geheel
advertisement
1. Denken en doen a. Hoofdstukintro Zonder dat je het in de gaten hebt, wordt wat jij denkt en doet beïnvloed door je familie en vrienden, door televisie, door wat je hebt meegemaakt, door angst en zelfs (of misschien wel juist) door wat je niet weet. Klinkt dit nog wat wazig? Aan het eind van dit eerste hoofdstuk snap je hoe het zit! b. Klopt dit wel? Klik op de volgende foto's. Deze foto's passen bij het beeld dat veel buitenlanders hebben over Nederland en Nederlanders. Klopt dat beeld met de werkelijkheid? Waarom wel/niet? Voorbeeld 1: Stel je hebt hulp nodig bij wat kleine klusjes. Wie vraag je voor wat? a b c a Voor het in elkaar zetten van mijn nieuwe kast vraag ik... b c a Voor hulp bij het koken vraag ik... b c a Voor hulp bij het maken van mijn wiskunde vraag ik... b c Voorbeeld 2: Sven is 15 jaar en woont in Zweden. Hoe denk je dat hij eruit ziet? Zoek een foto die het beste bij jouw beeld van Sven past. Zet de foto hieronder. Mag uit de foto's hierboven die jongen met bril je helpen met wiskunde, terwijl die stoere kale meneer je nieuwe kast in elkaar zet? en heeft Sven op jouw foto een jongen met blond haar en blauwe ogen? Ja Nee Veel van je antwoorden hebben waarschijnlijk te maken met denken in stereotypen. Een stereotype is een overdreven beeld van een groep mensen. Een beeld dat vaak niet klopt met de werkelijkheid. Zonder dat je het zelf in de gaten hebt, denk je dat die jongen met de bril je het beste met je wiskunde kan helpen. Maar dat hoeft natuurlijk helemaal niet zo te zijn. Want zeg nou zelf, niet alle jongens met een bril zijn goed in wiskunde. Niet alle dames kunnen goed koken. En niet alle Zweedse jongens hebben blond haar en blauwe ogen. Zo'n verkeerd beeld kan ook over een bevolking van een land bestaan. Van de 16 miljoen inwoners lopen er misschien maar 5000 Nederlanders op klompen. En toch komen altijd die klompen tevoorschijn als buitenlanders het over Nederlandsers hebben. c. Stereotypen Nog meer stereotypen. Bekijk dit reclamefilmpje. Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Welke stereotype denkbeelden over vrouwen en mannen zie je in dit filmpje? vrouwen houden van grote kasten mannen drinken bier vrouwen zijn gek op schoenen & bier mannen hebben een schoenentic Er bestaan nog veel meer stereotype beelden over mannen en vrouwen. Noem er zelf nog twee. Eén over mannen. En eentje over vrouwen. Mannen... Vrouwen... Je hebt nu een aantal stereotypen voorbij zien komen. Ken je er zelf ook nog een paar? Kies één stereotype en geef aan waarom dit een overdreven beeld is dat niet klopt met de werkelijkheid. Stereotype: Klopt niet, omdat... d. Een negatief beeld Welk stereotype beeld bestaat er over belgen? Als het overdreven beeld over een groep mensen negatief wordt, noem je het niet langer een stereotype maar een vooroordeel. Een vooroordeel is een (meestal) negatieve mening over iemand of over een groep mensen. Bijvoorbeeld: Mensen in een rolstoel zijn zielig. Die mening is niet op kennis gebasseerd. Dat betekent dat degene met het vooroordeel niet erg veel gehandicapten kent! Welk vooroordeel zie je terug in dit filmpje? Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken http://www.youtube.com/embed/Q7G-oMuAUE8 Vooroordeel: In reclames worden vooroordelen wel vaker op een grappige manier gebruikt. Hier nog een voorbeeld. Welke twee (!) vooroordelen komen voor in dit filmpje? 1. 2. Hieronder nog een reclamefimpje. Deze reclamemakers hebben gebruikgemaakt van het vooroordeel 'Mannen kunnen geen twee dingen tegelijk doen'. Ook in grappen van cabaretiers hoor je regelmatig vooroordelen. Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Over welk vooroordeel wordt hier een grap gemaakt? joden zijn erg dom joden raken altijd de weg kwijt joden zijn gierig & op geld belust joden lopen altijd weg Wat vind je ervan dat reclamemakers en cabaratiers vooroordelen gebruiken? Kan dat? Of is het een belediging voor de mensen waar het vooroordeel over gaat? e. Vooroordelen Tot nu toe heb je gezien hoe vooroordelen op een grappige manier gebruikt worden. Dit is vaak onschuldig. De makers hebben geen kwade bedoelingen. Ze denken niet echt dat Belgen dom zijn of dat vrouwen niet kunnen rijden. Het wordt wat anders als vooroordelen op een serieuze manier worden gebruikt. Dan is er sprake van een belediging. Mensen waar het vooroordeel over gaat voelen zich gekwetst. Hieronder staan verschillende uitspraken over vooroordelen. Geef aan of je het er mee eens bent of niet. Eens 1. Iedereen heeft vooroordelen. 2. Iedereen mag denken wat hij wil. Vooroordelen zijn onschuldig. Oneens Eens Oneens 3. Kinderen worden zonder vooroordelen geboren. Vooroordelen zijn aangeleerd. Eens Oneens 4. Vooroordelen zijn nooit onschuldig. Vooroordelen zijn kwetsend. Eens Oneens 5. Vooroordelen kunnen afgeleerd worden. Eens Oneens Kies één uitspraak (noteer het nummer) en geef aan waarom je het er mee eens bent of niet. f. Achterstellen Nog een stap verder dan het hebben van een vooroordeel is handelen naar een vooroordeel. Je noemt dat discriminatie. Een verschil tussen mensen wordt gebruikt om iemand achter te stellen. Een vooroordeel kan leiden tot discriminatie. Zo kan een uitsmijter bij een discotheek het vooroordeel hebben dat Marokkaanse jongeren crimineel zijn. Als hij daarom een Marokkaanse jongen niet binnenlaat, discrimineert hij. (1) Of een directrice van een kinderdagverblijf vindt dat jongens niet goed voor kinderen kunnen zorgen (vooroordeel). Als zij daarom een jongen niet aanneemt voor een baan op het dagverblijf, is er ook hier sprake van discriminatie. (2) Bedenk zelf nog een voorbeeld. Vooroordeel: Discriminatie: Bekijk dit filmpje over discriminatie. Bron: SchoolTV Er zijn verschillende vormen van discriminatie. Hoe heet discriminatie tussen mannen en vrouwen? Bovenaan staan twee voorbeelden. Welk voorbeeld gaat over discriminatie tussen mannen en vrouwen? voorbeeld 1 voorbeeld 2 Hoe noem je discrimatie vanwege iemands huidskleur of ras? In welk voorbeeld zie je dat terug? voorbeeld 1 voorbeeld 2 Bekijk dit filmpje. Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Is hier sprake van rascisme of seksisme? racisme seksisme Behalve discriminatie tussen mannen en vrouwen en vanwege iemands ras, bestaan er nog meer vormen van discriminatie. Noem er nog vijf. Klik hier en lees er meer over. Discriminatie wegens... 1. geslacht 2. ras 3. 4. 5. 6. 7. g. Discriminatie Discriminatie is volgens de wet verboden. Dat staat in artikel 1 van de Nederlandse grondwet. In die wet staat dat iedereen in gelijke gevallen gelijk behandeld moet worden. Mensen anders behandelen vanwege kenmerken die er niet toe doen, is niet toegestaan. In de wet zijn twaalf vormen van discriminatie vastgelegd. Jij hebt er net over gelezen en er een aantal van genoemd. Welke vormen zie je terug in dit filmpje? Discriminatie wegens... Wat kunnen mensen doen als ze, op één van die twaalf punten, gediscrimineerd worden? Kijk ook op de website van discriminatie.nl Waarom is het belangrijk dat mensen het er niet bij laten zitten als ze gediscrimineerd worden? h. Tegenstellingen tussen groepen Vooroordelen laten een negatief beeld zien van een groep mensen. Bij discriminatie wordt er naar dit beeld gehandeld. Iemand wordt achtergesteld. Op basis van onterechte kenmerken. Of door het negatief uitvergroten van bepaalde kenmerken. Je spreekt over discriminatie als een persoon achtergesteld wordt door een ander persoon. Het kan ook voorkomen dat een hele groep achtergesteld wordt. Door een andere groep. Tegenstellingen die tussen groepen bestaan worden gezien als iets negatiefs. Verschillen tussen groepen worden worden groter. Groepen komen tegenover elkaar te staan. Dat kan bij allerlei soorten groepen gebeuren. - Niet-moslims tegenover moslims - Jongeren uit een stad tegenover jongeren van het platteland - Feyenoord-supporters tegenover Ajaxieden - Hetero's tegenover homo's - Jongeren tegenover ouderen - Rijk tegenover arm - Turken tegenover Marokkanen Kun je zelf nog een voorbeeld noemen? Het is vaak niet goed als tegenstellingen tussen groepen steeds meer worden uitvergroot. Er kunnen twee dingen gebeuren. 1. De groepen gaan elkaar vermijden. Ze willen niets met elkaar te maken hebben. 2. De groepen gaan elkaar bestrijden. Ze gaan de confrontatie aan, wat vaak leidt tot een conflict. Hier volgen twee voorbeelden. Voorbeeld 1: Bekijk een stukje uit Puberruil XL - bekijk het hier hier, vanaf minuut 2 t/m 4 wanneer Jade bij haar gastgezin aankomt. De vader van het gezin waarin Jade terechtkomt is Feyenoordfan. Hij wil niks met Ajax te maken hebben. Waar merk je dat aan? Noem twee dingen. Voorbeeld 2: Welke groepen raken hier met elkaar in conflict? Het hele proces van stereotypen en vooroordelen naar het aanscherpen van tegenstellingen tussen groepen waardoor groepen elkaar vermijden of het conflict aangaan, noem je polarisatie. i. Polarisatie Je hebt gezien wat de begrippen stereotype, vooroordeel, discriminatie en polarisarie inhouden. Deze begrippen kunnen elkaar opvolgen. Een stereotype wordt een vooroordeel. En een vooroordeel leidt tot dicriminatie. Of tot polarisatie. Het verschil tussen discriminatie en polarisatie is dat discriminatie over individuele personen gaat en polarisatie over groepen. Bij polarisatie komen groepen mensen tegenover elkaar te staan. De verschillen die er zijn, worden als negatief gezien. De ene groep wil niets met de andere groep te maken hebben. Of de groepen zoeken elkaar juist op en komen met elkaar in conflict. Ze maken ruzie of vechten. Dus: Een stereotype wordt een vooroordeel. Een vooroordeel zorgt voor discriminatie of polarisatie. Discriminatie gaat over personen. Bij polarisatie staan er groepen tegenover elkaar. (Bron: Zebra Muurkrant 1998, Tonio van Vugt) In de volgende hoofdstukken zul je zien dat het hele proces van polarisatie regelmatig voorkomt in onze maatschappij. Misschien wel vaker dan je denkt. Je vormt er een beeld over. En je gaat er over in discussie met je klasgenoten. Maar voor je verder gaat, mis je nog één belangrijke stap: de allereerste stap. Want hoe komt het dat mensen in stereotypen denken, vooroordelen verspreiden, discrimineren en groepen met elkaar in conflict komen? Daar kunnen verschillende redenen voor zijn. We zetten ze onder elkaar. 1. Opvoeding en omgeving (inclusief de media) Mensen hebben vaak dezelfde denkbeelden als familieleden en vrienden. Kinderen nemen veel van hun ouders over. Denk maar aan het filmpje bij 1e over de vader die Feyenoordfan is. Zijn dochter hoopt dat ze niet in Amsterdam terechtkomt. Jongeren delen vaak hun opvattingen met vrienden. Bij omgeving horen ook de media als kranten, televisie en internet. Daar kunnen vooroordelen verspreid worden. Mensen nemen die negatieve denkbeelden over. Hoe meer mensen in je omgeving iets denken, hoe meer het lijkt te kloppen. 2. Gebrek aan kennis en aan contact Het gekke is dat mensen vaak een (negatief) beeld hebben van mensen die ze nog nooit ontmoet hebben. Eigenlijk weten ze ook heel weinig over de mensen waar ze een oordeel over hebben. Bij dit tweede punt past het spreekwoord 'Onbekend maakt onbemind'. Wat je niet kent, vind je vaak niet goed of leuk. 3. Een negatieve ervaring Eén vervelende ervaring met bijvoorbeeld een man, een Turks meisje of een homo kan er voor zorgen dat iemand denkt dat alle mannen, Turkse meisjes of homo's zo zijn. Hij/zij vormt zo een negatief beeld over de hele groep. 4. Angst Dit laatste punt hangt eigenlijk samen met de andere punten. Door een verkeerd beeld dat ontstaan is door punt 1, 2 of 3 kan iemand bang worden voor een groep mensen. Bekijk beide filmpjes. In beide filmpjes zie je een vooroordeel. Filmpje 1: Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Wat is de reden voor dit vooroordeel? opvoeding en omgeving gebrek aan kennis en aan contact een negatieve ervaring angst Filmpje 2: Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Wat is de reden voor het vooroordeel? opvoeding en omgeving gebrek aan kennis en aan contact een negatieve ervaring angst Wanneer zou er anders over het vooroordeel gedacht worden? 2. Jij en polarisatie a. Hoofdstukintro Wat heb jij met polarisatie te maken? Hoe denk je over anderen? Hoe behandel je andere mensen? En hoe word je zelf behandeld? Met deze vragen ga je aan de slag in hoofdstuk 2. b. Wat denk jij? In het vorige hoofdstuk heb je meer geleerd over: stereotypen vooroordelen discriminatie tegenstellingen tussen groepen. Aan deze begrippen zitten twee kanten. Jij kan een vooroordeel hebben over een groep mensen. Maar je kunt ook tot de groep behoren over wie een vooroordeel bestaat. Misschien heb je weleens iemand achtergesteld of ben je zelf een keer gediscrimineerd. Als persoon of als groep. Laten we beginnen bij de stereotypen en vooroordelen. Hoe zit dat bij jou? Hoe denk je over anderen? Veel mensen denken van zichzelf dat ze geen vooroordelen hebben. Dat dacht jij misschien ook wel voordat je met deze les begon. In het vorige hoofdstuk heb je echter gezien dat bijna iedereen wel vooroordelen heeft. Dat geldt ook voor jou. Wat vind jij een grappig vooroordeel? (ook al klopt het niet met de werkelijkheid) Welke vooroordelen gebruik jij? (en vind je dus een (beetje) waar) Wat vind je van deze tekst van de opa van Loesje? grappig helemaal waar vreemd niet zo leuk ik begrijp hem niet supergoed anders, namelijk... Weet je nog? Een stapje verder dan het hebben van een vooroordeel is het handelen naar een vooroordeel. Dus niet alleen negatief denken, maar ook negatief doen. Als je dat als persoon doet, heet het discrimineren. Je stelt iemand achter of je sluit iemand uit. Heb jij dat wel eens gedaan? Soms ben je je er misschien niet eens zo van bewust. Maar je dikke klasgenoot niet kiezen bij de gym, omdat je denkt dat dikke mensen niet sportief zijn is ook een vorm van discriminatie. Net als niet bij je buurvrouw in de auto stappen omdat je vindt dat vrouwen niet goed kunnen autorijden. Je noemt dit 'achterstellen'. Heb jij wel eens iemand achtergesteld? ja nee misschien Geef een voorbeeld Iemand uitsluiten doe je niet altijd in je eentje. Het gebeurt ook als je met een groep bent. Bij welke groep hoor jij? Vul je paspoort in: leeftijd: geslacht: jongen meisje Nederlands Marokkaans afkomst: Surinaams Turks Antiliaans Anders, namelijk geloof: opleiding: woonplaats: dorp stad ik val op... jongens meisjes hobby's: ik ben fan van... gezondheid: goed niet zo goed, ik ben/ ik heb... In je paspoort staan je persoonlijke gegevens. Mensen die samen een groep vormen, delen vaak één of meer van die persoonlijke gegevens. Bijvoorbeeld hun leeftijd en hun geloof. Of hun leeftijd en woonplaats. Of ze hebben allemaal dezelfde hobby. Hoe zit dat bij jou? Ik hoor niet bij een groep. Ik hoor een beetje bij een groep. Ik hoor bij een hele hechte groep. Ik ben bij meerdere groepen. Ik wil niet bij een groep horen. Ik ga met allemaal verschillende mensen om. Anders, namelijk... Hoor je bij een groep(en)? Welke groep(en)? Wat zijn jullie gemeenschappelijke punten? Een groep kan vinden dat iemand die anders is er niet bij past en dus niet mee kan doen. Ook kan een groep tegenover een andere groep komen te staan. Dat heb je gezien in hoofdstuk 1. Herken je deze punten bij jouw groep? ja nee een beetje ik heb geen groep Je hebt ook geleerd dat grote tegenstelling tussen groepen mensen niet goed zijn. Groepen gaan elkaar vermijden of zoeken elkaar juist op om de confrontatie aan te gaan. Geldt dat ook voor jouw groep? ja nee een beetje ik heb geen groep Licht je antwoord toe Tot slot nog wat info over groepsgedrag... Misschien weet je het al, maar je moet altijd bedenken dat je je in een groep anders gedraagt dan wanneer je alleen bent. Je maakt andere keuzes in een groep. Dat heeft te maken met groepsgedrag. In een groep heb je leiders en volgers. Wees je daar altijd van bewust. Weet ook dat er altijd een keuzemoment is waarop jij kunt beslissen of je wel of niet meedoet met de groep. c. Wat overkomt jou? Bekijk de vooroordelen. Welke gaat over jou? (Ook al ben je het er niet meer eens.) Leg uit waarom het een vooroordeel is. Bekijk dit filmpje. Dit filmpje zit vol vooroordelen over jou. Er is aan ouderen gevraagd wat ze van jongeren vinden. Welke vooroordelen over jongeren komen in dit filmpje aan de orde? Noem er vier. 1. 2. 3. 4. Wat vind je ervan dat dit over jou gezegd wordt? Aan het einde van het fimpje wordt gevraagd: Maar wie ben je écht? Wat is jouw weerwoord? Jongeren worden opgeroepen met een fimpje te reageren op de vooroordelen. De filmpjes staan op You Tube (je vindt ze via 'weerwoord'). Bekijk er een aantal en upload hier het filmpje dat jij het beste vindt. Een vooroordeel is een mening over iemand of over een groep mensen die niet op feiten gebasseerd is en een negatief beeld schetst. Het is geen prettig gevoel als er een vooroordeel over jou bestaat omdat je toevallig jong, blond, gehandicapt of moslim bent. Een vooroordeel is meestal negatief en niet waar. Nog vervelender wordt het als mensen je anders gaan behandelen of achterstellen omdat ze een negatief beeld van je hebben. Ben jij weleens gediscrimineerd? nee ja, namelijk... Discriminatie geeft je het gevoel dat je niet jezelf mag zijn. Je wordt niet geaccepteerd zoals je bent. Maar je eigen ik verstoppen om geaccepteerd te worden is niet de oplossing. De omgeving moet veranderen, niet jij! Bekijk dit filmpje. Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Een eerste stap om te zorgen discriminatie stopt en de omgeving verandert, is melding doen van discriminatie. Ben je het daarmee eens? Ja, discriminatie moet altijd gemeld worden. Ja, maar ik vraag me af of er iets met de melding wordt gedaan. Nee, mensen die discrimineren merken niets van zo'n melding. nee, er wordt niets met een melding gedaan. Anders, namelijk... Wat gebeurt er met een melding? Je leest er over op discriminatie.nl. Je weet dat ook groepen achtergesteld kunnen worden. Door andere groepen. Een hele groep deelt hetzelfde vooroordeel. Verschillen tussen groepen worden groter en als negatief ervaren. Groepen keren zich tegen elkaar. Het kan ook voorkomen dat een groep een andere groep ergens de schuld van geeft. Of dat ze een activiteit van een andere groep willen stoppen. Op zo'n moment komt het tot een confrontatie tussen twee groepen die tegenover elkaar staan. Zoiets loopt uit de hand. Er is sprake van geweld. In dit filmpje zie je hoe erg het kan zijn. Welke groep wordt aangevallen? Bij 2b heb je aangegeven of je ook bij een groep hoort. Heb je wel eens meegemaakt dat je als groep werd aangevallen? nee ja, namelijk... In het volgende hoofdstuk zie je meer voorbeelden van polarisatie. Je maakt onder andere kennis met Roderick (gehandicapt), Jeroen (homo), Jamila (moslim) en Amran (joods). Zij vertellen hun verhaal. 3. Ik ben... a. Hoofdstukintro In dit hoofdstuk maak je kennis met jongeren die te maken hebben met vooroordelen, discriminatie en polarisatie. Hoe is dat om gediscrimineerd te worden? Hoe reageer je op vooroordelen? En wat je moet je doen als je te maken krijgt met polarisatie? b. Joost, Rayli, Esther Er zijn veel groepen die achtergesteld worden. Dit is Joost. Dit is Rayli. Hij woont op het platteland. Hij is Antilliaans. Boeren zijn dom. Dit is Esther. Zij zit in een rolstoel. Antillianen zijn altijd te laat. Gehandicapten zijn zielig. Dit zijn Joost, Rayli en Esther. Jongeren zoals jij. In hun dagelijks leven hebben ze regelmatig te maken met vooroordelen. Dat is lastig en rot.Nog vervelender is het dat het niet altijd stopt bij vooroordelen. Discriminatie en zelfs polarisatie zijn het gevolg. Wat betekent dat voor ze? Hoe gaan ze daar mee om? Vier andere jongeren vertellen in dit hoofdstuk hun verhaal. Want achter de woorden 'Ik ben...' kan iedere naam staan. Ook die van jou! c. gehandicapt Roderick Prins heeft het syndroom van Down. Hij schreef daar zelf een gedicht over. Over mensen met het syndroom van Down bestaan veel voordelen. Mensen met Down... - heten mongolen - zijn lelijk - zijn zielig - kunnen niets - gedragen zich vreemd. Door deze vooroordelen worden mensen met Down zoals Roderick gepest, gekwetst of gediscrimineerd. Zoals bijvoorbeeld door een t-shirt waarop staat 'Verrekte Mongol!'. Wat vind jij van het t-shirt? grappig lelijk mooi kwetsend anders, namelijk... Vooroordelen ontstaan vaak door gebrek aan kennis. Weet jij waar de term 'mongolen' vandaan komt? nee ja Even een stukje info... Het woord mongool is vroeger ontstaan toen men dacht dat mensen met Down bij het 'mindere' Aziatische ras hoorde. Die werden toen nog met de verzamelnaam 'Mongolen' aangeduid. Verder is in de loop der tijd het woord 'mongool' in Nederland een scheldwoord geworden. Deze term past dus niet bij mensen die een chromosoomafwijking hebben. Vandaar dat de woorden 'Syndroom van Down' of 'Downsyndroom' beter passen. 'Down' is de naam van de Engelse arts die in 1866 het syndroom voor het eerst beschreef. Is er wat veranderd in je mening over het woord 'mongool' nu je er meer over weet? Licht je antwoord toe. Over mensen met het Downsyndroom wordt ook gezegd dat ze niets kunnen. Dat ze niet goed kunnen praten, niet kunnen lezen, niet naar een gewone school kunnen, enzovoort. Is dat ook echt zo? Nog een stukje info Kinderen met Downsyndroom ontwikkelen zich trager dan andere kinderen, zowel lichamelijk als verstandelijk. Er is echter een grote variatie in wat ze kunnen bereiken. Niet alleen hun aanleg, maar vooral ook de mogelijkheden die hen geboden worden in hun omgeving spelen daarbij een belangrijke rol. Vrijwel alle mensen met het syndroom van Down hebben middelmatige tot ernstige leerproblemen. Sommigen kunnen leren lezen, zelfstandig gaan wonen en zelf het huishouden en de boodschappen doen maar de meeste mensen met het syndroom van Down zullen nooit volledig zelfredzaam worden. De hulp die ze nodig hebben, verschilt per persoon. Wat is nu je idee over het vooroordeel 'Mensen met Downsyndroom kunnen niets'? Roderick Prins is een jongen met het Downsyndroom die veel kan. Zoals je hebt gezien, schrijft hij gedichten. Toch heeft hij te maken met de negatieve vooroordelen die er bestaan over zijn handicap. Dat geldt ook voor Nanda. Zij maakte er een filmpje over. Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Tegen welk vooroordeel loopt Nanda aan? Nanda zegt: 'Die scheldwoorden, dat ben ik niet. Ik ben ook een mens. Ik ben Nanda.' Daarmee raakt ze de kern van de problemen die ontstaan door vooroordelen en discriminatie. Er wordt gekeken en gehandeld naar een negatief beeld dat over een groep mensen bestaat. Er wordt niet gekeken naar de persoon zelf. Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken d. homo Maak kennis met Jeroen. Hij is homo. Er bestaan veel vooroordelen over homo's. Noem er drie. 1. 2. 3. Jeroen vertelt dat hij op straat liever niet laat zien dat hij op jongens valt. Hij is bang voor de reacties van andere mensen. Sommige mensen schelden homo's uit of discrimineren homo's. In dit filmpje vertellen jongeren die homo of lesbisch zijn erover. Je hebt gezien dat deze jongens en meisjes te maken kunnen krijgen met geweld, schelden, kijken/staren, vermijding en een onveilig gevoel op straat. Deze negatieve houding tegenover homo's wordt homohaat of homofobie genoemd. Wat zijn volgens de jongeren uit de film de redenen waarom sommige mensen zo doen? 1. 2. 3. 4. Ook het geloof wordt genoemd als reden. Klik hier en lees er mee over. Welke geloven wijzen homoseksualiteit af? (Dat betekent overigens niet dat alle gelovigen er zo over denken.) 1. 2. 3. In het filmpje over homofobie werd het al even genoemd: geweld tegen homo's en lesbiennes. Geweld gaat verder dan het hebben van voorooordelen. Zoals je weet is dit wat er met polarisatie bedoeld wordt. Mensen van de ene groep vallen mensen van een andere groep aan. Helaas is er in in de krant of op televisie regelmatig een bericht over 'Geweld tegen homo's'. Ga op zoek naar een filmpje hierover (bijvoorbeeld op een nieuwssite of op YouTube) en upload hem hieronder. Welke groep is in jouw voorbeeld geweldadig tegen homo's? Wat vind je ervan dat iemand wordt aangevallen omdat hij homo is? Geweld tegen homo's en lesbiennes betekent dat iemand wordt aangevallen vanwege zijn of haar (seksuele) voorkeur. Als je er goed over nadenkt is het heel vreemd dat mensen worden aanvallen vanwege een voorkeur. Deze krantenkoppen over ander soort voorkeuren laten dat zien. Geweld tegen fans van Jan Smit neemt toe. Mensen met kaas op de boterham mishandeld. Boekenliefhebbers 's avonds niet meer veilig over straat. Bedenk zelf nog twee rare krantenkoppen 1. 2. Eric vertelt op zijn vlog wat de een oplossing zou kunnen zijn voor de vooroordelen, de discriminatie en het geweld tegen homo's. Wat moet iedereen volgens hem doen? e. moslim Jamila is moslim. Tijdens de ramadan hield ze een dagboek bij. Een moslim is iemand die het Islamitische geloof volgt. Over moslims bestaan veel vooroordelen. Wel eens gehoord dat moslims... ... extremisten zijn (dat betekent dat ze extreem geloven en hun ideeën aan anderen willen opdringen) ... vrouwen uithuwelijken ... niet geëmancipeerd zijn (emancipatie betekent dat alle mensen (man en vrouw) gelijk zijn) ... de Nederlandse taal niet of niet goed spreken ... niet willen integreren (niet bij de Nederlandse samenleving willen horen) ... vrouwen onderdrukken Jamila draagt een hoofddoek en krijgt regelmatig de vraag of ze onderdrukt wordt. Omdat dat niet zo is, is dat een vervelende vraag. Jamila draagt een hoofddoek vanwege haar geloof. Vooroordelen hebben vaak te maken met een gebrek aan kennis. Weet jij waarom moslims - niet allemaal natuurlijk - een hoofddoek dragen? Zoek het antwoord op (via internet) en noteer het hieronder. Er zijn moslimmeisjes die het gevoel hebben dat ze zich moeten verdedigen voor het dragen van een hoofddoek. Ze worden nagestaard, aangesproken of uitgescholden. Om de meisjes te steunen maakte het koor Al Wahda een lied over het dragen van de hoofddoek. Kijk en luister een stukje (zo'n 2 minuten) van 'Lieve zuster'. Het lied is in eerste instantie gemaakt voor moslimmeisjes. Maar er zit voor iedereen een boodschap in. Welke boodschap haal jij er uit? Een stap verder dan vooroordelen hebben is iemand achterstellen of anders behandelen. Jamila heeft wel eens het gevoel gehad dat ze door het dragen van de hoofddoek niet werd aangenomen voor een baan. Over deze vorm van discriminatie gaat dit filmpje. Wat vind jij? Iedereen mag zelf weten of zij op haar werk een hoofddoek draagt of niet. De baas bepaalt de kledingvoorschriften dus ook het wel of niet dragen van de hoofddoek. Er zijn wel meer mensen die een doek of pet op hun hoofd dragen. Als dat mag, mag een hoofddoek ook. In sommige banen kan een hoofddoek gewoon niet. Het gaat maar om een lapje stof. Ik snap niet waar die baas zich druk over maakt. Iemand discrimeren wegens het dragen van een hoofddoek mag niet. Dus ook niet op een werkplek. Anders, namelijk... Je weet ondertussen dat ook groepen tegenover elkaar kunnen staan. Wanneer tegenstellingen tussen verschillende groepen steeds groter worden, kunnen er spanningen ontstaan. Spanningen die uit kunnen lopen op geweld. Helaas is er ook sprake van geweld tegen moslims en neemt dit toe. Klik hier en lees het nieuwsbericht. Welke vormen van geweld kom je tegen in het bericht? 1. 2. 3. Er zijn verschillende oorzaken te noemen voor polarisatie. Bij geweld tegen moslims speelt angst een grote rol. Vooral na de aanslagen in Amerika op 11 september 2001 is de angst toegenomen. Gebeurtenissen als de moord op Theo van Gogh in 2004 en de aanslag op Charlie in 2015 in Parijs om cartoons van de profeet Mohammed, zorgen ervoor dat die angst groter wordt. Waar zijn mensen bang voor? Is de angst terecht, denk je? Licht je antwoord toe. Klik hier en lees een stukje uit een scholierenwerkstuk voor meer info. Hoe heet de overdreven angst voor de islam? homofobie claustrofobie islamofobie Hoe ernstig de problemen ook zijn, gelukkig zijn er altijd cabaretiers die er grappen over maken. Daardoor zie je soms ook in hoe absurd sommige dingen zijn. Cabaretgroep 'De vliegende panters' maakte het lied 'We worden bedreigd door de moslims'. Kijk en luister naar het lied. Tel ook even het aantal vooroordelen dat je voorbij hoort komen. Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken En...hoeveel vooroordelen heb je geteld? f. joods Maak kennis met Amran en zijn familie. Bron: SchoolTV Amran is joods, zijn geloof heet het jodendom. Ook over joden bestaan veel vooroordelen. Hier een paar voorbeelden. Alle joden... ... zien er hetzelfde uit ... zijn gierig en op geld belust ... liegen en bedriegen Amran vindt het vervelend als er negatief over Joodse mensen gesproken wordt. Hij is een voetbalfan maar snapt niet dat Feyenoordsupporters bij een wedstrijd tegen Ajax vervelende leuzen over joden roepen. Dit soort leuzen noem je antisemitisch. Antisemitisme betekent haat tegen joden. De supporters roepen 'Hamas, hamas, joden aan het gas'. Waarom is deze uitspraak beledigend voor Amran en andere joden? Helaas hebben ook joden te maken met discriminatie en polarisatie. Dat bewijzen alleen al deze twee nieuwe woorden: lokjood en schuilsynagoge. Wat is een schuilsynagoge? Wat is een lokjood? Bekijk de eerste paar minuten van dit filmpje: Volg de volgende link om het beeldfragment te bekijken Welke twee groepen staan in het fragment tegenover elkaar? Wanneer een groep wordt achtergesteld door een andere groep is er sprake van... polarisatie discriminatie discriminatie en polarisatie Als je het goed bekijkt is het eigenlijk heel gek dat twee gelovige groepen tegenover elkaar komen te staan. Er zijn meer overeenkomsten dan tegenstellingen tussen de verschillende godsdiensten. Moslims, christenen en joden vereren eigenlijk dezelfde god. Ben je het met deze uitspraak eens of niet? Licht je antwoord toe. 4. Jij en polarisatie in de maatschappij a. Hoofdstukintro Je leeft in een samenleving waarin polarisatie voorkomt. In dit hoofdstuk kijk je hoe jij omgaat met verschillen. Hoe tolerant ben jij? En wat kan en wil je daaraan veranderen? En kan jij wel jezelf zijn in deze samenleving? Pak vooroordelen aan, meld discriminatie en zoek hulp bij polarisatie. b. Omgaan met verschillen In de vorige hoofdstukken heb je veel geleerd over polarisatie. Je hebt kennisgemaakt met jongeren die er in hun dagelijks leven mee geconfronteerd worden. Ook heb je gezien hoe vervelend vooroordelen zijn, hoe raar discriminatie is en hoe bedreigend polarisiatie kan zijn. Gelukkig zijn er ook oplossingen genoemd voor deze problemen. Oplossingen als... respect heben voor elkaar iedereen in zijn waarde laten ieder zijn eigen keus laat mensen zijn wie ze willen zijn we leven in een land van vrijheid iedereen is anders kijk naar de persoon en niet naar de groep Met deze uitspraken moet je het wel eens zijn. We willen toch allemaal in een tolerante samenleving leven. Jij toch ook? Toch blijkt er vaak nog een grote stap tussen 'iedereen in zijn waarde laten' en 'je buurjongen of klasgenoot in zijn waarde laten'. Hoe verder van je af, hoe makkelijker de acceptatie. Hoe dichterbij, hoe sneller de vooroordelen op de loer liggen. 'Ik vind het prima dat sommige jongens homo zijn, maar liever niet mijn beste vriend.' 'Ik heb niets tegen buitenlanders, ik wil alleen niet dat ze bij mij voor de deur rondhangen.' 'Het jodendom is een prima godsdienst, ik zou alleen nooit met een jood kunnen trouwen.' Hoe zit dat bij jou? Hoe tolerant ben jij nou eigenlijk? Wat is je inschatting op tolerantie? Nieuwsgierig? Klik hier en doe de tolerantietest. Wat is je score op de tolerantietest? Valt de uitslag je mee of tegen? Licht je antwoord toe. Klik hier, vul de eerste vraag (nogmaals) in en lees meer over tolerantie. In de toelichting staat dat tolorantie wederkerig is, wat betekent dat? Dat je soms wel en soms niet tolerant bent. Dat je niet ten opzichte van alle groepen tolerant kunt zijn. Dat je tolerantie afhankelijk is van je humeur. Hoe vrolijker, hoe toleranter. Dat anderen jouw mening respecteren en dat jij de mening van anderen respecteert. Er staat ook dat je tolerant kunt zijn én kritiek op elkaar kunt hebben. Wat is de juiste manier om kritiek te uiten? Als je naar je eigen tolerantie kijkt, met welke groep(en) heb je dan (soms) moeite? Vind je het lastig om deze vraag te beantwoorden? Vul dan de volgende zin in: Ik zou het best moeilijk vinden als mijn beste vriend(in) ...... is. Hoe komt dat? door mijn opvoeding en omgeving (inclusief de media) door gebrek aan kennis en contact door een negatieve ervaring door angst anders, namelijk... Wat wil je hier aan gaan veranderen? Als iedereen een negatief denkbeeld van zichzelf aanpakt, zijn we al weer een stukje dichter bij een echt tolerante samenleving. Daar wil jij toch ook aan meewerken? c. Jezelf zijn Nederland is een multicultureel land. Nederland wordt een tolerant land genoemd. 'Jezelf zijn' en 'Iedereen in zijn waarde laten' zijn belangrijke punten in onze samenleving. Toch heb je in de voorafgaande hoofdstukken gezien dat het in de praktijk niet altijd zo werkt. Mensen denken in vooroordelen, ze discrimineren door ontwetendheid of gaan een conflict aan uit angst. Dat ervaren bijvoorbeeld veel jongeren die aan hun familie, vrienden en collega's willen vertellen dat ze homo zijn. Zelfs al is er een hele goede band, dan nog zijn ze bang voor de reacties. Er is nu een speciaal tv-programma die jongeren helpt om 'uit de kast' te komen. Presentator Arie Boomsma vertelt erover. Kijk vanaf 3 min. http://www.npo.nl/kro-s-uit-de-kast-promo-odin/15-05-2013/WO_KRO_015373 Twee vrienden van Odin willen niet meer naast hem zitten omdat hij homo is. Wat vind je daarvan? Ik snap dat die vrienden tijd nodig hebben om aan het idee te wennen. Misschien zijn die vrienden bang dat Odin verliefd op ze wordt. Vrienden die niet accepteren dat Odin homo is, zijn geen echte vrienden. Ik begrijp die vrienden wel. Ik zou het ook heel moeilijk vinden als mijn beste vriend homo is. Anders, namelijk... Gelukkig heb je in de andere hoofdstukken ook gezien dat er wat aan vooroordelen, discriminatie en polarisatie gedaan kan worden. Vooroordelen zijn aangeleerd, ze kunnen dus ook worden afgeleerd! Daar kan jij aan meehelpen. Niet alleen door een negatief denkbeeld dat je zelf hebt, aan te passen. Maar ook door vooroordelen die er over jou bestaan, te ontkrachten. Mensen oordelen vaak negatief door gebrek aan kennis of door een verkeerd beeld in de media. Daar kan jij wat aan doen. Je hebt gezien hoe er over jongeren, blonde meisjes, dikke mensen, nerds, moslims, homo's, meisjes met hoofddoekjes, enzovoort gedacht wordt. Welk vooroordeel over jou zou je graag aanpakken? Hoe komt het dat dit vooroordeel bestaat? door een negatief beeld in de media door gebrek aan kennis en contact door negatieve ervaringen door angst Open Word en gebruik één pagina om dit vooroordeel aan te pakken. Let daarbij op de volgende punten. - Je mag zelf weten wat je maakt. Je kunt een stuk tekst schrijven, een mini poster maken, verslag doen van een discussie en nog veel meer. - Je kunt tekst en beeld gebruiken. - In plaats van alleen aan te geven wat je niet bent (of de groep waar het vooroordeel over gaat), kun je ook andere goede punten benadrukken. Is je Word-document af? Upload hem dan hieronder. Wat heb je gemaakt? Wat is je belangrijkste boodschap? Heel belangrijk is in ieder geval dat niet jij moet veranderen, maar het vooroordeel dat over jou bestaat. Jij bent prima zoals je bent, de samenleving moet zich aanpassen. Wat kun je het beste doen als je met een vooroordeel geconfronteerd wordt? Mijn mond houden en proberen niet op te vallen. In een gesprek aangeven dat het vooroordeel niet juist is. Die persoon voortaan vermijden. De ander op dezelfde negatieve manier behandelen. Anders, namelijk... Ook als je je gediscrimineerd voelt, kun je een gesprek aangaan. Maar daarbij moet je dicriminatie altijd melden. Gaat het nog een stap verder en voel je je (als groep) bedreigd? Zoek dan contact met een volwassene die je kan helpen. 5. Eindopdracht a. Hoofdstukintro Je hebt kennisgemaakt met veel verschillende mensen en meningen. Stel je nou eens voor dat jij moslim bent of gehandicapt. Of dat jij tegen homo's of dikke mensen bent. Wat zou je dan denken en zeggen? In dit hoofdstuk kruip je in de huid van een ander om daar achter te komen. b. Stel je voor... Stel je voor dat je joods bent... Of dat je tegen homo's bent... Of dat je moslim bent.... Wat zou je dan zeggen om een ander van je gelijk te overtuigen? Ga hier mee aan de slag. Doe het als volgt: 1. Vorm samen met een klasgenoot een tweetal. 2. Kies een groep waarover je verder gaat praten. 3. Eén van jullie hoort bij die groep. De ander niet en is er juist tegen. (Dat is niet echt zo. Je verplaatst je in een ander en speelt een rol.) 4. Degene die tegen de groep is, bedenkt zoveel mogelijk argumenten (vaak vooroordelen) om aan te geven waarom. De ander reageert daarop en geeft aan waarom die argumenten onzin zijn. (Over sommige groepen weten jullie door deze lessen al veel. Over andere groepen moet je misschien eerst wat meer informatie opzoeken. ) 5. Is er nog tijd over? Wissel dan van rol. 6. Na afloop van het gesprek vul je hier de resultaten in. 7. Het is ook mogelijk om jullie gesprek of de vooroordelen en tegenargumenten aan je klagenoten te presenteren. Ik vorm een tweetal met... Wij praten over... Noteer drie vooroordelen die jullie hebben bedacht. 1. 2. 3. Welke tegenargumenten horen daarbij? 1. 2. 3. Welke rol vond je het moeilijkste? lid van de groep tegen de groep c. Kies een casus Een casus is een voorbeeld uit de praktijk. In het dagelijks leven kom je genoeg voorbeelden tegen die te maken hebben met de verschillende groepen die in onze samenleving met elkaar leven. Bekijk dit filmpje over de groepen 'christenen' en 'homo's'. 'Christelijke scholen mogen homofiele leraar weigeren.' Wat vind jij daarvan? In het filmpje zag je een school en een leraar die het niet met deze uitspraak eens zijn. Toch zullen er ook scholen en christenen zijn die wel vinden dat homo's niet op een christelijke school les mogen geven. En zo zijn er meer voorbeelden met voor- en tegenstanders. * Sportschool verbiedt het dragen van hoofddoekjes. * Dikke mensen betalen meer voor een vliegticket. * Moslims willen meer islamitische scholen. * Christelijke school mag homofiele leraar weigeren. * Homostellen mogen net als heteroparen kinderen adopteren. * Artsen zijn tegen besnijdenis van islamitische en joodse jongens. * Supermarkt weigert jongeren. * Landen bepalen zelf of ze homohuwelijk toestaan. Ga er mee aan de slag. Doe het als volgt: 1. Kies of bedenk samen met je duo een casus. De casus moet aansluiten bij de groep waar jullie net over hebben gesproken. 2. Bedenk wat voor- en tegenstanders van deze casus zullen vinden. 3. Formuleer daarna je eigen mening. Die hoeft niet hetzelfde te zijn als die van je klasgenoot. Onze casus is... Wat vinden tegenstanders hiervan? Noem drie argumenten. 1. 2. 3. Wat zullen voorstanders zeggen? 1. 2. 3. Wat vind je zelf? Ik ben het er mee eens. Ik ben het er niet mee eens. Ik heb geen duidelijke mening. Licht je antwoord toe. Als jij er anders over denkt dan je klasgenoot, kunnen jullie er samen nog verder over discussiëren. 6. In gesprek a. Hoofdstukintro Iedereen is anders. Anders zijn is goed. We hoeven niet allemaal hetzelfde te zijn en hetzelfde te denken. We kunnen tolerant zijn én anders denken. De beste manier om dat te laten zien is in gesprek gaan met elkaar. Zo begrijpen we elkaar steeds een beetje beter. b. In gesprek met... Met je klasgenoot heb je al over verschillende zaken gesproken. Nu wordt de groep waarmee je in gesprek gaat groter. Dat kan je hele klas zijn, meerdere klassen of een groep van een andere school. Je docent zal je er meer over vertellen. Zo'n gesprek waarin je je mening vededigt of een mening van een ander bestrijdt, noem je een debat. Het voeren van een debat kun je leren. Deze debatwijzer helpt je daarbij. Overleg met je docent hoe jullie de debatwijzer gaan gebruiken. Download debatwijzer: Belangrijk bij het debat is in ieder geval dat je door deze lessen weet hoe het komt dat mensen voordelen hebben. Dat vooroordelen kunnen leiden tot discriminatie. Of dat de verschillen tussen groepen steeds meer uitvergroot kunnen worden waardoor er sprake is van polarisatie. Zo'n situatie is niet wenselijk, want geweld is nooit de oplossing. Je hebt gezien en ervaren dat je met praten het meeste bereikt. En met begrip voor de ander. Zo kun je tolerantie én een andere mening heel goed met elkaar combineren. Wees jezelf en laat iedereen in zijn waarde...dan doet de rest dat ook! Veel succes!
