoners verwachten reactie binnen een dag, terwijl de ambtenaar 6 weken op zich laat
wachten.
47. Neem voldoende tijd voor co-creatie. Zorg wel voor een bepaalde snelheid. Het werken met
bewoners gaat relatief snel.
48. De bewoners in de bewonersgroep moeten het buurtbelang boven hun eigen belang stellen.
De bewonersgroep moet weten wat van hen verwacht wordt.
49. Vaktaal vermijden: je verliest de aandacht van de bewoners.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
19
Twents waternet
50. Bij de ontwerpsessie zouden alle bewoners hun inbreng op papier moeten kunnen doen.
Een bewonerstgroep van bewoners zou de informatie kunnen samenvatten en inbrengen.
51. Huis aan huis op gesprek gaan is heel belangrijk, om zorgen weg te nemen en in hoofdlijn
te spreken over wat komen gaat. Dat kan de bewonersgroep doen.
52. De bewonersgroep wensen een herkenbare e-mail, met logo, of brief met dat logo. Zodat
duidelijk is dat het bericht hoort bij het project in de wijk.
De bewoners wensen dat een papieren nieuwsbrief rond gestuurd wordt als er veel te
melden is.
53. De bewonergroep adviseren een whatsapp groep aan te maken in de wijk, voor snelle
acties, allerts, bijvoorbeeld de auto niet parkeren en voor wijzigingen in het project.
54. De bewonersgroep wenst stil te staan, bij de oplevering van het project. En wil graag een
evaluatie maken over de samenwerking.
55. De bewonersgroep adviseren om te kijken of een aan te pakken wijk, een
gemeenschappelijke ‘sterke wens’ heeft. Ze adviseren om de wijk te verkennen en te
zoeken naar de ‘drive’ van de bewoners. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een wens: voor
droge voeten, voor veilige inrichting, voor klimaatbestendige inrichting, voor vergroening in
de wijk.
56. De bewonersgroep wenst dat de gemeente een faciliterende rol naar burgers inneemt bij
co-creatie projecten:
-Een kartrekker leveren vanuit de gemeente, die een kartrekker uit de wijk coached bij cocreatie. Na verloop van tijd kan de wijk kartrekker het overnemen van de gemeentelijke
kartrekker.
8.4
De communicatie met de woningbouwcoöperaties
57. De woningbouwcoöperaties willen in eerder stadium hun beleid en beheeractiviteiten
afstemmen met de gemeente. Zij verwachten een zakelijke insteek, over het delen van
kosten voor aanpassingen en voor het afspreken van een tijdslijn voor de uit te voeren
beheeractiviteiten.
58. Bespreek het gezamenlijke belang: om de bewoners te beschermen tegen een te vochtige
woning en leefomgeving.
59. Wees open en transparant naar woningbouwverenigingen en andere betrokkenen in de
wijk.
Daarmee maak je de verwachtingen van elkaar bespreekbaar en kom je nader tot elkaar in
je verwachtingen. En kom je ook nader tot elkaar in afstemming met elkaars
werkprogramma, van voorgenomen beheertaken of voorgenomen veranderingen.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
20
Twents waternet
8.5
Bepalende succesfactoren in de communicatie met bewoners
Bepalende succesfactoren vanuit de pilotprojecten:
1. Begin niet over problemen: groene aanslag, niet zout strooien, rioollucht in de woning.
2. Begin niet met technisch vertellen over afkoppelen.
3. Geen afkoppelovereenkomst presenteren met dreiging op boete, bij afwijkingen
aangebracht op de afkoppelsituatie door de bewoner.
4. Ga niet in verdediging bij bezwaren van betrokkenen.
5. Ga er niet vanuit dat door informatie te zenden, je het gedrag van bewoners beïnvloed.
Gedragsverandering is een zaak van lange adem.
6. Ga er niet vanuit dat je project op zichzelf staat, maar neem je eigen organisatie mee
in de nieuwe manier van werken.
7. Ga niet wijzen op fout gedrag.
8. Gebruik geen ambtenarentaal en afkortingen in de communicatie naar burgers.
Bepalende succesfactoren, die algemeen bekend zijn:
9. Zoek naar het haakje waarop de bewoner die tegenover je zit in beweging wil komen.
Wat is de invalshoek die voor hem/haar interessant is. Dat zal verschillend zijn.
10. De bewoner mee nemen: vertel het verhaal dat aansluit bij de belevingswereld van
degenen die je wilt raken.
11. Gedraag je zoals je bent en vertel een authentiek verhaal. Een verhaal waar jij
werkelijk voor de volle 100% (gepassioneerd) achter staat.
12. Benoem het gewenst gedrag.
13. Stel de bewoner en zijn/haar belang centraal. Werk vanuit een dienstverlenende
opstelling. Help anderen om te communiceren.
14. Geef aandacht aan verwachtingenmanagement:
-wees transparant,
-neem de bewoners mee in het proces,
-bespreek wat je van elkaar mag verwachten en wat niet,
-bespreek risico’s en afwegingen en
-vertel het, als je ergens niets mee doet.
15. Blijf traditionele communicatiemiddelen gebruiken om bewoners te informeren over het
project: brieven aan ouderen, folders aan jongeren, een persbericht. Digitaal is niet
altijd beter.
16. Betrek bewoners tijdig, wees transparant over de randvoorwaarden en maak het
laagdrempelig voor de bewoners om aan te haken en mee te doen.
17. Zorg ervoor dat de informatie eenduidig blijft, om verwarring te voorkomen. Wees
concreet en transparant in wat je zegt, of op andere wijze communiceert.
18. Ga in gesprek met bewoners. Luister echt goed naar wat bewoners zeggen. Vraag door
om duidelijk te krijgen wat de betekenis is van wat gezegd wordt door de bewoners.
Duid wat je hoort en zorg dat je daar iets mee doet. Bespreek het in je eigen
organisatie, en vertel de bewoner wat je er mee doet. Blijf monitoren en luisteren, ook
buiten kantooruren.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
21
Twents waternet
19. Ga naar buiten en zoek de interactie op met bewoners en hun leven in de wijk.
20. Geef enthousiaste bewoners een plek als ambassadeur voor de plannen. Gebruik goede
ervaringen van andere bewoners. Laat ze (in figuurlijke zin) voor je spreken.
9.
Aanvullende informatie over afkoppelen
Aanvullende informatie over afkoppelen is te vinden op / in:
Het naslagwerk ‘Praktische leerpunten voor communicatieaanpak afkoppelen hemelwater’,
waarin de test van de communicatiestrategie is beschreven voor vergroten van het draagvlak voor
deelnemen aan afkoppelen.
De communicatiestrategie en communicatiemiddelen zijn getest in 3 pilotprojecten. Bij deze
pilotprojecten zijn met name gemeenten Almelo en Enschede betrokken geweest. Natuur en Milieu
Overijssel is bij één van de pilotprojecten (Almelo, Bornerbroek, Bolschermors) actief betrokken
geweest met procesbegeleiding van burgerparticipatie en co-creatie. De gebruikte processtappen
zijn beschreven in het naslagwerk.
De resultaten zijn vertaald in dit Handboek.
www.riool.info en dan doorklikken naar infiltratie, afkoppelen, hemelwater, regenwater. Daar vind
je ook mooie voorbeelden van tuinontwerp met water en goede informatie over
ontluchtingsprobleem met stankoverlast (zoek op bubbelende riolering).
Deze zoektermen leveren op google.nl ook afbeeldingen en sites van leveranciers op.
Het boekje “Water in de tuin”, uitgegeven door Roodbont ISBN 90-75280-64-5
Website met voorbeelden voor maatregelen in de tuin: https://www.waternatuurlijk.nl/huisjeboompje-beter-app/
Website met informatiefilm van Natuur en Milieu Overijssel:
https://www.youtube.com/watch?v=EUI9tpbYKmw&feature=youtu.be
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
22
Twents waternet
10.
Communicatiemiddelen
In de volgende tabel zijn de communicatiemiddelen benoemd, met een verwijzing naar
voorbeelden daarvan. De voorbeelden zijn bijgevoegd op volgende pagina’s, met uitzondering van
een ‘Filmpje over afkoppelen’ en het artikel over afkoppelen voor wijk/lokale krant.
De voorbeelden zijn als format te gebruiken. De tekst die in de voorbeelden in grijs is weergegeven
vraagt om tekst met maatwerk per organisatie.
Communicatie
middelen
Draaiboek
Brief persoonlijk
gesprek
Handleiding/briefing
persoonlijk gesprek
Flyer afkoppelen
Paragraaf met Voorbeeld
Pagina
10.1.1 Draaiboek
10.2.1 Brief persoonlijk gesprek
24
25
10.3.1 Handleiding Persoonlijk Gesprek
27
10.4.1
10.4.2
10.4.3
10.4.4
28
30
33
34
Filmpje over
afkoppelen
Zoek in Google:
Regenwater afkoppelen, zuivere winst!
Flyer
Flyer
Flyer
Flyer
afkoppelen
Duurzaamheidladder
over KAS Bolschermors
Brief met uitleg voor bewoners
03 Rioned Regenwater gebruik het in de tuin
04 Rioned het regent, het regent
Kimaat Actieve Stad, Natuur en Milieu Overijssel,
Website met informatiefilm:
https://www.youtube.com/watch?v=EUI9tpbYKmw&feature=you
tu.be
Via de app ‘Huisje Boompje Beter’, vindt u voorbeelden van
maatregelen voor in uw tuin
https://www.waternatuurlijk.nl/huisje-boompje-beter-app/
Afkoppel
overeenkomst
10.5.1 Afkoppelkeuzen
10.5.2 Eenvoudige afkoppelovereenkomst
10.5.3 Juridische afkoppelovereenkomst
10.6.1 Lijst Q & A’s
Niet toegevoegd
37
41
42
46
10.7.1 Lijst lesmaterialen en suggesties
48
10.8.1 Uitnodigingsbrief inloopbijeenkomst
10.8.2 Uitnodigingsbrief bewonersbijeenkomst
10.8.3 Uitnodigingsbrief inloopbijeenkomst
schetsontwerp
10.8.4 Aankondigingsbrief huisbezoek
10.8.5 Stimulering maatregelen vergroening &
afkoppelen
49
53
54
Advertentie ontwerp
ter inzage
Advertentie ontwerp
vastgesteld
Evaluatiebrief
10.9.1 Advertentie ontwerp ter inzage
57
10.9.2 Bericht ontwerp vastgesteld
57
10.10.1 Evaluatie brief
58
Persbericht
11.1.1 Persbericht
59
Lijst Q & A’s
Artikel over
afkoppelen voor wijk/lokale krant
Lijst lesmaterialen en
suggesties
Uitnodigingsbrief
(inloop)bijeenkomst
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
55
56
23
Twents waternet
10.1.1
Draaiboek Afkoppelen particulieren
…..aan te passen volgens gemeentelijk beleid…..
Ruim voorafgaand aan de uitvoering (ca. 1 jaar) aan de bewoners een brief versturen met daarin
het verzoek om mee te werken met het afkoppelen van de daken van hun woningen (hetzij koop
hetzij huur).
In deze brief aangeven dat er een medewerker van de gemeente langs zal komen om te
overleggen of het mogelijk is om af te koppelen en op welke manier. Periode wordt aangegeven
wanneer er iemand langs zal komen.
In de brief worden een aantal belangrijke zaken benadrukt:
Waarom wordt afgekoppeld, evt. gecombineerd met werkzaamheden aan de openbare
verhardingen;
Medewerking is niet verplicht, maar in kader van milieu, wateroverlast etc. wel
aangegeven dat elke bewoner hierin een belangrijke positieve bijdrage kan leveren;
Kosten en uitvoering geheel voor de gemeente;
Financiële prikkel benoemen, bijvoorbeeld: Medewerkingsvergoeding van € 50,= per
woning, die 1 of meer regenwaterafvoeren kan afkoppelen; alle op te breken
(half)verharding worden in oude staat hersteld;
1 contactpersoon van de gemeente voor vragen (is diegene die ook bezoek aflegt);
Wat wordt door de gemeente gedaan en wat kan de bewoner zelf doen? Bijvoorbeeld:
Alleen voorkant woning wordt afgekoppeld door de gemeente en alles wat u meer afkoppelt
kunt u aansluiten op de hemelwaterafvoer, op eigen kosten/ Of: ; Indien mogelijk wordt de
gehele woning afgekoppeld op kosten van de gemeente.
Tegelijk wordt een afkoppelovereenkomst / reactie formulier meegestuurd die de mensen
(kosteloos) ondertekend kunnen retourneren. Hierop kan worden aangegeven:
wel belangstelling maar eerst gesprek
doet mee met het project (wordt sowieso bezocht)
doet niet mee met het project (wordt evt. bezocht, maar altijd even gebeld waarom, dit
kunnen hele kleine dingetjes zijn, die na een kort gesprekje toch nog een deelname kan
opleveren)
adres perceel waar wordt afgekoppeld;
bankrekeningnr. T.b.v. overmaken financiële prikkel, bijvoorbeeld een bedrag van € 50,=
datum ondertekening.
Vervolgens wordt na ca 3 weken begonnen met het bezoeken. Dit kan op afspraak (tel), maar ook
kan dit door de woningen langs te gaan. 1e methode gaat wel veel tijd in zitten met plannen, maar
voordeel is dat je niet voor een dichte deur komt. 2e methode is het gevaar dat je 2 of 3 keer terug
moet komen.
Tijdens het gesprek met bewoner wordt de manier van afkoppelen besproken en of het überhaupt
kan. Vooraf moet door de gemeente wel 1 of 2 of 3 methodes bepaald worden, om de eenheid van
het afkoppelen te waarborgen. Verschil maken tussen bovengronds en ondergronds.
Van het gesprek worden aantekeningen gemaakt en een tekening (schets). Deze kan ondertekend
worden door de eigenaar, maar hoeft niet. Tekeningen worden in het net uitgewerkt.
Vervolgens worden alle afspraken en tekeningen gebundeld in een map. Wanneer de uitvoering
begint krijgt de aannemer een kopie van de map en kan het afkoppelproject beginnen.
Na gereed komen van de werkzaamheden een onderhoudstermijn (3 maanden) afspreken i.v.m.
evt. nazakken van bestrating etc. Aan het eind de bewoners een verklaring laten tekenen of alles
akkoord is en de revisie toesturen en vervolgens de financiële prikkel (bijvoorbeeld € 50,=)
uitkeren.
Alle gegevens archiveren. Alle gegevens in een lijst verwerken (m2 per perceel afgekoppeld) en in
het totaalproject meenemen met de afgekoppelde m2 verhardingen.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
24
Twents waternet
10.2.1
Brief persoonlijk gesprek
Aan de bewoners van dit pand aan
de ….straatnaam….. en ……..straatnaam…….
Onderwerp:
Afkoppelwerkzaamheden particulieren ….straatnaam….. en ……..straatnaam…….
Geachte heer/mevrouw,
De gemeente ….naam gemeente….. heeft ………adviesbureau…………..opdracht gegeven voor het
maken van het ontwerp van de herinrichting van de….straatnaam….. en ……..straatnaam…….. De
herinrichting houdt in, dat er nieuwe bestrating, gedeeltelijk nieuwe riolering en een
regenwaterriool in de straat wordt aangelegd. De uitvoering hiervan zal in de loop van
……..jaartal…….. gaan starten, maar voorafgaand moeten er allerlei zaken worden uitgezocht en
vervolgens tekeningen en een werkomschrijving worden gemaakt.
Afkoppelen van regenwater
Het is de bedoeling om zoveel mogelijk regenwater dat op de straten en tegels, maar ook op de
daken van de woningen valt in een nieuw te leggen regenwaterriolering op te vangen en af te
voeren of te infiltreren in de bodem. Dit wordt zo gedaan omdat regenwater in principe schoon is
en niet hoeft te worden gezuiverd, maar ook om bij hevige regenbuien het vuilwaterriool zoveel
mogelijk te ontlasten en er zodoende geen problemen met water op straat ontstaan.
Afkoppelen particuliere gebouwen
Een belangrijk onderdeel van de plannen is ook het afkoppelen van het regenwater van de daken
en particuliere verhardingen in de ….straatnaam….. en ……..straatnaam…….. Dit houdt in dat de
regenpijpen van de woningen aan de straatkant, die nu nog op het vuilwaterriool aan zijn gesloten,
van het riool worden afgehaald. Het regenwater wordt dan ……..alleen/bij voorkeur……..
bovengronds via een gootje in de bestrating naar de weg afgevoerd, waar het dan in het nieuwe
regenwaterriool wordt opgevangen. Een andere mogelijkheid is om het water uit de regenpijp in de
voortuin te laten lopen. ……….Ook kan het water via een ondergrondse leiding worden afgevoerd,
maar dit is een laatste mogelijkheid met de minste voorkeur. Dit laatste moet dan met u worden
besproken………
Afkoppelovereenkomst
Vanaf volgende week, wordt u gebeld voor een afspraak of komen wij langs om over het
afkoppelen te praten met een van de medewerkers van ………adviesbureau…………... Medewerking
aan het afkoppelproject is geheel vrijblijvend. Besluit u tijdens of na ons gesprek om mee te doen
met het afkoppelen van de regenpijpen van uw woning dan kunt u het bijgaande formulier invullen
en ondertekenen. Na het gesprek zorgen wij ervoor ……………dat het formulier bij de gemeente
terecht komt en in behandeling wordt genomen………….
Alle werkzaamheden door gemeente
Indien u medewerking verleent stelt de gemeente eenmalig een vergoeding van € 50,= per
afgekoppeld perceel ter beschikking. Alle werkzaamheden m.b.t. het afkoppelen, bijvoorbeeld het
straatwerk, het grondwerk en de regenpijpen afkoppelen wordt door een aannemer van de
gemeente uitgevoerd. U hoeft dus zelf niets te doen. Ook kost het u niets want de werkzaamheden
zijn voor rekening van de gemeente. Het werk wordt dus voor u gedaan, u helpt het milieu en
verminderd de overlast van regenwater in het riool en daarnaast ontvangt u ook nog eens € 50,=
als compensatie voor de overlast tijdens de afkoppelwerkzaamheden. Waarom zou u niet
meedoen? Tot nu toe heeft in ………..naam gemeente……….. in de afgekoppelde straten gemiddeld
85% van de bewoners meegewerkt met het afkoppelen. We hopen dat dit ook gaat gelden in de
….straatnaam….. en ……..straatnaam……., of zelfs nog meer.
Tenslotte
Op de achterkant vindt u een aantal voorbeelden van hoe het afkoppelen er uiteindelijk zal uitzien.
Binnenkort zult u worden gebeld voor een afspraak of komen wij langs. De afspraak zal over het
algemeen ’s avonds of op zaterdag plaatsvinden en duurt ca. 30 minuten. Heeft u nog vragen naar
de gemeente toe, dan kunt u contact opnemen met de heer/mevrouw ..naam….. van ……….het
Ingenieursbureau…………. van de gemeente onder tel. nr. …………….XXX-XXXXXX…………….
Wij hopen op een positieve reactie van u en dat u mee wilt werken aan het afkoppelproject.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
25
Twents waternet
Met vriendelijke groet,
Handtekening
Naam, gemeente/bedrijf, adres en telefoon gegevens
Afkoppelen d.m.v. goot
Afkoppelen regenpijp
Plaatsen bladvanger, erg belangrijk om
vervuiling tegen te gaan
Overige oplossingen
Goot in het straatwerk aanleggen
(door de stenen wat dieper te plaatsen)
Afvoer door muurtje
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
26
Twents waternet
10.3.1
Handleiding Persoonlijk Gesprek
Keukentafel Gesprek
Uit te voeren door een communicatief vaardige medewerker die weet waarom af te koppelen en
hoe dat in zijn werk gaat. Met kennis over wat er bestaat rondom vragen en antwoorden over
afkoppelen.
Algemeen:
Denk vanuit de bewoner gezien: wat vind ik belangrijk om te weten, wat betekent het voor mij?
Vermijd ambtenarentaal en vaktaal.
Het keukentafelgesprek in stappen:
Zoek in gesprek informeel naar gezamenlijk interesse met vragen als: Hoe was uw het weekend?
Hoe was uw vakantie? Hoe was uw dag? Luister naar wat de ander vertelt en haak in op
gezamenlijk interesse. Spreek persoonlijk (vertel over jezelf, over wat je persoonlijk is gebeurd of
heeft geraakt) over de gezamenlijke interesse en luister wat de ander verteld. Dit is van belang
voor het kweken van onderling vertrouwen.
Pas daarna richt u het gesprek op het informeren over afkoppelen. De eigenlijke aanleiding voor
het gesprek. Neem de ander mee in de aanleiding, de redenen waarom wordt afgekoppeld en wat
dit concreet betekend voor de ander. Dit kan aan de hand van de informatiebrief voor bij het
keukentafel gesprek (zie de bijgevoegde flyers hiervoor)
Bespreek afkoppelsituatie met fotomateriaal, zoals het eruit komt te zien in de nieuwe situatie.
Kijk en vraag regelmatig of de ander het begrijpt. Laat ruimte voor vragen. Ga in op vragen en
bezwaren. Neem de ander serieus. Laat weten wat gebeurt met zaken, die opkomen tijdens het
gesprek, waar niet direct antwoord op is te geven. Schrijf eventuele vragen en/of bezwaren op.
Vertel wat daarmee gebeurt (Q &A lijst op website, of informatiebrief?)
Als het heel specifiek is, zou het met telefoon of brief binnen korte termijn door de medewerker
kunnen worden afgehandeld door de ander persoonlijk te informeren.
En bespreek afspraken over realisatie. Breng daarover informatie mee, hoe de afkoppelsituatie
eruit komt te zien (foto, is er keuze?) en wat de gemeente op zich neemt en wat van de burger
wordt verwacht: kosten, overlast, eigen inbreng in werkzaamheden, tijdsplanning, zaken waarmee
rekening moet worden gehouden bij afkoppelen. Houd het praktisch, wat het voor de burger
betekend: denk aan auto wassen, zout strooien bij gladheid, wat er met de oprit of tuin gebeurt.
Gebruik hierbij de flyers, bespreek deze en laat ze achter bij de ander.
Informeer of de ander positief staat tegenover afkoppelen en mee doet. Gebruik daarvoor de
afkoppelovereenkomst. Of laat deze achter ter ondertekening en voor opsturen (bepaalde
bedenktijd).
Beëindig het gesprek. Neem afscheid met handdruk en oogcontact. Herhaal nogmaals de eerste
vervolgstap na dit keukentafel gesprek. Bedank voor het gesprek.
Maak na het gesprek op kantoor, of voorafgaande aan een volgend gesprek, zo nodig extra
aantekeningen over waar rekening mee te houden of een extra aandachtspunt voor het
communicatietraject met de bewoner.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
27
Twents waternet
10.4.1
Flyer afkoppelen
Beter omgaan met hemelwater
Informatie over het afkoppelen van hemelwater
Wat is afkoppelen?
In de Nederlandse bodem liggen vele duizenden kilometers riolering. Het is nog steeds gangbaar
dat naast afvalwater ook hemelwater via de riolering richting rioolwaterzuiveringsinstallaties wordt
afgevoerd. Maar het afvoeren van hemelwater via de riolering heeft een aantal nadelen. Om de
negatieve gevolgen weg te nemen zouden hemelwater en rioolwater zo veel mogelijk moeten
worden gescheiden. Dit gebeurt door het zogenaamde 'afkoppelen' van hemelwater van de
riolering, waardoor wordt voorkomen dat relatief schoon hemelwater in het rioolstelsel
terechtkomt.
Er zijn in principe twee soorten rioolstelsels, het gemengde stelsel en het gescheiden stelsel.
Hieronder worden de twee verschillende stelsels toegelicht.
Principe gemengd stelsel
Het principe bij een gescheiden stelsel is, dat er twee rioolbuizen zijn. Eén rioolbuis voor het
verzamelen en afvoeren van het hemelwater dat op daken en verhardingen valt. En één rioolbuis
voor het verzamelen en afvoeren van het (bedrijfs-)afvalwater.
Wat doet de Gemeente?
Principe gescheiden stelsel
Het principe bij een gemengd stelsel is, dat het hemelwater en het (bedrijfs-)afvalwater
(proceswater) naar één rioolbuis wordt gebracht, waarin alles ‘gemengd’ wordt afgevoerd.
In de Gemeente wordt in de nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen het af te voeren hemelwater
niet aangesloten op het rioolstelsel. De Gemeente is actief bezig met het afkoppelen van
hemelwater bij o.a. openbare wegen en gebouwen. ….Om ook bedrijven te betrekken bij het
afkoppelen wordt er een stimuleringsbijdrage beschikbaar gesteld………..
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
28
Twents waternet
Waarom afkoppelen?
• Wateroverlast:
Ons klimaat verandert en dit heeft gevolgen voor de waterhuishouding. Zo wordt
het weer extremer, een voorbeeld hiervan is dat het steeds vaker en heviger regent. Het gevolg
hiervan is dat het riool eerder overbelast raakt en de straten vaker blank zullen staan. Een goede
afvoer van het hemelwater is dus belangrijk.
• Waterkwaliteit:
De riolen raken bij hevige buien vaak overbelast. Om te voorkomen dat het
rioolwater in de straten omhoog komt zijn in het riool ‘overstorten’ …………voorbeeld ‘o.a. in de
Hollander graven’……….. aangebracht. Door deze openingen kan het teveel aan water overstorten in
een vijver, kanaal of sloot. Bij zware buien stroomt dit hemelwater, vermengd met het vuile
rioolwater de sloten en vijvers in. Dit kan vissterfte en stankoverlast tot gevolg hebben.
• Grondwaterpeil:
We pompen in Nederland grote hoeveelheden grondwater op voor ons
drinkwater. Hierdoor zakt het grondwaterpeil in een aanzienlijk tempo. Vanwege de vele
verhardingen in ons land krijgt het hemelwater ook niet meer de kans om opnieuw in de bodem te
infiltreren. Hemelwater afkoppelen en in de bodem laten infiltreren helpt de verdroging van de
natuur voorkomen.
• Efficiënte zuivering:
Door het riool wordt het afvalwater van huishoudens en bedrijven naar de
rioolwaterzuivering afgevoerd. Bij neerslag komt daar ook het water van de daken, straten en
pleinen bij. Dit relatief schone water vermengt zich met het afvalwater waardoor de zuivering veel
meer water moet zuiveren en dat terwijl het hemelwater in veel gevallen niet gezuiverd hoeft te
worden.
• Efficiënt rioolbeheer: Doordat het hemelwater niet meer door het rioolstelsel stroomt kunnen nu
minder grote buizen worden gebruikt vanwege de mindere afvoerhoeveelheden, alleen het
afvalwater moet nu nog worden afgevoerd.
……………….Met medewerking van u als bedrijf bij het afkoppelen draagt u met “milieu
verantwoordelijk ondernemen” bij aan het verbeteren van het milieu voor mens en dier en de
duurzaamheid van ons watersysteem.
De wettelijke verordening
De Gemeente Almelo heeft sinds dit jaar de wettelijke mogelijkheid om voor een bepaald gebied
een verordening op te stellen voor het afkoppelen van hemelwater. Dit houdt in dat wanneer de
Gemeente Almelo deze verordening doorvoert, voor het gebied waarin uw bedrijf zich bevindt, u
verplicht wordt om mee te werken aan het afkoppelen van hemelwater. Dit is echter niet de
insteek, de Gemeente Almelo hoopt op een vrijwillige medewerking van de bedrijven…………..
Handige links
Mocht u geïnteresseerd zijn en meer informatie willen hebben dan is het natuurlijk altijd mogelijk
om contact op te nemen met de Gemeente …………naam……….. of op één van de volgende sites te
kijken.
www.duurzaamthuis.nl/water/regenwater-afkoppelen
www.riool.info www.riool.net www.nederlandleeftmetwater.nl www.Vechtstromen.nl (Waterschap Vechtstromen) Contact gegevens Gemeente ……………………………………
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
29
Twents waternet
10.4.2
Flyer Duurzaamheidladder
D: Minst duurzaam:
Het vuile en schone water wordt niet gescheiden. Het schone water van het dak en de straat loopt
in het riool….. ‘projectgebied bijv. Boswinkel’……. heeft een gescheiden rioolstelsel dus het schone
water loopt naar de beek en het vuile naar de zuivering. In de praktijk blijken er echter vaak “foute
aansluitingen” waardoor water vermengd.
Het schone water van het dak wordt gescheiden. het water stroomt naar het schoonwaterriool. Het
schone water stroomt niet zichtbaar weg maar met bestaande buizen in de grond. Het water van
de straat zit op het vuilwaterriool. (dit is niet nodig, straatwater is meestal voldoende schoon om te
lozen op het oppervlaktewater).
In de woningen zijn geen waterbesparende maatregelen zoals dubbele knoppen op de wc,
besparend dopje in de kraan, besparende douchekop. Het drinkwater wordt gebruikt voor alle
doeleinden in huis en tuin.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
30
Twents waternet
C: minder duurzaam
Het schone water van het dak en de straat wordt gescheiden. Het water stroomt naar het
schoonwaterriool. Het schone water stroomt niet zichtbaar weg maar met bestaande buizen in de
grond. ……………’Het schoonwaterriool wordt aangesloten op een vijver in een nieuw aan te leggen
park’ …………. Er zijn zo weinig mogelijk foutaansluitingen.
In de gebouwen zijn enkele waterbesparende maatregelen zoals dubbele knoppen op de wc .
Drinkwater wordt gebruikt voor alle doeleinden ook om de tuin te sproeien en de ramen te lappen.
B: meer duurzaam:
Het schone water van het dak en de straat wordt gescheiden. Het water stroomt naar het
schoonwaterriool, er zijn geen foutaansluitingen. Het schone water stroomt niet zichtbaar weg
maar met bestaande buizen in de grond. ………..’Het schoonwaterriool wordt aangesloten op een
vijver in een nieuw aan te leggen park. Er zijn zo weinig mogelijk tot geen foutaansluitingen.’…..
Wij hergebruiken het water van het dak en slaan het op in regentonnen. ………….Het schoon
waterriool wordt aangesloten op een vijver in een nieuw aan te leggen park…………
In de woning zijn veel waterbesparende maatregelen zoals dubbele knoppen op de wc, besparend
dopje in de kraan, besparende douchekop etc. etc.
Zichtbare afstroming en opslag regenwater.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
31
Twents waternet
A: meest duurzaam:
Het schone water van het dak en de straat wordt gescheiden. Het water stroomt zichtbaar weg via
de straat de wijk uit naar …….een vijver in een nieuw aan te leggen park………. Er zijn geen
foutaansluitingen.
Wij gebruiken het water van het dak en slaan het op. We gebruiken het voor de tuin of om ramen
te lappen, maar ook om het toilet te spoelen en voor de wasmachine. (dit bespaart 70% op het
wasmiddelgebruik omdat het kalkloos water is).
In de woning zijn veel waterbesparende maatregelen zoals dubbele knoppen op de wc, besparend
dopje in de kraan, besparende douchekop toegepast en daarnaast de laatste noviteiten op
waterbesparing.
Regenwaterhergebruik in woning.
De douche is voorzien van een bespaarkop. Het water voor de wc en wasmachine is geen
drinkwater.
Er zijn geen lekkende kranen, de kranen hebben bespaardopjes. De tuin wordt niet besproeid met
drinkwater maar dakwater, de ramen worden gelapt met dakwater.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
32
Twents waternet
10.4.3
Flyer over KAS Bolschermors
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
33
Twents waternet
10.4.4
Flyer Brief met uitleg voor bewoners
Geachte …….
Onlangs is uw straat heringericht met nieuwe bestrating, bomen en parkeervakken.
Bij deze inrichting zijn de straatkolken, die in het midden van de weg zitten, aangesloten op de
Roombeek i.p.v. de riolering. Dit hebben we bewust gedaan om het schone water te scheiden van
het vuile water. Uw straat had een zogenaamd “gemengd rioleringsstelsel”, de wijken vanaf de
zestiger jaren hebben een “gescheiden rioleringsstelsel”. Hieronder worden de verschillen
toegelicht.
Het principe bij een gemengd
stelsel is, dat het hemelwater en
afvalwater naar één rioolbuis
wordt gebracht, waarin alles
“gemengd” wordt afgevoerd.
Het principe bij een gescheiden
stelsel is, dat er twee rioolbuizen
zijn. Eén rioolbuis voor de regen die
op de daken en verharding valt, En
één rioolbuis voor het verzamelen
en afvoeren van het afvalwater.
Wat doet de gemeente?
In nieuwe wijken en bedrijfsterreinen wordt vuil- en schoonwater gescheiden en om overstroming
van beken te voorkomen wordt het schone water opgeslagen in vijvers of wadi’s. In bestaande
wijken proberen we zoveel mogelijk het schone water “af te koppelen” van het riool. Als er een
beek of vijver in de buurt is gaat dat eenvoudig in andere gevallen wordt soms dubbele riolering
gelegd.
Waarom afkoppelen?

Wateroverlast
Ons klimaat verandert en dit heeft gevolgen voor de hoeveelheid water die riolen moeten
verwerken. Steeds vaker past dat niet en zoekt het water via de straten zich een weg. Dit leidt tot
overlast door ondergelopen tunnels of schade omdat het water in woningen komt.

Waterkwaliteit
De riolen raken bij stortbuien overbelast. Om te voorkomen dat het riool het niet kan verwerken
gaan er kleppen open waardoor het water de beken in stroomt. Zulke kleppen heten “overstorten”,
het vuile water stort dan over in de beek. Hierdoor raken beken vervuilt met rioolwater en sterven
de vissen.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
34
Twents waternet

Efficiënte zuivering
Door het riool wordt het afvalwater van huishoudens en bedrijven naar de zuivering afgevoerd aan
de …straatnaam………... Bij regen komt daar het water dak en straat bij. Dit water moet ook door
de zuivering verwerkt worden, het water is echter al schoon en hoeft niet gezuiverd.

Efficiënt rioolbeheer
Doordat het hemelwater niet meer door het rioolstelsel stroomt kunnen minder grote buizen
worden gebruikt. Immers alleen het afvalwater moet nog worden vervoerd.
Bovenstaande was voor de gemeente aanleiding om uw straat aan te sluiten op …….’de
beek/vijver/sloot…….. Het systeem is zo ontworpen dat het water van de daken er ook op kunnen
afwateren.
Uw straat is ingericht met ……….de kolken op een laag nivo, in het midden van de straat.
Hierdoor kunnen de regenpijpen relatief eenvoudig worden aangesloten door deze om te buigen.
Het water loopt dan via de straat naar de kolk en vervolgens naar de beek………... Ons voorstel is
om dit ‘ombuigen’ van de regenpijp op een technisch degelijke manier doen, middels een
“afkoppelsteen”, zie bijlage. Voor deze maatregel hebben we uw medewerking nodig, door
toestemming te geven dat wij dit voor u verzorgen.
Veel gestelde vragen:
Wordt de straat niet vies als het water over straat loopt?
Na een bui kan er blad of vuil uit de dakgoot op straat achterblijven. Dit zijn echter vaak kleine
hoeveelheden en eenvoudig op te vegen. Het voordeel is dat het blad geen verstoppingen in de
riolering meer kan veroorzaken wat nog wel eens wil gebeuren.
Soms komt het voor dat er een natte plek ontstaat doordat de regenpijp na een bui blijft
nadruppelen. In dat geval is er een verstopping in de dakgoot, die de afvoer belemmerd. Door dit
te verwijderen voorkomt u dat de plek nat blijft. In de praktijk blijkt dat u met dit systeem eerder
gewaarschuwd wordt dat de goot niet goed schoon is, u ziet immers direct dat iets niet goed is.
Mocht uw goot zijn voorzien van een bladvanger, dan kunt u die verwijderen.
Wordt de straat niet extra vaak glad bij vorst?
In de praktijk blijkt dit niet zo te zijn. Sneeuwruimen en strooien blijft met of zonder afkoppeling
belangrijk. Het blijkt niet dat dit onderhoud meer is bij afkoppeling.
Worden de regenpijpen aan de achterkant ook afgekoppeld?
De achterkanten zouden wij graag ook afkoppelen maar dat brengt hoge kosten met zich mee.
Hiervoor moet immers door de woning gebroken of achterpaden opengebroken worden. Daarnaast
is voor de ontluchting van het riool een open verbinding met de dakgoot belangrijk voor het
functioneren van uw riolering. Door het plaatsen van een regenton met aan de overloop een slang
die in de tuin uitkomt (bijvoorbeeld onder de heg) kunt u eenvoudig afkoppelen en water op slaan.
Het drinkwater wordt immers steeds duurder. Voor ideeën over afkoppelen kunt u kijken op:
www.waterbewust.nl
Voor meer informatie of vragen uw contactpersoon bij de gemeente is: ….naam…….
Gaat het daardoor niet stinken in huis naar rioolwater?
Bij het vullen van een rioolstelsel moet de lucht uit het systeem kunnen stromen. Als een stelsel bij
hevige neerslag snel volloopt, kan dat problemen opleveren. Een huisaansluiting van een woning
moet daarom een ontluchting hebben voor het riool. Vaak vindt ontluchting plaats via de
regenpijpen. Bij het afkoppelen van regenpijpen ontstaan dan problemen met de ontluchting van
de huisaansluiting. Het gevolg zijn borrelende of overlopende toiletten of andere lozingstoestellen.
Door ontluchtingsdeksels te plaatsen wordt dat probleem verholpen. Ontluchtingsdeksels zijn
putdeksels met een rooster en een terugslagklep. Bij voldoende overdruk in het rioolstelsel kunnen
lucht en water via deze deksels uit de riolering stromen.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
35
Twents waternet
Bijlage I
Formulier voor medewerking afkoppelen dakwater.
Naam :
Adres:
Bovenstaande persoon geeft medewerking aan werkzaamheden aan zijn woning voor het
afkoppelen van dakwater. De werkzaamheden zullen worden uitgevoerd met de materialen zoals
hierboven genoemd en onder verantwoording van de gemeente. De gemeente ziet toe op de
uitvoering van de werkzaamheden.
De werkzaamheden zullen worden uitgevoerd in week:
Handtekening bewoner:
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
36
Twents waternet
10.5.1
Afkoppelkeuzen
Toelichting op Afkoppelkeuzen
Invulling:

Naam en Adres 
Wel / niet geïnteresseerd in een LED lampje voor de eigen buitenverlichting aan voorzijde
(alleen van toepassing indien er wordt afgekoppeld) 
Wel / niet voornemens om de (huidige + toekomstige) drainage van kruipruimte en/of tuin
aan te laten sluiten op de nieuwe drainagepijp 
Aantal m2 van het eigen terrein dat men wenst te ontdoen van verharding 
Per regenpijp:
o locatie (links/rechts; voor/achter; huis/schuur) o aantal m2 aardoppervlak dat via die buis afwatert
o opgaven 0, 1 of meer regentonnen aan die pijp
o invulling van gewenste keuzen (nummers)
voor die pijp (0 als nvt) Algemeen: 
Let op ontluchting in huis. Bij afkoppelen dient de ontluchting in huis geregeld te zijn. Zo
niet
dan buitenpandig een ontluchting aanbrengen. 
Voor het afkoppelen is een prijs per m2 vastgesteld. Bij toepassing van (te) dure
materialen kunnen de kosten te hoog worden waardoor afkoppelen niet meer doelmatig is
of een bijdrage van de bewoners wordt verlangt (denk hier bijv. aan een goot van
natuursteen keien, roostergoten). In overleg kan de afkoppeling door de gemeente worden
uitgevoerd. 
Voor- en achtertuinen ontdoen van bestrating. Bv een oprit met 2 rijstroken en gras/puin
ipv helemaal bestraat. Hiervoor worden VVV bonnen beschikbaar gesteld (20 maal €50). 
Nadere informatie en hulp bij het invullen kan worden gevraagd aan een lid van het
buurtteam. Voor definitieve afspraken zal iemand van de gemeente op bezoek komen. Bij de pijp: 1. Denk aan een uitstroom tegel, grind, of direct op goot i.v.m. uitspoelen 2. Ontluchtingspunt in de (oorspronkelijke) buis (indien geen ontluchtingspijp in de woning) 3. Toepassen van bladvang tbv onderhoud en voorkomen van verstopping 4. Is alleen een optie als het water op de erfgrens bovengronds wordt aangeboden. Op perceel:
1. Uitvoerbaarheid is afhankelijk van materiaal kosten (of eigen bijdrage) 2. Moeilijk onderhoudbaar en niet wenselijk ivm blijven steken van naaldhakken in rooster 3. Bevriezingsgevaar in buis, dan geen afstroom meer mogelijk 4. Bevriezingsgevaar in buis, dan geen afstroom meer mogelijk 5. Toepassen met een infiltratie kolk voor onderhoud en leegloop van de leiding (groot+duur)
Op loopstrook:
Geen vrije uitloop over de loopstrook omdat dit vies en glad kan worden. Wel besloten voor een
eenduidig beeld in de buurt dus overal een zelfde aanpak: Gootje in loopstrook aanbrengen door
enkele klinkerrijen (bv 3 of 5) iets te laten zakken met een onderlinge verspringing tot ca 2 mm.
In de tuin:
1. Aandachtspunt is het waterpeil in de sloot, kan oplopen tot max 10.10 + NAP 2. Zorgen voor een overlaat. Zorg dat de tuin van de woning afwatert (afschot naar
achteren). 3. Vrije uitloop naar een grindkoffer/tuin. Let op uitspoelen, toepassen uitstroomtegel bij de
buis. 4. Ondergrondse infiltratie middels infiltratiebuis of infiltratiekrat. Niet aansluiten op de
drainage, deze heeft te weinig afvoercapaciteit. Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
37
Twents waternet
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
39
Twents waternet
10.5.2
Populaire afkoppelovereenkomst
Afkoppelovereenkomst particulier terrein
Gemeente naam
Postbus nummer
Postcode plaatsnaam
Naam uitvoerende/ Ingenieursbureau
De heer/mevrouw (naam van medewerker die overeenkomst laat tekenen door particulier )
Plaatsnaam, dag-maand- jaar
onderwerp
Afkoppelen particulier terrein
“straatnaam/wijknaam”
Ondergetekende, bewoner of eigenaar van het perceel:
Perceelsadres: ……………………………………………………………..
Naam: ……………………………………………………………………….
Postcode: ……………………………………………………………………
Telefoonnummer:……………………………………………………………
Wenst mee te werken aan het afkoppelingsproject
Wenst niet mee te werken aan het het afkoppelingsproject
(aankruisen wat van toepassing is)
Indien u meedoet en er een voorziening in uw tuin wordt aangebracht ontvangt u eenmalig een
financiële compensatie van……… bedrag/ € 50,--………. die op uw bankrekening wordt overgemaakt:
(de financiële compensatie wordt per adres, eenmalig, bij afronding van het project uitgekeerd)
Bankrekeningnr.: ……………………………… op naam van: ………………………………..
Eventuele opmerkingen:
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
Handtekening
………………………………………
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
41
Twents waternet
10.5.3
Formele afkoppelovereenkomst
AFKOPPELOVEREENKOMST
VOOR
HEMELWATER
…….Wijk naam………. te ……….plaatsnaam…………….
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
42
Twents waternet
De ondergetekenden:
1.
de publiekrechtelijke rechtspersoon GEMEENTE …..NAAM GEMEENTE……,
vertegenwoordigd door de ………heer/mevrouw…..functie……….., hierna te noemen: “de
gemeente”;
en
2.
….…………….……………………………………………..…………………….…….[naam], wonende te
…………………………………………………………..………………………..………[adres]
……………………[postcode] te .….………………….…….………………….[woonplaats]
eigenaar van perceel: ………………………..............................[adres af te koppelen
dakoppervlak(ken)]
hierna te noemen: “de eigenaar”
Partijen verder aan te duiden als: “partijen”;
NEMEN IN AANMERKING DAT:
-
sinds 1 januari 2008 de Wet gemeentelijke watertaken van kracht is geworden, waarin de
verantwoordelijkheden van de gemeente en de burger zijn omschreven op het gebied van
hemelwater, afvalwater en grondwater;
-
het uitgangspunt van de Wet gemeentelijke watertaken ten aanzien van hemelwater is:
‘regenwater dient zoveel mogelijk verwerkt te worden op de plaats waar het valt, door
infiltratie in de bodem of door een veilige afvoer naar oppervlaktewater’;
-
de gemeenteraad bij de vaststelling van het ….verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan…..
heeft ingestemd met het beleidskader door te gaan met het afkoppelen van verhard
oppervlak van de riolering waardoor ;
-
bij …..naam wijk…………te ……plaatsnaam…….. zich wateroverlast voordoet die bestreden
kan worden door het afkoppelen van verhard oppervlak waardoor aan het wettelijke
uitgangspunt en het door de raad vastgestelde beleidskader concrete invulling kan worden
gegeven;
-
de zorgplicht voor het hemelwater wordt bepaald door de gebiedsbegrenzing enerzijds en
de eigen verantwoordelijkheid van particulieren anderzijds. Op particulier terrein is primair
de eigenaar verantwoordelijk voor de afvoer van hemelwater, bij voorkeur naar
oppervlaktewater of in de bodem (infiltratie);
-
op de particuliere percelen werkzaamheden moeten worden uitgevoerd om de afkoppeling
te realiseren;
-
om een goede afstemming te krijgen tussen de werkzaamheden op de particuliere percelen
en de werkzaamheden op openbaar terrein de gemeente bereid is om naast de
werkzaamheden op openbaar terrein, ook de werkzaamheden op de particuliere percelen
uit te voeren en de daarbij behorende kosten op zich te nemen;
-
bij een nieuwe uitbreiding, aanbouw of vernieuwing van bouwwerken op eigen terrein het
nieuwe bouwbesluit geldend is.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
43
Twents waternet
VERKLAREN TE ZIJN OVEREENGEKOMEN:
Artikel 1 Definities
Partijen kennen aan de volgende woorden in deze overeenkomst de bijbehorende betekenis toe:
a.
werkzaamheden:
alle verrichtingen die noodzakelijk zijn om enerzijds de afvoer van hemelwater van het
dakoppervlak op het gemengde rioolstelsel te beëindigen en anderzijds een gedegen afvoer
van hemelwater naar het gemeentelijk hemelwaterriool of oppervlaktewater te realiseren.
b.
hemelwater:
het regenwater afkomstig van de dakoppervlakken van de woningen in ……….naam
wijk……… te ……..plaatsnaam…………..
Artikel 2 Verplichting van de gemeente om te doen
De gemeente zal op haar kosten de noodzakelijke werkzaamheden uit(laten) voeren zodat de
afvoer van het hemelwater van het perceel op het gemeentelijke gemengde rioolstelsel wordt
beëindigd en een (bovengrondse) afvoer van hemelwater op het gemeentelijke hemelwaterriool of
het oppervlaktewater wordt gerealiseerd. De gemeente zal de (eventuele) onderhoudskosten als
gevolg van het niet naar behoren functioneren van het door de gemeente aangelegde nieuwe
systeem voor een termijn van één jaar dragen. Onrechtmatig gebruik door eigenaar/gebruiker is
niet toegestaan en is uitgesloten van de onderhoudstermijn zoals vermeld in de bovenstaande zin.
Van de uit te voeren werkzaamheden zal een revisietekening worden opgesteld en overhandigd aan
de eigenaar.
Artikel 3 Verplichting van de eigenaar om te dulden en niet te doen
1.
De eigenaar van het perceel verleent zijn onherroepelijke medewerking aan de gemeente
of de door de gemeente ingeschakelde derden om de werkzaamheden uit te voeren
teneinde voor de door de eigena(a)r(en) van het perceel aangegeven hemelwaterafvoeren
de afvoer van het hemelwater van het perceel op het gemeentelijke gemengde rioolstelsel
te beëindigen en een (bovengrondse) afvoer van hemelwater op het gemeentelijke
hemelwaterriool of het oppervlaktewater te realiseren.
2.
De eigenaar/gebruiker is verplicht de door de gemeente gerealiseerde afkoppeling van
hemelwater op het gemeentelijke vuilwater riool voor onbepaalde tijd in stand te houden.
De (bovengrondse) afvoer van hemelwater op het gemeentelijke hemelwaterriool of het
oppervlaktewater dient gewaarborgd te blijven.
3.
Indien de eigenaar/gebruiker de gerealiseerde afkoppeling zonder toestemming van de
gemeente verwijderd, worden de destijds hiervoor gemaakte kosten op hem verhaald bij
weigering een en ander in de oude staat te herstellen. De revisietekening is leidend ter
bepaling van de hoogte van deze kosten.
Artikel 4 Planning van de werkzaamheden
Partijen stellen in overleg de planning van de werkzaamheden vast.
Artikel 5 Kosten
De kosten voor het uitvoeren van de noodzakelijke werkzaamheden komen voor rekening van de
gemeente.
Artikel 6 Schadeherstel
De gemeente zal aantoonbare schade ten gevolge van de uitvoering van de werkzaamheden
herstellen of vergoeden een en ander naar keuze van de gemeente.
Artikel 7 Beheer en onderhoud
Het beheer en onderhoud van de hemelwaterafvoer tot de perceelgrens komt voor rekening en
risico van de eigenaar. Het hemelwater wordt aan de perceelsgrens bovengronds aangeboden.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
44
Twents waternet
Artikel 8: Inwerkingtreding
Deze overeenkomst treedt na ondertekening in werking
Aldus opgemaakt in tweevoud en getekend te ..................... d.d. ………... - ………… - 20…..
de gemeente ……Naam gemeente…
de eigena(a)r(en)
----------------------------
(1) ---------------------------(2) ---------------------------(3) ----------------------------
Bijlage: schets hemelwaterafvoer
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
45
Twents waternet
10.6.1
FAQ-Lijst
Algemeen
Wat is afkoppelen?
Door de klimaatverandering komen heftige regenbuien vaker voor. Om wateroverlast te
voorkomen, koppelt de gemeente het stoep- en straatoppervlak in bepaalde straten af van het
gemengd riool door de aanleg van een gescheiden riool.
Waarom legt de gemeente een gescheiden riool aan?
Doel is wateroverlast te voorkomen. Want in bepaalde straten verdwijnt het regenwater van daken,
stoepen en straat via straatputten naar het riool. Samen met het huishoudelijke en industriële
afvalwater gaat het in één buis (gemengd riool) naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie.
Bij hevige regenval komt er in korte tijd veel extra water in het riool. Teveel. Het riool raakt
overvol en het water komt omhoog. Straatputten lopen over met vies rioolwater, maar het komt
ook in vijvers en sloten terecht. Vijvers en sloten raken hierdoor vervuild. Bij een extreme regenbui
kan het vieze rioolwater zelfs in huis komen te staan.
Wat is een gemengd riool?
Afbeelding 1 toont een gemengd riool: regenwater en rioolwater worden samen in één buis
afgevoerd naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Dit vergroot de kans op wateroverlast bij heftige
regenbuien.
Afbeelding 1 Gemengd riool:
regenwater en rioolwater samen afvoeren
Wat is een gescheiden riool?
Afbeelding 2 toont een gescheiden riool: regenwater en rioolwater worden gescheiden afgevoerd.
Het schone regenwater zakt in de bodem of stroomt naar een nabij gelegen vijver of sloot. Het
vieze rioolwater stroomt via het afvalwaterriool naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Hier wordt
het rioolwater schoongemaakt, waarna het als schoon water naar een beek of rivier stroomt.
Afbeelding 2 Gescheiden riool:
regenwater en rioolwater gescheiden afvoeren
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
46
Twents waternet
Wat is infiltratie van regenwater in de bodem?
Met infiltratie van regenwater in de bodem wordt bedoeld dat het water in de bodem wordt
opgenomen.
Als de bodem niet snel veel water opneemt ontstaan plassen bij een forse regenbui. Soms dreigt
een overstroming te ontstaan. Dat kan verholpen worden door het regenwater versneld af te
voeren naar een wadi /vijver / waterbergruimte onder de grond. Daarin kan snel en veel
regenwater opgevangen worden. Vandaaruit stroomt het water langzaam in de bodem.
Het hemelwater kan ook opgevangen worden op het eigen huisperceel en hergebruikt. Om
daarmee bijvoorbeeld de planten water te geven en de ramen en de auto te wassen.
Met een technische installatie en aanpassingen in het huis, kan het hemelwater zelfs worden
gebruikt voor de wasmachine en het doorspelen van het toilet.
Afbeelding 3 Infiltratie:
regenwater op eigen terrein opvangen en
hergebruiken of vertraagd afvoeren in de
bodem
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
47
Twents waternet
10.7.1
Lijst lesmaterialen en suggesties
Docenten zijn bereid ruimte in lestijd te maken voor waterles of andere lesmaterialen over water
(riolen), bijvoorbeeld met het pakket ‘Droppie Water’.
Medewerkers van het waterschap en gemeenten kunnen een ‘water-excursie’ geven.
Excursie organiseren, bijvoorbeeld:

door afgekoppelde wijk

door eigen wijk

naar afvalwaterzuivering

naar waterproject, water in de stad, hemelwateropvang
Medewerkers van gemeenten en waterschap kunnen projectopdrachten maken en begeleiden voor
middelbare scholen.
Een bezoek aan het watermuseum in Arnhem, voor scholieren.
Daarnaast is veel informatie voorhanden via verschillende kanalen. Denk bijvoorbeeld aan internet
en de verschillende organisaties (bijvoorbeeld Rioned).
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
48
Twents waternet
10.8.1
Uitnodigingsbrief inloopbijeenkomst
Aan de bewoners van dit pand
Datum
Onderwerp
Bijlagen
Behandeld door
doorkiesnummer
Geachte heer, mevrouw,
De gemeente ……naam gemeente……..is voornemens om vanaf……. tijdvak en jaartal……… in de
….straat namen………….(….situatieaanduiding/in de omgeving van/ gelegen tussen……….), de
riolering te vervangen. Door deze werkzaamheden wordt het ook mogelijk de weg en overige
openbare ruimte te gaan herinrichten.
Inloopavond
Ter voorbereiding hiervoor is een ontwerp voor diverse wegvakken gemaakt. Om u hierover te
informeren hebben wij een inloopavond gepland …….dag datum……… aanstaande in het ……..locatie
adres……... Wij nodigen u hierbij van harte uit om tussen …tijd…..uur en .tijd…… uur binnen te
lopen en kennis te nemen van de plannen.
Herinrichting openbare ruimte
Nu de riolering vervangen wordt biedt dit mogelijkheden om …….de straat zogenaamd duurzaam
veilig in te richten. Hiermee is het ook mogelijk de weg onaantrekkelijk voor sluipverkeer en hoge
rijsnelheden te maken. Door de herinrichting is het ook mogelijk om openbare groenvoorziening
aan te leggen of aan te pakken. De bestaande lichtmasten in uw straat zijn nog van goede
kwaliteit. Deze zullen worden herplaatst passend in de nieuwe inrichting………..
Afkoppelwerkzaamheden
Tot nu toe wordt het regenwater allemaal afgevoerd via het riool. Regenwater is schoon en moet
zoveel mogelijk afzonderlijk opgevangen en verwerkt worden. Het plan voorziet in de afkoppeling
van hemelwater, afkomstig van verhard oppervlak zoals daken en wegen. Het water wordt
vervolgens verzameld en opgevangen in ……hemelwaterriool /wadi / infiltratiesystemen…. en
daarna ……….geïnfiltreerd in de bodem………...
Ook u kunt meedoen aan het afkoppelproject
De eigenaren/bewoners van woningen kunnen ook meedoen aan het afkoppelproject. Zodoende
draagt u ook uw steentje bij. ………Het hemelwater dat op het dak van uw woning valt kan via de
regenpijp ook afgevoerd worden naar het aan te leggen infiltratieriool. Door medewerkers van
…..naam aannemer………wordt van perceel tot perceel bekeken welke afkoppelmaatregelen mogelijk
zijn. De uit te voeren maatregelen worden volledig door de gemeente verzorgd. U hoeft zelf niets
te betalen. U ontvangt zelfs een kleine bijdrage van de gemeente.
Wat moet u doen om mee te kunnen werken aan het afkoppelproject
Medewerkers van ………..de gemeente / het bedrijf …..naam aannemer……… beginnen binnenkort
met het bezoeken van alle percelen binnen de werkgrenzen van dit project. Tijdens deze
gesprekken wordt u een zogenaamde afkoppelovereenkomst verstrekt en wordt er bekeken wat de
mogelijkheden van afkoppelen zijn op uw perceel. Wanneer u beslist om mee te werken aan het
afkoppelen van uw perceel en het bestrijden van wateroverlast vragen wij u deze overeenkomst in
te vullen en tijdens het overleg met de medewerkers van ….gemeente / naam aannemer…..dit aan
hen te overhandigen. Ook tijdens de inloop zijn deze formulieren verkrijgbaar.
Wie verricht de afkoppelwerkzaamheden op particulier terrein?
Alle werkzaamheden worden door, of in opdracht van de gemeente uitgevoerd. De gemeente
betaalt ook alle kosten. U zult weinig hinder ondervinden van deze werkzaamheden.
Van de eigenaar wordt na aanleg van de voorzieningen op particulier terrein wel het schoonhouden
van de voorziening verlangd om de goede werking te garanderen.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
49
Twents waternet
De gemeente stelt een bijdrage beschikbaar aan degene die meedoen aan het
afkoppelproject
De gemeente vindt het belangrijk dat zoveel mogelijk burgers meedoen aan het afkoppelproject.
Om u te stimuleren mee te doen en ter compensatie van mogelijke geringe overlast van de
werkzaamheden, betaalt de gemeente per af te koppelen woning eenmalig een bedrag van € 50,aan de eigenaar/bewoner. Dat bedrag wordt uitbetaald nadat de werkzaamheden zijn gerealiseerd.
Afkoppelfolder
Ter informatie treft u bij deze uitnodiging een folder aan waarin u kunt lezen wat het afkoppelen
van regenwater is, waarom de gemeente ………naam gemeente……..regenwater wil afkoppelen en
hoe we dat voor u doen.
Planning
Het is de bedoeling om na de inloopavond de reacties zoveel als mogelijk te verwerken tot een
definitief plan. Dit definitieve plan wordt vervolgens formeel ter inzage gelegd bij de publieksbalie
in het gemeentehuis in…naam gemeente………... De planning is dat dit vanaf ….datum………zal zijn.
Wij adviseren u om deze periode de gemeentelijke informatie pagina in de gaten te houden.
De start van de uitvoering is onder andere afhankelijk van de hoeveelheid wijzigingen in het
voorlopig ontwerp en of er tijdens de officiële ter inzage legging reacties komen die verwerkt
moeten worden. U zult als aanwonende in ieder geval ruim voor start van de werkzaamheden
hierover worden geïnformeerd. Voorlopig is de start gepland …..indicatie van maand/ jaar……...
Wij hopen u op …..datum…….aanstaande tijdens de inloopavond te mogen begroeten en u onder
het genot van een kopje koffie over het ontwerp te kunnen informeren.
Als u niet in de gelegenheid bent de inloopavond te bezoeken, kunt u ook telefonisch op nummer
…tel nummer………. nadere informatie inwinnen bij de heer/mevrouw……. naam…….. van ...naam
medewerker van de afdeling ………
Met vriendelijke groet,
Afdeling ……naam…….
Naam medewerker
functie
Bijlage(n): folder afkoppelen van regenwater en afkoppelovereenkomst
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
50
Twents waternet
Afkoppelproject ..naam wijk/project/straat……
Waarom legt de gemeente een gescheiden riool aan in de ……naam wijk……?
Om wateroverlast te voorkomen.
In welke straten ……in de Hofkampbuurt……. vindt de aanleg van een gescheiden riool
plaats?
De gemeente legt in de volgende straten een gescheiden riool aan: ………..straatnamen………….
Wat is de planning van dit project?
De planning is om te starten met de ….straatnaam….in……maand …..jaar. Het uitvoeren van de
werkzaamheden vindt gefaseerd plaats, zodat aanliggende straten open blijven. In onderstaande
tabel vindt u de voorlopige fasering.
Fase
1
2
3
4
Straat
straatnaam
straatnaam
straatnaam
straatnaam
Periode
Maand jaartal
Maand jaartal
Maand jaartal
Maand jaartal
Waarom koppelt de gemeente de regenpijp van de bewoners in deze straten van de
………..naam wijk………gratis af?
Om de kans op wateroverlast te verkleinen. In deze straten verdwijnt het regenwater van daken,
stoepen en straat via straatputten naar het riool. Samen met het huishoudelijke en industriële
afvalwater gaat het in één buis (gemengd riool) naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie.
Bij hevige regenval komt er in korte tijd veel extra water in het riool. Teveel. Het riool raakt
overvol en het water komt omhoog. Straatputten lopen over met vies rioolwater, maar het komt
ook in vijvers en sloten terecht. Vijvers en sloten raken hierdoor vervuild. Bij een extreme regenbui
kan het vieze rioolwater zelfs in huis komen te staan.
Waarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk bewoners aan de gemeente toestemming
geven voor het gratis afkoppelen van hun regenpijp?
Om de kans op wateroverlast te verkleinen. Want hoe meer inwoners meedoen, hoe kleiner de
kans op wateroverlast in hun straat.
Hoe lang duurt het laten afkoppelen van een regenpijp?
Bij de meeste woningen/organisaties duren de werkzaamheden een halve dag en maximaal een
hele dag.
Meedoen of meer weten?
Voor bewoners die hun regenpijp willen laten afkoppelen of vragen hebben, is …naam… de
contactpersoon. Als projectleider van de gemeente beantwoordt hij vragen op werkdagen tussen
8.30 – 17.00 uur. Hij is dan bereikbaar per e-mail op website of op telefoonnummer (algemeen
nummer/ XXXX – XXX XXX).
Hoe gaat de gemeente ………gemeente naam…… te werk?
Afkoppelen vraagt om maatwerk en begint ‘aan de keukentafel’. Hieronder staat de werkwijze.
Stap 1 Brief met informatie en verzoek om afspraak te maken
De betrokken bewoners ontvangen een brief met achtergrondinformatie over het project. De
……’projectleider van de gemeente’……… neemt contact op voor het plannen van een afspraak.
Stap 2 Persoonlijk gesprek bij u thuis
……..’De projectleider van de gemeente’………… komt thuis langs om het project toe te lichten. Hij
beantwoordt alle vragen direct en toont voorbeeldfoto’s van afgekoppelde regenpijpen. Samen met
de bewoners bekijkt en beoordeelt de projectleider hoe de regenpijp het beste kan worden
afgekoppeld.
Stap 3 Schets
Als de bewoners besluiten mee te doen aan het afkoppelproject, dan maakt …….’de
projectleider’………. ter plekke een schets van het aan te leggen afkoppelsysteem. Zo krijgen de
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
51
Twents waternet
bewoners een goed beeld van hoe hun afgekoppelde regenpijp eruit gaat zien. Ook maakt hij foto’s
van de woning en tuin om de situatie bij de aanleg van het afkoppelsysteem te verduidelijken voor
…..’de aannemer’………… die het werk gaat uitvoeren.
Stap 4 Afkoppelovereenkomst
Als bewoners meedoen met het afkoppelproject, vraagt …..’de projectleider’…….. hen een
afkoppelovereenkomst in te vullen en te ondertekenen met vermelding van hun telefoonnummer
en bereikbaarheid. Op basis daarvan worden de afkoppelmaterialen besteld en neemt …’de
aannemer’……… contact met de bewoners op als het project start.
Stap 5 Inloopbijeenkomst voorlopig ontwerp inrichting weg
De planning is deze inloopbijeenkomst te plannen in .maand…..jaar……. Bewoners krijgen een beeld
van ………waar inritten, groen, bomen, lichtmasten en parkeervakken ……..zijn getekend. Ook
vragen over …………welke klinkers en welke bomen……… worden beantwoord. …….De
‘projectleider’……. verzamelt reacties en wensen van bewoners en kijkt in hoeverre …..hij/zij…. deze
kan verwerken in het definitief ontwerp.
Stap 6 Definitief ontwerp ter inzage leggen
Het definitief ontwerp wordt vier weken ter inzage gelegd. Als dit ontwerp akkoord is, wordt er een
bestek gemaakt en het project aanbesteed. Zodra de aannemer bekend is, vindt met ……..’de
projectleider’………… van de gemeente ….naam gemeente…………overleg plaats over de start van de
uitvoering.
Stap 7 Uitvoering
De bewoners ontvangen een brief van …………de aannemer en de naam plus contactgegevens van
de uitvoerder van het project…………….. De uitvoerder spreekt met de bewoners af wat een
geschikte datum is om het afkoppelsysteem aan te brengen. Om de werkzaamheden zo efficiënt
mogelijk te plannen, houdt de aannemer als richtlijn de planning aan die hierboven is aangegeven
bij: ‘Wat is de planning van dit project?’.
Stap 8 Evaluatiebrief
De bewoners ontvangen van ………’de projectleider van de gemeente’………… een evaluatiebrief om
na te gaan of de werkzaamheden naar tevredenheid zijn uitgevoerd.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
52
Twents waternet
10.8.2
Uitnodigingsbrief bewonersbijeenkomst met bewonersgroep
Gebruikt in de co-creatie aanpak met bewonersgroep (zie naslagwerk ‘Praktische leerpunten voor
communicatieaanpak afkoppelen hemelwater’, pilot Almelo, Bornerbroek, Bolschermors)
Uitnodiging bewonersbijeenkomst …..Wijk Datum……
Voor alle inwoners van de buurt
De gemeente wil graag samenwerken aan droge voeten voor de ..wijknaam…….. U heeft
hierover recent kunnen lezen in het ……..blad en u heeft in ….maand…… een informatie
bezoek gehad van een wijkbewoner en op ..datum…is hierover een
informatiebijeenkomst geweest in …..locatie….
……Voornaam en achternaam van deelnemers in de bewonersgroep…….. hebben vrijwillig plaats
genomen in de bewonersgroep. Zij maken op …. datum…. samen met de gemeente ……..naam……..
een 1ste schetsontwerp van de openbare ruimte in uw buurt op basis van de reacties tijdens de huis
aan huis bezoeken. In dit schetsontwerp wordt naast het ontwerp van het nieuwe watersysteem
o.a. aandacht besteed aan …………het parkeren, bomen / struiken, de bestrating, de stoep,
drempels en verlichting……………... In het ontwerp wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de
wensen van u als bewoner.
Op ….dag , datum……….. organiseren wij daarom een bewonersbijeenkomst. Tijdens deze avond
krijgt u het 1ste schetsontwerp te zien en kunt u uw mening geven en input leveren voor eventuele
wijzigingen.
Daarnaast presenteren wij u ook diverse mogelijkheden om klimaat actieve maatregelen door te
voeren in uw eigen huis en tuin zoals diverse afkoppel mogelijkheden om regenwater op een goede
manier af te koppelen, zonne- energie en groene daken.
Denkt u ook mee over de inrichting van uw nieuwe straat? En bent u benieuwd welke klimaat
actieve maatregelen er voor u interessant zijn? Kom dan naar bewoners bijeenkomst.
Datum:
Tijden:
Locatie:
Aanmelden:
dag datum
van …..20.00 – 22.00…… uur
……………
Niet nodig
Heeft u vragen over deze bijeenkomst? Dan kunt u contact opnemen met één van de leden van de
bewonersgroep of mailen / bellen met ……naam contactpersoon gemeente, email adres
gemeente..........
Wij hopen u te ontmoeten op ……….dag, datum…….in………locatie…..
Hartelijke groet,
Gemeente …..naam gemeente…..
Bewonersgroep
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
53
Twents waternet
10.8.3
Uitnodigingsbrief inloopbijeenkomst schetsontwerp
Gebruikt in de co-creatie aanpak met bewonersgroep (zie naslagwerk ‘Praktische leerpunten voor
communicatieaanpak afkoppelen hemelwater’, pilot Almelo, Bornerbroek, Bolschermors)
Uitnodiging inloopbijeenkomst ….naam wijk en datum…..
Voor alle inwoners van de buurt ….naam wijk….
Zoals u via verschillende wegen vernomen hebt wil de gemeente graag samenwerken
aan droge voeten voor……naam wijk…….. Daarom is er vanaf ....maand.. jaar…….
samengewerkt door de bewonersgroep….van wijk….., de gemeente ..naam gemeente…..
……Tijdens de bewonersbijeenkomst ………eind maand ……in…… locatie……. is het 1ste
schetsontwerp aan u gepresenteerd en heeft u informatie gekregen over het afkoppelen
van regenwater. Uw reacties en opmerkingen op het 1ste schetsontwerp zijn aanleiding
geweest om het schetsontwerp bij te stellen. Tijdens de inloopbijeenkomst op
……datum…… kunt u het bijgestelde ontwerp zien. Na deze inloopbijeenkomst zal de
gemeente het ontwerp uitwerken en overgaan tot uitvoering. De planning is om
…maand……te starten met de uitvoering.
Programma inloopavond
Tijdens deze inloopavond kunt u in verschillende hoeken van de zaal informatie krijgen en vragen
stellen.
Schetsontwerp
U kunt afbeeldingen van het ontwerp van de openbare ruimte bekijken. De gemeente en de
bewonersgroep kunnen toelichting geven en uw vragen beantwoorden.
…..U krijgt een keuze formulier waarop u uw voorkeur kunt aangeven voor de kleurstelling van de
stenen. Ook kunt u aangeven of u een extra noodroute voor hulpdiensten wenst in uw wijk……..
Afkoppelen
U kunt informatie krijgen over de mogelijkheden tot afkoppelen op uw particuliere grond. Er is
beeldmateriaal aanwezig om meer zicht te krijgen op de mogelijkheden in uw tuin. Heeft u
specifieke vragen, dan kunt u deze stellen.
………….Werkzaamheden buitengebied
Waterschap Vechtstromen is gestart met de werkzaamheden in het buitengebied. Het waterschap
is aanwezig op deze avond om mogelijke vragen te beantwoorden……………….
Klimaat Actieve Maatregelen
Naast het afkoppelen van regenwater kunt u meerdere klimaat actieve maatregelen doorvoeren. U
kunt deze avond hierover informatie krijgen:
- zonnepanelen en energiebesparing ( waaronder led lampen en isoleren);
- ont-tegelen / vergroenen van uw tuin;
- extra bomen in de wijk;
- groene daken;
- interessante gemeentelijke en provinciale financiële regelingen.
Datum:
Tijden:
Locatie:
Aanmelden:
dag datum
van 19.00 – 21.00 uur (21.00 eindtijd)
………………….
Niet nodig
Heeft u vragen over deze bijeenkomst? Dan kunt u contact opnemen met één van de leden van de
bewonersgroep of mailen / bellen met …contactpersoon gemeente……..e-mail /tel no gemeente.
Wij hopen u te ontmoeten op …….dag …..datum……….locatie……..
Hartelijke groet,
Gemeente …naam gemeente..
Bewonersgroep
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
54
Twents waternet
10.8.4
Aankondigingsbrief huisbezoek
Gebruikt in de co-creatie aanpak met bewonersgroep (zie naslagwerk ‘Praktische leerpunten voor
communicatieaanpak afkoppelen hemelwater’, pilot Almelo, Bornerbroek, Bolschermors)
Van: Bewonersgroep
Verzonden: vrijdag 11 maart 2016 14:53
Aan: alle bewoners
Onderwerp: gesprek over afkoppelen hemelwater
Urgentie: Hoog
Beste bewoners ……..naam projectgebied…..,
Via deze mailing willen we jullie nader informeren over het toekomstbestendig renoveren van onze
buurt en een voorgenomen gesprek over de afkoppelmogelijkheden van hemelwater en drainage.
Meewerken aan het afkoppelen van hemelwater is belangrijk omdat dit bijdraagt aan het oplossen
van het waterprobleem in onze buurt. Zie ook: website met informatiefilm van Natuur en Milieu
Overijssel:
https://www.youtube.com/watch?v=EUI9tpbYKmw&feature=youtu.be
Op …LINK.. staat informatie over dwarsprofielen en kleurindeling voor de bestrating bekijken)….
In de bijlagen is te vinden:
·
Uitslag bewoners enquête inloopavond (lezen)
·
Stimulering van ontharding en vergroening (lezen)
·
Toelichting bij het afkoppelformulier (lezen)
·
Inventarisatieformulier afkoppelkeuzen (printen + invullen)
·
Afkoppelovereenkomst met de gemeente (lezen)
Een afkoppelovereenkomst tussen woningeigenaren en gemeente is nodig omdat:
1.
De wateroverlast in de buurt mede wordt veroorzaakt door afwatering op het riool van
daken en verhard oppervlak van woningen.
2.
De gemeente een hoop geld investeert om de wateroverlast in de buurt op te lossen en ook
bereid is om de kosten voor het afkoppelen op particulier terrein te betalen.
3.
De gemeente toestemming nodig heeft om op particulier terrein werkzaamheden uit te
voeren voor het afkoppelen van hemelwater en graag zekerheid wil hebben dat het afkoppelen niet
zomaar ongedaan wordt gemaakt.
Binnenkort zal er contact worden opgenomen voor een huisbezoek om een en ander vast te
leggen. Daarover volgt nader bericht met de mogelijkheid om geschikte momenten aan te geven.
Het afkoppelformulier kunt u alvast zelf invullen met eigen keuzen over de uitvoering van het
afkoppelen. Voor vragen over de bijlagen en hulp bij invullen van het afkoppelformulier kan contact
worden opgenomen met een lid van het buurtteam.
Ter informatie:
·
Voorbereiding: Vriendelijk verzoek om de meegestuurde documenten alvast door te lezen.
Dat scheelt erg veel tijd tijdens het gesprek daarover.
·
LED-lamp: voor ieder die hemelwater gaat afkoppelen is een LED-lamp beschikbaar. Betreft
enkel een lamp die je zelf in de houder kunt monteren. Informatie over fitting en wattage nodig.
·
Drainage: voor degene die drainage in het perceel heeft / of die het nog gaat aanleggen
bestaat de mogelijkheid dit te laten aansluiten op het nieuwe drainage systeem. De gemeente kan
de aannemer vragen om prijzen op te geven voor aanleg van drainage op particulier terrein en het
reinigen van particuliere drainage. Wilt u alvast nadenken of u daar gebruik van wilt maken?
·
Aansluitingen: Voor de voorbereiding en de uitvoering is het handig om de revisietekening
van de riool- en drainageaansluiting te hebben. Waar lopen die precies op uw perceel? Wellicht kun
u die al vast opzoeken.
·
Schets: Tijdens het gesprek wordt er samen met u een schets gemaakt waar op eigen
perceel de nieuwe hemelwaterafvoer komt te lopen. Wellicht kunt u alvast nadenken over hoe u
graag wilt dat de hemelwaterafvoer eruit gaat zien.
Al vast bedankt voor uw medewerking en tot binnenkort.
Voor- en achternamen van de mensen in de bewonersgroep
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
55
Twents waternet
10.8.5
Stimulering maatregelen vergroening & afkoppelen
Gebruikt in de co-creatie aanpak met bewonersgroep (zie naslagwerk ‘Praktische leerpunten voor
communicatieaanpak afkoppelen hemelwater’, pilot Almelo, Bornerbroek, Bolschermors)
Stimulering van extra maatregelen voor vergroening & afkoppelen
Bewoners participeren in project …..naam project……. door het hemelwater van hun daken naar
het hemelwaterriool af te voeren. Hierdoor wordt het risico van overstromingen van de straat veel
minder. Naast het oplossen van dit probleem, heeft de gemeente als opgave om wijken en dorpen
klimaatbestendiger te maken. Daarom wil zij dat bewoners ook andere maatregelen nemen zoals
het vergroenen van het woonerf, het verwijderen van verhard oppervlak zodat regenwater kan
infiltreren en het aanleggen van groene daken waardoor water vertraagd wegstroomt. Doordat in
uw wijk straks het grootste deel van het regenwater afgevoerd wordt via een speciaal riool en er
geen water meer van elders kan toestromen, ontstaat er ook weer ruimte om water vast te houden
in de tuin.
De volgende maatregelen “Tegels eruit, tuin er in” , “Meer groen” of “Groene daken” worden
gestimuleerd met een VVV tegoedbon:
verharding terras of oprijstroken voor de auto verwijderen (minimaal 10 m2)
extra hemelwater afkoppelen (bv achterkant huis of schuurtjes) en vervolgens
afwateren of infiltreren in de tuin bomen of struiken planten in de voortuin (minimaal 1 boom of struik)
een groen dak aanleggen (minimaal 20 m2). Hiervoor heeft de gemeente een
stimuleringsregeling met een vergoeding van …………….€ 15,15 per m2, zie
https://www.almelo.nl/subsidies-voor-groene-daken-0…….. container worden gedeponeerd.
Via de app ‘Huisje Boompje Beter’, vindt u voorbeelden van maatregelen voor in uw tuin
https://www.waternatuurlijk.nl/huisje-boompje-beter-app/
Voor deze actie worden 20 tegoedbonnen van €50 beschikbaar gesteld. Wie het eerst komt, wie
het eerst maalt.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
56
Twents waternet
10.9.1
Advertentie ontwerp ter inzage
Advertentietekst 4 december 2012
Wegafsluitingen
Vanwege werkzaamheden zijn of worden de volgende weggedeelten voor de vermelde periode voor
het verkeer afgesloten.
Rijssen

Spoorwegovergang Roelf Bosmastraat: t/m 31 december 2012 afgesloten voor alle verkeer.
Een wegafsluiting kan langer duren, als de werkzaamheden dat noodzakelijk maken
Reconstructieplan Markeloseweg en reconstructieplan Arend Baanstraat en omgeving
Vanaf 5 december tot en met 28 december 2012 ligt bij het loket Wonen en Ondernemen in het
gemeentehuis in Rijssen ter inzage het plan voor de reconstructie van de Markeloseweg en het
reconstructieplan voor de Arend Baanstraat en omgeving in Rijssen. Het gaat om de volgende
weggedeelten.
Reconstructieplan Markeloseweg
 Markeloseweg, tussen Tuinstraat en Kruisweg.
Reconstructieplan Arend Baanstraat en omgeving
 Arend Baanstraat, tussen Tuinstraat en Wijnand Zeeuwstraat.
 Elsenerstraat, tussen Hogepad en Tuinstraat.
 H.J. van Opstallstraat, tussen Arend Baanstraat en Markeloseweg.
 Polhoek, geheel.
 Tuinstraat, geheel.
De plannen bestaan uit herinrichting van de weg, aanleg parkeervakken, aanleg
groenvoorzieningen, vernieuwen riolering (gedeeltelijk) en aanleg infiltratiesystemen (geen
infiltratie bij Markeloseweg).
Gedurende de periode van terinzagelegging kunnen reacties op de plannen kenbaar worden
gemaakt aan burgemeester en wethouders.
10.9.2
Bericht ontwerp vastgesteld
De bewoners informeren, die een zienswijze hebben ingediend. Zij krijgen een reactienota
toegezonden. Na vaststelling, het definitieve ontwerp plaatsen op de gemeentelijke website.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
57
Twents waternet
10.10.1
Evaluatie brief
Gemeente …….Naam gemeente………..
Project
Evaluatie afkoppelproject hemelwater
Vragen:
Is de informatieverstrekking voorafgaand aan en tijdens de werkzaamheden
voldoende geweest?
Ja
Nee
Is het overleg over de mogelijkheden in uw situatie voldoende geweest?
Ja
Nee
Zijn er problemen met de afvoer van het hemelwater?
Ja
Nee
Is uw verharding in oude staat hersteld?
Ja
Nee
Heeft u overlast van het hemelwater op uw verharding?
Ja
Nee
Wilt u een gesprek met de heer …… over bovenstaande zaken?
Ja
Nee
Zijn de werkzaamheden naar wens uitgevoerd?
Ja
Nee
Zijn alle werkzaamheden in uw situatie afgerond ………….en komt u in aanmerking
voor de eenmalige vergoeding van ……….bedrag/ € 50,-……………?
Ja
Nee
(doorhalen wat niet van toepassing is)
Inwoner van de gemeente…….naam…………….:
Naam: ………………………………………………………………………………….…………….……..
Adres: …………………………………………………………………………………….……………..…..
Postcode en woonplaats:……………………………………………………...…………………………..
Telefoonnummer: …..………………………………………………………………………………………
Bankrekeningnummer: ………………………………………………………….………………………….
U kunt deze vragenlijst via de bijgevoegde antwoordenvelop retourneren.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
58
Twents waternet
10.11.1
Persbericht
Persbericht
Vriezenveen, 29 oktober 2008
Gemeente Twenterand blij met medewerking bewoners
Milieuvriendelijke waterafvoer Prinsenkamp en De Smidse
De Gemeente Twenterand gaat begin 2009 de straten Prinsenkamp en De Smidse in
Vroomshoop voorzien van nieuwe bestrating. Omdat bij deze werkzaamheden de wegen
worden opgebroken is het mogelijk om met relatief weinig kosten hier het regenwater
van de vuilwaterriolering af te halen. “Dit afkoppelen is van belang om de riolering van
Vroomshoop minder te belasten en het milieu te sparen door niet het schone regenwater
te vermengen met het vuile rioolwater, wat dan weer bij de rioolwaterzuivering moet
worden schoongemaakt”, aldus wethouder van Abbema.
De gemeente Twenterand legt een extra rioolbuis in de weg, waarin het regenwater kan worden
opgevangen. Via de gaten die in de wanden van deze zogenaamde infiltratiebuis zitten kan het
schone regenwater in de grond zakken. Bij hevige regenbuien kan het regenwater via deze buis
ook rechtstreeks naar de Linderbeek worden afgevoerd.
Het regenwater van de rijwegen, parkeerplaatsen en trottoirs wordt in deze buis opgevangen.
Om nog meer rendement te halen heeft de gemeente de bewoners in een brief gevraagd of zij mee
willen werken aan het afkoppelen van de regenpijpen aan de voorkant van hun woningen. De
achterzijde van de woningen worden in principe niet meegenomen.
Omdat in deze straat veel woningen staan van Vestion Wonen, is de woningcorporatie als eerste
geïnformeerd. Vestion Wonen heeft haar volle medewerking verleend aan het project.
Tot nu toe heeft op de brief ca. 60% van de mensen gereageerd en daarvan heeft 90%
aangegeven wel mee te willen werken aan het afkoppelen van een gedeelte van hun daken.
Ook heeft in verband met het afkoppelen een inloopavond plaats gevonden waarbij mensen kennis
konden nemen van de plannen en vragen konden stellen hierover.
Wethouder van Abbema is blij met de positieve houding van de bewoners. Medewerkers van de
gemeente Twenterand benaderen de komende weken de bewoners voor een persoonlijk gesprek
over medewerking en de uitvoering van de werkzaamheden in hun tuin of oprit.
Ook mensen die niet hebben gereageerd en mensen die niet mee willen of kunnen doen worden
benaderd.
De gemeente gaat de komende tijd voortvarend met het project aan de slag en heeft het volste
vertrouwen dat nog meer mensen mee gaan doen met het afkoppelproject in Prinsenkamp en De
Smidse.
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
/////////////////////////////////////////////////////
Noot voor de redactie: Voor meer informatie kunt u contact opnemen met …naam……,
………functie………, tel. XXXX – XXX XXX.
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
59
Twents waternet
Handboek Communicatieaanpak Afkoppelen Hemelwater. Succesvol communiceren met bewoners
60