Doelen Vreedzame School

De Vreedzame School
Sociale competentie en democratisch burgerschap
in het basisonderwijs
Aanleidingen voor het ontstaan van
De Vreedzame School (1999)
• toenemende gedragsproblematiek in scholen
• grensoverschrijdend gedrag kinderen
• afnemende omgangsvaardigheden
• grote ordeproblemen in klassen
• moeilijk leerkrachten vinden in grote steden
• maatschappelijke zorg om jeugdcriminaliteit en geweld
De Vreedzame School
Belgische scholen populair in Nederland
dinsdag 15 jan 2008
Steeds meer Nederlandse kinderen gaan in België naar de lagere of
middelbare school. Dat blijkt uit cijfers van het ministerie van
Onderwijs in België.
Dit schooljaar gaat het om ruim 19.000 kinderen, een verdubbeling
ten opzichte van tien jaar geleden.
Nederlandse ouders kiezen voor een Belgische school omdat daar
meer structuur, orde en discipline zou heersen. Kinderen leren in
België bovendien beter om respect te hebben voor docenten en elkaar,
zeggen de ouders.
De Vreedzame School
21 september 2009
'Jonge managers missen moraal‘
(Novum) - De ethische vorming van studenten aan hogere onderwijsinstellingen is
volgens een op de drie Nederlandse bedrijven onder de maat. Jonge managers
laten zich volgens hen te veel leiden door carrière, inkomen en status en missen
verantwoordelijkheidsgevoel en respect. Normen en waarden moeten daarom
meer aandacht krijgen in het onderwijs, meldt KPMG maandag op basis van
onderzoek.
Ruim veertig procent van de onderzochte bedrijven geeft aan de afgelopen twee
jaar afscheid te hebben genomen van 'high potentials' die een gebrek aan de
juiste normen en waarden tentoonspreidden. Uit het onderzoek blijkt verder dat
bedrijven grote verschillen zien tussen jongere managers en hun oudere collega's
als het gaat om ethische vraagstukken. Veertig procent geeft aan dat jonge
managers minder strikt zijn. Vrouwen zijn volgens de bedrijven strikter in ethische
kwesties dan hun mannelijke collega's.
De Vreedzame School
Wat is er aan de hand met onze jeugd?
De Vreedzame School
‘De jeugd van tegenwoordig’
van alle tijden
1795:
“Malle Ouders, malle Kinders. (…) In vorige tyden scheen de
voornaamste toeleg der Ouderen te zyn hunnen Kinderen de
naarstigheit, nederigheit en zuinigheit, zoo veel mogelyk, in te
scherpen, ten einde er wyze, deugdzame en welgestelde
menschen van te maaken. In deze dagen schynen zeer vele
Ouders byzonderlyk te bedoelen hunne Kinders over te geven
aan ene yverlooze luiheit, opgeblazen hovaardy en schandelyke
verkwisting, ten einde hun Kroost een onbetamelyk gemak
mogt erlangen, een ingebeeld air van meer dan gemeen
voorkomen vertoonen, en wyders met beuzelachtige genoegen
genieten van naar eigen zinnelykheit in de groote waereld te
leven”.
De Vreedzame Wijk
Ontwikkelingen in de samenleving
Gevolgen van toegenomen welvaart:
Individualisering
Democratisering en emancipatie
Ontkerkelijking
Migratie
De Vreedzame School
Gevolgen in het algemeen:
 traditionele verbanden verdwijnen
 mensen minder afhankelijk van religieuze achtergrond
 wegvallen richtlijnen en regels
 sterk toegenomen vrijheid om eigen keuzes te maken
 mondige burgers
 geen erkenning van gezag
De Vreedzame School
Gevolgen voor opvoeding:
 nadruk op individuele ontplooiing, mondigheid, persoonlijk geluk
van de kinderen
 vertrouwde kaders waar kinderen en volwassenen elkaar
ontmoeten zijn verdwenen (buurt, gezin, familie, kerk,
jeugdorganisaties)
 verantwoordelijkheid opvoeding drukt zwaar op scholen en
ouders
De Vreedzame School
Gevolgen voor kinderen:
 kinderen veel meer dan vroeger zéér gewenst
 kind is mee-geëmancipeerd
 kinderen van nu nauwelijks verplichtingen; geen noodzaak meer voor
 gelijkwaardigheid; van gehoorzamen
naar onderhandeling
 weinig grenzen, alles kan
 sterk besef van eigenwaarde,
assertief en mondig, korte lontjes
De Vreedzame School
Voordelen, maar ook:
 sterke eigenwaarde vraagt om zelfbeheersing
 meer vrijheid vraagt om verantwoordelijkheid
 individualisme vraagt om gemeenschapszin
Waar en van wie leren kinderen:
 zelfbeheersing
 verantwoordelijkheid
 gemeenschapszin
De Vreedzame School
Wat moet er gebeuren?
• democratisch-pedagogisch offensief
• balans tussen steun en toezicht: grenzen stellen
• verdichting van de opvoeding: allemaal opvoeders
• kinderen het gevoel geven dat het uitmaakt dat ze er zijn
• kinderen actief aanspreken op hun verantwoordelijkheid
• een gevoel van sociale verbondenheid creëren
• versterken sociaal kapitaal
De Vreedzame School
Algemeen belang in opvoeding en onderwijs
•
•
•
•
•
•
afgelopen decennia individueel belang centraal in opvoeding en onderwijs
er is echter ook altijd een algemeen belang in opvoeding en onderwijs
opvoeden tot een rol in de gemeenschap, sociale verantwoordelijkheid
algemeen belang: in stand houden van democratie (Micha de Winter)
democratische grondprincipes; democratic way of life:
leven in pluriforme maatschappij
–
–
–
acceptatie van verschillen
vrijheid meningsuiting
rechten en plichten
• democratie is niet vanzelfsprekend; bedreigingen van de democratie:
–
–
–
doorgeschoten individualisering
migratie
code van de straat
• democratie niet op te leggen of af te dwingen; moet gecultiveerd worden
Onderzoek 90.000 Amerikaanse tieners
Problemen komen minder voor als:
 ouders vaak beschikbaar zijn
 er hoge verwachtingen van kinderen zijn
 kinderen rol van betekenis spelen ('maakt het uit of ik er ben?')
 de school hen fair behandelt
 kinderen zich op school als persoon gewaardeerd voelen
 kinderen zich betrokken lid van schoolgemeenschap voelen
Conclusies onderzoek:
 mensen hebben het nodig om nodig te zijn in een gemeenschap
 school speelt een rol hierin
 hoe meer sociale verbondenheid hoe minder probleemgedrag
De Vreedzame School
Uitgangspunten De Vreedzame School:
• kinderen hebben het nodig om nodig te zijn
• geef kinderen een stem en leer ze om die op een verantwoorde
manier te gebruiken
• school niet zozeer voorbereiding op deelname aan samenleving,
het is zelf een interessante samenleving
De VreedzameSchool
School
De Vreedzame
Doelen van De Vreedzame School
gezamenlijke
besluitvorming
intrapersoonlijk
conflicten
oplossen
verantwoordelijkheid
voor gemeenschap
open staan
voor
verschillen
democratisch ABC
basale sociaal-emotionele competenties
interpersoonlijk
zelfvertrouwen
zelfcontrole
inzicht effect eigen handelen
empathie, inleven in ander
van perspectief kunnen wisselen
open staan voor anderen
De Vreedzame School: democratie moet je leren!
Beïnvloeden van het klimaat in klas en school
gezamenlijke
besluitvorming
conflicten
oplossen
verantwoordelijkheid
voor gemeenschap
open staan
voor
verschillen
democratisch ABC
school en klas als oefenplaats voor democratisch burgerschap, met een
positief sociaal en moreel klimaat, waarin:
kinderen een stem krijgen
kinderen zich gehoord en gezien voelen
iedereen op een positieve manier met elkaar omgaat
minder sprake is van handelingsverlegenheid bij leerkrachten
De Vreedzame School: democratie moet je leren!
Wat leren kinderen in De Vreedzame School ?
gezamenlijke
besluitvorming
mening hebben
argumenteren
verplaatsen in
mening ander
compromissen sluiten
respect voor
minderheid
kritisch denken
conflicten
oplossen
win-win-oplossing
onderhandelen
mediatie
van perspectief
wisselen
omgaan met
boosheid
verantwoordelijkheid
voor gemeenschap
verantwoordelijkheid voor elkaar
zorgzaam
behulpzaamheid
initiatief nemen
participatie
samenwerken
open staan
voor
verschillen
tolerantie
vrijheid van
meningsuiting
respect voor
andere culturen,
levensbeschouwingen, religies
De Vreedzame School: democratie moet je leren!
democratisch ABC
principes van
democratie
verkiezingen
vertegenwoordiging
democratische
instituties
Hoe doen we dat?
• Elke week een les in alle groepen
• Training leerkrachten – toepassing in dagelijkse praktijk
• Coaching in de klas
• Activiteiten voor ouders
• Mediatie en leerlingmediatoren
• Gemeenschapstaken in klas, school en buurt
• Groepsvergaderingen en commissies
De Vreedzame
School: democratie
De Vreedzame
School moet je leren!
De lessenserie
Blok 1
We horen bij elkaar - groepsvorming
Blok 2 We lossen conflicten zelf op - conflicthantering
Blok 3 We hebben oor voor elkaar - communicatie
Blok 4 We hebben hart voor elkaar - gevoelens
Blok 5 We dragen een steentje bij – participatie (gr. 8: Democratisch ABC)
Blok 6 We zijn allemaal anders – diversiteit (gr. 8: Afscheid nemen)
De Vreedzame
School: democratie
De Vreedzame
School moet je leren!