Transpiratie - CMA

Transpiratie bij planten
Toelichting
BIOLOGIE
Plant
Fysiologie
Transpiratie
Transpiratie is de verdamping van waterdamp uit de huidmondjes van planten. Planten
nemen het water in vloeibare vorm op via de wortelharen en verliezen water in gasvormige
toestand via de huidmondjes (stomata) in de bladeren. Een klein deel van het water
(ongeveer 1%) dat via de wortelharen wordt opgenomen blijft in de plant. De rest van het
water transpireert vanaf de bladeren naar de omgeving.
Gelijk aan transpiratie bij mensen hangt de mate van transpiratie af van de
luchtvochtigheid en de mate van luchtbeweging rondom het oppervlakte. Daarnaast
kunnen planten de mate van transpiratie reguleren door de huidmondjes te openen en/of
te sluiten.
Evapotranspiratie
Wanneer je kijkt naar planten in hun ecosysteem dan is evapotranspiratie een belangrijk
begrip. Evapotranspiratie is de som van evaporatie en transpiratie door planten.
Evaporatie is de verandering van de toestand van
water; een vloeistof gaat over in een gasvormige
toestand en verdampt richting de atmosfeer.
Evaporatie gebeurt vanuit de bodem, het bladerdak
en
het
oppervlaktewater.
Transpiratie,
het
ontsnappen van water uit de huidmondjes, maakt
ook onderdeel uit van evapotranspiratie.
Evapotranspiratie is een belangrijk onderdeel van de
waterkringloop en het vegetatietype en het
bodemgebruik hebben grote invloed op de
evapotranspiratie. Aangezien water dat transpireert
via de wortels wordt aangevoerd hebben planten met
diepgewortelde wortels een constantere transpiratie.
Kruidachtige planten transpireren doorgaans minder
dan houtige planten. Dit komt doordat ze minder diep
wortelen maar ook doordat kruidige planten
gedurende het jaar hun structuur veranderen. Een
deel van de kruidachtigen ontwikkelt elk jaar nieuwe
bladeren en/of structuren. Hierdoor dragen zij in de
lente nauwelijks bij aan de evapotranspiratie.
Transpiratie bij planten - Toelichting
1
Huidmondjes
De huidmondjes, ook wel stomata genoemd, zijn poriën in de epidermis van een blad of
de stam die de plant gebruikt om de gasuitwisseling te reguleren. Rondom de stomata
liggen steuncellen, die de opening van de stomata helpen reguleren. Via deze openingen
worden zowel zuurstof als koolstofdioxide uitgewisseld met de omgeving. Een extra gevolg
is dat waterdamp de plant via deze weg verlaat. Als gevolg van de verdamping van water
via de huidmondjes wordt water in de houtvaten naar boven gezogen. Voor planten moet
verdamping zoveel mogelijk gecontroleerd verlopen. Bij droog weer sluiten de
huidmondjes zich waardoor minder water verloren gaat.
Figuur 2: Dwarsdoorsnede blad met huidmondjes.
In figuur 2 zie je de dwarsdoorsnede van een blad. Om de verdamping van water zoveel
mogelijk te voorkomen zitten bij de meeste planten de huidmondjes vooral aan de
onderkant van het blad. Het aantal huidmondjes per blad verschilt van plant tot plant. Op
een zonnebloemblad zitten bij benadering ongeveer 13 miljoen huidmondjes. Een
volwassen boom verdampt ongeveer 200 liter water per dag!
2
CMA Lesmateriaal