Position paper van de Landelijke Vereniging voor Thuiszorg `De

Position paper van de Landelijke Vereniging voor Thuiszorg
‘De thuiszorg in de eerstelijnsgezondheidszorg: wat de thuiszorg
ambieert, biedt en vraagt. Uitdaging en kans op vernieuwing’
De eerstelijnsgezondheidszorg staat voor een enorme uitdaging: met beperkte middelen tegemoet
komen aan een explosief groeiende zorgvraag. Alle hens moet aan dek om het maximum te leveren
tegen zo laag mogelijke kosten. Alleen op die manier kan het gevaar van acute tekorten worden
gekeerd. De thuiszorg ziet deze uitdaging als een kans op vernieuwing: een ‘modernisering van de
eerstelijnsgezondheidszorg’ gebaseerd op heldere afspraken, efficiënte taakverdeling en regels die
niet frustreren, maar stimuleren.
In de ogen van de thuiszorg is eerstelijnszorg alle zorg die in de omgeving van de cliënt kan worden
aangeboden. Zorg, waarvoor iemand niet hoeft te worden opgenomen in een ziekenhuis, of
verpleeghuis, maar die in de wijk of bij de mensen thuis verleend wordt. Nadenken over een nieuwe
organisatie van de eerstelijnszorg dient dan ook niet beperkt te blijven tot een klein aantal aanbieders,
maar het geheel van zorg in de directe omgeving van de cliënt te omvatten.
Met deze modernisering staan de partners in de eerstelijnsgezondheidszorg voor de taak om hun
samenwerking aan te scherpen: ieders specifieke mogelijkheden moeten maximaal worden benut om
efficiënt en effectief te produceren. Alle reden voor de thuiszorg om duidelijk te maken wat haar
ambitie is, wat zij te bieden heeft en wat nodig is om haar potentieel volledig in te zetten voor een
gemoderniseerde, adequate eerstelijnsgezondheidszorg.
Wat de thuiszorg ambieert
Een centrale rol bij de vormgeving, organisatie en uitvoering van de eerstelijnsgezondheidszorg. Dit
op basis van wat de thuiszorg ‘in huis’ heeft:
ervaring, specifieke deskundigheid en infrastructuur.
Wat de thuiszorg biedt
Thuiszorg!
De thuiszorg stelt mensen met gezondheidsproblemen in staat om zo lang mogelijk zelfstandig te
wonen en ondersteunt ouders bij het grootbrengen van kinderen. De thuiszorg kiest voor een
specifieke aanpak. Deze is gericht op het herstel van het evenwicht tussen draaglast en draagkracht
van de zorgvrager en/of de mantelzorg. Met een aanbod van zorg en dienstverlening dat is afgestemd
op de vragen van deze tijd. De thuiszorg is overal en altijd beschikbaar voor alle leeftijdsgroepen. De
thuiszorg kan dit waarmaken, omdat zij in meerdere zorgketens een centrale rol vervult. De thuiszorg
is onderworpen aan helder omschreven kwaliteitseisen en kan bogen op een stevig
organisatienetwerk (lokaal, regionaal, landelijk). Tenslotte: de thuiszorg levert zorg en diensten aan
huis of dicht bij huis tegen voorspelbare, transparante kosten. Kosten die bovendien beperkt blijven
door volumevoordeel.
Een loyale partner om mee samen te werken
De thuiszorg wil meewerken aan de modernisering van de eerstelijnsgezondheidszorg. Heldere
afspraken maken en zich daaraan houden. Geen spel spelen, maar met alle betrokken partijen
samenwerken: op basis van wederzijds begrip en waardering van eigen identiteit, functie en
mogelijkheden.
Ondersteuning huisartspraktijk
Zonder huisartsengeneeskunde geen eerstelijnsgezondheidszorg. Het structurele tekort aan
huisartsen dwingt onderscheid te maken tussen taken die de kern raken en taken die ook door
anderen kunnen worden uitgevoerd. Wat het laatste betreft ziet de thuiszorg mogelijkheden om de
huisarts werk uit handen te nemen. Concreet kan gedacht worden aan: EHBO-taken en medischtechnische handelingen, huisbezoek, voorlichting en begeleiding van cliënten en hun familieleden.
Wijkverpleegkundigen kunnen de belasting van huisartsen bovendien verlichten door een gedeelte
van de poortwachterfunctie te vervullen. Zij hebben een brede kijk op gezondheidsproblemen, zijn
ervaren in zorgcoördinatie en beschikken over een uitgebreid netwerk van zorg en hulpverleners.
Organisatorische ondersteuning eerstelijnszorg
De eerstelijnsgezondheidszorg zal zich moeten ontwikkelen van een academisch begrip tot een
netwerkorganisatie van waaruit zorg en dienstverlening worden verzekerd en gecoördineerd. De
thuiszorg biedt haar wijd vertakte organisatie aan: compleet met kantoorruimte, informatiesystemen
en alle aanwezige kennis van en ervaring met het faciliteren van zorgverlening. Hierbij kan ondermeer
gedacht worden aan activiteiten als zorginkoop, salarisadministratie en facturering.
Inspanning om kritiek weg te nemen
De thuiszorg oogst niet alleen waardering, maar ook kritiek. Beeldvorming vindt mede plaats door
incidenten, die niet representatief hoeven te zijn voor de werkelijkheid. Dit neemt niet weg dat de
thuiszorg kritiek op haar functioneren serieus neemt. Vandaar de garantie dat de thuiszorg al het
nodige doet om de flexibiliteit, klantgerichtheid en toegankelijkheid op peil te houden en waar nodig te
verbeteren.
Wat de thuiszorg vraagt
Duidelijkheid, consistentie en continuïteit
De thuiszorg wil zich inzetten op basis van heldere afspraken en duidelijke overeenkomsten met
andere zorgaanbieders, zorgkantoren, zorgverzekeraars en gemeenten. Dit alles binnen het kader
van een consistent beleid met betrekking tot de modernisering van de eerstelijnsgezondheidszorg.
Dat houdt in dat gemaakte keuzes met elkaar overeenstemmen en daadwerkelijk worden
geïmplementeerd. En dat de modernisering van de eerstelijnsgezondheidszorg geen speelbal wordt
van de politiek.
Afschaffen eigen bijdrageregeling
Steeds meer patiënten komen in aanmerking voor thuisbehandeling. Het voordeel hiervan is dat
ziekenhuisopname wordt voorkomen of bekort en dat het dagritme minder verstoord raakt.
Onafhankelijk onderzoek door TNO heeft aangetoond dat op deze wijze miljoenen euro’s per jaar
kunnen worden bezuinigd. Echter, voor het verrichten van medisch-technische handelingen door de
thuiszorg moet een eigen bijdrage worden betaald. De thuiszorg lijkt daardoor duurder en wordt
bovendien met de bijbehorende bureaucratie geassocieerd. Deze ongelijke financiering leidt niet
alleen tot onnodige kostenverhoging, maar heeft bovendien tot gevolg dat mogelijkheden van
spontane samenwerking en taakverdeling worden geblokkeerd.
Eigen bevoegdheden verpleegkundigen
Verpleegkundigen hebben ‘een zekere bevoegdheid’ om bepaalde medisch- technische handelingen
te verrichten. Maar de manier waarop dit is geregeld staat soms op gespannen voet met de praktijk
en betekent een extra belasting van de huisarts. In het perspectief van een gemoderniseerde
eerstelijnsgezondheidszorg vraagt de thuiszorg om legalisering van de eigen functionele bevoegdheid
van verpleegkundigen: protocollair, dan wel door de instelling of arts geautoriseerd. Een dergelijke
aanpassing verlicht de taak van de huisarts aanmerkelijk en bespaart kosten. Het spreekt vanzelf dat
de kwaliteit van de beroepsuitoefening wordt bewaakt en dat opleiding en scholing gelijke tred
houden met hetgeen van ‘moderne verpleegkundigen’ wordt gevraagd.
Afschaffing verzelfstandigde indicatiestelling
Het systeem van indicatiestelling via RIO’s werkt niet. De doelstelling van onafhankelijkheid,
objectiviteit en een geïntegreerde aanpak wordt niet gehaald. Wat overblijft is een extra instantie die
de zorgverlening vertraagt
en belemmert. Verzelfstandigde indicatiestelling heeft tot doel om te voorkomen dat aanbieders van
zorg in alle vrijheid hun eigen aanbod kunnen bepalen en beslissingen nemen die niet de cliënt, maar
de eigen organisatie dienen. Voor een deugdelijke kwaliteitscontrole op de indicatiestelling is
verzelfstandiging niet nodig. Het kan effectiever en goedkoper via extern toezicht op basis van
heldere criteria waarbij wordt uitgegaan van professionele standaarden.
Eenduidige financiering
Modernisering van de eerstelijnsgezondheidszorg vraagt om een financieringssysteem dat
samenwerking en een efficiënte taakverdeling of herschikking stimuleert. Dat betekent dat de huidige
schotten tussen AWBZ en Ziekenfondswet dienen te verdwijnen. Hetzelfde geldt voor de in het
systeem gebakken perverse prikkels die samenwerking bemoeilijken en de keuze voor relatief dure
oplossingen in de hand werken.
Ruimte voor innovatie
Het is een waarheid die breed maatschappelijk begint door te dringen: innovatie vormt de basis voor
vooruitgang. Vernieuwing heeft te maken met de mentaliteit en vindingrijkheid van mensen.
Structurele aandacht voor innovatie kan evenwel niet zonder structurele financiering. Dat geldt in het
bijzonder voor de eerstelijnsgezondheidszorg waar mensen en middelen al te gemakkelijk worden
geabsorbeerd door de dagelijkse zorgvraag.
De thuiszorg wil zorg verlenen, maar zich ook bezighouden met de vraag hoe haar aanbod past in de
tijdsgeest en hoe zorg en dienstverlening anders, beter, efficiënter kunnen. Dat vraagt om een aparte
financiering.
Zakelijke afspraken
De thuiszorg biedt aan om haar mensen, deskundigheid en infrastructuur in te zetten voor de
modernisering en versterking van de eerstelijnsgezondheidszorg. Het spreekt vanzelf dat daar kosten
mee gemoeid zijn. Uitgangspunt is dat deze kosten gunstig opwegen tegen de kosten die gemaakt
moeten worden om hetzelfde effect op andere wijze te bereiken. De thuiszorg pleit daarbij voor
zakelijke afspraken op basis van offertes die niet alleen de te leveren prestatie, maar ook de kosten
en de baten weergeven.