GS-MMKB 2003-2004 - Planbureau voor de Leefomgeving

De woonbuurt als domein van
bedrijfshulpnetwerken?
Bart Sleutjes
Urban and Regional research centre Utrecht (URU)
Faculteit Geowetenschappen, Universiteit Utrecht
Ruimteconferentie 3-11-2009
Planbureau voor de Leefomgeving
Cruise Terminal Rotterdam
Inleiding
• Veronderstelde wederkerige relatie tussen bedrijven en
woonbuurten:
•
•
Ondernemers zetten zich meer in voor leefbaarheid in buurten dan bewoners
Bedrijven presteren beter in bepaalde wijken
• Focus op lokale bedrijfsnetwerken (binnen 1km en 3km afstand) en
hun invloed op bedrijfssucces
 Relationele economische geografie: bedrijven ingebed in relaties
met andere bedrijven, personen en instituties (Bathelt & Glückler, 2003)
• Informeel bedrijfshulpnetwerk (emotionele of praktische
ondersteuning):
•
•
Wie helpt bedrijf af en toe met kleine klussen? (financiële zaken, administratie,
vervoer etc. NIET inhuren van diensten)
Met wie zijn belangrijke zakelijke dingen besproken? (advies of raad bij
problemen)
• Totaal bedrijfshulpnetwerk:
•
•
Informele hulp
Met welk bedrijf wordt regelmatig officieel samengewerkt?
Bedrijfssucces
• Bedrijfssucces: winstgroei en
werknemersgroei
• Belangrijkste determinanten volgens
literatuur:
• Eigenschappen bedrijf: leeftijd, omvang, sector
• Eigenschappen ondernemer: ‘human capital’, financieel
kapitaal, ambitie
• Bedrijfsnetwerken: professioneel, maar vaak ook sociaal
karakter
Sociale netwerken…
• … zijn een belangrijke factor bij lokatiekeuze (kleine)
bedrijven, vooral familie en vrienden (Dahl & Sorenson, 2009)
• … bieden toegang tot kennis- en kapitaalbronnen, die nodig
zijn om te kunnen overleven en groeien: resource-based
perspective (Penrose, 1959)
• Empirisch bewijs: Brüderl & Preisendörfer, 1998; Davidsson & Honig,
2003; Lechner et al. 2006; Watson, 2007
• …kunnen (verdere) groei belemmeren, indien banden te sterk
zijn: ‘over-embeddedness’
• Empirisch bewijs: Uzzi, 1997; Westlund & Bolton, 2003
• …zijn vooral belangrijk voor ondernemers met tekort aan
kennis en kapitaal (klein, jong, laag opgeleid, geen zakelijke partner etc.):
compensatie-hypothese (Brüderl & Preisendörfer, 1998)
• Tot dusver alleen empirisch bewijs voor etnische ondernemers
(Waldinger et al., 1990)
Rol van de buurt?
• Tot dusver onderbelicht in onderzoek: vooral focus op
regionaal niveau
• Belangrijkste en meest intensieve contacten binnen eigen regio
(Oinas, 1998; Malecki, 2009)
• Buurt speelt belangrijke rol voor aantal en intensiteit
sociale contacten van bewoners  sociale cohesie (Forrest
& Kearns, 2001; Völker et al., 2007)
• Maar is de buurt ook relevant voor bedrijfscontacten?
• Indicaties uit empirisch onderzoek: bedrijven profiteren van een
sociale omgeving met sterke relaties (Dubini, 1989; Dahl &
Sorenson, 2009)
• Zakelijke netwerken (vooral informeel) kunnen voortkomen uit
persoonlijke contacten (Jack, 2008)
• Sommige ondernemers hebben een dubbele binding met de
buurt: via wonen EN werken
Vragen en hypotheses
• 1) Presteren ondernemers met buurtnetwerken beter dan
ondernemers met netwerken buiten de buurt?
• H1: Lokaal netwerk leidt tot meer groei
• H2: Sterker netwerkeffect voor kwetsbare ondernemers
• 2) Welke verschillen bestaan er tussen buurten met een hoge
of een lage mate van sociale cohesie?
• H3: Cohesie  méér lokale netwerken
• H4: Cohesie  stérker lokaal netwerkeffect op groei
Data
ONDERNEMERS IN BUURTEN:
• Survey of Social Networks of Entrepreneurs (SSNE)
2008:
• 385 ondernemers in 145 buurten (PC5-gebieden)
• Lokale ondernemers: wonen in dezelfde buurt als bedrijf
(max. loopafstand 10 minuten)
• Gegevens over:
• Kenmerken bedrijf en ondernemer zelf
• Bedrijfsprestaties
• Binding met en mening over buurt
• Bedrijfsgerelateerde contacten (en persoonlijke relaties)
BEWONERS VAN DEZELFDE 145 BUURTEN:
• Survey of Social Networks of the Dutch (SSND) 2000:
• Mate van sociale cohesie (contacten met buurtgenoten)
Welk aandeel van bedrijfsnetwerken is lokaal?
25%
20%
15%
10%
5%
0%
% informeel NW <1km
% totaal NW <1km
% informeel NW <3km
% totaal NW <3km
Welk aandeel van bedrijfsnetwerken is lokaal?
Verschillen tussen typen buurten naar cohesie?
25%
20%
15%
Laag cohesief
Hoog cohesief
10%
5%
0%
% informeel NW
<1km
% totaal NW
<1km
% informeel NW
<3km
% totaal NW
<3km
Model winstgroei
(gecontroleerd voor bedrijfs- en ondernemerskenmerken)
Totaal
Met
werknemers
Zonder
werknemers
Omvang totaal netwerk
+
+
0
Omvang informeel netwerk
0
0
0
-
+
% informeel netwerk < 1km
Geen werknemers *% informeel netwerk < 1km
+
0
0
% totaal netwerk < 1km
0
-
+
Geen werknemers *% totaal netwerk < 1km
+
0
0
% informeel netwerk < 3km
0
0
+
Geen werknemers*% informeel netwerk < 3km
+
0
0
% totaal netwerk < 3km
0
0
0
Geen werknemers* totaal netwerk <3km
0
0
0
Mate van sociale cohesie woonbuurt
0
0
0
Mate van sociale cohesie *% informeel netwerk <1km
0
0
0
0,224
0,178
0,289
Nagelkerke's R²
Model werknemersgroei
(gecontroleerd voor bedrijfs- en ondernemerskenmerken)
Totaal
Zonder
werknemers
Ouder
dan 10jr
Zonder
zakelijke
partner
0
0
0
Laag
opgeleid
Omvang totaal netwerk
0
0
Omvang informeel netwerk
0
0
0
0
0
% informeel netwerk <1km
0
0
0
0
0
Geen werknemers*% informeel netwerk <1km
0
0
0
0
0
% totaal netwerk <1km
0
+
0
0
0
Geen werknemers*% totaal netwerk <1km
0
0
0
0
0
% informeel netwerk <3km
0
0
+
0
0
Geen werknemers*% informeel netwerk <3km
0
0
0
0
0
% totaal netwerk <3km
0
0
0
0
0
Geen werknemers*% totaal netwerk <3km
0
0
0
0
0
Mate van sociale cohesie woonbuurt
0
0
0
+
Mate van sociale cohesie* % informeel netwerk <1km
0
0
0
0
Nagelkerke's R²
0,366
0,599
0,441
0,488
+
0
0,653
Conclusies
• Buurtnetwerk voor bedrijfshulp in het algemeen niet
belangrijk voor het bereiken van bedrijfsgroei
• Vooral kenmerken ondernemer/ bedrijf en totale omvang van netwerk
spelen rol (bevesting van resource-based perspective)
• H1 wordt verworpen: lokaal netwerk leidt niet tot meer groei
• Voor bedrijven zònder werknemers spelen lokale netwerken
WEL een rol
• Vooral sterk effect voor winstgroei, minder voor werknemersgroei
• H2 wordt niet verworpen: sterker netwerkeffect voor ‘kwetsbare’
ondernemers
• Aangescherpte ‘compensatie-hypothese’: niet de hoeveelheid steun,
maar het aandeel lokale relaties beïnvloedt bedrijfssucces
• Lokale netwerken kunnen nadelig zijn voor grotere bedrijven
• mogelijk door “over-embeddedness”
Conclusies (2)
• Sociale cohesie in buurt speelt beperkte rol
• De mate van sociale cohesie in de buurt hangt niet samen met
lokale netwerken en hun effecten
• Wel klein direct effect op werknemersgroei voor sommige
‘kwetsbare’ bedrijven
• H3 verworpen: niet significant méér lokale contacten in hoog
cohesieve buurten
• H4 verworpen: geen sterker lokaal netwerkeffect in cohesieve
buurten
• Beleidsimplicatie:
• Stimuleer bedrijfsnetwerken op buurtniveau, met speciale
aandacht voor de kleine en ‘kwetsbare’ ondernemer
• Bijvoorbeeld: ondernemersverenigingen of –netwerken
stimuleren, bijeenkomsten organiseren om ondernemers met
elkaar in contact te brengen
• Maar: sociaal kapitaal is voor groot deel niet maakbaar!
Einde
Contact:
Bart Sleutjes, Universiteit Utrecht
[email protected]