Huwelijk en seks

JODENDOM
Naam: Kübra Baran
Klas: CMO3C
Vakdocent: M. van Asperen
Inleverdatum:
1
INHOUDSOPGAVEN
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Inleiding
Emancipatie
Gezagsverhouding
Huwelijk en seks
Geboorte en opvoeding
Beleving ziekte en dood
Riten en symbolen
Religie
Nawoord
Bronvermelding
Blz. 3
Blz. 4
Blz. 4
Blz. 5
Blz. 7
Blz. 8
Blz. 8
Blz. 9
Blz. 10
Blz. 11
2
INLEIDING
Ik ga het hebben over het Jodendom. Dit onderwerp heb ik gekozen, omdat wij uit
moesten kiezen tussen Jodendom, Christendom, Islam, Hindoeïsme en
Boeddhisme. Jodendom leek mij interessant omdat ik niet veel over dit geloof
weet en meer wil weten. Wat mij wel als eerst aan het denken brengt is de
Tweede wereldoorlog en het verhaal van Anne Frank. Door dit werkstuk/verslag
weet ik dat ik veel te weten kom. In mijn werkstuk ga ik hebben over emancipatie,
gezagsverhouding, huwelijk en seks, geboorte en opvoeding, beleving ziekte en
dood, riten en symbolen en de religie van het Jodendom. Tenslotte ga ik mijn
nawoord vertellen en de bronnen vermelden waar ik mijn informaties vandaan
heb.
3
Zoals we weten was er in de tweede wereldoorlog geen emancipatie voor de joden. Er was
toen geen sprake van gelijke rechten en zelfstandigheid voor groepen die werden
gediscrimineerd.
De emancipatie van de Joden is de langzaam verlopen gelijkstelling of emancipatie van de
Joden aan de andere burgers of onderdanen. In Europa werden de Joden vanwege hun
afkomst en godsdienst eeuwenlang als vreemdelingen gezien.
Joden mochten geen land bezitten, bepaalde beroepen niet uitoefenen, geen lid van gilden
zijn en werden op tal van manieren gediscrimineerd. Het antisemitisme werd in het recht
vastgelegd.
De Europese verlichting en de daarin doorgevoerde scheiding van kerk en staat gaf de
impuls voor de gelijkstelling van alle burgers. In Frankrijk waar de Franse Revolutie de Joden
en de protestanten emancipeerde was in eerste instantie veel verzet merkbaar.
Een belangrijk kenmerk van deze tijd is het streven van de joden naar gelijke burgerrechten.
Dit wordt ook wel de joodse emancipatie genoemd en het kwam vooral voor in West-Europa
en sommige delen van Centraal-Europa.
Die emancipatie werd officieel bereikt in de Franse Revolutie, maar begon in feite in Amerika
kort na de Amerikaanse Revolutie.
Een goed voorbeeld van de emancipatie is in Polen van 1500 tot 1648 dat toen een bloeiend
joods leven kende. De joden vormden hier een soort extra stand naast de edelen, de lijfeigen
boeren en de burgers in de steden. De Poolse joden kregen op bevel van Sigismund August
in 1551 zelfbestuur en ze kozen een synode. Een synode bestuurde ze, inde de belastingen,
verzorgde het onderwijs en sociale instellingen en vertegenwoordigde de joden bij de
overheid.
Gezagsverhouding
De Thora (bijbel van de Joden) eist dat joden zich aan de voorschriften houden, wat telkens
een vorm van onderwerping inhoudt. Wanneer ze een gezagsverhouding aangaan met een
mens van ‘vlees en bloed’ betekent dit inderdaad dat ze hun eigen wensen en verlangens
tijdelijk ‘in de ijskast’ zetten. Als de joden ergens in dienst treden en voor een ‘baas’ gaan
werken, worden ze geacht hun 8 uur per dag volledig voor het werk van hun werkgever in te
zetten. Hen eigen ontplooiing en de invulling van hun eigen behoeften verschuiven ze naar
de avonduren. Er zijn maar zeer weinig mensen die het lukt om hun eigen identiteit en
persoonlijkheid volledig te actualiseren in de werkopdrachten van aardse autoriteiten.
Mystieke ervaringen vinden bijvoorbeeld zelden of nooit op de werkvloer plaats. De mensen
van de directie en het personeel sporen zelden gelijk, noch qua inhoud en tempo.
4
Huwelijk en seks
De trouwdag is de gelukkigste en heiligste dag van iemands leven. Het wordt gezien als een
persoonlijke Jom Kippoer voor de bruidegom (chatan) en de bruid (kallah). Want op deze
dag worden alle zonden uit het verleden vergeven en smelten beide zielen samen in één
nieuwe ziel. Bruid en bruidegom vasten op deze dag tot na de trouwceremonie. De bruid
draagt een witte bruidsjurk (kittel).
De bruid en bruidegom zien elkaar een week lang niet voor de trouwerij. Voor de
trouwceremonie ontmoeten de chatan(bruidgom) en kallah(bruid) de gasten apart. Dit heet
'Kabbalat Panim'. De bruid zit op haar 'troon' om de gasten te ontvangen, terwijl de
bruidegom omringd wordt door gasten die zingen en op hem toasten. De moeders van de
bruid en de bruidegom staan samen en breken een plaat om aan te tonen dat de verbintenis
serieus is en een gebroken relatie nooit geheel gerepareerd kan worden.
De Badeken is de sluier van de kallah(bruid). Het symboliseert bescheidenheid en de les dat
hoe aantrekkelijk iemand er fysiek ook uit mag zien, de ziel en het karakter het belangrijkste
zijn. De bruidegom plaatst de sluier over haar gezicht. Dit is een teken van bescherming.
De ceremonie vindt plaats onder de choepa dat het huis
symboliseert dat gebouwd gaat worden. Het is aan alle
kanten open om de gastvrijheid te tonen (zie afbeelding).
Het wordt gewoonlijk buiten gehouden onder de sterren als
een teken van zegen door God aan Abraham dat zijn
kinderen zullen zijn als de sterren van de hemel. De bruid
en bruidegom dragen geen juwelen als teken dat ze zijn
zoals mensen zonder bezittingen. Zowel de bruidegom als
de bruid worden door hun ouders naar de choepa geleid.
De bruid loopt zeven keer rond de bruidegom (in zeven
dagen werd de wereld gebouwd; zeven symboliseert ook
de heelheid en compleetheid die ze niet apart kunnen
verkrijgen). De bruid gaat dan aan de rechterhand van de bruidegom zitten.
Twee koppen wijn worden gebruikt tijdens de trouwceremonie. Over de eerste wordt de
Kiddoesjien (voorschriften voor het huwelijk en de wijze waarop het huwelijk wordt gesloten)
uitgesproken en daarna drinkt het paar van het kopje.
De ring moet glad zijn zonder versieringen als symbool dat het huwelijk van simpele
schoonheid is. De bruidegom schuift de ring om de vinger van de bruid haar
rechterhand. Vanaf nu zijn het paar getrouwd. De bruid geeft de bruidegom de ring
nadien, niet onder de choepa.
In het Joodse huwelijk verplicht de bruidegom zichzelf met verschillende
verantwoordelijkheden die in de ketoeba(huwelijksakte) staan geschreven, zoals: voedsel,
onderdak en kleren voor zijn vrouw en emotionele zorg. Het document wordt door twee
getuigen getekend en heeft wettelijke betekenis. De ketoeba is het eigendom van de bruid.
5
Er worden de zeven zegens gezegd over het tweede kopje wijn. Het thema van de zegens is
het vertrouwen in God als Schepper van de wereld, Schenker van vreugde en liefde, en de
uiteindelijke Verlosser van het Joodse Volk. De zegens worden voorgelezen door de rabbijn
of iemand anders. Daarna drinken de man en vrouw van de wijn.
Dan wordt er een glas op de grond geplaatst en kapot
getrapt door de bruidegom. Dit symboliseert het verdriet over
het verlies van de Tempel. En identificeert het paar met de
spirituele en nationale bestemming van het Joodse volk. (in
Israël vindt het breken van het glas voor het lezen van de
ketoeba plaats.) Daarna wordt 'Mazzal tov'
(gelukgewenst/gefeliciteerd)geroepen en is de ceremonie ten
einde.
Het paar wordt geleid naar een aparte kamer waar ze even alleen kunnen zijn. Op dit
moment wordt opgehouden met het vasten.
Het is een plicht voor de gasten vreugde te brengen voor de bruidegom en bruid. Er is veel
muziek en dans. Na de maaltijd wordt de Birkat Hamazon gereciteerd en de Sheva Brachot
worden herhaald. Gedurende de week na de bruiloft houden vrienden en kennissen
feestmaaltijden ter ere van de bruidegom en bruid. Dit wordt de week van de Sheva Brachot
genoemd.
Seksualiteit
Seksualiteit wordt binnen het Jodendom gezien als een menselijke behoefte. Seks buiten
het huwelijk is verboden. Het is wel toegestaan om vóór het huwelijk seks te hebben, maar
vreemd gaan, is dus verboden. Je hoeft niet per sé seks te hebben om kinderen te krijgen,
maar ook om de liefde te versterken tussen man en vrouw. In de Tora (soort Bijbel) wordt
homoseksualiteit verboden.
Seksualiteit neemt een belangrijke plaats in binnen het Jodendom, doch is niet
overheersend. Als je vanuit een religieus Joods standpunt kijk is het in deze tijd de
samenleving snel aan het verseksualiseren. Dit kan gevaren met zich meebrengen omdat
seksualiteit een sterke macht is. Daarom is het goed op de hoogte te zijn van wat wel en niet
is toegestaan belangrijk op het gebied van seks.
In het Jodendom is seks wel van belang dat het binnen het huwelijk plaatsvindt. Het doel
ervan is, naast voortplanting, om de vriendschapsband tussen vrouw en man te versterken.
Opvallend is dat veel aandacht wordt gegeven aan de vrouw voor wie seks een recht is. Er
kan dan ook nooit sprake zijn van gedwongen seks.
6
Geboorte en opvoeding
Een geboorte bij het Jodendom is ook een feest, de vrienden
van de joodse ouders wensen hun dan Mazzal Tov!
(gelukgewenst/gefeliciteerd)Toe, dit wordt als soort van
felicitatie gebruikt. Als het een jongetje is, wordt het
besneden. Dit gebeurt na 8 dagen. Dit wordt gedaan door de
moheel in het ziekenhuis of thuis. De voorhuid van het
geslachtsdeel van het jongetje wordt dan weggesneden. Dit
gebeuren is al heel oud, en het is heel hygiënisch.
De besnijdenis een teken van het erbij horen bij de familie, hier wordt dan ook voor
gefeest. De familie en vrienden vieren dit, ze drinken dan een glas wijn. Op deze dag
krijgt het jongetje pas zijn naam. Joodse kinderen hebben vaak 2 namen, hun
Joodse naam en een gewone naam. Bij meisjes gebeurt dit soms in de synagoge
(Het gebedshuis). Hier laten de ouders van het meisje een dankgebed uitspreken
voor de geboorte van het dochtertje.
Opvoeding
Het goed opvoeden van kinderen staat in het Jodendom centraal. Hierbij is het van
belang dat kinderen hun ouders eren. Volgens de Thora zijn ouders en kinderen
gelijk qua mens, maar verschilt hun status. De ouder is de vertegenwoordiger van
God op aarde. Daarom is het belangrijk dat kinderen leren om hun ouders goed te
eren. Dit betekent immers dat ze God op een indirecte wijze eren. Tevens leidt een
goede opvoeding tot een beter mens die goed weet om te gaan met andere mensen
in de maatschappij.
Het gebod om je ouders te eren staat in de tien geboden. Het staat bij de eerste vijf
geboden waarbij het gaat om de relatie tussen God en mens. Waarom? Omdat een
kind kan denken wanneer het slechte ouders heeft, dat God dan ook slecht is.
Vandaar dat het belangrijk is dat ouders hun kind goed opvoeden.
Ouders eren is positief voor het kind in de omgang met andere mensen
Wanneer een kind leert om zijn ouders te eerbiedigen dan leert het later ook goed
om te gaan met andere mensen. Dat is belangrijk voor het wederzijds respect.
Wanneer een kind zich aardig gedraagt naar andere kinderen toe dan wordt het
sneller in de maatschappij geaccepteerd en krijgt het minder snel moeilijkheden.
7
Beleving ziekte en dood
Terminale/ ernstig zieke mensen worden niet alleen gelaten. Maar de stervende moet wel de
rust krijgen om zijn eigen stervensproces zo goed mogelijk door te maken. Men mag het
stervensproces noch vertragen noch versnellen. Meestal zal de familie een rabbijn
inschakelen, opdat ook hij de stervende bij kan staan. De stervende geeft zijn ziel over aan
de malach hamawet ofwel de doodsengel. Deze vergezelt hem naar de wereld voorbij het
aardse bestaan. Het bezoeken van zieken is een religieuze plicht.
Joden worden volgens de eigen traditie begraven, met hun gezicht in de richting van
Jeruzalem. In Nederland is dat naar het oosten. Na de begrafenis, die altijd eenvoudig
en sober is, waarbij geen muziek wordt gespeeld en bloemen of grafkransen
ongebruikelijk zijn, kent de familie van de overledene een rouwperiode van zeven
dagen. Ze zitten de hele dag op lage stoelen en worden door andere familieleden en
vrienden verzorgd. Gezamenlijk wordt er gebeden, gegeten en troost men elkaar. Een
overleden jood wordt zo snel mogelijk na het overlijden begraven
Riten en symbolen
Chai ‐ Het Hebreeuwse woord Chai betekent leven oflevend. Het wordt als hangertje door ve
el mensen gedragen en is ook een belangrijk symbool van de Joods identiteit.
Challa ‐ Als de tafel gedekt is voor sabbat staat er midden op tafel
twee broden, challa genaamd
Chanoeka ‐ De Chanoeka heeft negen armen, acht voor iedere dag en de negende is de
dienaar (shamash) waar de andere mee aangestoken worden.
Davidster ‐ De Davidster is het bekendstesymbool van het jodendom.
Kiddoesbeker en zegen ‐ Op sabbat wordt er een
speciaal gebed, kiddoes genaamd, gereciteerd, watbetekent heiliging.
Kiepa ‐ De kiepa (Nederlands keppel) is het hoofddekseltje dat orthodoxe Joden dragen.
Matzah ‐ De Matzah is het ongezuurde brood dat de
joden eten tijdens Pesach en het feest der ongezuurde broden, acht dagen lang eten.
Menorah ‐ De menorah of gouden kandelaar was het
middelpunt van de Tabernakel in de woestijn en de twee
tempels in Jeruzalem. De menorah heeft zeven armen.
Mezoeza – De Mezoeza is genoemd naar de plaats waar
het op bevestigd is, de deurstijl. Het is een kokertje van
metaal, hout of plastic waarin een klein rolletje van perkament inzit.
Ramshoorn ‐ Een ramshoorn is een gekromde hoorn van
een mannelijk schaap, de ram. Het doet herinneren aan het offeren van Izaak
Sederbord ‐ Een sederbord heeft zes onderscheiden
ronde vakjes, waarop het verschillende symbolische voedsel kan worden uitgestald.
8
Religie
In de geschiedenis van de Joden spelen gebeurtenissen en personen een grote rol. De
eerste persoon die voorkomt, is Abraham. Hij ging voor het eerst in één God geloven in
plaats van meerdere, zoals mensen daarvoor deden. Hij en zijn zonen zijn daarna andere
mensen gaan vertellen dat zij dat ook moesten doen. Omdat Abraham de eerste was, en zijn
zonen met hem meededen, wordt hij ook wel de aartsvader genoemd.
Jozef was de kleinzoon van Abraham. Hij werd door zijn broers als slaaf
aan Egypte verkocht. Doordat Jozef van God verhalen hoorde en
doorvertelde, raakte hij bevriend met de koning van Egypte. Als dank
zei de koning dat Jozef met zijn familie en vrienden in een deel van
Egypte mocht blijven wonen. Daar woonden zij, en hun nakomelingen,
een paar honderd jaar.
Toen werd er iemand koning die de joden niet wilde
hebben in het land, en maakte ze weer tot slaven.
Mozes werd toen door God als leider benoemd en hij
bevrijdde zijn mensen van de slavernij. Ze gingen door
de Rode Zee, hoe hen dat is gelukt staat in de Bijbel
dat Mozes bad tot god en die liet de zee wijken tot aan
de berg Sinaï. Mozes beklom de berg om Gods woord
te horen. Hij bleef dagenlang op de berg en kwam terug
met 2 stenen tafels (een tafel is hier een stenen plaat).
Daarop stonden tien geboden. Deze geboden zouden
voortaan de leefregels van de joden vormen
De tien geboden zijn de ‘regels’ die horen bij het jodendom. Deze zijn:
1. Ik ben de Here, uw God.
2. U zult geen andere goden hebben.
3. U zult geen valse eed afleggen in Mijn naam.
4. Gedenk de sabbatdag en houd hem heilig.
5. Eer uw vader en uw moeder.
6. U zult niet doodslaan.
7. Neem niet de vrouw of de man van een ander.
8. U zult niet stelen.
9. U zult niet liegen.
10. Wees niet jaloers.
De identiteit van het Joodse volk wordt onder meer bepaald door geloof, traditie, leefregels
en gewoontes, geschiedenis, verbondenheid met Israël en lotsverbondenheid. Het
Jodendom is een monotheïstisch geloof gebaseerd op Goddelijke openbaring aan het
Joodse volk. De orthodoxe opvatting is dat de Tora met de daarin opgenomen voorschriften
door God aan het Joodse volk gegeven is op de berg Sinai. En ook dat de mondelinge leer,
de verklaringen en commentaren op de Tora, door God geopenbaard zijn. Een progressieve
opvatting is dat de Tora geschreven is met Goddelijke inspiratie. De verklaringen en
commentaren zijn door generaties van rabbijnen ontwikkeld.
9
Nawoord
Dit is het einde van mijn verslag/werkstuk..
Ik vond het interessant en leuk om over dit geloof te hebben want, ik wist niet veel en
wilde meer weten over het jodendom. Door dit werkstuk/verslag heb ik veel geleerd,
door opzoeken op internet en boeken waar ik veel informatie kon vinden. Over het
jodendom kan je echt veel lezen ik heb naast de kern van dit onderwerp ook veel
over de feesten van het jodendom gelezen dat waren wel veel. Voordat ik over dit
onderwerp begon op te zoeken wist ik wel beetje over het jodendom maar door dit
werkstuk/verslag weet ik nu dat er stromingen zijn in het jodendom, hoe het bruiloft
word gedaan en hoe ze worden begraven.
10
Bronvermelding
(Ik heb veel op gezocht en gelezen in allerlei verschillende informatiebronnen
en alle informatie die ik heb opgezocht heb ik zo veel mogelijk in mijn eigen
worden getypt.)
1. Emancipatie
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Emancipatie_van_de_Joden
- http://ruudblok.no-ip.info/Nepal/jodendom.htm
2. Gezagsverhouding
-Auteur: Dayan mr. drs. R. Evers ©Dayan R. Evers 2013
3. Huwelijk en seks
-© 2008 - 2016 Etsel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van
de infoteur is vermenigvuldiging verboden.
-Gepubliceerd door Etsel op 16-03-2009, laatst gewijzigd op 09-08-2013. Het auteursrecht van
deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging
verboden.
4. Geboorte en opvoeding
-Gepubliceerd door Etsel op 16-03-2009, laatst gewijzigd op 09-08-2013. Het auteursrecht van
deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging
verboden
-© 2007 Hester Rohaan scholieren.com
-Jodendom voor beginners: een heldere inleiding, Lou Evers, 2005 (5e druk),
5. Beleving ziekte en dood
http://www.breederzorg.nl/intranet/prot_boek/docb_sys/pdf/info/organisatie_specifiek/jodendom.
pdf
http://www.samsam.net/godsdiensten/jodendom/verhaal/
6. Riten en symbolen
http://www.joodsleven.nl/Encyclopedie
7. Religie
-Atlas van de Joodse wereld, Nicholas de Lange, 1986, 240 blz., Elsevier - Amsterdam, ISBN 9010-05721-6 (vertaling van: Atlas of the Jewish World, 1984)
-De Joodse weg: een inleiding in de godsdienst van het jodendom, J. den Hartogh, 1993, 131 blz.,
Boekencentrum, Zoetermeer, ISBN 90-239-0458-3
-De kleine verschillen die het leven uitmaken: een historische studie naar Joodse
sociaaldemocraten en socialistisch-zionisten in Nederland
11