voorstellingsbrochure 04-05

Voorstellingsbrochure
>
Handel, uit respect.
foto: Johan Lambrix
Inhoud
■
200 winkels van eerlijke handel
3
■
Eerlijke handel: meer dan een eerlijke prijs
8
■
Producten van eerlijke handel:
niet alleen in wereldwinkels
17
Oxfam-Wereldwinkels:
meer dan pure commercie!
22
■
Deel van een wereldwijde beweging
35
■
Een dynamische beweging van vrijwilligers
41
■
Tiende volledig herwerkte druk, april 2005
verantw. uitgever: Johan Elsen, Ververijstraat 17,
B-9000 Gent tel. 09-218.88.99 • fax: 09-218.88.77
mail: [email protected]
Gedrukt op 100% kringlooppapier
2
OxfamWereldwinkels:
200 winkels van
eerlijke handel
Wat is OxfamWereldwinkels?
Oxfam-Wereldwinkels is een eerlijke
handelsorganisatie. Ze sensibiliseert het publiek
rond de onrechtvaardige wereldhandel. Ze
lobbyt bij overheden en bedrijven om iets aan
die onrechtvaardigheid te doen. En ze biedt
de consumenten een concreet alternatief:
producten van eerlijke handel.
3
Wat verkoopt een
Oxfam-Wereldwinkel?
In een wereldwinkel vind je vier soorten
producten:
Producten van eerlijke handel
Zowel voedingsproducten en dranken als
handnijverheidsproducten zoals sieraden,
textiel, speelgoed, muziekinstrumenten,
interieurartikelen, glas, riet, …
■
Solidariteitsproducten
Voorbeelden: T-shirts van Greenpeace,
kaarsen van Amnesty International, kalenders
van 11.11.11, solidariteitsagenda’s van
Solidariteitsfonds.
Niet het product is het belangrijkste, wel wat er
gebeurt met de winst uit de verkoop. De meeste
organisaties verkopen solidariteitsproducten
om hun werking te ondersteunen.
■
Informatie- en cultuurdragers
Voorbeelden: derdewereldliteratuur, cd’s met
wereldmuziek, boeken over ‘maatschappelijke’
thema’s, tijdschriften, brochures, folders,
informatieve spelen, ...
■
Producten van maatschappelijk belang
Voorbeelden: kringlooppapier, ongebleekte
koffiefilters en andere producten die “op
aantoonbare en directe wijze een effectieve
bijdrage leveren op het maatschappelijk
relevante terrein van duurzame ontwikkeling”.
■
4
Wat is Oxfam Fairtrade?
Oxfam Fairtrade cvba is de handels-organisatie
van Oxfam-Wereldwinkels vzw. Ze koopt voedingsproducten bij producentengroepen in het
Zuiden aan de voorwaarden van de eerlijke handel. Ze verkoopt deze producten via verschillende kanalen. Het voornaamste verkoopkanaal
zijn de wereldwinkels in Vlaanderen én Wallonië.
Enkele producten worden verdeeld aan wereldwinkels in andere Europese landen. Steeds
meer producten vinden een afnemer buiten de
wereldwinkels (bijvoorbeeld in supermarkten).
■Wat
is de relatie tussen Oxfam Fairtrade en
Oxfam-Wereldwinkels?
In 2003 bracht Oxfam-Wereldwinkels vzw zijn
handelsactiviteiten onder in een aparte organisatie Oxfam Fairtrade cvba. De ontwikkeling en
de ondersteuning van plaatselijke wereldwinkels
en van de vrijwilligersbeweging (zowel politiek
en educatief als op het vlak van verkoop) is de
taak van Oxfam-Wereldwinkels. De groothandel
in voedingsproducten van eerlijke handel is
de taak van Oxfam Fairtrade. Oxfam Fairtrade
koopt enkel producten van producentengroepen die Oxfam-Wereldwinkels goedkeurt en
opvolgt. De vzw is meerderheidsaandeelhouder
van de cvba.
55
is er mis
> Wat
met de gewone handel?
We noemen de producten van eerlijke handel
“eerlijk”, omdat een rechtmatig deel van de
prijs gaat naar de mensen die er echt recht op
hebben: de producent, de producentengroep,
het land van herkomst. Dit is in de ‘gewone’
handel niet evident. Zo blijkt uit twee
voorbeelden.
6
foto: eric De Mildt
>
Koffie
Wereldwijd werken 25 miljoen
kleine boeren in de teelt,
de verwerking en de verhandeling van koffie.
Kleine boeren zijn goed voor 70 procent van
de wereldproductie. Hun grootste probleem
zijn de tussenhandelaars die hen uitbuiten,
ver beneden de marktprijs kopen en met
gewichten en kwaliteiten knoeien. Bij de banken
krijgen kleine boeren alleen maar leningen
aan woekerintresten. Maar de kleine boeren
hebben geen alternatief: voor de verkoop van
hun bonen zijn ze van deze tussenhandelaars
afhankelijk.
15 procent van de koffie komt van grote
plantages. De arbeiders worden er vaak slecht
betaald.
■
Bananen
Grote ondernemingen zoals
Chiquita, Dole, Del Monte en
Noboa controleren nagenoeg
de volledige wereldproductie.
Zij beheersen de markt en
bepalen voor een groot deel
de spelregels. Kleine firma’s of
zelfstandige bananenboeren kunnen onmogelijk
met hen concurreren.
Heel wat bananenplantages zijn voorbeelden
van slechte werkomstandighe-den. Ze
zweren bij lage lonen en lange werkdagen.
Ze gebruiken pesticiden die ernstige schade
toebrengen aan het milieu en de gezondheid
van de arbeiders. Ze erkennen amper vrije
vakbonden of intimideren vakbondsmensen.
■
7
Eerlijke handel:
meer dan een
eerlijke prijs
Wat is eerlijke handel?
Volgens de International Federation for
Alternative Trade is eerlijke handel “een
handelsrelatie, gebaseerd op dialoog,
transparantie en wederzijds respect”.
Het voornaamste kenmerk van eerlijke handel
is een eerlijke prijs. Een eerlijke prijs is een prijs
die Oxfam-Wereldwinkels en de producenten
samen afspreken. De prijs houdt rekening met
de aard van het werk, de geleverde prestaties
en de koopkracht van de boer. Minder dan deze
minimumprijs betalen we nooit!
Een eerlijke prijs garandeert de producenten
een waardig inkomen, zodat ze kunnen
investeren in betere landbouwtechnieken,
productontwikkeling, training en opleiding,
gezondheidszorg, huisvesting, infrastructuur, de
uitbouw van hun organisatie - kortom in betere
leef- en werkomstandigheden.
8
foto: Tineke D’haese
Eerlijke handel is echte
ontwikkeling
Oxfam-Wereldwinkels doet echter meer dan een
eerlijke prijs betalen.
■ We engageren ons voor langere tijd. Zo zijn
onze producenten verzekerd van een minimale
afzet en kunnen ze plannen op langere termijn.
We laten hen niet in de steek omdat we elders
dezelfde producten plots goedkoper kunnen
kopen. We spelen producenten niet tegen
elkaar uit.
■ We plaatsen onze bestelling één jaar op
voorhand.
■ We geven onze producenten graag een
voorschot. Zo blijven ze uit de handen van gelden kredietwoekeraars. Producenten kunnen ook
een ‘zachte’ lening krijgen die ze terugbetalen
onder de vorm van producten.
■ We ondersteunen producenten met
vormingsprogramma’s, investeringskredieten,
advies en begeleiding op maat.
■ We willen de internationale handel eerlijker
maken. Daarom voeren we campagnes om de
handelsregels en de praktijken van de ‘gewone’
internationale handel te veranderen.
99
Zijn producten van eerlijke
handel duur?
Een vergelijking met A-merken van
supermarkten (kwaliteitsproducten) geeft
een wisselend beeld. Sommige producten
van Oxfam Fairtrade zijn goedkoper, omdat
ze rechtstreeks bij de producenten worden
aangekocht. Koffie van Oxfam Fairtrade is
duurder. Maar van ónze koffie kunnen de
boeren wel overleven.
10
10
Hoe belangrijk is eerlijke
handel voor de producenten
in het Zuiden?
foto: Peter Van Hoof
Eerlijke handel zorgt voor belangrijke extra
inkomsten voor de producenten in het
Zuiden. Volgens de jaarcijfers 2002 van FLO
kregen tienduizenden producenten dankzij de
samenwerking met organisaties van eerlijke
handel de volgende extra inkomsten:
■ cacaoboeren: $ 180.505
■ koffieboeren: $ 32.425.000
■ suikerboeren: $ 222.040
■ theeboeren: $ 858.220
■ imkers: $ 41.728
■ banaanboeren: $ 5.862.167
■ citrusboeren (fruitsap): $ 276.013
Eerlijke handel is echter meer dan een eerlijke
prijs en extra inkomsten. De samenwerking op
lange termijn, de voorschotten, de kredieten
en de vele vormen van advies en begeleiding
zijn voor onze partners even belangrijk. Door
met ons samen te
werken, doen ze aan
capaciteitsopbouw en
verbeteren ze de kwaliteit
van hun producten. De
zichtbare resultaten
van de eerlijke handel
inspireren vaak andere
producentengroepen in de
streek of het land.
11
Onze partners over de
betekenis van eerlijke
handel
“De oprichting van de coöperatie heeft ons
kansen geboden op het vlak van vorming. Nu
begrijpen wij beter de werking van de
internationale markt. Het maakt ons
weerbaarder. De samenwerking met OxfamWereldwinkels is een geschenk uit de hemel.
Door jullie geld kunnen we betere wijnstokken
planten en onze kwaliteit opvoeren. We krijgen
meer kansen om ons te moderniseren.”
Clorindo van Sagrada Familia
in Chili, wijnproducent
“
In 1995 begonnen wij met jullie samen te
werken. Toen waren er 40 dorpen bij Kuapa
Kokoo aangesloten. Nu zijn het er al 677. We
gebruiken het geld dat jullie extra betalen voor
de aanleg en het onderhoud van waterputten,
scholen en gezondheidsposten in de
dorpen.”
Nana Appiah van Kuapa Kokoo
in Ghana, cacaoproducent
“Dankzij het advies van de eerlijke handel
konden heel wat suikerrietkappers gedeeltelijk
overschakelen op biologische teelt en is
de kwaliteit van hun product aanzienlijk
verbeterd.”
Romeo Malalay van Panay
in de Filippijnen, suikerproducent
12
“In Eswatini Swazi Kitchen werkt een 20-tal
mensen. Uitsluitend vrouwen. Een bewuste
keuze. De vrouwen zorgen voor de kinderen.
Daarom is het belangrijk dat ze in hun eigen
onderhoud kunnen voorzien. Dat is allemaal
niet zo evident in deze cultuur, waar vrouwen
gewoon zijn uit de hand van hun man te eten.
We leren vrouwen dat ze hun verdiende geld net
zo goed zelf kunnen beheren en besteden.”
Mildred Henwood van Eswatini Swazi
Kitchen in Swaziland, sauzen- en
chutneyproducent
“Conacado is belangrijk voor kleine
boeren als ik. We kunnen samenwerken
om onze oogsten te vervoeren, te
verwerken en te verkopen. We staan
sterker om met opkopers over prijzen
te onderhandelen. Ik denk niet dat een
van de aangesloten boeren heimwee
naar vroeger heeft, toen de opkopers
ons bedrogen en slecht behandelden. En
dankzij Conacado hebben we de kwaliteit van
onze cacao kunnen verbeteren.”
José Rodriguez van Conacado
in de Dominicaanse Republiek, cacaoproducent
13
De criteria van
Oxfam-Wereldwinkels
14
foto: Elke Vanlerberghe
Oxfam-Wereldwinkels werkt in de eerste
plaats samen met kleine, achtergestelde
producenten die zich organiseren in
coöperaties, associaties of andere ‘groepen’.
De organisatie moet bijdragen tot de sociale
en economische ontwikkeling van haar leden
en de gemeenschappen waarin ze leven. We
hanteren drie soorten criteria om na te gaan in
hoeverre een kandidaat-producent bijdraagt tot
de sociale en duurzame ontwikkeling die we
beogen:
■ Sociale criteria, zoals de toegevoegde waarde
op vlak van ontwikkelingspotentieel, de mate
waarin de organisatie de sociale, politieke,
economische of culturele weerbaarheid
van de producenten versterkt, democratie
en transparantie, geen discriminatie,
gendergevoeligheid, vrijheid van vereniging,
het recht op collectieve arbeidsovereenkomst,
arbeidsomstandigheden.
■Economische criteria, zoals export-capaciteit
en de mate waarin eerlijke handel de organisatie
economisch sterker maakt
■ Milieucriteria
Nieuwe accenten
In 2002 actualiseerde Oxfam-Wereldwinkels zijn
partnercriteria. Daarbij werden een paar nieuwe
accenten gelegd en zelfs enkele ‘taboes’
doorbroken:
■ We stemmen onze criteria nauwer af op die
van onze Europese collega’s. We werken meer
met hen samen om efficiënter en goedkoper
te kunnen handelen. Dit betekent dat wij ook
producten verkopen van producenten met wie
we zelf een minder sterke band onderhouden.
■ We laten samenwerking met privé-bedrijven
en overheidsinstellingen toe, indien ze de
criteria voor eerlijke handel naleven. Een
noodgedwongen keuze soms: in Afrika en Azië
bijvoorbeeld zijn er nauwelijks theecoöperaties,
maar wel theebedrijven met een sterke sociale
dimensie voor de arbeiders.
■ We bieden kansen aan partners met
wie we in de eerste plaats een politiekmaatschappelijk partnerschap uitbouwen,
zoals bananenvakbonden in Latijns-Amerika en
organisaties in Palestina.
■ We willen meer Aziatische en Afrikaanse
partners. We zoeken ook naar partners
buiten het strikt geografische ‘Zuiden’. Zo
aanvaardden we in 2004 producentengroepen
in Kirgizië en Israël als nieuwe partners.
15
Kwaliteitsproducten
16
foto: Cecocafen
Een producent die aan alle criteria voldoet,
bestaat natuurlijk niet. Daarom worden
plus- en minpunten tegen elkaar afgewogen.
Oordeelt onze Producenten- & Studiedienst
dat de partner en het product thuishoren
in Oxfam-Wereldwinkels, dan wordt een
dossier opgesteld. Dat verschijnt als bijlage
van de WeeWeeKrant of wordt voorgelegd
aan de Partnercommissie. In het eerste geval
kunnen alle plaatselijke én stemgerechtigde
wereldwinkels zich erover uitspreken. In het
tweede geval oordelen de stemgerechtigde
wereldwinkels die een vertegenwoordiger
in de Partnercommissie afvaardigen. Als
de meerderheid van de wereldwinkels het
dossier positief beoordelen, is de partner
aanvaard. Vervolgens kunnen we overgaan
tot de praktische uitwerking van het dossier:
verpakking, invoer, distributie, animatie- en
promotiemateriaal rond het nieuwe product, ...
Tussen het eerste contact met de producent en
het moment dat het product in de wereldwinkels
ligt, kan dus heel wat tijd verlopen. Het
grote voordeel van deze procedure is het
democratische karakter: het zijn de plaatselijke
groepen die beslissen. Bovendien doorstaan
enkel kwaliteitsproducten de procedure.
Producten van
eerlijke handel:
niet alleen in
wereldwinkels
Zijn er nog andere
organisaties van eerlijke
handel dan OxfamWereldwinkels?
Er zijn in België vier importeurs van eerlijke handel:
Oxfam-Wereldwinkels / Oxfam Fairtrade (voeding),
Oxfam-Magasins du monde (handnijverheid), Fair
Trade Organisatie (handnijverheid en koffie) en
Miel Maya Honing (honing). Daarnaast is er de
keurmerkorganisatie Max Havelaar.
17
Wat is het verschil tussen
Oxfam Fairtrade en Max
Havelaar?
Max Havelaar is een onafhankelijke
keurmerkorganisatie. Ze koopt of verkoopt
niets, maar verleent een keurmerk aan
producten die de criteria van eerlijke handel
respecteren. Max Havelaar labelt koffie, thee,
fruitsap, bananen, suiker, rijst, cacao, honing,
fruit (sinaasappels en citroenen) en koekjes.
Fairtrade Labelling Organisations International
(FLO) is de internationale koepel van
organisaties zoals Max Havelaar.
Zie www.maxhavelaar.be
Wat is de omzet van
Oxfam Fairtrade?
De jaaromzet van Oxfam Fairtrade bedroeg in
2004 15,9 miljoen euro. Dit is een groei met
bijna 16 procent ten opzichte van 2003. In
vergelijking met vijf jaar geleden is de omzet
meer dan verdubbeld.
De meeste producten (zowat 60 procent)
werden verkocht in de Belgische wereldwinkels.
De omzet in dit verkoopkanaal bedroeg in 2004
9,6 miljoen euro, een stijging met 14 procent in
Vlaanderen en 10 procent in Wallonië. De rest
werd verkocht aan wereldwinkels in andere
Europese landen (16 procent van de omzet)
en gerealiseerd in ‘andere’ kanalen, zoals
supermarkten (23 procent van de omzet). De
verkoop aan deze ‘andere‘ kanalen steeg in
2004 met ruim een derde. Vooral op dit terrein
liggen de groeimogelijkheden.
18
foto: Yel
Kan je producten van eerlijke
handel enkel in de OxfamWereldwinkels kopen?
Je vindt de producten van Oxfam Fairtrade en
producten met het Max-Havelaarkeurmerk op steeds
meer plaatsen: supermarkten (zoals Delhaize, Colruyt,
Carrefour en Alvo), natuurvoedingswinkels (enkel
bioproducten), horecazaken, bedrijven, scholen, …
Door te zoeken naar nieuwe verkoopkanalen willen
we andere consumenten aanspreken en een grotere
omzet realiseren voor onze producenten in het
Zuiden.
19
Wie koopt producten van
Oxfam Fairtrade?
Het huidige klantenprofiel bestaat vooral uit actieve
vrouwen (en mannen) met een hogere opleiding.
De waarden van deze kerngroep: sociaal, kritisch,
zelfbewust, onafhankelijk, eigenzinnig, gedreven,
betrokken, milieubewust, ervaren, betrouwbaar,
respectvol, …
Volgens sommige enquêtes is 15 procent van de
Vlamingen bereid om producten van eerlijke handel
te kopen.
20
Hoe groot is de markt voor
producten van eerlijke
handel in België?
Ondanks de enorme groei van de laatste jaren blijft
het gezamenlijke marktaandeel van alle eerlijke
handelsorganisaties in België beperkt. Enkele cijfers
(2001):
• Koffie 1,11%
• Bananen 1,33%
• Honing 1,35%
• Fruitsap 0,19%
• Wijn 0,31%
Eerlijke handel is een ‘nichemarkt’: alle eerlijke
handelsorganisaties samen bereiken slechts een
kleine groep consumenten. Europees scoort België
niet slecht. Enkele uitschieters tonen echter aan dat
meer mogelijk is: ‘eerlijke’ koffie haalt in Nederland
en Zwitserland een marktaandeel van 3%, ‘eerlijke’
bananen bezetten in Zwitserland zelfs 15% van de
markt.
21
OxfamWereldwinkels:
meer dan pure
commercie!
In de wereldwinkels vind je heel gewone producten,
zoals koffie, wijn, chocolade, honing en noten. En
toch: neem een pakje koffie vast en besnuffel het. Je
hebt een pak informatie én een actiemiddel in handen.
Oxfam-Wereldwinkels is immers zoveel meer
dan een handelsbeweging. We bouwen mee aan
een rechtvaardige en democratische wereld. We
schudden het publiek wakker rond de ongelijke
handelsverhoudingen in de wereld. We zetten
de politiek en de bedrijfswereld onder druk
om maatregelen te nemen in het belang van
de economisch zwakkeren. We brengen een
‘tegenbeweging’ van kritische mensen op gang die
kiezen voor solidariteit en respect. We geven steun
aan de opbouw van tegenmacht in het Zuiden.
Handel, educatief werk en politieke actie zijn de drie
pijlers van Oxfam-Wereldwinkels. Je kunt ze niet los
van elkaar zien.
22
Educatief werk
Informatie verstrekken over de producten en een
brede waaier van onderwerpen is een belangrijke
pijler in de werking van Oxfam-Wereldwinkels. We
maken een onderscheid tussen informatie voor het
grote publiek en vorming van wereldwinkeliers.
De wereldwinkel is een informatiecentrum
■ Op de verpakking van onze voedingsproducten
vermelden we het land van herkomst en beschrijven
we het product en de producent.
■ De meeste wereldwinkels hebben een educatief
hoekje met boeken, brochures en tijdschriften over
landen van het Zuiden, de Noord-Zuidverhoudingen,
de globalisering van de wereldhandel, vrede
en ontwapening, duurzame ontwikkeling, de
multiculturele samenleving, kritisch consumeren, ...
■ Een catalogus geeft een overzicht van het
informatief en educatief materiaal dat OxfamWereldwinkels produceert, onder andere voor het
onderwijs.
■ Het driemaandelijkse Magazine informeert over
(nieuwe) producten, producenten, politieke acties, de
wereldwinkelbeweging, de werking van de plaatselijke
wereldwinkel, ...
■ Actuele standpunten lees je op onze website
www.oww.be.
■ Plaatselijke wereldwinkels organiseren
informatieactiviteiten: voordracht, debatavond,
video- of filmvoorstelling, tentoonstelling,... Ook via
geschenkenbeurzen, derdewereldrestaurants en de
jaarlijkse Klantendag maken mensen kennis met de
werking van de wereldwinkel.
23
Wereldwinkeliers weten waar de lamp brandt
■ De Wereldwinkeluniversiteit bundelt het
vormingsaanbod voor de wereldwinkeliers: van ‘Het
ABC van Oxfam-Wereldwinkels’ tot een economisch
thema zoals de koffiecrisis. Ook ‘werken met
vrijwilligers’, marketing en financieel beheer kan je
leren aan onze ‘universiteit’.
■ In het maandelijkse bewegingsblad WeeWeeKrant
lezen wereldwinkeliers achtergrondartikelen bij
de wereldwinkelactualiteit, berichten van en over
producenten, informatie over onze producten, nieuws
over acties en campagnes, eerlijke interviews en
knappe standpunten, een katern over een actueel
onderwerp of een dossier over een nieuwe partner.
24
ool
h
kels op sc
in
w
ld
e
r
e
W
rond
n
s iets doe
e in de kla
Kunnen w ldwinkels?
rond
ere
anieren om
Oxfam-W
chillende m werken. Spring
rs
ve
jn
zi
r
te
E
l.
eldwinkels
ereldwinke
Oxfam-Wer in de plaatselijke w die al ons
en
re
n
u
in
ch
b
eens
ige bro
je de hand rstelt. Of mail naar
Daar vind
voo
al
ia
er
at
m
educatief
ww.be.
scholen@o
inkel
n wereldw
school ee
p
o
ij
w
n
Kunne
willen
?
op school
oprichten
eldwinkel llen. Daarin
er
w
n
ee
ie
d
te
Jongeren
startkit bes iding, de
le
nnen een
starten, ku s, folders, een hand n’. Vraag
er
bo
zitten post ideo en een ‘proef kel.
in
gsv
voorstellin plaatselijke wereldw
e
d
in
r
aa
n
er
25
foto: Eric De Mildt
26
Politieke actie
Kan Oxfam-Wereldwinkels wegen op de ongelijke
handelsverhoudingen in de wereld? Kunnen wij de
publieke opinie wakker schudden? Kunnen wij de
machtscentra in de politiek en de bedrijfswereld in de
richting van een beleid van eerlijke handel duwen?
Oxfam-Wereldwinkels voert vooral actie rond thema’s
die aansluiten bij de wereldhandel. Meestal werken
we langere tijd rond één bepaald thema, waarvoor
we specifiek actie- en animatiemateriaal maken (bijvoorbeeld de lage koffieprijs of de slechte arbeidsomstandigheden in de bananensector). Sommige acties
willen de mensen bewustmaken. Andere beogen een
daadwerkelijk resultaat. Vaak gaan beide samen.
We zijn in staat om druk uit te oefenen, omdat een
groeiend aantal mensen achter onze ideeën en voorstellen staat. Dat willen onze acties zichtbaar maken:
dat wij niet alleen staan met onze visie op eerlijke
handel en solidariteit.
Samen met anderen
Wie zich engageert voor het Zuiden of winkelt in de
wereldwinkel, is vaak ook gevoelig voor ‘aanverwante’
thema’s zoals vrede, milieu, racisme, kansarmoede,
... Dezelfde waarden, solidariteit en respect, vormen
immers de basis voor dit engagement. OxfamWereldwinkels wil een ‘tegenbeweging’ van kritische
en geëngageerde mensen op gang brengen.
Daarom speelt onze organisatie een actieve rol
in samenwerkingsverbanden zoals 11.11.11 (het
Belgische ontwikkelingsbeleid), VODO (duurzame
ontwikkeling) en Schone Kleren Campagne.
27
Lobbywerk
foto: Stefan Dewickere
Via lobbywerk proberen we politici te overtuigen om
een bepaald standpunt te verdedigen. Dat betekent
uiteraard dat wij met een stevig en politiek vertaalbaar
dossier voor de dag komen.
28
Uniek middel
We zien handel, educatief werk en politieke actie
niet los van elkaar. Wie een pakje koffie in de
wereldwinkel koopt, doet aan rechtvaardige handel,
koopt een stuk informatie en geeft een politiek
signaal. De bedrijfsleiders en de politici zien een
consument en een kiezer die waarde hecht aan de
achtergrond van een product. Hoe meer mensen
dit signaal geven, hoe minder deze tendens kan
genegeerd worden. ‘Winkeltje spelen’ is een uniek
middel om educatief en politiek actief te zijn.
29
Hoe belangrijk is het milieu
voor Oxfam-Wereldwinkels
en Oxfam Fairtrade?
30
foto: Yel
Bij eerlijke handel gaan mens en milieu hand in hand:
■ Een kwart van onze producten is biologisch geteeld.
Je herkent ze aan het Biogarantielabel.
■ We verpakken onze producten milieuvriendelijk:
glazen flessen met statiegeld, recyclagepapier en karton, natuurlijke inkten, PVC-vrije plastiek, hout, …
■ Het nationaal secretariaat en magazijn van OxfamWereldwinkels / Oxfam Fairtrade is een honderd
procent ecologisch en energiezuinig gebouw: een
keuze voor duurzame architectuur en tegen de
uitverkoop van de wereld.
Interessante webstekken
over Oxfam-Wereldwinkels en
eerlijke handel
Oxfam-Wereldwinkels
www.oww.be
Oxfam-Magasins du monde
www.madeindignity.be
Fair Trade Organisatie
www.fairtrade.be
Miel Maya Honing
www.maya.be
Max Havelaar België
www.maxhavelaar.be
EFTA
www.eftafairtrade.org
NEWS!
www. worldshops.org
FLO
www.fairtrade.net
Oxfam-Internationaal
www.oxfam.org
IFAT
www.ifat.org
31
Centrum Informatieve Spelen
heeft enkele spelen rond (eerlijke)
handel: www.spelinfo.be
De missie van
Oxfam-Wereldwinkels
Op 24 januari 2004 herschreef ons congres de
missie van Oxfam-Wereldwinkels. Aan de kern
van ons bestaan verandert niets: ijveren voor een
eerlijke wereldhandel als voorwaarde voor een
rechtvaardige wereld. Maar we willen het begrip
‘eerlijke handel’ breder benaderen en open trekken
naar ‘duurzame ontwikkeling’. Dat betekent dat we
meer willen samenwerken met andere organisaties.
Enerzijds organisaties die hier met duurzame
productie en handel bezig zijn (bijvoorbeeld VELT).
Anderzijds organisaties die in het Zuiden werken aan
voedselzekerheid en het versterken van de lokale
markt (bijvoorbeeld Vredeseilanden).
32
foto: Eric De Mildt
issie
Zijn wij andersglobalisten?
Oxfam-Wereldwinkels verzet zich tegen het
economisch globalisme, dat in heel wat
ontwikkelingslanden vooral ellende en ontwrichting
veroorzaakt. We protesteren tegen de politiek
van mondiale instellingen zoals de Wereldhandel
sorganisatie, de Wereldbank en het Internationaal
Muntfonds, wiens invloed vaak verder reikt dan de
macht van politici. We willen de uitwassen van dit
globalisme bestrijden via mondiale oplossingen en
door multilaterale instellingen en regels. We willen dat
de globalisering in een sociale en duurzame richting
wordt gestuurd. Daarom zijn wij andersglobalisten.
33
34
OxfamWereldwinkels:
deel van een
wereldwijde
beweging
Hoe oud is Oxfam?
Oxfam ontstond in 1942 in Oxford (GrootBrittannië). Aanvankelijk verschafte Oxfam “hulp
bij leed door oorlog of andere problemen overal
in de wereld”. Vanaf de jaren zestig
verlegde de organisatie de aandacht
naar caritatieve ontwikkelingshulp.
Ook in andere landen richtte Oxfam
afdelingen op, onder andere in België
in 1964. Door de ontgoochelende
resultaten van de verschillende
‘UNCTAD’-conferenties (conferenties
van de Verenigde Naties waar over
rechtvaardige handelsverhoudingen
werd gesproken), de revolte van mei
‘68 en de oorlog in Vietnam beseften
35
foto: Oxfam-Wereldwinekls
derdewereldorganisaties zoals Oxfam dat
armoede structurele oorzaken heeft en dat hulp
alleen onvoldoende is. ‘Trade, not Aid’ werd de
slogan: liever rechtvaardige handelsrelaties dan
traditionele ontwikkelingshulp en liefdadigheid.
Daarom startte Oxfam-België op 5 april 1971
met een wereldwinkel in de oude stadskern van
Antwerpen.
Vanwaar komt de naam
‘Oxfam’?
Oxfam staat voor ‘The Oxford Committee for
Famine Relief’. De naam is een samenvoeging
van Oxford (de stad waar de organisatie
is ontstaan) en “Famine Relief” (“hulp bij
hongersnood”).
36
Hoeveel Oxfams bestaan er
in België?
Oxfam-België ontstond in 1964. Sinds 1975 is
het een structuur met drie delen.
■ Oxfam-Solidariteit, het vroegere
Oxfam-België, is een nationale (tweetalige)
niet-gouvernementele organisatie.
Dankzij de giften die ze inzamelt en de
keten van tweedehandswinkels die ze
beheert, ondersteunt deze ngo honderden
ontwikkelingsprojecten in het Zuiden en verleent
ze noodhulp overal in de wereld. Daarnaast
voert Oxfam-Solidariteit tal van politieke acties.
Oxfam-Solidariteit onderhoudt namens de
Belgische Oxfams de contacten met Oxfam
Internationaal en de Oxfam-afdelingen in andere
landen. Zie www.oxfamsol.be.
■ Oxfam-Wereldwinkels (de Vlaamse
wereldwinkelbeweging) telt 200 plaatselijke
wereldwinkels en doet aan educatief werk en
politieke actie. Zijn handelsorganisatie Oxfam
Fairtrade importeert, verdeelt en verkoopt
voedingsproducten van eerlijke handel, zowel in
Vlaanderen als in Wallonië. Zie www.oww.be.
■ Oxfam-Magasins du monde is de
Franstalige tegenhanger van OxfamWereldwinkels. De organisatie overkoepelt
80 wereldwinkels in Wallonië en Brussel.
Daarnaast legt ze zich toe op de import van
handwerkproducten in de beide landsgedeelten.
Zie www.madeindignity.be.
37
foto: Yel
38
Bestaan er enkel in België
wereldwinkels?
In heel Europa zijn er ongeveer 3.000
wereldwinkels.
15 wereldwinkelorganisaties uit 13 landen
hebben zich verenigd in NEWS! (Network of
European World Shops).
Zie www.worldshops.org
■ 12 organisaties van eerlijke handel uit 9
landen vormen samen EFTA (European Fair
Trade Association). De EFTA-leden overleggen
over het productenaanbod en werken samen
voor verwerking, verpakking en transport.
Zie www.eftafairtrade.org
■ Ook in Noord-Amerika, Japan, Australië
en Nieuw-Zeeland bestaan eerlijke
handelsorganisaties. Samen met de leden van
NEWS!, EFTA en tientallen producentengroepen
in het Zuiden vormen ze IFAT (International
Federation for Alternative Trade).
Zie www.ifat.org
■ FLO (Fairtrade Labeling
Organisations) is de
internationale organisatie van
keurmerken van eerlijke handel,
bijvoorbeeld Max Havelaar.
Zie www.fairtrade.net
39
foto: Progreso (UK)
■
foto: Tineke D’haese
Europese aanpak is pluspunt
Belangrijke investeringen doen we samen
met collega’s in andere landen. Grote
vormingsprogramma’s organiseren we samen.
We informeren onze producenten over de
gevolgen van de Europese eenheidsmarkt. We
werken nauw samen rond de biologische teelt
van voedingsgewassen en hebben contacten
met organisaties die biocertificeren. De bioteelt
is immers sterk in opmars in het Zuiden. Een
betere toegang tot de Europese markt kan
de producenten stimuleren om nog meer
biologisch te telen.
40
OxfamWereldwinkels:
een dynamische
beweging van
vrijwilligers
Wie werkt er mee in de
Oxfam-Wereldwinkels?
In de 200 plaatselijke wereldwinkels werken haast
uitsluitend vrijwilligers. Zowat 7.000 vrijwilligers
engageren zich om de plaatselijke wereldwinkel open
te houden, met een stand op de markt te staan, in
een school les over eerlijke handel te geven, een
petitieactie op straat te voeren, … Allemaal mensen
die een deel van hun vrije tijd aan de wereldwinkel
besteden. Wie zich herkent in de uitgangspunten van
Oxfam-Wereldwinkels, is welkom. Hoeft het gezegd
dat de wereldwinkeliers een bonte, heterogene groep
vormen?
In een aantal wereldwinkels, vooral in grotere steden,
is er betaald personeel.
41
Waar halen de plaatselijke
wereldwinkels hun
inkomsten vandaan?
42
foto: Pieter Puype
Alle Oxfam-Wereldwinkels zijn onafhankelijke vzw’s.
Ze hebben een marge op de verkoop van producten.
Eventuele winst wordt geïnvesteerd in de plaatselijke
winkel of in de nationale beweging.
Oxfam-Wereldwinkels:
hoe zijn ze georganiseerd?
De 200 wereldwinkels vormen de basis van
de beweging. Zo’n netwerk vraagt echter om
een goed gestructureerde organisatie. Voor de
basisdemocratische organisatie Oxfam-Wereldwinkels
is het een erezaak zoveel mogelijk medewerkers van
zoveel mogelijk wereldwinkels actief bij het beleid van
de beweging te betrekken.
De organisatie van de plaatselijke wereldwinkel
Een plaatselijke wereldwinkel uitbaten, is geen
sinecure. Een vlotte samenwerking tussen alle
medewerkers is een must. Je moet immers een
beurtrol opstellen voor de winkelpermanentie, de
boekhouding beredderen, de etalage verzorgen,
nieuwe medewerkers opleiden, productendossiers
bespreken, acties uitwerken, mensen afvaardigen
naar lokale adviesraden of nationale bijeenkomsten, ...
Een wereldwinkel hoeft niet noodzakelijk een
winkelruimte te hebben. Hij kan ook werken
met andere verkoopmodellen: verkoopstanden,
wijkdepots, abonnementenronde. Daarnaast leveren
heel wat wereldwinkels aan ‘grootverbruikers’, zoals
gemeentebesturen, vakbondsafdelingen, scholen,
bedrijven, horecazaken en jeugdclubs.
43
Plaatselijk beleid
44
foto: Yel
Een wereldwinkel kan op verschillende manieren
georganiseerd zijn. Maar altijd en overal is de
betrachting zoveel mogelijk vrijwilligers bij het beleid
te betrekken. Elke wereldwinkel bepaalt autonoom zijn
werking, al moet die wel passen binnen het nationale
beleid. Een wereldwinkel moet zich bijvoorbeeld
houden aan de prijzen die nationaal worden
vastgelegd. En hij mag geen producten verkopen die
niet voldoen aan de vastgestelde minimumcriteria.
De beweging heeft zowel stemgerechtigde als nietstemgerechtigde wereldwinkels. Beiden zijn erkend
als Oxfam-Wereldwinkel. Ze engageren zich om de
doelstellingen en de drie pijlers van de beweging
in hun werking vorm te geven. De stemgerechtigde
wereldwinkels vormen de Algemene Vergadering en
bepalen daar het beleid.
foto: Yel
De organisatie van de beweging
Oxfam-Wereldwinkels
Op het nationaal secretariaat van OxfamWereldwinkels in Gent werkt een 70-tal mensen. Het
secretariaat bestaat uit drie afdelingen, elk met een
eigen directie:
■ Oxfam-Wereldwinkels vzw: campagne, studieen lobbywerk, vorming & animatie, begeleiding
en ondersteuning van plaatselijke wereldwinkels,
contacten met producenten, …
■ Oxfam Fairtrade cvba: aankoop, verkoop en
distributie van producten (ontwikkeling, opslag,
promotie)
■Algemene Diensten: service en ondersteuning aan
de beide andere afdelingen (secretariaat, informatica,
vormgeving & communicatie, financiële dienst,
personeelszaken)
45
foto: Yel
Nationaal beleid
De Algemene Vergadering - minstens tweemaal per
jaar - bepaalt de grote lijnen van de werking van
Oxfam-Wereldwinkels. Alle plaatselijke wereldwinkels
kunnen iemand afvaardigen. De Algemene
Vergadering spreekt zich uit over de jaarplanning,
de begroting, de toetreding van nieuwe leden, ...
Zij discussieert over basisteksten, verkoop- en
educatieplannen, nieuwe partnercriteria, de ‘missie’
van Oxfam-Wereldwinkels, ... Zij controleert en
stimuleert de Raad van Beheer, waarvan zij de leden
kiest. In opdracht van de Algemene Vergadering
oordeelt de Partnercommissie over partner- en
productendossiers.
De leden van de Raad van Bestuur zijn vrijwilligers uit
plaatselijke wereldwinkels. Ze worden gekozen door
de Algemene Vergadering voor een mandaat van twee
jaar. De Raad van Bestuur werkt de richtlijnen uit die
de Algemene Vergadering vastlegt en staat in voor de
dagelijkse beslissingen.
46
Een aantal nationale commissies en werkgroepen,
waarvan ook plaatselijke wereldwinkeliers deel
uitmaken, adviseert en ondersteunt de Raad
van Bestuur en de verschillende afdelingen
op het nationaal secretariaat: Actiewerkgroep,
Partnercommissie, Financiële Commissie, Politieke
Commissie. Voor specifieke opdrachten worden adhocwerkgroepen opgericht.
Permanent zichtbaar
foto: Fabienne Feys
De wereldwinkels hebben een permanente werking.
Ze zijn zichtbaar in een gemeente, hebben een vast
adres, een open deur, een hele reeks van contacten,
een overvloed aan informatie. Vaak zijn ze dé centra
waar plaatselijke acties vorm krijgen en waar lokale
banden van samenwerking worden gesmeed.
47
Hou het
brandend actueel:
www.oww.be
00793
oww-ed. 4-05
100% kringlooppapier
verantw. uitgever:
Johan Elsen,
Ververijstraat 17,
B-9000 Gent.
Niet op de openbare
weg gooien aub.
48