Antwoordmodel

Antwoordmodel Tijdvak 9
Crisisjaren
Stap 1
Nederlandse producten kunnen niet meer aan de Amerikanen worden verkocht door de
crisis daar, waardoor de Nederlandse economie flinke schade oploopt.
Stap 2
De definitie van ‘beroepsbevolking’ is aan het veranderen. Tot voor kort was dat: de
beroepsbevolking (= alle inwoners van 15-65 jaar die werken of willen werken). De
eindtijd van 65 jaar (in 2013) schuift langzaam op naar 67 jaar (in 2023).
Antwoord op de vraag:
Er waren in 2013 meer werklozen in absolute cijfers (bijna 0,7 miljoen) dan in 1936
(bijna 0,5 miljoen), maar in 2013 waren er veel meer mensen in Nederland (16,5
miljoen) dan in 1936 (8,7 miljoen), bijna het dubbele van nu, waardoor de
werkloosheidscijfers in percentage van de beroepsbevolking in 1936 (bijna 20%) veel
hoger was dan in 2013 (8,7%).
Stap 3
Het fietsplaatje met een gat moest je op je fiets monteren; door het gat in het plaatje
was het voor iedereen zichtbaar dat je werkloos was.
Stap 4
Voor: de oproer vond niet alleen in de Jordaan plaats, maar in meer buurten in
Amsterdam.
Tegen: de oproer begon in de Jordaan en het verzet tegen de kortingsmaatregelen was
daar het heftigst.
Werkgelegenheid en werkverschaffing
...
Stap 1
Vanaf je 15e mag je, als je geheel of gedeeltelijk bent vrijgesteld van de leerplicht,
onder voorwaarden werken. Op je 65e ga je met pensioen. Vandaar dat de definitie van
de CBS die leeftijdsgrenzen hanteert. Het is te verwachten dat die grens van 65
binnenkort zal worden aangepast. Voor de AOW schuift die grens geleidelijk op naar 67.
Stap 2
Overeenkomsten: beiden werken en worden betaald voor hun arbeid
Verschillen:
Arbeider
Hoogte van salaris is een afspraak tussen
werkgever en werknemer
Aantal uren dat een arbeider werkt is een
afspraak tussen werkgever en werknemer
Een arbeider krijgt een normaal loon
Geschoold en ongeschoold werk
Arbeider kan bij zijn gezin in de buurt van
zijn werk wonen
Tewerkgestelde
Hoogte van salaris is vastgesteld door de
overheid
Aantal uren dat een tewerkgestelde werkt
is vastgesteld door de overheid (50 uur
p.w.)
Een tewerkgestelde krijgt maximaal 70%
van het normale loon
Ongeschoold werk
Veel tewerkgestelden werden ver uit de
buurt van hun gezin, gehuisvest in
werkkampen
De tewerkgestelden bij de Heidemij en Grondmij kosten minder dan reguliere arbeiders;
bovendien hoefden ze geen arbeiders te gaan zoeken, dat deed de overheid voor hen.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel
Stap 3
Het gemeentebestuur van Nijmegen profiteert drievoudig:
1. Nijmegen kan de gewenste uitbreiding realiseren
2. Nijmegen heeft minder werklozen
3. Het Rijk betaalt een groot deel van de kosten
Boschplan: De kruiwagen was –naast de schop- het enige gereedschap van de
tewerkgestelden. Het beeld is daarmee een eerbetoon aan alle mensen die tijdens de
crisis in de jaren gewerkt hebben aan de uitvoering van het Boschplan.
Stap 4
Overeenkomsten: zowel in 1934 als in 2014 moeten werklozen als tegenprestatie
(ongeschoolde) arbeid verrichten; bij weigering verliezen ze hun uitkering; de arbeid is
voor onbeperkte tijd; als iemand onvoldoende meewerkt wordt hij of zij gestraft.
Verschillen:
Werkverschaffing in 1934
Een tewerkgestelde moet 50 uur werken
Een tewerkgestelde krijgt 70% van het
normale loon, meer dan iemand die niet
tewerkgesteld was
In de werkverschaffing was er wel
ongeschoold werk, maar verder weinig
verschil met reguliere banen
Doel van de werkverschaffing was niet een
opstap naar een reguliere baan
Re-integratieprojecten in 2014
Een tewerkgestelde moet 32 uur werken
Een tewerkgestelde krijgt niets extra
bovenop zijn uitkering
In re-integratieprojecten is de arbeid alleen
aanvullend en dat wordt door sommige
tewerkgestelden als zinloos ervaren
Doel van de re-integratieprojecten is een
opstap naar een reguliere baan
Conclusie: of de Bijstandsbond wel / geen gelijk heeft, is naar je eigen mening.
Nationaalsocialisme
...
Stap 1
1. Duitsland mocht geen groot leger meer hebben / Duitsland verloor een aantal
gebieden in Afrika / Duitsland verloor een deel van haar grondgebied.
2. Frankrijk, België, Denemarken en Polen.
3. In Weimar werd de nieuwe grondwet van Duitsland gemaakt.
4. De sociaaldemocraten.
5. Door de inflatie werden de prijzen steeds hoger en het geld minder waard.
6. Door de crisis van 1929 kwam er een einde aan de leningen en stortte de economie
in.
7. De nationaalsocialisten en communisten.
8. 1930.
9. De democratische partijen slaagden er niet in samen te werken.
10. De Weimarregering en de joden.
Stap 2
Opdracht 1
1f, 2k, 3j, 4b, 5d, 6i, 7l, 8e, 9a, 10c, 11h, 12g
Let op: drie van de begrippen staan niet in de bronnen en ze kunnen pas begrepen
worden ná het lezen en bekijken van alle bronnen (stap 1-7).
Opdracht 2
Drie ‘bewijzen’: veel goed geklede mensen, veel auto’s, veel luxeproducten in de winkels,
veel reclame in de straten, uitgebreid uitgaansleven.
Belangrijke oorzaak: leningen van de Amerikanen.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel
Stap 3
1. Armoede (1), antisemitisme en Groot-Duitse gedachte (2) en vernedering van het
Duitse volk (3).
2. Voor 1929 kreeg hij veel steun van arbeiders en teleurgestelde ex-soldaten.
Hij kreeg na 1929 (toe de Duitse economie instortte) steun van veel meer mensen.
Hij was charismatisch en beloofde dat Duitsland weer sterk zou worden; hij bood hen
een uitweg uit de crisis dankzij economische hervormingen. Dankzij zijn beloften
voelden de Duitsers zich weer trots.
3. Hij schreef zijn boek in de gevangenis, na een mislukte staatsgreep.
4. Tot 1929 ging het goed met de economie in Duitsland; zijn gedachtegoed sprak tot
die tijd de mensen minder aan; zijn partij was tot die tijd een splinterpartij.
Stap 4
Let op: de oefening doet het niet goed, na het inleveren krijg je dan standaard 0 punten
bij de goede antwoorden met veel te veel afbeeldingen:
1.
2.
3.
4.
5.
afbeelding:
afbeelding:
afbeelding:
afbeelding:
afbeelding:
Hitlerjugend
John Hartfield
Opening Autobahn
Radio
Hamer en sikkel
Stap 5
Afbeelding 1, omdat het schilderij in moderne stijl is geschilderd.
Stap 6
1. Die Weiße Rose (De Witte Roos)
2. De groep werd bij het verspreiden van de pamfletten betrapt en overgeleverd aan de
leiding van de universiteit en daarna aan de Gestapo.
3. Ze zijn geëxecuteerd.
4. Omdat ze die niet erkent, ze plaatst haar geweten boven de wet.
5. Jodenhaat, antisemitisme.
6. Rechercheur: geesteszieken hebben een mensonwaardig leven.
Sophie Scholl: elk leven is kostbaar, niemand heeft het recht om voor God te spelen.
7. Een grote rol, voor haar staat fatsoen, moraal en God boven de wetten van de nazi’s.
8. In 1991 (maar eerder al in 1961 met een afbeelding op de postzegel); ze wordt nu
als heldin geëerd.
De Tweede Wereldoorlog
...
Stap 1
1. Verlies van delen van haar grondgebied, verlies van delen van haar koloniën,
ontwapening en hoge herstelbetalingen.
2. Als verliezer van de oorlog kreeg Duitsland de schuld van de oorlog, maar Duitsland
is de oorlog niet begonnen; Duitsland werd door de het bondgenootschap in de
oorlog meegetrokken. Je kunt het daar niet mee eens zijn, maar eerder (in 1870)
deed Duitsland hetzelfde met Frankrijk: dwingen tot herstelbetalingen.
Feit is wel dat de meeste landen in Europa hun militaire macht aan het vergroten
waren en dat door de diverse bondgenootschappen oorlog makkelijk kon ontstaan.
3. Met het verdrag van Versailles voeren de drie winnaars de verliezer Duitsland naar
de guillotine. Duitsland is ontkleed (= ontwapend?) en geboeid (= vernederd?).
Clemenceau: Hij eiste de totale vernietiging van de Duitse militaire macht. Geen
wonder dat de tekenaar hem als beul karakteriseert.
Wilson: Hij wilde de betrekkingen tussen de landen verbeteren (“to make the world
safe for democracy”), maar slaagde daar niet in. Zijn houding (met grote gebaren) is
typisch voor iemand die anderen probeert te overtuigen.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel
Stap 2
1. Veel goed geklede mensen, veel auto’s, veel luxeproducten in de winkels, veel
reclame in de straten, uitgebreid uitgaansleven.
2. Oefening: antwoorden kunnen niet worden gegeven door foutmeldingen.
Stap 3
1. Oefening: antwoorden kunnen niet worden gegeven door ontbreken van tekst.
2. VOOR: De Duitsers trokken zich niets aan van het vredesverdrag, in die zin kun je
spreken van een ‘verraad’ van wat was afgesproken.
TEGEN: Het was een goed bedoelde poging van de Britten om een dreigende oorlog
te voorkomen.
Stap 4
1. Duitsland en de Sovjet-Unie waren geen vrienden, maar hadden er beide belang bij
om Polen onderling te verdelen zonder elkaar aan te vallen.
2. Op de conferentie van München had Hitler Chamberlain beloofd na Sudetenland geen
verdere veroveringen te doen. Die afspraak werd geschonden door de inval in Polen.
3. De conferentie van München had bewezen dat Groot-Brittannië en Frankrijk aarzelden
om Hitler tegen te houden / Europese landen waren bang om weer een grote oorlog
te beginnen / Polen lag ver van Groot-Brittannië.
4. De oorlog tegen Polen was een snelle bewegingsoorlog (Blitzkrieg) / Bij de aanval
werden moderne wapens gebruikt / De aanval op Polen eiste door bombardementen
op steden veel burgerslachtoffers.
Stap 5
1. Het duurde tot augustus voor Groot-Brittannië kon terugvechten en Frankrijk werd
snel veroverd.
2. Door de afspraken tussen Duitsland en de Sovjet-Unie in 1939.
3. In de video ligt alle nadruk op de Duitse oorlogsactiviteiten / In de video zie je alleen
Duitse overwinningen / Het commentaar is gericht op de Duitse bevolking / In de
video worden de Duitsers als verdedigers afgeschilderd.
4. Op beide video’s wordt duidelijk welke belangrijke rol de luchtmacht speelde in deze
oorlog.
1. Het klassieke beeld van onverstoorbare Londenaren die zich niets aantrokken van de
bommen klopt niet.
2. Ze werden met boegeroep ontvangen, omdat Churchill in zijn veilige bunkel bleef en
de Koninklijke familie op zijn paasbest gekleed de getroffen mensen bezocht.
3. Ze mochten niet in de metro schuilen voor de bommen.
Stap 6
1. Hitler overspeelde zijn hand.
2. Leefruimte: Hitler wilde gebied veroveren waar Duitsland volgens hem recht op.
3. Japan wilde net als Duitsland een groot rijk stichten door buurlanden te veroveren.
4. In 1941 kreeg Duitsland er twee sterke tegenstanders er bij die het niet kon verslaan.
5. De aanval op Pearl Harbor was een verrassingsaanval waarbij bleek dat Japan
voorbereid was op een moderne oorlog.
Stap 7
1. Massa-emigratie en collectieve verbanning van joden.
2. September 1919.
3. Omdat de andere landen in het Vrije Westen waar de joden naar toe zouden
moeten gaan niet wilden meewerken.
4. Mobiele moordeskaders.
5. September 1941 in Auschwitz.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel
6. Om de bestaande plannen te coördineren. Vanaf dat moment was de Wannsee
Conferentie officieel beleid.
7. Holocaust:
systematische vervolging en uitroeiing van Joden door de
nazi's (letterlijk uit het Oud-Grieks: brandoffer).
Genocide:
stelselmatige en opzettelijke uitroeiing van een volk, een
etnische groep of van een deel daarvan.
Antisemitisme:
Jodenhaat, discriminatie van joden gebaseerd op hun
etniciteit of religie.
Endlösing:
eind- of definitieve oplossing van het ‘Jodenprobleem’.
Stap 8
1C, 2A, 3D, 4B.
Stap 9
1. Anders dan Chamberlain (die vreedzame oplossingen zocht) verzette hij zich fel tegen
Hitler.
2. Hij gaf aan nooit de strijd te zullen opgeven, hoe moeilijk dat ook zou zijn, en
inspireerde de Britten met zijn toespraken om door te gaan met de strijd tegen de
Duitsers.
3. Hij leidde de Slag om Engeland die glorieus werd gewonnen; hij richtte de Special
Operations Executive (SOE) op, die operaties in vijandelijk gebied uitvoerde; hij
zorgde ervoor dat de Amerikanen op Brits gebied (incl. de koloniën) legerbases kon
opzetten; hij liet Hamburg en Dresden bombarderen.
4. Hij was een persoonlijke vriend van de Amerikaanse president Roosevelt en had een
goede relatie met president Truman, maar wantrouwde de Russische bondgenoot
Stalin.
5. Een grote: Churchill was een van de drijvende krachten achter de verdragen die de
grenzen van de Europese en Aziatische landen van voor de Tweede Wereldoorlog
veranderden. De grens tussen Noord-Korea en Zuid-Korea werd voorgesteld op de
conferentie van Jalta, zoals ook de verwijdering van Japanse troepen uit dat gebied.
Voorstellen voor de Europese grenzen werden in 1943 door Roosevelt en Churchill
gedaan.
Hoofdvraag: Zijn invloed was heel groot. Hij kreeg de Britten –die aanvankelijk na WO I
geen nieuwe grote oorlog wilden- volledig aan zijn kant. Dankzij zijn inzet kwamen de
oorlogsinspanningen in korte tijd van de grond en kreeg hij de andere landen zover zich
als geallieerde aan te sluiten in de oorlog tegen de Duitsers.
Stap 10
1. Om specerijen en andere luxeartikelen te kopen
2. Vanaf 1815.
3. Zij konden minder rijst verbouwen waardoor er hongersnoden voorkwamen.
4. Er werd flink geïnvesteerd in vervoer, onderwijs en zorg.
5. Japan veroverde Nederlands-Indië nadat het eerst de VS had aangevallen.
6. De Slag om de Javazee.
7. Die werden in kampen ondergebracht, mannen en vrouwen gescheiden.
8. De Birma-spoorweg die door gevangenen werd aangelegd.
9. Japan verloor de oorlog door de aanval met twee atoombommen op twee steden.
10. Soekarno en Hatta riepen de onafhankelijkheid uit.
11. De Republiek Indonesië met de rood-witte vlag.
12. Nederland stuurde troepen om de opstand te beëindigen.
13. Onder buitenlandse druk moest Nederland de republiek erkennen.
14. In 1949 met de soevereiniteitsoverdracht.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel
De Duitse bezetting
...
Stap 1
1. Nederland was een klein land dat buiten de oorlog wilde blijven en daarom geen
partij wilde kiezen.
2. Nee, want ons land is lid van het militaire bondgenootschap de NAVO.
3. Een land dat neutraal blijft heeft minder te maken met verwoestingen en
slachtoffers.
4. Het was heel moeilijk om handel te drijven en er kwam een tekort aan producten.
5. Duitsland viel Nederland aan.
Stap 2
1. Fase 3.
2. Fase 1.
3. Fase 2.
4. Fase 1.
5. Fase 2.
6. Fase 3.
7. Fase 3.
8. als toeristen.
9. in Rusland.
10. na D-Day in 1944.
Stap 3
1B, 2A, 3D, 4C.
Opdracht 2: voorbeelden van zes verhalen (maar er zijn er meer te vinden)
1. Mijn zus en ik hebben met een fiets op houten banden gefietst van Rotterdam naar
Wieringermeer om te werken in ruil voor voedsel.
(http://hetverhalenarchief.nl/bevrijding/herinneringen-aan-de-hongerwinter-en-debevrijding)
2. Meisjes van plezier hadden geen honger tijdens de Hongerwinter!
(http://hetverhalenarchief.nl/bevrijding/meisjes-van-plezier-de-hongerwinter)
3. Als oor- en ooggetuige heb ik de voedseldropping in Rotterdam-Zuid gehoord en
gezien. (http://hetverhalenarchief.nl/bevrijding/operatie-manna)
4. De familie van de zevenjarige heeft alles wat ze had geruild voor voedsel, alleen een
zware gouden ketting –een antiek erfstuk- hoefde net niet te worden opgegeven.
(http://hetverhalenarchief.nl/bevrijding/hongerwinter-gouda)
5. Een ooggetuige wordt tijdens een voedseldropping getroffen met een zak bonen van
50 kilo, een ander loopt botbreuken op, getroffen door een blik cornedbeef uit de
vliegtuigen. (http://hetverhalenarchief.nl/bevrijding/voedseldroppings-bij-dekralingse-plas)
6. Deze tienjarige herinnert zich hoe smerig het eten van de gaarkeuken was en hoe
lekker het Zweedse witterbrood met margarine!
(http://hetverhalenarchief.nl/bevrijding/bevrijdingsfeest-met-moffenmeid)
Stap 4
Opdracht 1
1. medewerking geven aan een bezettende macht.
2. leider van de Nederlandse nationaalsocialisten.
3. de joden zien als een minderwaardig en gevaarlijk ras.
4. met geweld strijden tegen gelijkheid en emancipatie in de politiek.
5. wethouders en burgemeesters.
6. manier van regeren waarbij de bevolking niets te zeggen heeft.
7. Nederlandse afdeling van Hitlers speciale leger dat in het oosten vocht.
8. Nederlandse politieke beweging die Hitlers ideeën steunde.
9. sociale groep die niet arm is, maar ook niet rijk.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel
Opdracht 2
1. Actief verzet.
2. Passief verzet.
3. Actief verzet.
4. Passief verzet.
5. Passief verzet.
6. Actief verzet.
7. Actief verzet.
8. Actief verzet.
Stap 5
Afbeelding 1: razzia, Afbeelding 2: getto
Afbeelding 3: davidsster, Afbeelding 4: Westerbork
Stap 6
1. Tot september 1944 is heel Nederland bezet door de Duitsers.
2. Op 17 september 1944 landden parachutisten op enkele plaatsen in Zuid-Nederland.
3. Op 22 oktober 1944 bevrijden de geallieerden een deel van Brabant en een deel van
Zeeuws Vlaanderen.
4. Op 8 november 1944 is het grootste deel van Zeeland bevrijd.
5. Op 8 februari 1945 is heel Brabant bevrijd.
6. Op 30 maart 1945 is heel Limburg bevrijd.
7. Op 25 april 1945 is ook Oost- en Noord-Nederland bevrijd.
8. Op 5 mei 1945 is heel Nederland bevrijd.
Tijdstip in de video
3:10
3:30
3:40
4:12
4:40
5:00
5:20
5:50
6:00
6:20
7:00
7:30
7:55
Gebeurtenis
Gevangengenomen Duitsers weggevoerd.
Duitsers worden gevangengenomen en weggevoerd.
Verzetsmensen met oranje banden op straat.
Mensen bedanken de bevrijders.
Er worden geschenken uitgewisseld met de bevrijders.
Het publiek stroomt toe naar de bevrijders.
Nederlandse vlaggen worden tevoorschijn gehaald.
Mensen koelen hun woede op symbolen van de bezetting.
Mensen nemen wraak op verraders / NSB’ers.
Mensen zijn uitzinnig van blijdschap.
Mensen vieren mee op tanks.
Mensen vier feest op straat.
Verwoesting door gevechten.
Duitsers geven zich over.
Mensen dansen, je ziet mannen met feestmutsen.
Stap 7
1. Doordat ze bevriend was met joodse medestudenten en door haar sterk gevoel voor
recht en rechtvaardigheid voelde ze zich persoonlijk betrokken bij de Tweede
Wereldoorlog. Omdat er in 1943 joods-communistische gijzelaars door de Duitsers
waren doodgeschoten, zocht ze zelf uit verontwaardiging contact met het Haarlemse
verzet en via via is haar dat gelukt.
2. De RVV, de Raad van Verzet, een communistische verzetsgroep die de gewapende
strijd niet schuwde.
3. Ze pleegde verschillende aanslagen op Duitsers, collaborateurs en landverraders. Ze
werd gehaat door de Duitsers en toen ze haar bij toeval konden arresteren, werd ze
geëxecuteerd, ook al hadden de Duitsers en de geallieerden op het einde van de
oorlog afgesproken geen vrouwen meer te executeren.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel
4. Heel verschillend. Ten tijde van de Koude Oorlog namen de mensen het Nederlandse
communisten kwalijk dat ze het communisme in Oost-Europa steunden en Hanny
Schaft kwam postuum in een kwade reuk te staan. Later, toen de Koude Oorlog
voorbij was, kreeg ze alle eer die ze verdiende.
Hoofdvraag: Jazeker, ze heeft zich met gevaar voor eigen leven verzet tegen de
ergste uitwassen van de Duitse bezetting.
Anne Frank
...
Stap 1
Ze zijn opgepakt door de Duitsers, gevlucht naar het buitenland of ondergedoken.
Stap 2
Joden mogen niet meer fietsen, ze mogen niet meer met de tram, ze mogen niet meer in
bepaalde winkels komen, ze moeten een Jodenster dragen, ze pakken joden op en
voeren hen weg, ze gaan van huis tot huis op jacht naar joden om ze weg te voeren.
Niet genoemd, maar wel te zien: borden met ‘Beperkte bewegingsvrijheid voor joden’,
‘Verboden voor joden’, ‘Geen toegang voor joden’ en ‘Joden niet gewenscht’.
Stap 3
1. Ze is bang dan de kogel te krijgen.
2. Het eerste bericht betreft D-Day, de invasie is begonnen. Iedereen verwacht dat het
nu niet meer lang zal duren. Het tweede bericht dat iedereen blij maakt is dat er een
aanslag op Hitler is gepleegd.
3. Eerst vindt ze hem een saaie slungel die haar irriteert, later wordt ze verliefd op
hem.
Stap 4
1. Journalist.
2. Het Achterhuis, gebaseerd op haar dagboek. Haar dagboek in brievenvorm krijgt na
de oorlog de door haar gewenste titel.
Stap 5:
1. Joden kregen te maken met discriminerende maatregelen en moesten een teken op
hun kleding dragen / De Februaristaking brak uit als reactie op anti-Joodse
maatregelen / Joden moesten in Amsterdam in een aparte wijk gaan wonen /
Nederlandse Joden werden door de Nederlandse politie weggevoerd naar
doorgangskamp Westerbork / In Oost-Europese vernietigingskampen werden
honderdduizend Joodse Nederlanders vermoord.
2. In dat jaar kwam Hitler in Duitsland aan de macht.
3. Vader Frank was een succesvol zakenman.
4. Het schuilgedeelte bevond zich aan de achterzijde van een grachtenpand.
5. Haar dagboek.
6. Door verraad.
7. Naar het doorgangskamp in Drenthe.
8. In het jaar van de bevrijding.
9. Ziekte en ondervoeding.
10. Dertien jaar.
11. Anne Frank is over de hele wereld bekend als een symbool van de nazislachtoffers.
Stap 6
1. Annelies.
2. Ruim twee jaar.
3. Kitty, ontleend aan de vriendinnenclub uit het boek 'Joop ter Heul' van Cissy van
Marxveldt.
4. Geboren in Frankfurt am Mainz en overleden in concentratiekamp Bergen-Belsen.
Geschiedenis PABO| Tijdvak 9 | Antwoordmodel