De Universiteit voor de 3e Leeftijd heet u welkom

De Universiteit voor de 3e Leeftijd
heet u welkom
U3L (voorheen HOVO Overijssel) verzorgt een
breed scala aan colleges en lezingen op het
niveau van beginnend hoger onderwijs, speciaal
voor een publiek van vijftigplussers. Voor menigeen is een cursus een plezierige manier om kennis te verwerven, nieuwe inzichten op te doen, of
juist kennis bij te spijkeren. Daarnaast is het ook
een plek voor boeiende ontmoetingen en nieuwe
ontdekkingen.
Voor u ligt de gids voor het jaar 2016-2017.
U3L streeft naar een veelzijdig aanbod, waaruit
u ruime keus heeft. U kunt hiervoor terecht op
locaties in Zwolle, Apeldoorn, Deventer, Zutphen,
Lochem, Hengelo en Enschede. De gids is ook
digitaal te raadplegen op onze website: www.
U3L.nl waar u ook de verwijzing vindt naar de
webwinkel.
Aanbod 2016-2017
Het aanbod is ten opzichte van het voorgaande
jaar enigszins beperkt. We hopen daarmee te
bereiken dat vrijwel alle cursussen kunnen doorgaan en dat er zo weinig of geen mensen worden
teleurgesteld.
Blijf op de hoogte
Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief
Wilt u op de hoogte blijven van speciale lezingen
of een tussentijds aanbod, meldt u zich dan op
de website aan voor de digitale nieuwsbrief, dat
kan via www.U3L.nl
In de loop van het jaar kan er nog nieuw aanbod
volgen.
Inschrijven bij voorkeur via website
Inschrijven voor een of meer colleges doet u bij
voorkeur via de website. U vult uw gegevens
in, u betaalt met behulp van iDEAL en u bent
ingeschreven. De betalingsbevestiging is tevens
bewijs van aanmelding. Als de lessen al vol zitten
kunt u niet meer inschrijven.
Als u niet kunt of wilt telebankieren meld u dan
bij voorkeur via e-mail aan ([email protected]) met uw
naam, adres en telefoonnummer en de gewenste
colleges. U ontvangt dan binnen enkele dagen
een bevestiging per mail. Beschikt u niet over
een mogelijkheid om te e-mailen, meld u dan
schriftelijk aan (zie pagina 79 voor het inschrijfformulier). U krijgt u te zijner tijd een factuur
toegestuurd. Gaat een cursus niet door, dan
wordt uw inschrijfgeld volledig teruggestort.
Plaatsing voor een cursus gebeurt op volgorde
van binnenkomst van de inschrijvingen.
Tweede keus of reserve-aanmelding
Het komt voor dat lessen niet doorgaan wegens
te weinig belangstelling. Daarom kunt u een
tweede keus opgeven. In geval de colleges van
uw voorkeur niet doorgaan wordt u automatisch
bijgeschreven voor uw tweede keus. Uw cursusbijdrage wordt later verrekend.
Wachtlijst
Is een cursus overtekend dan kunt u zich per e-mail
opgeven voor de wachtlijst ([email protected]).
Groepsgrootte
Soms kunnen cursussen door onvoldoende
inschrijvingen niet door gaan. In het algemeen
wordt een minimum groepsgrootte van achttien
personen aangehouden.
Digitale communicatie
Alle door U3L te verrichten activiteiten worden
betaald uit uw cursusbijdragen. U3L ontvangt
geen subsidie en gaat bewust om met de beschikbare middelen. Vandaar ook dat we zoveel
mogelijk gebruik maken van het internet omdat we daarmee de kosten van aanmelding en
inschrijving en de daarvoor te verrichten werkzaamheden tot een minimum kunnen beperken.
Wijzigingen voorbehouden
Deze gids is met zorg samengesteld. Het is
echter denkbaar dat er door omstandigheden
wijzigingen optreden. Mocht u een verschil
constateren tussen informatie in deze gids en
de gegevens die u op de website vindt, dan mag
u ervan uitgaan dat de gegevens op de website
actueel en juist zijn.
Ook nieuw aanbod zult u alleen op de website
aantreffen. Wilt u van wijzigingen op de hoogte
blijven, meld u dan aan voor de digitale nieuwsbrief via www.U3L.nl
Tarieven
Vrienden van U3L
De financiële bijdrage van de deelnemers trachten we over de gehele linie gelijk te houden. Voor
het komend jaar is dat € 9,50 per lesuur (inclusief koffie/ thee in de pauze) vermeerderd met
€ 15,- administratiekosten. Pauzetijd wordt gerekend als lestijd.
In een enkel geval, als er sprake is van intensieve begeleiding door de docent waardoor de
groepsgrootte minder dan 18 moet zijn, kan het
tarief overeenkomstig worden aangepast.
Daarnaast kan een vergoeding gevraagd worden
voor een reader. In sommige gevallen zal de
docent de reader rechtstreeks tegen betaling aan
de cursist beschikbaar stellen.
Vrienden van U3L te Zwolle, ondersteunt U3L onder meer met het vergroten van de bekendheid
en biedt, waar nodig, hand- en spandiendiensten.
Achterin deze gids (pagina 76) leest u meer over
de Vrienden van U3L.
Geen gereduceerd tarief
U3L kent geen gereduceerd tarief.
Opzet colleges en lezingen
De colleges van U3L vinden in het algemeen
overdag plaats op doordeweekse werkdagen
(maandag t/m vrijdag) en tellen meestal 5 tot 10
bijeenkomsten. Daarnaast wordt er zo nu en dan
een lezing georganiseerd.
In het algemeen streven we naar een attractieve
inhoud en een actieve deelname van de cursist.
Dat houdt in dat er voor de meeste bijeenkomsten een maximum aan deelnemers geldt,
meestal 22.
Bewijs van deelname
In sommige gevallen kan het voor een cursist
van belang zijn dat hij/ zij de beschikking heeft
over een bewijs van deelname, bijvoorbeeld in
verband met een sollicitatie, het verkrijgen van
een EVC of toelating tot een beroepsopleiding.
In dat geval kan de cursist dit bewijs per mail
opvragen: [email protected]
U3L
U3L stelt het cursusprogramma samen, huurt
locaties en waar nodig hulpmiddelen en catering.
De docent is hoofdverantwoordelijk voor inhoud
en presentatie van de cursus, de verhuurder
levert en is verantwoordelijk voor de aan U3L
toegezegde diensten.
Bij deze gids ontvangt u enkele
flyers. Daarmee kunt u vrienden en
bekenden attenderen op het studiegramma van U3L.
Sturen zij de kaart in, dan krijgen zij
van U3L een gids op hun postadres.
Een Leven Lang Leren voor iedereen!
Inhoudsopgave
Algemene voorwaarden
ZOMERACADEMIE
filosofie
Met de beste bedoelingen
drs.
filosofie
Met de beste bedoelingen
drs.
filosofie
Het geheim van de eenvoud
drs.
kunst en cultuur De natuur die beelden verbindt
drs.
kunst en cultuur Beeldentuinen
drs.
pagina
5
Corrie Haverkort
Corrie Haverkort
Corrie Haverkort
Azarja Fransen
Lisette le Blanc
6
7
8
9
10
Programma 2016 filosofie
De verbeelding van het ‘zelf’
drs. Edward van der Tuuk
Apeldoorn
Handelen: kwetsbaarheid en volharding
mr. dr. Jaap Gruppelaar
Deventer
De verbeelding van het ‘zelf’
drs. Edward van der Tuuk
Hengelo
Socratisch gesprek
drs. Marcel Engeringh
Lochem
Van Wijsheidsstromingen naar innerlijke wijsheid
dr. ir. Johan van der Cammen Zutphen
Religie, geweld en verdraagzaamheid
mr. dr. Jaap Gruppelaar
Zwolle
Het leven blijft een kunst
drs. Heiko Roelfsema
Zwolle
Socratisch gesprek
drs. Marcel Engeringh
Zwolle
geschiedenis/ archeologie
Sicilië in de Middeleeuwen
drs. Gregor Dijkhuis
Apeldoorn
Het leven in de middeleeuwen
drs. Georgine Weertman
Deventer
Kastelen van de keizer
drs. Gregor Dijkhuis
Deventer
Machtige koningen
drs. Gregor Dijkhuis
Hengelo
De Amerikaanse Burgeroorlog
drs. Bouke de Vos
Zutphen
Het Midden-Oosten
drs. Gregor Dijkhuis
Zwolle
Kennismaking met de Nieuwe Tijd 1800
drs. Menno Potjer
Zwolle
Nero: Keizer, Kunstenaar, Tiran en Moedermoordenaar
dr. Henk Schoonhoven
Zwolle
De onstuimige ontwikkeling van Amerika na de Burgeroorlog
drs. Bouke de Vos
Zwolle
gezondheidswetenschappen
Pychosociale en spirituele aspecten bij ernstige/ chronische ziekte drs. Etje Verhagen-Krikke MA Zwolle
kunst en cultuur
Meesters van het impressionisme
drs. Sophie van Steenderen
Apeldoorn
Ecole de Paris
drs. Lisette le Blanc
Deventer
Inleiding in de muziekgeschiedenis
Jan Bijkerk, componist
Deventer
Voor geletterden en ongeleterden’
drs. Jeanne van der Stappen Enschede
Het lied van liefde en dood
drs. Ben Coelman
Enschede
Wat valt er in muziek te beluisteren
Jan Bijkerk, componist
Hengelo
Italiaanse schilderkunst
drs. Jeanne van der Stappen Zutphen
Het impressionisme, breuk met de academissche regels
drs. Azarja Fransen
Zutphen
Europese stedenbouw in de 19e en 20e eeuw
ing. AvB Paul Kurstjens
Zwolle
Kunstig fotograferen
Hemmo Plas
Zwolle
Het schone brengt eeuwige vreugde
dr. Marcel Zwitser
Zwolle
Ecce Homo
drs. Sophie van Steenderen
Zwolle
Het lied van liefde en dood
drs. Ben Coelman
Zwolle
De wonderijke wereld van de christelijke kunst
drs. Saskia van Lier
Zwolle
Ecole de Paris
drs. Lisette le Blanc
Zwolle
11
14
21
25
26
30
31
32
12
15
16
22
27
33
34
35
36
37
13
17
18
19
20
23
28
29
38
39
40
41
42
43
44
mens en maatschappij
Macro-economie, wat u beslist moet weten
Hemmo Plas
Hengelo
Generaties: wat geef je door?
Anne-Maeike Jorritsma MCH
Zwolle
theologie en religies
De kerk en de Joden, de visie van Karl Barth
dr. Karel Blei
Zwolle
Jodendom, christendom en islam, de peroiode 325-929
drs. Alex van Heusden
Zwolle
24
68
45
46
Programma 2017 filosofie
Wat heet waarheid
drs. Marcel Engeringh
Apeldoorn
De zin van betekenis
drs. Edward van der Tuuk
Apeldoorn
Filosofie van goed en kwaad
drs. Marcel Engeringh
Deventer
De zin van betekenis
drs. Edward van der Tuuk
Hengelo
Nietzsche - over oude en nieuwe filosofie
mr. dr. Jaap Gruppelaar
Zwolle
geschiedenis/ archeologie
Het Midden-Oosten
drs. Gregor Dijkhuis
Deventer
Dzenghis Khan en andere Grote Middeleeuwers
drs. Gregor Dijkhuis
Hengelo
Machtige koningen
drs. Gregor Dijkhuis
Zutphen
Het nieuwe Akropolismuseum
drs. Argyris Angelou
Zwolle
Sicilië in de Middeleeuwen
drs. Gregor Dijkhuis
Zwolle
Keizer Claudius
dr. Henk Schoonhoven
Zwolle
kunst en cultuur
Schoonheid in gepleisterd beton
ir. Joep Walter
Apeldoorn
Kunstig fotograferen
Hemmo Plas
Deventer
Schilderkunst van de Gouden Eeuw
drs. Sophie van Steenderen
Deventer
Barok
drs. Ben coelman
Enschede
Symbolen/ betekenissen 17e-eeuwse Hollandse schiklderkunst drs. Azarja Fransen
Enschede
Giovanni di Paolo illustreert het Paradijs van Dante
drs. Jeanne van der Stappen Zutphen
Barok
drs. Ben Coelman
Zwolle
Schoonheid in gepleisterd beton
ir. Joep Walter
Zwolle
Van Luther tot Bach
dr. Marcel Zwitser
Zwolle
Schilderkunst van de Gouden Eeuw
drs. Sophie van Steenderen
Zwolle
literatuur
Dichter bij dichters ‘Het precieze woord’
dr. Jan Peter Schouten
Zwolle
theologie en religies
In het spoor van Bonhoeffer
dr. Karel Blei
Zwolle
Locaties, routes, parkeren
Vrienden van U3L
U3L
Aanmeldingsformulier
47
48
50
56
60
51
57
58
61
62
63
49
52
53
54
55
59
64
65
66
67
69
70
71
76
77
79
Algemene voorwaarden
1 Aanmelding
1.1 De aanmelding voor een cursus bij U3L is strikt persoonlijk.
1.2 Na ontvangst van het digitale aanmeldingsformulier inclusief betaling of het volledig ingevulde en ondertekende
schriftelijke aanmeldingsformulier is een overeenkomst tot
stand gekomen met U3L welke overeenkomst hierna
de studieovereenkomst wordt genoemd.
1.3 De studieovereenkomst heeft betrekking op de op
het aanmeldingsformulier vermelde cursus, alsmede op
de inhoud van beschikbare cursusinformatie.
1.4 Deze algemene voorwaarden maken deel uit van de
studieovereenkomst
2 Bewijs van inschrijving
2.1 Na ontvangst van het aanmeldingsformulier door
U3L wordt aan degene die zich heeft aangemeld, hierna
te noemen de deelnemer, ca. 10 dagen voor aanvang van
de cursus een uitnodiging voor de cursus gestuurd. Deze
uitnodiging geldt als bewijs van inschrijving voor de cursus
en kan tijdens de eerste bijeenkomst worden opgevraagd.
Voor cursussen met een uiterste aanmeldingstermijn ontvangen deel-nemers binnen een week na verloop van die
termijn bericht.
3 Betaling cursusgeld
3.1 Met aanmelding en betaling via de website U3L.nl is
in beginsel aan alle verplichtingen voldaan.
3.2 Meldt u zich schriftelijk aan, dan wordt u over de
wijze van betalen geïnformeerd als er voldoende belangstelling is voor de cursus en deze doorgaat.
3.3 De cursist is aansprakelijk voor het niet nakomen
van de betalingsverplichting, ook als het factuuradres
anders luidt dan het huisadres.
3.4 In het geval van niet tijdige of onvolledige betaling
van het cursusgeld kan U3L de deelnemer de verdere deelname aan de cursus ontzeggen.
3.5 Bij blijvende niet (volledige) nakoming van de
betalingsverplichting wordt de studieovereenkomst
ontbonden met instandhouding van de (volledige) betalingsverplichting van de deelnemer.
4 Annulering aanmelding, annulering cursus
4.1 Kosteloze annulering van de aanmelding is tot uiterlijk
14 dagen voor aanvang van de cursus mogelijk mits
dit schriftelijk en onder opgave van de reden gebeurt.
4.2 In het geval van annulering van de aanmelding
binnen 14 dagen voor de aanvang van de cursus is 10%
van het cursusgeld aan inschrijvingskosten verschuldigd.
In het geval het cursusgeld reeds is betaald, wordt door
U3L het cursusgeld teruggestort onder inhouding van 10%
van het cursusgeld aan administratiekosten.
4.3 U3L behoudt zich het recht voor een cursus bij onvoldoende aanmeldingen te annuleren. De deelnemers
worden hiervan tijdig, doch uiterlijk één week voor de
geplande aanvang van de cursus, op de hoogte gesteld.
Reeds betaalde cursusgelden worden gerestitueerd. Voor
cursussen waarvoor een uiterste datum van aanmelding
geldt, wordt op die datum beslist of de cursus doorgang
zal vinden. Wie zich heeft aangemeld, wordt binnen een
week na de betreffende datum geïnformeerd. Inschrijving
op cursussen die doorgaan blijft mogelijk tot enkele dagen
voor aanvang van de cursus.
5 Tussentijds beëindigen van de cursus
5.1 Tussentijdse beëindiging van de cursus leidt in beginsel
niet tot restitutie van het cursusgeld.
5.2 Indien de tussentijdse beëindiging het gevolg is van
zwaarwegende persoonlijke en/of familieomstandigheden
van de deelnemer, kan het betaalde cursusgeld of een
evenredig deel daarvan -zulks ter beoordeling van U3Laan de deelnemer c.q. rechthebbende worden gerestitueerd, mits de beëindiging schriftelijk en onder opgave van
redenen is geschied.
5.3 Tussentijds beëindigen van de cursus leidt in alle
gevallen tot ontbinding van de studieovereenkomst.
6 Verzuim
6.1 Het verzuim van bijeenkomsten geeft geen recht op
gedeeltelijke of gehele terugbetaling van het cursusgeld.
7 Plaatsing voor de cursus
7.1 De datum waarop U3L uw aanmeldingsformulier ontvangt, is bepalend voor plaatsing in de cursus. Met dien
verstande dat aanmeldingen in volgorde van binnenkomst
(digitaal dan wel schriftelijk) worden behandeld.
8 Cursusinformatie
8.1 U3L heeft het recht wegens dringende organisatorisch
omstandigheden (tussentijds) de cursusplaats, -data en/
of tijdstippen te wijzigen. Hierbij wordt naar vermogen
rekening gehouden met belangen van de deelnemers.
8.2 Vallen er lessen uit, dan heeft U3L geen andere
verplichting dan het (doen) organiseren van inhaal- c.q.
vervangende lessen.
9 Overige cursuskosten
9.1 Reis- en verblijfkosten, de kosten van aanschaf van
de voorgeschreven literatuur komen voor rekening van
de deelnemer.
10 Auteursrecht en eigendomsrecht
10.1 De deelnemer verkrijgt de eigendom van het cursusmateriaal na volledig betaling ervan.
10.2 Op het cursusmateriaal rust auteursrecht. Niets
uit dit cursusmateriaal mag worden verveelvoudigd en/
of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,
microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur
of rechthebbende.
11 Overige bepalingen
11.1 Door U3L aan deelnemers verstrekte gegevens van
medecursisten mogen op geen enkele wijze door de deelnemers verspreid worden.
11.2 U3L is nimmer aansprakelijk voor diefstal van eigendommen dan wel schade aan eigendommen van deelnemers toegebracht gedurende hun aanwezigheid op het
terrein of in de gebouwen waar de cursus door U3L wordt
verzorgd.
Met de beste bedoelingen
Over de kracht van filosofie in een
onrustige samenleving
Kun jij in een tijd van urgente problemen tot een
helder moreel oordeel komen? Als het bijvoorbeeld gaat over verschillende waarden in onze
samenleving. Waar komen onze kernwaarden vandaan? Heeft de instroom
van mensen uit verschillende culturen impact op ons denken?
Tijdens deze zomerdag bespreken we bovenstaande vragen aan de hand
van filosofen als Susan Nijman, Immanuel Kant, John Rawls en Tinneke
Beeckman. Zij werpen een bijzonder licht op deze vraagstukken en verrijken onze inzichten. We gaan in op het ontstaan van verlichtingswaarden
en onderzoeken de universele en hedendaagse betekenis ervan.
Waar staan we voor, waar kunnen we van elkaar leren en waar kijken we
weg?
Filosofie helpt ons woorden te vinden en een moreel vocabulaire te ontwikkelen dat spreken over waarden mogelijk maakt, zelfinzicht verrijkt en een
dialoog kan bevorderen.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
zomerACADEMIE
HAARLO
docent
[email protected]
drs. Corrie Haverkort
duur
Corrie Haverkort begeleidt deze dag, zij is filosoof met als specialisatie
wijsgerige ethiek. Het thema wordt vanuit een theoretische én praktische
invalshoek belicht.
Het programma is afwisselend en bestaat uit colleges, uitwisseling van
gedachten, gezamenlijke lunch en in de lunchpauze mogelijkheid tot een
wandeling.
1 dag
locatie
Kulturhus ‘t Stieltjen, Wolinkweg 12,
Haarlo
collegedag
Binnenkomst
Inleiding op het thema:
Hoe kunnen we in een tijd van urgente problemen komen tot morele helderheid?
Het ontstaan van verlichtingswaarden en
de betekenis ervan in deze tijd.
12.30 uur Lunch en wandeling
13.30 uur 14.45 uur 16.30 uur
17.00 uur
Als verschillende waarden elkaar ontmoeten:.
Dialoog: de relatie van onze filosofische inzichten met de praktijk van alledag.
Afsluiting
Einde
een Leven Lang Leren
Programma
09.30 uur 10.00 uur 11.30 uur zaterdag 25 juni 2016
collegetijden
10 - 16:30 uur
uw bijdrage inclusief lunch
€ 65,huiswerk
nee
deelnemers
15-25
cursusnummer
HA-16-40
Deze dag wordt georganiseerd in samenwerking met Phytia. Voor
specifieke informatie over deze dag kunt u contact opnemen met
[email protected]
6
Met de beste bedoelingen
Over de kracht van filosofie in een
onrustige samenleving
Kun jij in een tijd van urgente problemen tot een
helder moreel oordeel komen? Als het bijvoorbeeld gaat over verschillende waarden in onze
samenleving. Waar komen onze kernwaarden vandaan? Heeft de instroom
van mensen uit verschillende culturen impact op ons denken?
Tijdens deze zomerdag bespreken we bovenstaande vragen aan de hand
van filosofen als Susan Nijman, Immanuel Kant, John Rawls en Tinneke
Beeckman. Zij werpen een bijzonder licht op deze vraagstukken en verrijken onze inzichten. We gaan in op het ontstaan van verlichtingswaarden
en onderzoeken de universele en hedendaagse betekenis ervan.
Waar staan we voor, waar kunnen we van elkaar leren en waar kijken we
weg?
Filosofie helpt ons woorden te vinden en een moreel vocabulaire te ontwikkelen dat spreken over waarden mogelijk maakt, zelfinzicht verrijkt en een
dialoog kan bevorderen.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
zomerACADEMIE
HAARLO
docent
[email protected]
drs. Corrie Haverkort
duur
Corrie Haverkort begeleidt deze dag, zij is filosoof met als specialisatie
wijsgerige ethiek. Het thema wordt vanuit een theoretische én praktische
invalshoek belicht.
Het programma is afwisselend en bestaat uit colleges, uitwisseling van
gedachten, gezamenlijke lunch en in de lunchpauze mogelijkheid tot een
wandeling.
1 dag
locatie
Kulturhus ‘t Stieltjen, Wolinkweg 12,
Haarlo
collegedag
Binnenkomst
Inleiding op het thema:
Hoe kunnen we in een tijd van urgente problemen komen tot morele helderheid?
Het ontstaan van verlichtingswaarden en
de betekenis ervan in deze tijd.
12.30 uur Lunch en wandeling
13.30 uur 14.45 uur 16.30 uur
17.00 uur
Als verschillende waarden elkaar ontmoeten:.
Dialoog: de relatie van onze filosofische inzichten met de praktijk van alledag.
Afsluiting
Einde
een Leven Lang Leren
Programma
09.30 uur 10.00 uur 11.30 uur vrijdag 19 augustus 2016
collegetijden
10 - 16:30 uur
uw bijdrage inclusief lunch
€ 65,huiswerk
nee
deelnemers
15-25
cursusnummer
HA-16-41
Deze dag wordt georganiseerd in samenwerking met Phytia. Voor
specifieke informatie over deze dag kunt u contact opnemen met
[email protected]
7
Het geheim van de eenvoud
Een ethiek van meer of minder?
Wie verlangt er niet naar een leven dat
overzichtelijk is, waar er niet steeds aan
je getrokken wordt en waar je je niet door
van alles laat afleiden?
Eenvoud is zo’n verlangen – maar hoe
leef je dat? Hoe ziet een eenvoudig leven
er eigenlijk uit?
Als we spreken over eenvoud gaat het
ook over het vinden van een balans
tussen teveel en te weinig. Kun je met
minder gelukkig leven?
Tijdens deze zomerdag bespreken we deze vragen aan de hand van
verschillende filosofen, zoals: Epicurus die zoekt naar een leven vol
innerlijke rust, Hobbes volgens wie de vervulling van de ene wens
leidt tot weer een volgende wens, en Ton Lemaire die pleit voor een
leven in eenvoud met (her)waardering voor het kleinschalige. De dag
heeft een afwisselend programma met colleges, uitwisseling, bezinning en wandeling. Want een ding is duidelijk: iedere filosoof vindt
inspiratie voor eenvoud in de natuur.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
zomerACADEMIE 2016
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Corrie Haverkort
duur
1 dag
een Leven Lang Leren
Cursusoverzicht
10.00-10.30
10.30-11.30
11.30-12.30
12.30-13.30
13.30-14.30
14.30-15.30 15.30-16.30
16.30-17.00
in titels per dagdeel
Welkom
Inleiding op het geheim van de eenvoud a.d.h.v. verschillende filosofen
De natuur als inspiratie voor rust en eenvoud; een theoretische verkenning
Lunch
Hoe kan een eenvoudig leven er concreet uitzien? Waar meer en waar minder?
Wandeling, bezinning, plenaire uitwisseling.
De relatie van het geheim van de eenvoud met ons leven van alledag.
Afsluiting
locatie
Landgoed Anningahof
Hessenweg 9, 8028 PA Zwolle
collegedag
vrijdag 15 juli 2016
collegetijden
10:00 - 17:00 uur
uw bijdrage
€ 70,-. inclusief koffie/ thee en lunch,
catalogus en toegang beeldentuin.
huiswerk
De dag wordt omlijst met poëzie.
De lunch maakt deel uit van het programma.
U krijgt tevens toegang tot de beeldentuin.
U ontvangt de catalogus van de beeldentuin.
geen
deelnemers
20-30
Type cursus: college met discussie
cursusnummer
ZW-16-42
8
De natuur die de beelden
verbindt met de geest.
Ofwel in het Nederlands: kijk, en
dat is het resultaat, ziedaar, zo
staat het er voor, alsjeblieft, dat
moet je zien!
Dit schreef Hib Anninga in 2013 bij het
tweede lustrum van het landgoed:
In de Anningahof is het beeld niet alleen
dichtbij maar ook ver. Steeds weer is het
onderdeel van veranderende vergezichten.
De natuur toont het beeld bij elke stap in
Alberto Giacometti
een nieuwe gedaante. Onze geest wordt
verrast en blijft geboeid door het samengaan van natuur en beeld. Beelden van de meest uiteenlopende materialen zoals keramiek, polyester,
brons, hout, kunstrubber en glas prikkelen ons om de dialoog aan te
gaan. Het landgoed Anningahof is een bijzondere ervaring.
De grote Franse beeldhouwer Auguste Rodin (1840-1917) is in hetzelfde
jaar geboren als Monet en werd als zoveel beeldhouwers in de tweede
helft van de 19e eeuw betrokken in de strijd voor of tegen het ‘modernisme’. Rodin wilde net als de impressionisten niet dat zijn werk er te
gaaf, te glad en afgewerkt zou uitzien. Er moest iets aan de verbeelding
worden overgelaten. Doordat het beeld onaf is, vangen de onregelmatigheden het licht op onverwachte plekken op. Eén van de beelden, waar
we bij stil zullen staan is De Kus (1901). Dit beroemde beeld toont, van
welke kant je het ook beziet, steeds weer een verrassend en harmonisch effect. Elk aspect van beweging draagt het volgende aspect al in
zich. Rodin was een koppig mens, een eigenschap die hem in problemen bracht bij de opdracht die hij kreeg voor het beeld De Burgers van
Calais (1884).
een Leven Lang Leren
Programma
10.00 Ontvangst
10.30 Lezing
11.15 Pauze
11.30 Lezing
12:30 Lunch
14.00 Rondleiding beeldentuin
15.30 Theepauze en nagesprek
16.00 Afsluiting, gelegenheid het landgoed te bekijken
Type cursus: college met gelegenheid tot het stellen van vragen
Alberto Giacometti, Zwitserse beeldhouwer (1901-1966), experimenteerde
en speelde met vormen. Wat ons in de beelden van Giacometti treft is het
filigraan karakter. Zijn figuren zijn uitgetrokken, dun en lang. Het oppervlak
is oneffen, pokkerig en daardoor lichtvangend en tegelijkertijd vormverterend. Wij worden niet verleid om de vorm te betasten, zoals dat het geval is
bij een beeld van Brancusi of Arp. Alleen het oog is uitermate geboeid.
9
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
zomerACADEMIE 2016
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Azarja Fransen
duur
1 dag van 10:00 - 16:00 uur
locatie
Landgoed Anningahof
Hessenweg 9, 8028 PA Zwolle
collegedagen
donderdag 21 juli
uw bijdrage
€ 65,- inclusief lunch en catalogus
huiswerk
n.v.t.
deelnemers
15-25
cursusnummer
ZW-16-43
Beeldentuinen
Een wandeling door verschillende
beeldentuinen
Deze zomer is er een viertal bijzondere
exposities rondom beeldhouwwerken. Ze
zijn te zien in fraaie tuinen of een bijzondere
omgeving. Deze cursus geeft u een goede
inleiding voordat u een bezoek brengt.
cursusoverzicht in titels per dagdeel
Beelden aan Zee, Scheveningen
Brazilië wordt het nieuwe thema van Museum Beelden aan Zee en op
het Lange Voorhout en diverse locaties in Den Haag. De expositie is
een ode aan Braziliaanse beeldhouwkunst. De kunstenaars reflecteren
op verschillende omstandigheden waarin ze leven en verwijzen terug
naar de historische momenten die van invloed zijn op het huidige
Brazilië. Tegelijkertijd zal Kunsthal Kade te Amersfoort een overzicht
geven van Braziliaanse kunst. De exposities vullen elkaar aan en vallen samen met de Olympische Spelen in Rio de Janeiro.
Hoogtepunten van het Kröller-Müller Museum te Otterlo
Het museum heeft een van de grootste beeldentuinen in Europa. Men
kan er genieten van natuur en cultuur. Er zijn sculpturen te zien van
beeldbepalende kunstenaars. We maken een digitale wandeling.
Beeldentuin Kasteel Het Nijenhuis te Wijhe
De beeldentuin is een bijzondere tuin rondom het kasteel. Er worden
ruim 90 beelden tentoongesteld. Een van de eerste beelden was De
Zonnewijzer van Zadkine, geplaatst door Dirk Hannema die in 1958
in het Nijenhuis ging wonen en zijn kunstcollectie openstelde voor
het publiek. Er zijn werken te zien van onder anderen Karel Appel,
Arthur Spronken, Tom Claassen, Pino Castagna en Charlotte van
Pallandt.
een Leven Lang Leren
Penone in de Rijksmuseumtuinen in Amsterdam en Landschapskunst in de Flevopolder
In de tuinen van het Rijksmuseum worden installaties getoond van
de Italiaanse Arte Povera kunstenaar Penone die vooral bekend werd
vanwege zijn boomsculpturen. In aansluiting hierop bekijken we ook
de landschapskunst in Flevoland waar elk jaar een tour wordt georganiseerd.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
zomerACADEMIE
ZWOLLE
docent
drs. Lisette le Blanc
duur
4 colleges van twee uur
locatie
Langhenkel, Noordzeelaan
collegedagen
26 en 28 juli, 2 en 4 aug. 2016
collegetijden
10:00 - 12:00 uur
uw bijdrage
€ 90,huiswerk
geen
deelnemers
14-22
cursusnummer
ZW-16-44
10
[email protected]
actueel
De verbeelding van het ‘zelf ‘
Filosofische perspectieven op ons ‘IK’ filosofie
Weinig woorden gebruiken we vaker dan het
woordje ‘ik’. En weinig lijktbzo vanzelfsprekend als het ‘zelf’ waarnaar dat ‘ik’ verwijst.
Onze opvattingen over bewustzijn, persoonlijkheid, zelfontplooiing, vrije wil, verantwoordelijkeheid, liefde, rechten, plichten,
vrijheid en burgerschap zijn betekenisloos
zonder dat ‘ik’ - ons ‘zelf’. Maar als we gaan
nadenken over wat dat ‘zelf’ is, zien we ons
geconfronteerd met een mysterie.
Met zijn filosofische one-liner “ik denk, dus ik ben” luidt Descartes in
de 17e eeuw het begin van de moderne filosofie in. Sindsdien staat het
‘zelf’ centraal in de filosofie, maar ook daarbuiten: het westerse denken
is in die zin ‘ego-centrisch’. Toch heeft de filosofie het ‘zelf’ op zeer verschillende manieren verbeeld, vanuit diverse invalshoeken en disciplines.
De verschillende theorieen vullen elkaar soms aan, maar spreken elkaar
minstens zo vaak tegen, waardoor er op de vraag naar wat dat ‘zelf’ is,
geen eenduidig antwoord is. Dit leidt niet zelden tot verwarring. Enerzijds worden we aangespoord tot zelfverwerkelijking en zelfontplooiing
(‘worden wie we zijn’), anderzijds houdt de neurologie ons voor dat de
vrije wil niet bestaat, en dat ‘we ons brein zijn’. Enerzijds moeten we
onze ‘eigen verantwoordelijkheid’ nemen, anderzijds weten ook we dat
genetische en omgevingsfactoren ons ‘zelf’ bepalen.
De vraag naar ons ‘zelf’ speelt in diverse thema’s een cruciale rol:
- in hoeverre zijn we moreel verantwoordelijk voor ons handelen?
- in hoeverre zijn we ‘bepaald’ door genetische of omgevingsfactoren?
- bestaat alleen datgene wat de wetenschap meet; brein-activiteit?
- in hoeverre wordt ons zelf-begrip bepaald door de taal die ons vormt?
- is er een continuum tussen natuur en cultuur?
een Leven Lang Leren
Evolutionaire psychologie en de neurologie hebben ons zelf-beeld danig
ondergraven. Ons ‘zelf’ zou een fictie zijn die in de common sense van
het dagelijks leven betekenis heeft, maar die wetenschappelijk niet te
staven is. De wetenschap zou aantonen dat het brein uit slechts neuronen, axonen, synapsen, dendrieten en ionen bestaat; voor niet-fysieke,
‘geestelijke’ krachten is er geen plaats is in de wetenschap. De gangbare kritiek op deze materialistische benadering is dan vaak dat we ‘meer’
zijn dan ons brein, dat geest niet te reduceren is tot het lichamelijke,
maar dat het ‘zelf’ de baas is in het brein. Zodoende lijkt het denken
over dit thema de afgelopen eeuwen nog niet echt opgeschoten.
Maar vanuit de neurologie en evolutionaire psychologie wordt ook
gezegd dat de reductionistische benadering zich door haar methode
blind maakt voor een kijk op ons ‘zelf’ die natuur en cultuur met elkaar
verbindt. Niet door het veronderstellen van ‘geestelijke’ krachten, maar
door oog te hebben voor de manier waarop complexe fenomenen op
een hoger niveau nieuwe functies kunnen krijgen, en die een rol spelen
in de evolutie van die functies. Ons ‘zelf’ zou geen product van het brein
zijn, maar van de interactie tussen het brein en zijn culturele omgeving.
11
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
APELDOORN
docent
[email protected]
drs. Edward van der Tuuk
duur
10 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
De Hofstad, Hofveld 52
collegedagen
29 sept., 6, 13, 27 okt., 3, 10, 17, 24 nov
1, 8 dec.
collegetijden
donderdag van 11:00 tot 13:00 uur
uw bijdrage
€ 205,huiswerk
enige voorbereiding wordt aanbevolen
deelnemers
13 - 23
cursusnummer
AP-16-45
Sicilië in de Middeleeuwen
In de voetsporen van Normandiërs
en Staufers
Als ca. 1020 de Normandiërs zich meester
maken van Sicilië en Zuid-Italië, groeit hun
vorstendom uit tot een van de rijkste en
machtigste koninkrijken van Europa. Wetenschap en cultuur, politiek en macht gaan
er hand in hand. Dat Sicilië eerder werd
overheerst door de Grieken en de Arabieren speelt daarbij een belangrijke rol. Deze
smeltkroes van culturen breekt definitief door als Sicilië onder de
Staufers wordt verenigd met het Heilige Roomse Rijk en ook politiek
gezien grote invloed krijgt.
Onze ontdekkingstocht begint rond het jaar 1000. We volgen de voetsporen van de Normandiërs naar het zuiden, waar zij een opmerkelijke heerschappij vestigen. De acht vorsten van Sicilië vormen het
uitgangspunt voor een reis door de hoge Middeleeuwen (1000-1250).
We komen uit bij keizer Frederik II van Hohenstaufen (1194-1250),
een van de meest fascinerende vorsten uit de geschiedenis.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
APELDOORN
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis heeft zich gespecialiseerd in de geschiedenis van de Hoge
In 5 bijeenkomsten van 3 uur komt o.a. aan de orde:
Middeleeuwen.
*
*
*
*
duur
Sicilië, schoonheid en tragiek – inleiding – Sicilië tot het jaar 1000 – Grieken - Byzantijnen
Arabieren en Normandiërs – nieuwe veroveraars
Smeltkroes Sicilië - Rogier II en de verspreiding van kennis en
cultuur – Palermo - Capella Palatina - Cefalù – Monreale
Sicilië en de Staufers – Hendrik VI en Frederik II “Stupor Mundi” – Sicilië, centrum van macht en cultuur
Het begeleidend materiaal bij de cursus wordt aangeboden in de
vorm van readers. De kosten hiervan (€ 10,= voor vijf readers) zijn
inbegrepen in uw bijdrage.
een Leven Lang Leren
Deze cursus is een uitstekende voorbereiding op de 13-daagse studiereis naar Sicilië (april 2017), die mede door Gregor Dijkhuis georganiseerd en begeleid wordt. Deelname aan de cursus vormt nochtans geen verplichting tot deelname aan de studiereis of omgekeerd.
5 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
De Hofstad, Hofveld 52
collegedagen
7, 14, 21, 28 nov. en 5 dec.
collegetijden
maandag 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
€ 155,huiswerk
geen
deelnemers
12-22
cursusnummer
AP-16-46
12
Meesters van het Impressionisme actueel
In 1874 bezocht de kunstcriticus Louis
Leroy een tentoonstelling van een groep
jonge, vooruitstrevende kunstenaars in
Parijs. Geschokt door de vlekkerigheid van
het schilderij Impression: soleil levant van
Claude Monet schreef hij een spottende
recensie Le Charivari. ‘Impressionisten zijn het’ sneerde Leroy, waarmee hij de kunstenaars onbedoeld een geuzennaam in handen had
gegeven.
De kunst van de Impressionisten zorgde voor een ommekeer: niet alleen vanwege hun losse, schetsmatige manier van schilderen en het
werken ‘en plein air’, maar ook door de moderne, alledaagse onderwerpen die zij uitbeeldden en door de invloed van zowel de fotografie
als de japanse prentkunst op hun schilderijen.
In deze cursus zullen we zien dat de wortels van het Impressionisme
in de eerste helft van de 19e eeuw liggen, bij kunstenaars als Constable en Turner, bij de schilders van Barbizon en uiteraard bij Manet
‘de koning der Impressionisten’.
De grote meesters van de stroming komen in de lessen uitgebreid
aan bod: Monet, Renoir, Caillebotte, Degas. Maar ook wordt aandacht
besteed aan de vrouwelijke groepsleden onder wie Berthe Morisot en
Mary Cassatt.
Niet alleen de kunst zelf veranderde in deze periode, ook de kunstwereld daaromheen. Zo werd de kunstkritiek steeds belangrijker;
critici konden met hun werk kunstenaars maken of breken. De kunsthandel kwam op en er kwamen steeds meer mogelijkheden voor
kunstenaars om hun werk te exposeren.
Vanzelfsprekend zullen we onze blik ook richten op kunstenaars buiten Frankrijk die beïnvloed zijn door het Impressionisme. En tot slot
wordt de ‘nalatenschap’ van de Impressionisten besproken. Welke
betekenis hebben zij gehad voor de kunst die volgde?
een Leven Lang Leren
Programma
Les 1: Wegbereiders van het Impressionisme
Les 2: Manet. De heroïek van het moderne leven
Les 3: Monet. De Salon en de Onafhankelijke tentoonstellingen
Les 4: Renoir. Techniek, methode en materialen
Les 5: Degas. Fotografie en Japonisme
Les 6: Morisot, Cassatt en Gonzalès. Vrouwen in een mannenwereld
Les 7: Caillebotte. De kunstmarkt
Les 8: Impressionisme buiten Frankrijk en de nalatenschap van het
Impressionisme
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
APELDOORN
docent
duur
8 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
De Hofstad, Hofveld 52
collegedagen
13, 20, 27 sept, 4, 11, 18 okt, 8, 15 nov.
collegetijden
dinsdag van 14:00 tot 16:00 uur
uw bijdrage
€ 165,huiswerk
geen
deelnemers
13 - 25
cursusnummer
AP-16-47
13
[email protected]
drs. Sophie van Steenderen
Handelen: kwetsbaarheid en
volharding
Filosofie na Nietzsche
Nietzsche (1844-1900) heeft het zelfbeeld
van moderne (al-te-moderne) mensen danig
overhoop gehaald. Dat hij de pacificatie van
menselijke verhoudingen aanklaagt en een
politiek van gelijke rechten en cultuur van
ontspanning maar ‘nikserig’ vindt, hoeven
wij ons wellicht niet zo aan te trekken. De
nihilismekritiek van Nietzsche is niet bijster
origineel, maar standaardrepertoire van het
fin de siècle. Interessanter is dat de verontwaardiging die in deze cultuurkritiek doorklinkt juist door Nietzsche genadeloos is afgestraft.
Want Nietzsche is geen nihilist die in een ondergangsstemming naar
zijn laatste adem hapt. Hij rekent af met defaitisme, ressentiment en
resignatie en put zich uit om menselijke vitaliteit te vieren. Zelf handelen en eigen verantwoordelijkheid zijn in zijn filosofie cruciaal. Hij
gaat echter niet langer uit van menselijke identiteit, authenticiteit en
autonomie. Wij zijn volgens Nietzsche handelende wezens pur sang,
maar missen zowel een bodem als een doel. En sommigen kunnen
deze spanning navoelen.
een Leven Lang Leren
Nietzsche heeft vooral met zijn handelingstheorie grote invloed op
o.a. Freud (1856-1939) en Heidegger (1889-1976). In deze cursus
volgen wij dit spoor verder. Ter inleiding markeren wij Nietzsches
handelingstheorie en de doorwerking daarvan. Vervolgens gaan wij
na hoe een dergelijke handelingstheorie, als uitdaging opgepakt, een
constructieve betekenis kan krijgen. Daartoe komen drie (vrouwelijke) filosofen aan bod: Hannah Arendt (1906-1975), Martha Nussbaum
(1947) en Mari Ruti (1972). Arendt en Nussbaum zetten de lijnen uit
van een filosofie die in de kwetsbaarheid van het handelen nieuwe
mogelijkheden herkent. Ruti, een jonge Fins-Amerikaanse filosofe die
momenteel furore maakt, herontdekt de ziel in een fragiele wereld.
Haar krachtige betoog in recente publicaties (deels vertaald in het
Nederlands) komt uitvoerig aan bod: geen cultuurkritisch gejammer,
maar vitaliteit aan gene zijde van illusies.
mr. dr. Jaap Gruppelaar studeerde Filosofie en Geschiedenis in Nijmegen en Leuven en Nederlands Recht aan de Open Universiteit. Hij
promoveerde in de filosofie met een kritische analyse van Heideggers techniekopvatting. Hij werkt sedert 2006 zelfstandig als jurist
(bestuursrecht), als privé-docent (www.weetendurf.nl) en voor de
Coornhert Stichting (www.coornhertstichting.nl).
14
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent
[email protected]
mr. dr. Jaap Gruppelaar
duur
8 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Etty Hillesum Centrum, Roggestraat 3
collegedagen
6, 13, 27 okt., 3, 10, 17, 24 nov., 1 dec.
collegetijden
donderdag van 9:30 tot 12:00 uur
uw bijdrage incl. uit te reiken kopieën
€ 205,huiswerk
naar eigen inzicht
deelnemers
15-22
cursusnummer
DE-16-48
Het leven in de middeleeuwen
Cultuurgeschiedenis van middeleeuws West-Europa
Eeuwenlang leven wij al met het beeld van
de ‘donkere middeleeuwen’. Vaak worden
de termen ‘middeleeuws’ of ‘feodaal’ gebruikt om een verwerpelijke toestand uit te
drukken. Dit beeld is ons nagelaten door de
humanisten die van mening waren dat de periode tussen de Romeinse tijd en hun eigen, nieuwe tijd, een periode was van duisternis,
verval, onwetendheid en barbarij.
Wij verlaten in deze cursus dit eeuwenoude stereotype en bekijken
hoe de middeleeuwen door tegenwoordige historici ervaren worden,
èn hoe die periode in veel opzichten verschilt van onze eigen tijd.
een Leven Lang Leren
De cursus begint met het christendom vanwege de grote invloed
daarvan op het denken en leven van de middeleeuwse mens: bijbel,
religie en samenleving waren geheel met elkaar verweven. Dat is o.a.
te zien aan de wijze waarop men de tijd en de wereld beschouwde.
Geschiedenis, heelal en aarde, bevolkt met echte en imaginaire
wezens, en de menselijke samenleving waren op God gericht en op
weg naar het Laatste Oordeel. De middeleeuwse wereldkaarten, met
Jeruzalem in het centrum, toonden de reiziger de route.
Dat de vergankelijke wereld in dienst stond van het onvergankelijke
Goddelijke werd overtuigend getoond in de kunst.
De leefwereld van de middeleeuwse mens was vol gevaren: een
vijandige natuur met wouden en wolven, hongersnoden, overstromingen, oorlogen en ziekten. Om greep te krijgen op die wereld bedacht hij oplossingen: bossen werden landbouwareaal, wilde dieren
uitgeroeid, dijken gebouwd en de Godsvrede uitgeroepen. Maar waar
schop en spade niet voldoende waren, hielpen hem de heiligen en
hun wonderen.Hun gebeente dat de aarde met de hemel verbond,
bezat wonderkracht.
Verder wordt uitgebreid aandacht besteed aan de leefstijl van de
middeleeuwers, geordend naar de drie standen waarin men de samenleving zag ingedeeld: de geestelijkheid, met name de monniken,
de ridders en de boeren. Vanaf de 11e, 12e eeuw kwam hier een
nieuwe bevolkingsgroep bij: de stedelingen. De stad bracht economische bedrijvigheid, nieuwe soorten bouwwerken, een eigen cultuur
en instituties als scholen, ziekenhuizen en liefdadigheidsinstellingen.
Bijna alle uitvindingen en vernieuwingen in de late middeleeuwen
vinden hun oorsprong in de middeleeuwse stad. Ook in de kunst
kwam verandering: men begon perspectief te gebruiken, waardoor
de voorstellingen reëler en aardser werden.
Vrouwen, kinderen en het familieleven komen uitgebreid aan bod in
het laatste college.
De colleges worden geïllustreerd met veel prachtig beeldmateriaal.
Daarnaast zal muziek uit die periode u de wereld van de middeleeuwen binnenvoeren.
15
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent
[email protected]
drs. Georgine Weertman
duur
8 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat 3
collegedagen
3, 10, 24, -, 31 okt., 7, 14, 21, 28 nov.
en 5 dec.
collegetijden
maandag 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
€205,-huiswerk
geen
deelnemers
14-22
cursusnummer
DE-16-49
Kastelen van de Keizer
Frederik II - “Stupor Mundi”
Frederik II van Hohenstaufen (1194-1250)
is een van de meest briljante en fascinerende persoonlijkheden van de Middeleeuwen.
Hij was koning van Sicilië en Duitsland,
en keizer van het Roomse Rijk. Daarnaast
was hij ook: gerenommeerd geleerde en
wetenschapper, geniaal hervormer, beschermer van de kunsten, talenwonder, kastelenbouwer, en een
permanente doorn in het oog van de Kerk. Tot drie keer toe werd
Frederik geëxcommuniceerd. Een eigengereide vorst, die de enige
vreedzame kruistocht van de geschiedenis op zijn naam heeft staan.
Wie was die man met zijn exotische levensstijl, die de eerste staatsuniversiteit stichtte en een ongeëvenaard handboek schreef over de
valkerij? Die honderden kastelen liet bouwen maar slechts één kerk?
Die zoveel beroering wekte dat hij door tijdgenoten “Stupor Mundi”
werd genoemd, “Hij die de wereld versteld doet staan”?
De “Regno”, het koninkrijk Sicilië, omvatte destijds ook heel ZuidItalië. Apulië was zelfs het belangrijkste machtscentrum van Frederik
II en zijn favoriete verblijfplaats. In woord, beeld en muziek reist u in
deze cursus langs prachtige kastelen in deze streek, die hoofdaspecten symboliseren van Frederiks handel en wandel. Als mens, vorst en
wetenschapper.
In vier bijeenkomsten van 3 uur bezoekt u o.a. de kastelen:
Gioia del Colle Frederik als zoon, man, vader
Melfi
centrum van wetgeving en staatsmanschap
Lucera-Brindisi-Otranto de Saracenen en de kruistocht
Bari–Barletta
Frederik en de Kerk: aanval en verdediging
Castel del Monte middeleeuws mysterie en (moderne)
wetenschap
een Leven Lang Leren
Bij elke bijeenkomst wordt begeleidend materiaal aangeboden in de
vorm van readers. De kosten (€ 8,= voor vier readers) zijn inbegrepen in uw bijdrage.
Deze cursus is een uitstekende voorbereiding op de 8-daagse studiereis “Kastelen van de Keizer” naar Apulië-Basilicata in de vroege
zomer van 2017. Deze reis wordt mede door Gregor Dijkhuis georganiseerd en begeleid. Deelname aan de cursus vormt nochtans geen
verplichting tot deelname aan de studiereis of omgekeerd.
16
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis
duur
4 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat 3
collegedagen
25 okt., 1, 8 en 15 nov. 2016
collegetijden
dinsdag 13:30-16:30
uw bijdrage
€ 130,- inclusief reader
huiswerk
geen
deelnemers
12-24
cursusnummer
DE-16-50
Ecole de Paris
Kunst en cultuur in de jaren vijftig
in Parijs
Met deze cursus verwerft u inzicht in de wereld van de kunsten met name in de ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog.
Parijs bleef een belangrijk centrum ook al
had New York een grote aantrekkingskracht.
Parijs bleef zijn vrije geest houden.
Overzicht van de lesstof
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
Artistieke ontwikkelingen in Parijs voor de Tweede Wereldoorlog
Voor de Tweede Wereldoorlog was Parijs een internationaal centrum.
De stad trok kunstenaars aan als Mondriaan, Kandinsky, Chagall en
Modigliani. Hoe kwam het modernisme tot stand?
Het culturele leven in Parijs tijdens de bezetting
In de Salon d’Automne van 1941 waren 2.447 kunstwerken te zien.
In 1943 vond een kunstverbranding plaats omdat die schilderijen als
Entartete Kunst beschouwd werd. Welke kunst werd als Entartete
Kunst beschouwd?
Vrijheidsdrang
Na de Tweede Wereldoorlog heerste er een enorme vrijheidsdrang.
Men wilde uiting geven aan wat de Tweede Wereld teweeg had
gebracht en een boodschap uitdragen door middel van kunst. In dit
college bekijken we onder andere de materieschilderkunst van Jean
Dubuffet en van de Nederlandse kunstenaar Bram Bogart. Deze
laatste trok op jonge leeftijd naar Parijs en maakte er kennis met de
materieschilderkunst. Hij werd zo de grondlegger van de informele
kunst in Nederland.
een Leven Lang Leren
Vertegenwoordigers Cobra, Abstraction Lyrique en Art Brut
Kunstenaars als Asger Jorn en Hans Hartung komen aan de orde.
Twee kunstenaars centraal: Yves Klein en Constantin Brancusi
DEVENTER
docent
[email protected]
drs. Lisette le Blanc
duur
6 colleges van 2 uur incl. pauze
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat 3
collegedagen
28 okt., 4, 11, 18, 25 nov. en 2 dec. 2016
collegetijden
14:00 - 16:00 uur
uw bijdrage
€ 125,huiswerk
geen
Abstract Expressionisme
New York wordt een belangrijke stad. Interactie Europa – New York.
deelnemers
type cursus: college met ruimte voor vragen
de docente neemt boeken mee ter inzage
cursusnummer
13-22
DE-16-51
In het voorjaar van 2017 organiseert de docente een excursie naar
Zwitserland met als thema Moderne Kunst (programma op www.lisetteleblanc.nl)
17
Inleiding in de muziekgeschiedenis
In deze cursus gaan we, onder leiding van
componist Jan Bijkerk, onderzoeken wat de
zin van muziekgeschiedenis is en waar de
muziekgeschiedenis zich mee bezig houdt.
En natuurlijk als belangrijkste ingrediënt:
De West-Europese muziek in vogelvlucht.
Verder komen in deze cursus onderwerpen
aan de orde als:
• Wat is de oorsprong van muziek?
• Waar komen de verschillende muziekinstrumenten vandaan?
• Wat is de relatie tussen muziek en de maatschappij en het
tijdsbeeld?
• Hoe ontstaan perioden in de kunst(muziek)?
• Welke genres kunnen we in de muziek onderscheiden?
• Waarom liever de term kunstmuziek in plaats van klassieke
muziek?
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent
[email protected]
Jan Bijkerk
duur
5 lessen van 2 uur incl. pauze
De collegestof wordt met luistervoorbeelden geïllustreerd.
De leermethode is interactief van aard, dit betekent dat van de cursisten ook een inbreng in de vorm van het uitvoeren van opdrachten (huiswerk) wordt verwacht.
Theoretische kennis van muziek is niet nodig voor het met succes
volgen van deze cursus.
De cursus bestaat uit 5 colleges in opeenvolgende weken.
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat
collegedagen
18, 25 okt., 1, 8, 15 nov. 2016
collegetijden
dinsdag van 10 - 12 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 110,huiswerk
geen
deelnemers
15-40
cursusnummer
DE-16-52
18
‘Voor geletterden en ongeletterden’
Bijbelverhalen en geloofswaarheden
in de schilder- en miniatuurkunst van
de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd
Generaties christenen zijn, vaak zonder zich
dat te realiseren, niet alleen opgegroeid met
de ‘grote verhalen’ uit de oudtestamentische
Bijbel – Scheppingsverhalen, het Vloedverhaal, de Toren van Babel en het boek Job maar ook met de zeer populaire apocriefe en
legendarische vertelstof daaromheen.
Middeleeuwse schilders hebben uit beide bronnen geput toen zij de
heilsgeschiedenis aanschouwelijk maakten in geïllustreerde Bijbels
en getijdenboeken, op wanden van kerken en kapellen en op olieverfschilderingen op paneel.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ENSCHEDE
docent
[email protected]
drs. Jeanne van der Stappen,
cultuurwetenschapper
In de vijfde bijeenkomst staan wij stil bij de wijze waarop de christenmens van voor de Reformatie omging met de zogenaamde ‘vier
uitersten van de mens’: dood, oordeel, hemel en hel. De middeleeuwse kerk stonden allerlei middelen ter beschikking om de gelovige in staat te stellen het hemelrijk te verdienen. Een van de middelen daartoe, bijdrage aan de eredienst, heeft prachtige kunstwerken
opgeleverd, die ons ook vandaag de dag nog als voorbeeld kunnen
dienen, of die ons op zijn minst esthetisch genoegen verschaffen.
duur
6 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Rijksmuseum Twenthe
collegedagen
12, 19, 26 okt. en 2, 9, 16 nov. 2016
In de zesde bijeenkomst wordt duidelijk hoe tegen het einde van de
twaalfde eeuw de voorstelling van het Laatste Oordeel verandert:
Christus de leraar wordt Christus de oordelende rechter: ‘Hij zal komen oordelen de levenden en de doden’.
collegetijden
woensdag 10:00 - 12:30 uur
uw bijdrage
€ 155,-
1.
2.
3.
4.
5.
6.
deelnemers
een Leven Lang Leren
Het motto van de cursus heb ik ontleend aan een uitspraak van Guillelmus Durandus uit 1286: Voor geletterden en ongeletterden: Want
de geest wordt, zo schijnt het, meer beroerd door schilderingen dan
door iets geschrevens.
Scheppingsverhalen
Het vloedverhaal
Babel en Pinksteren: Spraakverwarring en talenwonder
Job: Als het kwaad goede mensen treft
Memento mori: Gedenk o mens dat gij van stof en as zijt
Hij zal komen oordelen de levenden en de doden
Type cursus: Hoorcollege met ruimte voor vragen
Deelnemers ontvangen een digitale reader (tekst + afbeeldingen)
19
huiswerk
geen
22-40
cursusnummer
ES-16-53
Het lied van liefde en dood
Geschiedenis van de opera
In samenwerking met de Nederlandse
Reisopera bieden U3L en het Wilmink
theater dit najaar een bijzondere operacursus aan.
Opera is een boeiende, maar voor sommige
mensen weinig toegankelijke kunstvorm.
Ben Coelman, hoofd bureaudramaturgie en educatie van de Nederlandse Reisopera, zal in 6 bijeenkomsten op speelse wijze dieper
ingaan op de belangrijkste episoden uit de operageschiedenis en de
typische stijlkenmerken van die periodes.
Les
Les
Les
Les
Les
Les
1:
2:
3:
4:
5:
6:
Het begin: de zeventiende eeuw
Opera seria: de achttiende eeuw en G.F. Händel
Opera buffa en W.A. Mozart
Het Belcanto en Giuseppe Verdi
Franse en Duitse opera in de 19de eeuw
Verismo, Puccini en de 20ste eeuw
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ENSCHEDE
docent
[email protected]
drs. Ben Coelman is musicoloog
duur
Tijdens de eerste bijeenkomst kunt u voor € 20,- een aantal cursusmaterialen aanschaffen die niet alleen de thuisstudie vergemakkelijken, maar ook nog lang na de cursus als naslagwerk kunnen dienen.
Tijdens de lessen wordt regelmatig verwezen naar deze materialen.
Een reader ‘Korte Geschiedenis van de Opera’
Een 3-cd-box met 52 fragmenten uit 400 jaar operageschiedenis
Bijbehorend boekje met alle teksten in de originele taal en een Nederlandse vertaling en suggesties voor een dvd-verzameling
maandag 19:30 - 22:00 uur
een Leven Lang Leren
Aan het einde van de cursus bent u in staat zelfstandig de belangrijkste kenmerken van opera’s uit diverse stijlperioden te herkennen
en heeft u kennis gemaakt met de grote operacomponisten en hun
betekenis voor de ontwikkeling van het genre door de eeuwen heen.
De lessen worden gegeven aan de hand van talrijke geluids- en videofragmenten.
In de cursus komen vele bekende, maar ook minder bekende opera’s
aan bod. Zowel beginners als gevorderde muziekliefhebbers zullen
plezier beleven aan de rijke bloemlezing uit 400 jaar opera.
6 lessen van 2,5 uur incl. pauze
locatie
Muziekcentrum
collegedagen
31 okt, en 7, 14, 21, 28 nov en 5 dec.
collegetijden
uw bijdrage exclusief reader en cd’s
€ 130,-
deelnemers
15-28
huiswerk
ja
type cursus
interactief college met oefeningen
cursusnummer
ES-16-54
20
actueel
De verbeelding van het ‘zelf ‘
Filosofische perspectieven op ons ‘IK’ filosofie
Weinig woorden gebruiken we vaker dan het
woordje ‘ik’. En weinig lijktbzo vanzelfsprekend als het ‘zelf’ waarnaar dat ‘ik’ verwijst.
Onze opvattingen over bewustzijn, persoonlijkheid, zelfontplooiing, vrije wil, verantwoordelijkeheid, liefde, rechten, plichten,
vrijheid en burgerschap zijn betekenisloos
zonder dat ‘ik’ - ons ‘zelf’. Maar als we gaan
nadenken over wat dat ‘zelf’ is, zien we ons
geconfronteerd met een mysterie.
Met zijn filosofische one-liner “ik denk, dus ik ben” luidt Descartes in
de 17e eeuw het begin van de moderne filosofie in. Sindsdien staat het
‘zelf’ centraal in de filosofie, maar ook daarbuiten: het westerse denken
is in die zin ‘ego-centrisch’. Toch heeft de filosofie het ‘zelf’ op zeer verschillende manieren verbeeld, vanuit diverse invalshoeken en disciplines.
De verschillende theorieen vullen elkaar soms aan, maar spreken elkaar
minstens zo vaak tegen, waardoor er op de vraag naar wat dat ‘zelf’ is,
geen eenduidig antwoord is. Dit leidt niet zelden tot verwarring. Enerzijds worden we aangespoord tot zelfverwerkelijking en zelfontplooiing
(‘worden wie we zijn’), anderzijds houdt de neurologie ons voor dat de
vrije wil niet bestaat, en dat ‘we ons brein zijn’. Enerzijds moeten we
onze ‘eigen verantwoordelijkheid’ nemen, anderzijds weten ook we dat
genetische en omgevingsfactoren ons ‘zelf’ bepalen.
De vraag naar ons ‘zelf’ speelt in diverse thema’s een cruciale rol:
- in hoeverre zijn we moreel verantwoordelijk voor ons handelen?
- in hoeverre zijn we ‘bepaald’ door genetische of omgevingsfactoren?
- bestaat alleen datgene wat de wetenschap meet; brein-activiteit?
- in hoeverre wordt ons zelf-begrip bepaald door de taal die ons vormt?
- is er een continuum tussen natuur en cultuur?
een Leven Lang Leren
Evolutionaire psychologie en de neurologie hebben ons zelf-beeld danig
ondergraven. Ons ‘zelf’ zou een fictie zijn die in de common sense van
het dagelijks leven betekenis heeft, maar die wetenschappelijk niet te
staven is. De wetenschap zou aantonen dat het brein uit slechts neuronen, axonen, synapsen, dendrieten en ionen bestaat; voor niet-fysieke,
‘geestelijke’ krachten is er geen plaats is in de wetenschap. De gangbare kritiek op deze materialistische benadering is dan vaak dat we ‘meer’
zijn dan ons brein, dat geest niet te reduceren is tot het lichamelijke,
maar dat het ‘zelf’ de baas is in het brein. Zodoende lijkt het denken
over dit thema de afgelopen eeuwen nog niet echt opgeschoten.
Maar vanuit de neurologie en evolutionaire psychologie wordt ook
gezegd dat de reductionistische benadering zich door haar methode
blind maakt voor een kijk op ons ‘zelf’ die natuur en cultuur met elkaar
verbindt. Niet door het veronderstellen van ‘geestelijke’ krachten, maar
door oog te hebben voor de manier waarop complexe fenomenen op
een hoger niveau nieuwe functies kunnen krijgen, en die een rol spelen
in de evolutie van die functies. Ons ‘zelf’ zou geen product van het brein
zijn, maar van de interactie tussen het brein en zijn culturele omgeving.
21
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
HENGELO
HEINO
docent
[email protected]
drs. Edward van der Tuuk
duur
10 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
Bibliotheek, Beursstraat
collegedagen
29 sept., 6, 13, 27 okt., 3, 10, 17, 24 nov
1, 8 dec.
collegetijden
donderdag van 15:00 tot 17:00 uur
uw bijdrage
€ 205,huiswerk
enige voorbereiding wordt aanbevolen
deelnemers
11 - 23
cursusnummer
HE-16-55
Machtige koningen
De dynastie van de Hohenstaufen
Als dank voor zijn trouwe diensten aan
Hendrik IV (“de gang naar Canossa”), krijgt
paltsgraaf Frederik van Zwaben in 1079 de
dochter van de keizer tot vrouw, en wordt hij
verheven tot hertog van Zwaben. Daarmee
begint de opkomst van het vorstenhuis van
de Hohenstaufen.
Na de Karolingen, Ottonen en Saliërs is dit
het vierde en meest glorieuze van de grote
Duitse vorstenhuizen.
In vier bijeenkomsten van 3 uur maakt u kennis met de lotgevallen
van de zeven generaties Staufers: van Frederik I (“de Oude”) tot en
met Koenraad. Alle hoogte- en dieptepunten van deze roemruchte
dynastie passeren de revue. U leert ze allemaal kennen: de verschillende Frederiken, Filips, Hendrik. Een cursus als een familiealbum
met een bonte reeks vreugdevolle en tragische belevenissen. Hun
vrouwen, hun kinderen, hun opkomst en neergang….
Het begeleidend materiaal bij de cursus wordt aangeboden in de
vorm van readers. De kosten hiervan (€ 8,= voor vier readers) zijn
inbegrepen in uw bijdrage.
Deze cursus is een uitstekende voorbereiding op de 8-daagse culturele/culinaire studiereis naar Duitsland (zomer/najaar 2017), die
mede door Gregor Dijkhuis georganiseerd en begeleid wordt. Deelname aan de cursus vormt nochtans geen verplichting tot deelname
aan de studiereis of omgekeerd.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
HENGELO
HEINO
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis
duur
4 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
Hengelo’s Museum, Beekstraat
collegedagen
20 en 27 sept., 4 en 11 okt. 2016
collegetijden
dinsdag van 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 130,huiswerk
geen
deelnemers
15-40
cursusnummer
HE-16-56
22
Wat valt er in muziek te beluisteren?
Een cursus muziekkennis voor liefhebbers van klassieke muziek
De bekende componist en muziekjournalist
Aäron Copland schreef ooit een boekje “What
to listen for in Music”, waarin de lezer aan
de hand werd genomen en rondgeleid langs
de wegen en paden in muziekland. Het werd
een groot succes.
In het voetspoor van deze benadering organiseert U3L in het komende seizoen de cursus: “Wat valt er in muziek te beluisteren?”.
In deze cursus wordt u door componist Jan
Bijkerk kennis aangereikt die u helpt muziek
beter te begrijpen en daardoor er meer van
te genieten. Verder kan deze kennis u goed
van pas komen bij de keuze van muziek; Cd’s
DVD’s en concerten.
In de cursus zullen de volgende onderwerpen behandeld worden:
een Leven Lang Leren
Het geheim van de muziek en hoe van muziek te genieten.
Wat voor soorten muziekinstrumenten zijn er?
In welke genres kun je muziek indelen?
Wat voor (standaard)bezettingen (samenstelling muziekgroepen)
zijn er in gebruik?
Welke zijn de belangrijkste muziekstijlen?
Enige veel op programma’s voorkomende soorten muziekstukken.
De cursus bestaat uit 6 colleges en bezoek aan 4 concerten.
Voor het volgen van de cursus is geen theoretische kennis van
muziek noodzakelijk. In de cursus zal een verscheidenheid aan muziekstijlen, in de vorm van luistervoorbeelden, te horen zijn. Tevens
worden er opdrachten gegeven om thuis, als voorbereiding op de
colleges, uit te werken.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
HENGELO
HEINO
docent
Jan Bijkerk
duur
6 lessen van 2 uur incl. pauze
locatie
Hengelo’s Museum, Beekstraat
collegedagen
13 en 20 dec. 2016
3 jan., 7 feb., 7 mrt en 4 april
collegetijden
dinsdag van 10 - 12 uur
uw bijdrage
€ 130,huiswerk
De cursus begint in december met 2 colleges - dagdelen - en
daarna loopt hij synchroon op met de concerten.
geen
deelnemers
Deelnemers aan de cursus kunnen met korting voor ieder concert 2
kaartjes kopen (10 euro per stuk).
15-40
cursusnummer
HE-16-57
23
[email protected]
Macro-economie
Wat u beslist moet weten!
Vrijwel dagelijks bieden de media (inter)
nationaal economisch nieuws en confronteren economen, journalisten en politici u
met tegenstrijdige meningen. Maar wat is
precies de inhoud van de gebruikte vaktermen? En wat betekenen al
die onpeilbare bedragen?
In zes colleges krijgt u de samenhang gepresenteerd tussen economische grootheden die u tegenkomt in de pers, zoals het (bruto)
nationaal inkomen/product, staatsschuld, economische groei, betalingsbalans, spaaroverschot etc.
Met duidelijke voorbeelden, grafieken/schema’s en krantenartikelen
zal de docent de economische ontwikkelingen schetsen.
Aan de orde komen ook thema’s die bepalend zijn voor onze toekomst. Is robotisering een bedreiging of heeft het ook voordelen?
Hoe komen we af van onze schulden in Europees verband? Zijn onze
pensioenen veilig en wat gaan de banken doen? Welke rol gaat de
overheid spelen? Is economische groei onmisbaar voor behoud van
welstand, welvaart en welzijn? Blijft de euro een sterke munt? Welke
limieten zijn er aan marktwerking en het democratisch mechanisme?
In de colleges worden (inter)nationale studies besproken van o.a.
de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), het
Centraal Planbureau (CPB), OESO, IMF en van bekende auteurs als
Sedlácek (De economie van goed en kwaad-2012) en Piketty (Le capital au XXIe siècle-2013). Ook wordt ingegaan op nieuwe inzichten in
de economische wetenschap zoals de theorie van Nobelprijswinnaar
Kahneman over besluitvorming en menselijk (ir)rationeel gedrag.
een Leven Lang Leren
College 1 Belangrijke begrippen; samenhang economisch processen,
structuur en ordening. Welstand, welvaart en welzijn.
College 2 Het economisch proces; Wat bepaalt ons nationaal inkomen, hoe komt het tot stand? Wat is de relatie tussen nationaal
spaaroverschot, overheidstekort en het overschot op de lopende
rekening van de betalingsbalans.
College 3 De overheid en het economisch beleid. Welke zijn de grondvormen van economische ordening en hoe herkent u ze? Grenzen aan
het marktmechanisme en het democratisch mechanisme.
College 4 Nederland internationaal gezien; hoe is de betalingsbalans
samengesteld. Revaluaties/ devaluaties, de externe waarde van valuta’s; voor- en nadelen van de euro. Wordt Nederland afhankelijk van
“grootmachten” als Brazilië, Rusland, India en China (BRIC-landen)?
College 5 Wie is/zijn verantwoordelijk voor het in omloop brengen
van geld. Wat is de rol van de internationale geld- en kapitaalmarkt?
College 6 Hoe houdt Nederland het verdienvermogen in stand? Productie gaat naar gefragmenteerde ketens die internationaal opereren.
Nederland en de innovatie van deze waardeketens. Hoe moeten onze
onderwijs- en onderzoeksinstellingen zich opstellen?
24
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
HENGELO
HEINO
docent
[email protected]
Hemmo B. Plas
duur
6 lessen van 2 uur incl. pauze
locatie
Museum Hengelo, Beekstraat
collegedagen
27 okt., 3, 10, 17, 24 nov., en 1 dec
collegetijden
donderdag 14:00 - 16:00 uur
uw bijdrage
€ 130,-
deelnemers
12-35
huiswerk
geen
type cursus
hoorcollege met ruimte voor vragen en
discussie
cursusnummer
HE-16-58
Socratisch gesprek
Kennis kun je overdragen, inzicht moet een
ieder in zichzelf vinden. Vanuit deze gedachte
ontwikkelden de Duitse filosofen Leonard Nelson en Gustav Heckmann in de vorige eeuw
het moderne socratische gesprek.
Zij werden geïnspireerd door de dialogen van
Socrates, zoals wij die bij Plato vinden.
De „vroedvrouw methode” wordt Socrates
aanpak wel genoemd. Het idee is dat de student ergens alle kennis al in zich heeft, en dat
het aan de filosoof is om te helpen deze ter
wereld te brengen.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
Nelson en Heckmann trokken de vroedvrouw
methode verder door dan Socrates ooit heeft
gedaan. Niet alleen lieten zij de meeste vragen door studenten stellen, ook
docent
de conclusie lieten zij aan hen over. Zoals Leonard Nelson zei:
LOCHEM
[email protected]
drs. Marcel Engeringh
„Als er dan ook in het algemeen zoiets als filosofieonderwijs
moet zijn, dan kan het slechts onderwijs zijn in zelf denken”
duur
6 bijeenkomsten van 2,5 uur
In samenwerking met de filosoof Marcel Engeringh organiseert U3L
een socratisch gesprek. Voorkennis is niet vereist. Wel is het nodig dat
deelnemers bij alle bijeenkomsten aanwezig zijn, omdat zij anders de
voortgang van het gesprek hinderen.
locatie
Hooiplukker, Achterstraat 5
collegedagen
Tijdens de eerste bijeenkomst zal Marcel Engeringh een inleiding geven
over de socratische methode. Eén filosofische vraag, die verder centraal
zal staan, zal aan het begin van de tweede bijeenkomst worden geformuleerd. Vanaf dat moment zullen de deelnemers meer aan het woord zijn
dan de filosoof, zij gaan het gesprek voeren en de conclusie trekken.
28 okt., 4, 11, 18, 25 nov. en 2 dec.
collegetijden
vrijdag 15:00 - 17:30 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 205,huiswerk
Vijf deelnemers zal worden gevraagd
eenmalig een verslag te schrijven en
een referaat te houden.
deelnemers
8-12
cursusnummer
LO-16-59
25
Van Wijsheidsstromingen naar
Innerlijke Wijsheid, de weg van
de Gnosis
Deze cursus bestaat uit 12 lessen die om
de week gegeven worden. Aan de hand van
bronmateriaal worden de kenmerken en tijdloze zeggingskracht van de Gnosis verkend,
te beginnen met de Pre-Socraten en doorlopend tot de gnostiek van de 21e eeuw. Gilles
Quispel noemt de Gnosis van Alexandrië de derde component van de
Europese cultuurgeschiedenis, naast de Filosofie van Athene en de
Religie van Jeruzalem. Zij is vaak verdrongen en verketterd, maar
declareert zich in onze tijd weer in haar volle glorie.
Aan bod zullen komen Herakleitos, Pythagoras, Socrates, Plato,
Hermes Trismegistos, Mani, Pelagius, Boëthius, Seuse, Tauler, Johannes Scotus, Paracelsus, Ficino, Pico della Mirandola, Zwingli, Hess,
Andrea, Kant, Schopenhauer, Bolland, De Hartog, Blavatsky, Steiner,
Heindel, Van Rijckenborgh en Catharose de Petri.
Een cursusmap wordt tegen kostprijs verstrekt en bij veel lessen is
er nog een aparte hand-out.
Deze cursus is ontwikkeld binnen het Lectorium Rosicrucianum. Voor
meer informatie zie rozenkruis.nl en stichtingrozenkruis.nl.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZUTPHEN
docent
[email protected]
dr. ir. Johan van der Cammen , coörd.
duur
12 lessen van ca. 2 uur incl. pauze
locatie
ParochieelCentrum Mariaschool,
Tengnagelshoek 6
collegedagen
29 sept., 13, 27 okt.,10, 24 nov. 8, 22
dec. 2016
19 jan., 2, 16 feb., 2, 16 mrt 2017
collegetijden
een Leven Lang Leren
donderdag van 14:00 tot 16:00 uur
uw bijdrage
€ 240,huiswerk
naar eigen inzicht
deelnemers
15-20
cursusnummer
ZU-16-60
26
De Amerikaanse Burgeroorlog
De ingrijpendste periode uit de
Amerikaanse geschiedenis
Dit najaar kiezen de Amerikanen een nieuwe
president. In de stembusstrijd zullen thema’s
aan de orde komen die een historische herkomst
hebben. De Amerikaanse Burgeroorlog - voor
velen in de VS nog altijd de belangrijkste periode
in haar geschiedenis - is zo’n bron van betekenis. Het huidige Amerika valt volgens historici niet te begrijpen zonder enige
kennis van de Amerikaanse Burgeroorlog. De oorlog bracht in de Verenigde
Staten een omwenteling teweeg die zijn weerga niet kende. En maakte het
land tot nog steeds het machtigste ter wereld. Nog altijd zijn in de Amerikaanse samenleving en politiek sporen van de Burgeroorlog herkenbaar.
De Amerikaanse Burgeroorlog was een krachtmeting tot het uiterste tussen Noord en Zuid. De lont in het kruitvat was de verkiezing van Abraham
Lincoln tot president en de daaropvolgende afscheiding van de Zuidelijke
staten. Maar de oorzaak lag in het diepgaande conflict over de slavernij. De
Burgeroorlog was en is Amerika’s kostbaarste en vreselijkste oorlog. Historisch gezien wordt hij wel de eerste totale oorlog genoemd, en in zekere zin
een oefening voor de Eerste Wereldoorlog.
Inhoud colleges
Over de betekenis van de Amerikaanse Burgeroorlog en wat daaraan vooraf
ging: een land dat enorm groeit, met slavernij als splijtzwam, bron van
diepgaand conflict tussen Noord en Zuid en oorzaak van de oorlog. De verkiezing van Lincoln is de aanleiding. 1861: de oorlog begint.
1862: Het echte vechten barst los, in oost, west en langs de kust. De oorlog
gaat lang duren. De krijgskansen keren voortdurend. Europa wil tussenbeide komen. Na anderhalf jaar oorlog wordt ook de afschaffing van de
slavernij oorlogsdoel voor het Noorden.
een Leven Lang Leren
1863: De oorlog ziet keerpunten - o.a. met de grote slag bij Gettysburg maar stopt niet. 1864: De burgeroorlog verandert in een totale oorlog met
grote aantallen slachtoffers. In het Noorden daalt de stemming naar een
dieptepunt, Lincoln vreest voor zijn herverkiezing.
Noord wint gestaag terrein in het westen: Atlanta valt; generaal Sherman
trekt brandschattend naar de kust. In het oosten loopt generaal Grant vast
voor Petersburg. Begin 1865 breekt hij door en geeft de Zuidelijke generaal
Lee zich over. De oorlog is voorbij. Lincoln wordt vermoord.
De nasleep van de oorlog - de ‘Reconstructie’ - is heftig en duurt lang. De
slavernij is afgeschaft, maar de rechten van de zwarten worden na verloop
van tijd flink ingeperkt. De segregatie eindigt eerst na 100 jaar.
Toegift: De invloed van muziek op de Burgeroorlog en omgekeerd.
Drs. Bouke de Vos (1950) studeerde politicologie (VU Amsterdam). Hij was persvoorlichter bij Wageningen Universiteit. Hij bestudeert de geschiedenis van de VS
in de 19e eeuw en vooral de Amerikaanse Burgeroorlog.
27
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZUTPHEN
docent
[email protected]
drs. Bouke de Vos
duur
5 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
De Wijngaard, Wilhelminalaan 3
collegedagen
27 okt., 3, 10, 17, 24 nov. 2016
collegetijden
donderdag van 14:00 tot 16:30 uur
uw bijdrage
€ 135,-huiswerk
geen
deelnemers
15-22
cursusnummer
ZU-16-61
Italiaanse schilderkunst
Beroemde meesters uit de 14e en
15e eeuw: Giotto, Duccio, Piero della
Francesca, familie Bellini en Carpaccio
‘Italiaanse’ moet hier niet begrepen worden
als de aanduiding van de nationaliteit van
de schilders in kwestie, maar als behorend
tot het Italisch schiereiland dat bestond uit
verschillende stadsstaatjes met een autonoom bestuur en een eigen,
karakteristieke schilderstijl. Naast overeenkomsten zijn er opmerkelijke verschillen aan te wijzen tussen bijvoorbeeld de stijl van de
Florentijnse School waartoe Giotto behoorde, de Sienese School van
Duccio en zijn volgelingen, en de vroege Venetiaanse School met
als vertegenwoordigers Carpaccio en de familie Bellini. Piero della
Francesca is in geen enkele ‘School’ onder te brengen, zijn eigen,
karakteristieke stijl zouden we eerder persoons- dan streekgebonden
kunnen noemen.
We beginnen de cursus in de Basilica di San Francesco in Assisi,
rond 1300 ‘het laboratorium voor de ontwikkeling van de schilderkunst in de veertiende eeuw’. De meeste aandacht gaat naar
Giotto, die ‘de kunst van het Grieks naar het Latijn vertaalde’, dit
wil zeggen dat de statische, strengverheven en mystieke afbeeldingen uit de Byzantijnse kunst - de zogenaamde maniera greca
- werden ingeruild voor realistische menselijke figuren, driedimensionaal weergegeven in een realistische omgeving.
een Leven Lang Leren
In de werken van de vijftiende-eeuwse meesters wordt de rol van
de opdrachtgever steeds belangrijker. De bewustwording van de
‘politieke’ rol van de afbeelding stuurt en bepaalt expressieve keuzen
en iconografische details, en dat geldt niet alleen voor wereldlijke
heersers maar zeker ook voor religieuze instellingen. Op hun talrijke
reizen maakten de schilders niet alleen kennis met stijlen en technieken van andere Italiaanse schilders, maar bijvoorbeeld ook met de
kunst van de olieverftechniek van de Vlaamse meesters die aan de
Italiaanse hoven zeer geliefd waren.
De cursus telt zes bijeenkomsten:
1. Giotto di Bondone, vader van de westerse schilderkunst
2. Duccio di Buoninsegna, ‘vader van alle schilders van Siena’
3. Piero della Francesca, schilder en wiskundige
4. All in the Family: Jacopo, Gentile en Giovanni Bellini
5. Vittore Carpaccio, chroniqueur van Venetië
6. De Annunciatie in de Italiaanse schilderkunst
Type cursus: Hoorcollege met ruimte voor vragen
Deelnemers ontvangen een digitale reader (tekst + afbeeldingen)
28
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZUTPHEN
docent
[email protected]
drs. Jeanne van der Stappen,
cultuurwetenschapper
duur
6 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
‘t Atrium, Martinetsingel, hoek Pelikaanstraat - parkeren aan Houtwal
collegedagen
13, 20, 27 okt. en 3, 10, 17 nov. 2016
collegetijden
donderdag 15:00 - 17:00 uur
uw bijdrage
€ 130,huiswerk
geen
deelnemers
13-20
cursusnummer
ZU-16-62
Het impressionisme, de breuk
met de academische regels in
de 19e eeuw
Een programma van schoonheid,
en verzet tegen het programma
In de 17e eeuw werd een programma opgesteld om de natuur te idealiseren en te verfraaien: de academische regels. Met hartstochtelijke ijver bestudeerde
men de klassieke beelden in de hoop dat hun schoonheid zou helpen
visioenen van vervlogen tijden te openbaren. In de 19e eeuw komt er
verzet tegen die regels. De impressionisten zetten zich fel af tegen de
gracieuze houdingen, vloeiende lijnen en de verheven onderwerpen.
In Frankrijk kennen we drie grote omwentelingsgolven.
1e omwentelingsgolf met Eugene Delacroix
Delacroix zag niets in discussies over de Grieken en Romeinen: kleur
was belangrijker dan tekening en verbeeldingskracht belangrijker dan
kennis. Ook Corot, voorman van Barbizon, verzet zich tegen de academische regels en minimaliseert de aandacht voor details. Belangrijk
voor hem zijn het stralende licht en de sfeer die hij toont in zijn kleurschakeringen. De Impressionisten waren leerlingen van groep Barbizon.
2e omwentelingsgolf met Gustave Courbet (Parijs)
Courbet schilderde het sociaal realisme en bracht een revolutie in de
kunst. In 1855 opende hij in een houten barak een tentoonstelling van
eigen werk ‘le Réalisme’. Niet de schoonheid was belangrijk maar de
waarheid.
een Leven Lang Leren
3e omwentelingsgolf met Edouard Manet, het impressionisme
Manet en zijn vrienden waren het roerend eens met Courbet. De wijze
waarop de traditionele schilderkunst de natuur ziet, is volgens de impressionisten een misvatting! De omstandigheden van het atelier zijn
kunstmatig, tonen niet de werkelijkheid. In het zonlicht zijn tegenstellingen juist bruusk. Een opzienbarende ontdekking! Manet volgt de schilders van Barbizon en schildert en plein air. Monet sloot zich bij Manet
aan. Zijn atelier is een bootje. Buiten schilderen betekende: afmaken
wat je begon. Alles in rasse streken, het totale effect is belangrijker dan
het detail. De naam ‘impressionisten’ danken ze aan een schilderij van
Monet uit 1872: Impressie. Zonsopgang.
Veel jonge schilders sloten zich bij hen aan, o.a. Pisarro, Degas, Renoir
en de vrouwelijke schilder Berthe Morisot.
Het einde van de 19e eeuw is voor de impressionisten la belle epoque.
Zij laten een wereld zien van dans, muziek en ontspanning. De hele
wereld bood geschikte onderwerpen. De impressionisten wensten hun
eigen optimistische gevoel op het doek vast te leggen. Kunstenaars uit
alle delen van de wereld kwamen in Parijs in aanraking met het impressionisme. Eén van de invloedrijkste schilders buiten Frankrijk was de
Amerikaan Whistler.
Het impressionisme had ook invloed op de beeldhouwkunst. Net als de
impressionistische schilders wilde de beeldhouwer Rodin niet dat zijn
werk er te gaaf en afgewerkt uit zou zien.
29
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZUTPHEN
docent
[email protected]
drs. Azarja Fransen
duur
4 bijeenkomsten van 2 uur
locatie
Parochieel Centrum Mariaschool, Tengnagelshoek
collegedagen
23, 30 nov., 7 en 14 dec.
collegetijden
woensdag 14:00 - 16:00 uur
uw bijdrage
€ 90,huiswerk
n.v.t.
deelnemers
15-25
cursusnummer
ZU-16-63
Religie, geweld en verdraagzaamheid
Religieus geweld heeft Europa eeuwenlang geteisterd. Vooral in de zestiende en
zeventiende eeuw dienen zich jaar na jaar
‘godsdienstoorlogen’ aan. Deze oorlogen zijn
veelal, zoals in de Nederlanden, tegelijkertijd
burgeroorlogen. Andere dan religieuze motieven spelen zeker ook een rol. Feit is echter dat de strijdende partijen zich (kunnen) voordoen als voorvechter van het ‘ware geloof’ en
de ‘ware kerk’. Is geweld inherent aan het ‘ware geloof’?
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
Te midden van de geloofsstrijd gaan stemmen op van ‘onpartijdigen’
die deze strijd zonder meer afwijzen en wel op grond van principieelreligieuze redenen: geloof en dwang gaan niet samen. Verdraagzaamheid heet een christelijke deugd bij uitstek! Kan religie (ook)
verdraagzaamheid bevorderen?
Bittere geloofsverdeeldheid was een Europees fenomeen. Deze
cursus begint met een historische schets van de langdurige verdeeldheid. Daarbij gaat de aandacht ook uit naar de vele experimenten
met verdraagzaamheid, waarvan er sommige enige tijd standhielden. Speciale aandacht gaat uit naar de situatie in de Nederlanden
ten tijde van de Opstand tegen Spanje. Primair biedt de cursus
echter een filosofische analyse van de relatie van religie, geweld en
verdraagzaamheid. Niet alleen het gebrek aan, ook het gebrek van
verdraagzaamheid komt aan de orde: verdraagzaamheid als omstreden deugd. Vraag is met name ook hoe de politiek zich - met veel
moeite - kon emanciperen van de religie, zodat tenslotte godsdienstvrijheid als één van de grondrechten kon worden gegarandeerd en
geneutraliseerd. Voor deze filosofische analyse volgen wij het spoor
dat van Erasmus naar Coornhert, Lipsius, Grotius, Locke en Spinoza
leidt: een ‘Hollands Spoor’. Als gidsen gebruiken wij (onder andere)
Jonathan Israel.
ZWOLLE
docent
[email protected]
mr. dr. Jaap Gruppelaar
duur
8 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
collegedagen
27 sept., 4, 11 en 25 okt., 1, 8, 22 en
29 nov.
collegetijden
dinsdag van 10:00 tot 12:30 uur
uw bijdrage incl. uit te reiken kopieën
een Leven Lang Leren
€ 205,-
mr. dr. Jaap Gruppelaar studeerde Filosofie en Geschiedenis in Nijmegen en Leuven en Nederlands Recht aan de Open Universiteit. Hij
promoveerde in de filosofie met een kritische analyse van Heideggers techniekopvatting. Hij werkt sedert 2006 zelfstandig als jurist
(bestuursrecht), als privé-docent (www.weetendurf.nl) en voor de
Coornhert Stichting (www.coornhertstichting.nl).
huiswerk
naar eigen inzicht
deelnemers
15-22
cursusnummer
ZW-16-64
30
Het leven blijft een kunst
Vervolg op ‘de ongrijpbare mens’
N.B. Deze cursus is alleen bedoeld voor
mensen die ‘De ongrijpbare mens’ gevolgd
hebben.
Ook nu staat de mens weer centraal vanuit
de neurofilosofische visie dat hij/zij eerder
een proces is dan een toestand; eerder een
worden dan een zijn. Neurofilosofie, een relatief nieuwe combinatie van filosofisch denken
en wetenschappelijke kennis uit de levenswetenschappen als biologie,
psychologie en genetica.
In deze tweede reeks van acht colleges zal bioloog en life-coach drs.
Heiko Roelfsema op inspirerende wijze laten zien dat wij niet alleen
onszelf uitvinden, maar ons hele leven. Vanuit het geschetste mensbeeld van een narratief, wordend wezen zal gekeken worden hoe de
mens in het dagelijkse leven handelt. Niet het wie en wat, maar het
hoe staat centraal. Die eigen levensstijl uitvinden valt niet mee: het
wordt met recht een kunst, een reis genoemd.
Handelen wij bewust of onbewust? Hoe maken wij keuzes? Hoe bouwen we een persoonlijke moraal op? Wat maakt ons empathisch en
altruïstisch? Hoe gaan we om met geluk, waarden, kwetsbaarheid en
vriendschap?
Een filosofie vol uitdagende thema’s, gelijk het leven zelf.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
drs. H.R. Roelfsema
duur
8 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Langhenkel, Noordzeelaan 62
collegedagen
28 sept., 5, 12 okt., 2, 9 16, 23, 30 nov.
Drs. Heiko Roelfsema (1955) studeerde biologie/biochemie en specialiseerde
collegetijden
zich tot geneticus. Twintig jaar bedrijfsleven, waaronder tien jaar geneesmid-
woensdag van 13:30 tot 16:00 uur
delenonderzoek bij neurologische en psychiatrische patiënten, bracht hem op
het pad van zijn huidige vak: oplossingsgerichte coaching en counseling dat hij
uw bijdrage
nauw laat aansluiten bij zijn passie, de filosofie.
€ 190,-
Sinds 1998 begeleidt hij in zijn praktijk in het Gelderse Ellecom mensen die
een Leven Lang Leren
een wending willen geven aan hun persoonlijk leven, hun werk of hun relatie.
Parttime doceert hij psychopathologie, neurofilosofie en levenskunst.
huiswerk
geen
deelnemers
15-25
cursusnummer
ZW-16-65
31
Socratisch gesprek
Kennis kun je overdragen, inzicht moet een
ieder in zichzelf vinden. Vanuit deze gedachte
ontwikkelden de Duitse filosofen Leonard Nelson en Gustav Heckmann in de vorige eeuw
het moderne socratische gesprek.
Zij werden geïnspireerd door de dialogen van
Socrates, zoals wij die bij Plato vinden.
De „vroedvrouw methode” wordt Socrates aanpak wel genoemd. Het idee is dat de student
ergens alle kennis al in zich heeft, en dat het
aan de filosoof is om te helpen deze ter wereld
te brengen.
Nelson en Heckmann trokken de vroedvrouw
methode verder door dan Socrates ooit heeft
gedaan. Niet alleen lieten zij de meeste vragen
door studenten stellen, ook de conclusie lieten zij aan hen over. Zoals
Leonard Nelson zei:
„Als er dan ook in het algemeen zoiets als filosofieonderwijs
moet zijn, dan kan het slechts onderwijs zijn in zelf denken”
In samenwerking met de filosoof Marcel Engeringh organiseert U3L
een socratisch gesprek. Voorkennis is niet vereist. Wel is het nodig dat
deelnemers bij alle bijeenkomsten aanwezig zijn, omdat zij anders de
voortgang van het gesprek hinderen.
Tijdens de eerste bijeenkomst zal Marcel Engeringh een inleiding geven
over de socratische methode. Eén filosofische vraag, die verder centraal
zal staan, zal aan het begin van de tweede bijeenkomst worden geformuleerd. Vanaf dat moment zullen de deelnemers meer aan het woord zijn
dan de filosoof, zij gaan het gesprek voeren en de conclusie trekken.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Marcel Engeringh
duur
6 bijeenkomsten van 2,5 uur
locatie
Jeruzalemkerk, Windesheimstraat 1 ,
hoek Assendorperdijk
collegedagen
28 okt., 4, 11, 18, 25 nov. en 2 dec.
collegetijden
vrijdag 10:30 - 13:00 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 205,huiswerk
Vijf deelnemers zal worden gevraagd
eenmalig een verslag te schrijven en
een referaat te houden.
deelnemers
8-12
cursusnummer
ZW-16-66
32
Het Midden-Oosten
Kruistochten in breed perspectief
Het werd ooit wel het Morgenland genoemd. Of de Levant, “het land waar de
zon opkomt”. Het gebied ten oosten van de
Middellandse Zee waarvoor wij vandaag de
dag geen betere verzamelnaam hebben dan
de globale richtingaanduiding: “MiddenOosten”.
De Levant is altijd het kruispunt bij uitstek
geweest van volkeren, godsdiensten en culturen. Hier liepen de handelswegen van oost naar west, hier trokken de karavanen van zuid
naar noord. Nergens anders kwamen de drie grote monotheïstische
godsdiensten meer intensief met elkaar in contact dan hier. De regio
is van oudsher dé ontmoetingsplaats van oost en west, waar goederen en kennis werden uitgewisseld. En het slagveld van een eindeloze
reeks gewapende conflicten.
De tijd van de grote kruistochten behoort tot de meest bewogen,
minst begrepen perioden in de Europese geschiedenis. In deze
cursus wordt een breed overzicht gegeven van alle kruistochten en
worden de achtergronden en belangrijkste verwikkelingen geschetst.
De “Tochten”, zoals zij destijds werden genoemd, worden niet alleen behandeld vanuit het gangbare, westerse standpunt maar ook
vanuit de Arabische en Joodse optiek, vanuit het gezichtspunt van de
Byzantijnen en ook vanuit de visie van de Kerk. Hoe uiteenlopende
belangen, uit de hand gelopen geestdrift en sluwe machtspolitiek
hebben geleid tot veel spektakel, tragische dieptepunten en bizarre
gebeurtenissen. Met persoonlijke verslagen van ooggetuigen, deelnemers en kroniekschrijvers.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis
duur
8 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
Jeruzalemkerk, Windesheimstraat hoek
Assendorperdijk
collegedagen
22, 29 sept., 6, 13, -, 27 okt., 3, 10 en
17 nov.
1-2 Oudheid van
3-4 Arabieren van
5-6 De Tochtenvan
7-8 Nieuwe Tijd van
collegetijden
een Leven Lang Leren
Indeling van deze cursus, die bestaat uit 8 bijeenkomsten van 3 uur:
de
de
de
de
Sumeriërs tot de Romeinen
Byzantijnen tot de Seltsjoeken
Eerste Kruistocht tot de Mongolen en Mamelukken
Ottomanen tot de dag van vandaag
Het begeleidend materiaal bij de cursus wordt aangeboden in de
vorm van readers. De kosten hiervan (€ 8,= voor vier readers) zijn
inbegrepen in uw bijdrage.
donderdag 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
€ 240,huiswerk
geen
deelnemers
12-24
cursusnummer
ZW-16-67
33
Kennismaking met de Nieuwe
Tijd, deel 2, 1800-1870
Met deze cursus gaan we deels vergeten
kennis opfrissen. Het gaat daarbij niet zozeer om feitenkennis, maar om inzichten in
structuren en processen die het verloop van
de gebeurtenissen in de negentiende eeuw
bepaald hebben, vanaf Napoleon tot het
begin van het moderne imperialisme, wanneer een nieuw tijdperk begint. De meeste
aandacht zal geschonken worden aan wat
zich in Europa afspeelde, inclusief Rusland,
en aan de Verenigde Staten.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
Cursusoverzicht per dagdeel.
1a. Napoleon en de erfenis van de Franse revolutie.
1b. Nieuwe ideologieën: conservatisme en liberalisme.
2. Europa en de koloniën: het globale overzicht.
3. De politieke en economische ontwikkelingen in Nederland.
4. Idem in Engeland en Frankrijk.
5. Idem in Midden- en Oost-Europa.
6. Idem in Rusland en de USA.
7. Religie en wetenschap.
8. Economische en sociale structuren.
ZWOLLE
docent
drs. Menno Potjer
duur
8 lessen van 2,5 uur incl. pauze
locatie
Jeruzalemkerk, Assendorperdijk hoek
Type cursus: college met ruimte voor vragen en discussie.
Windesheimstraat
Huiswerk, niet noodzakelijk, wel aanbevolen: 3 uur per bijeenkomst.
collegedagen
Handboek: Michiel van Os en Menno Potjer, Een kennismaking met
de geschiedenis van de Nieuwe Tijd, pag. 197-302, uitg. Coutinho,
prijs 32,50 euro.
nov. 2016
26 sept., 3, 10, 24, 31 okt., 7, 14 en 21
collegetijden
maandag 13:30 - 16:00 uur
een Leven Lang Leren
uw bijdrage
€ 205,huiswerk
niet verplicht
deelnemers
10-22
cursusnummer
ZW-16-68
34
[email protected]
Nero: Keizer, Kunstenaar, Tiran
en Moedermoordenaar
Deze laatste keizer van de Julisch-Claudische dynastie spreekt nog steeds tot de
verbeelding. Na zijn troonsbestijging in 54
n. Chr. leek het erop dat hij (mede door
het mentorschap van de stoïsche filosoof
Seneca) zich positief zou ontwikkelen, maar
vijf jaar later laat Nero zijn moeder Agrippina uit de weg ruimen en gaat het hoe
langer hoe meer bergafwaarts: duistere gebeurtenissen daarna zijn
de verstoting van zijn echtgenote Octavia die plaats moet maken
voor Poppaea, de bouw van zijn ‘Gouden Huis’ na de verwoestende
brand in Rome en de daarmee verbonden moord op Christenen, en
de afgedwongen zelfdoding van Seneca. Uiteindelijk wordt Nero genoodzaakt zichzelf van het leven te beroven.
Zijn er misschien toch nog aspecten waardoor we Nero weliswaar
niet in een positiever licht als wel in een meer genuanceerd profiel
kunnen plaatsen? Misschien verdient de volgorde Kunstenaar, Keizer,
Tiran de voorkeur?
een Leven Lang Leren
Wij zullen 7 colleges aan Nero’s regeringstijd wijden, waarbij naast
de politieke aspecten ook de literaire kant (in vertaalde tekstfragmenten) zal worden belicht. Aan de orde komen o.a.:
- de antieke bronnen, zoals Tacitus’ Annalen, Suetonius’ biografie
van Nero, Cassius Dio en Aurelius Victor (vertaling in selectie).
- Agrippina, Claudius en Nero: constructies van vrouwenmacht in
het vroege keizerrijk.
- de filosoof Seneca: zijn biografie en geschriften.
- Nero’s artistieke kwaliteiten en optredens.
- de literatuur onder Nero. Lofdichten en “ondergrondse verzetsliteratuur”.
- het historisch drama Octavia.
- de buitenlandse politiek onder Nero.
- Nero en de Christenen.
N.B.: In Trier wordt onder de titel “Nero–Kaiser, Künstler und Tyrann”
op drie locaties een tentoonstelling gehouden van 14 mei t/m 16
oktober 2016. De docent is van plan een excursie te organiseren van
7-9 oktober. Belangstellenden wordt verzocht hun interesse z.s.m.
per e-mail ([email protected]) kenbaar te maken (plaatsing naar volgorde van aanmelding).
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
dr. Henk Schoonhoven
duur
7 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
collegedagen
13, 27 okt., 3, 10, 17, 24 nov. en 1 dec.
collegetijden
donderdag van 13:30 tot 16:00 uur
uw bijdrage exclusief kopieën
€ 180,huiswerk
geen
deelnemers
18 - 22
cursusnummer
ZW-16-69
Type cursus: hoorcollege met ruimte voor vragen
Hand-outs. Er wordt een bijdrage gevraagd van naar schatting € 10
(te voldoen bij de docent).
Suggesties voor verdere lectuur worden gegeven tijdens het eerste
college.
35
[email protected]
De onstuimige ontwikkeling van actueel
filosofie
Amerika na de Burgeroorlog
De Amerikaanse presidentsverkiezingen komen eraan. De politieke verhoudingen daarbij en de verkiezingsthema’s hebben vaak
een langjarige historische achtergrond. Hun
oorsprong ligt niet alleen in de Amerikaanse
Burgeroorlog, maar ook in de onstuimige
naoorlogse periode daarna. Het is de tijd
van de Reconstructie - het harde politieke
gevecht om gelijkberechtiging van de zwarte
bevolking en de transformatie van de Zuidelijke samenleving. Het is ook de tijd van de
adembenemende ontwikkeling van de VS tot
de grootste economische macht ter wereld, die de basis legt voor de
politieke wereldmacht die het land in de 20ste eeuw wordt.
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
Drs. Bouke de Vos (1950) studeerde politicologie (VU Amsterdam).
Hij was persvoorlichter bij Wageningen Universiteit. Hij bestudeert
de geschiedenis van de VS in de 19e eeuw en vooral de Amerikaanse
Burgeroorlog.
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
In vier lessen gaan we in op deze woelige periode in de Amerikaanse
geschiedenis na de Burgeroorlog, tussen 1865 en 1900:
1. Op de oorlog volgt de Reconstructie, de poging om het Zuiden
totaal te hervormen en de voormalige slaven gelijke rechten en
economische onafhankelijkheid te verschaffen.
2.Na twaalf jaar verwarring, spanning en geweld (Ku Klux Klan)
gooien de partijen het op een akkoordje, ten nadele van de
zwarte bevolking; hun rechten worden geleidelijk teruggedraaid.
3. Amerika transformeert zich tussen 1865 en 1900 op adembenemende wijze tot economische wereldmacht. Het is de tijd van het
rauwe, ongebreidelde kapitalisme.
4. Over de Afrikaanse Amerikanen door de eeuwen: van slavernij
naar vrijheid met even de hoop op gelijke rechten, naar een
lange donkere periode van rassenscheiding en discriminatie tot
1965, honderd jaar na de Burgeroorlog.
drs. Bouke de Vos
duur
4 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Jeruzalemkerk, Windesheimstraat 1,
hoek Assendorperdijk
collegedagen
25 okt., 1, 8, 15 nov. 2016
collegetijden
dinsdag van 10:00 tot 12:30 uur
€ 110,huiswerk
geen
deelnemers
15-22
cursusnummer
ZW-16-70
36
[email protected]
Psychosociale en spirituele
aspecten bij (ernstig en/of
chronisch) ziek zijn
Wat verandert bij ziekte in psychologische en sociale zin? Welke levensvragen worden opgeroepen en hoe speel je
zo goed mogelijk in op wat er gebeurt
voor u als patiënt of als naaste?
In deze cursus wordt aandacht gegeven aan de veranderingen die
optreden in psychologische en sociale zin wanneer iemand te maken
krijgt met een ernstige of chronische ziekte. Ziekte heeft in verschillende levensfasen andere gevolgen, zowel voor de patiënt als voor
de mensen er omheen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het verlies van
autonomie, de beleving van de identiteit, omgaan met reacties uit de
omgeving, leven tussen hoop en vrees, afscheid nemen van hoe het
leven tot nu toe geweest is of van verwachtingen.
Verder bespreken we wat de verschillende manieren zijn waarop
mensen ziek zijn kunnen integreren in hun leven. Ook kijken we naar
vormen van ondersteuning die zieken en hun naasten elkaar kunnen geven. En hoe blijven mantelzorgers zo goed mogelijk overeind?
Welke rol spelen opvattingen over verantwoordelijkheid en hoe kijken
mensen hiernaar vanuit verschillende geloofsperspectieven?
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Etje Verhagen-Krikke MA
duur
5 colleges van ca 2,5 uur
locatie
type cursus
college met discussie/ werkcollege
uw bijdrage exclusief reader
een Leven Lang Leren
cursusoverzicht in titels per dagdeel
Dagdeel 1: Introductie, inleiding over beelden van ziek zijn en over psychosociale aspecten
Dagdeel 2: Verschillende manieren van coping, wat zijn de voor- en nadelen?
Dagdeel 3: Ondersteuning bij ziek zijn, omgaan met de rol van
mantelzorger
Dagdeel 4: Leven tussen hoop en vrees
Dagdeel 5: Afscheid nemen van verwachtingen
Jeruzalemkerk, Assendorperdijk hoek
Windesheimstraat
collegedagen
6, 13, 20, 27 sept. en 11 okt.
collegetijden
dinsdag 14:00 - 16:30 uur
€ 130,huiswerk
geen
deelnemers
15-22
cursusnummer
ZW-16-71
37
Europese stedenbouw in de 19e
en 20e eeuw
Beeldverhalen over steden, macht,
ontwerpers en utopisten
Na een lange periode van stilstand en verval beginnen Europese steden tijdens de
Industriële Revolutie aan een ongekende groei. Machthebbers en
ontwerpers vinden elkaar in het scheppen van orde, en ontwikkelen
utopische visies op de stad. Aan de hand van plattegronden, foto’s en
tekeningen gaan we het hebben over de stedenbouwkundige ontwikkelingen in verschillende Europese (hoofd)steden. Beelden, verhalen
en analyses leren ons deze op een andere manier te bekijken.
We bespreken verschillen in de ontmanteling van vestingwerken in
Wenen en Kopenhagen. We gaan het hebben over de monumentale
stad volgens Haussmann in Parijs en diens tegenpool Cerdà in Barcelona. Via het Berlijn van Albert Speer blikken we naar de huidige
tijd. We zien wat de squares van Londen te maken hebben met de
tuinstadgedachte van Howard en zijn invloed in Tel Aviv. Hoe volgens
Le Corbusier de functionele stad er diende uit te zien, met een uitstapje naar Chandigarh in India. En we hebben het over het Brussel
van Leopold II en de Europese stad om uiteindelijk af te sluiten met
Olympische stedenbouw. Elke stad blijkt een collage te zijn van verhalen en ruimtelijke ingrepen die de moeite waard zijn om te begrijpen en te beleven.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
duur
8 lessen van 2,5 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
cursusoverzicht in titels per dagdeel
Les 1: Kopenhagen, grandeur en exotisch volksvermaak
Les 2: De technocraat Haussmann in Parijs
Les 3: De Eurofielen van Brussel
Les 4: De moderne Cerdà in Barcelona
Les 5: De groene adel van Londen en Tel Aviv
Les 6: Van Germania naar Berlijn
Les 7: De machinestad van Le Corbusier (Chandigarh)
Les 8: Olympische stedenbouw
collegedagen
Cursisten krijgen een samenvatting van tevoren en een hand out na
de les gemaild. Tevens wordt in de lessen verwezen naar relevante
literatuur.
deelnemers
een Leven Lang Leren
[email protected]
Ing. AvB. Paul Kurstjens
26 sept., 3, 10, 24, 31 okt., 7, 14 en 21
nov. 2016
collegetijden
maandag 13:30 - 16:00 uur
uw bijdrage
€ 205,-
15-23
huiswerk
nee
type cursus
hoorcollege met ruimte voor vragen
cursusnummer
ZW-16-72
38
Kunstig fotograferen
Regelmatig loopt men voorbij aan de meest
wonderlijke dingen, beelden of situaties
zonder ze echt te zien. Tevens doen zich in
ieders leven momenten voor die men graag
wil vastleggen, voor later. Welke momenten dat zijn kan oneindig gevarieerd zijn:
waarnemend, beschrijvend, verslaggevend,
glimlachend, spottend, intiem, teder, portretterend, abstract etc.
Een fotograaf knipt zijn of haar eigen stukjes uit de werkelijkheid
om de eigen kijk op de werkelijkheid vast te leggen en te tonen aan
anderen. Fotografie is niet het vastleggen van licht op een gevoelige plaat, maar het vastleggen van een beeld dat door de ogen en
de geest van de fotograaf gereisd is. Fotografie is de kunst van het
vertellen van een verhaal met licht.
In deze cursus leert u beter te kijken naar foto’s, zodat u zelf waarschijnlijk ook bewust betere foto’s gaat maken. In de cursus wordt
tijd gereserveerd om eigen fotografiewerk te tonen en te bespreken.
Bij fotograferen komt inderdaad glaswerk, kennis en techniek kijken.
Maar dat is slechts een middel. “Niet de pen creëert een roman maar
de auteur”. De camera is een instrument dat mensen leert hoe te kijken zonder camera. Ontdek wat u met uw eigen camera kunt doen.
College 1 Visie op fotograferen, visuele massa de workflow in de
fotografie en de techniek van een fototoestel;
College 2 Foto’s bevatten één of meer compositie-elementen. Kennis van en inzicht in deze elementen zijn van belang, zowel bij het
fotograferen als bij het “lezen” van een foto. In dit college wordt hier
uitgebreid op ingegaan. We bespreken enkele compositieregels die
veel in de fotografie – en ook in de kunst – worden toegepast.
een Leven Lang Leren
College 3 Fotothema’s – landschapfotografie (landscape, cityscape,
seascape) natuur, portretten, zwart-wit fotografie, minimalistische
fotografie, sportfotografie, macro fotografie, architectuurfotografie,
abstracte fotografie en surrealistische fotografie
College 4 Pre-productie, productie en post-productie in de fotografie.
Softwarepakketten als Lightroom en Photoshop zijn veel gebruikte
tools om de kwaliteit van gemaakte foto’s te optimaliseren
College 5 In deze les bespreken we een aantal iconische foto’s en
hun kenmerken. Behandeld worden o.a. de Migrant Mother (1936)
van Dorothea Lange, het beeld van de man die de tanks stopte op
het Plein van de hemelse vrede, de Fallen soldier van Robert Capa.
College 6 Bespreking van het werk van enkele internationaal toonaangevende fotografen als Andreas Gursky, Frans Lanting, Sebastiao
Salgado, Diane Arbus, Bill Brandt, Anton Corbijn, Klaas Jan van der
Weij, Steve McCurry e.a.
39
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
H.B. Plas
duur
6 lessen van 2 uur incl. pauze
locatie
Jeruzalemkerk, Windesheimstraat hoek
Assendorperdijk
collegedagen
28 sept., 5, 12, - , 26 okt., 2, 9 nov.
collegetijden
woensdag 10:00 - 12:00 uur
uw bijdrage
€ 130,huiswerk
geen
deelnemers
12-22
cursusnummer
ZW-16-73
‘Het schone brengt eeuwige
vreugde’
Inleiding tot leven en werk van Olivier
Messiaen (1908-1992).
Waren Claude Debussy en Maurice Ravel de
grootste Franse componisten in de eerste
helft van de 20e eeuw, er is vrijwel geen
discussie dat Olivier Messiaen (1908-1992)
in de tweede helft van de afgelopen eeuw de
meest eminente muzikale persoonlijkheid in
Frankrijk is geweest. Zijn 100e geboortejaar
werd in 2008 onder meer gevierd met een reeks Messiaen-concerten
in het Concertgebouw in Amsterdam.
Messiaen, die decennia doceerde aan het conservatorium van de
Franse hoofdstad – en daar onder anderen latere kopstukken als
Pierre Boulez, Karlheinz Stockhausen en Iannis Xenakis onder zijn
hoede had – en bijna 60 jaar lang wekelijks liturgieën begeleidde
op het orgel van de Église de la Sainte-Trinité in dezelfde stad, liet
een indrukwekkend en veelzijdig oeuvre na. Als virtuoos organist
schreef hij veel voor zijn eigen instrument, waaronder grote cycli als
La Nativité du Seigneur (De geboorte van de Heer; 1935) en Livre
du Saint Sacrement (Boek van het Heilig Sacrement; 1984). Tot zijn
vroegste pleitbezorgers behoorde de pianiste Yvonne Loriod die bij
hem studeerde en die uiteindelijk met Messiaen zou trouwen en voor
wie praktisch alle pianowerken en pianopartijen in grotere composities zijn geschreven. Messiaens oeuvre culmineert in de opera Saint
François d’Assise (de heilige Franciscus van Assisi; 1983), één van de
werken waarin Messiaens grote voorliefde voor vogelzang doorklinkt.
In deze overzichtcursus zal de ontwikkelingsgang van Olivier Messiaen worden uiteengezet, geïllustreerd door representatieve composities en aangevuld met werken van componisten, die invloed op hem
uitoefenden of die hij zelf beïnvloedde.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
dr. Marcel Zwitser
duur
10 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Gebouw Brink 13
collegedagen
3, 10, 17, 31 okt., 7, 14, 21, 28 nov., 5
en 12 dec
collegetijden
maandag van 13:30 tot 16:00 uur
uw bijdrage inclusief syllabus
een Leven Lang Leren
€ 250,huiswerk
luisteropdrachten van variabele lengte,
vermeld in syllabus.
deelnemers
15-29
cursusnummer
ZW-16-74
40
Ecce Homo
Portretkunst door de eeuwen heen
Al zolang als de kunst bestaat worden er
portretten gemaakt. Keizerportretten op
Romeinse munten, prinsen met pofbroeken
te paard, mysterieus glimlachende dames,
rijke burgers met molensteenkragen, zelfportretten met verbonden oren, mondaine
actrices, stuntelige pubermeisjes in badpakken, trotse chirurgijnen…. Geen ander
genre in de kunst brengt ons zo dicht bij het verleden als het portret.
En er bestaat geen fijnere bezigheid dan mensen kijken!
In vijf lessen neemt kunsthistorica Sophie van Steenderen u mee in
de wereld van de portretkunst.
Iedere les is gewijd aan een subgenre:
- zelfportretten,
- familie- en huwelijksportretten,
- kinderportretten,
- portretten van machthebbers, en
- portretten van beroemdheden.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Sophie van Steenderen
duur
5 lessen van ca 2 uur incl. pauze
Aan de hand van talloze portretten trekt niet alleen de geschiedenis
aan u voorbij, maar wordt tegelijkertijd de ontwikkeling van de kunst
zelf zichtbaar. Stijlen en stromingen en gebruik van verschillende
media, als schilderkunst, beeldhouwkunst en fotografie.
Deze cursus sluit aan bij de tentoonstelling ‘Zie de mens (Ecce
Homo)’ die van 1 oktober 2016 t/m 15 januari 2017 te zien zal zijn in
Museum de Fundatie in Zwolle. Hierin staan honderd portretten van
honderd mensen uit de afgelopen honderd jaar centraal.
locatie
Langhenkel, Noordzeelaan
collegedagen
4, 11, 18 okt., 1, 8 en 15 nov.
collegetijden
dinsdag van 10:00 tot 12:00 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 110,huiswerk
geen
deelnemers
15 - 25
cursusnummer
ZW-16-75
41
Het lied van liefde en dood
Geschiedenis van de opera
In samenwerking met de Nederlandse
Reisopera biedt U3L dit najaar een bijzondere opera-cursus aan.
Opera is een boeiende, maar voor sommige
mensen weinig toegankelijke kunstvorm.
Ben Coelman, hoofd bureaudramaturgie en
educatie van de Nederlandse Reisopera, zal in 6 bijeenkomsten op
speelse wijze dieper ingaan op de belangrijkste episoden uit de operageschiedenis en de typische stijlkenmerken van die periodes.
Les
Les
Les
Les
Les
Les
1:
2:
3:
4:
5:
6:
Het begin: de zeventiende eeuw
Opera seria: de achttiende eeuw en G.F. Händel
Opera buffa en W.A. Mozart
Het Belcanto en Giuseppe Verdi
Franse en Duitse opera in de 19de eeuw
Verismo, Puccini en de 20ste eeuw
Aan het einde van de cursus bent u in staat zelfstandig de belangrijkste kenmerken van opera’s uit diverse stijlperioden te herkennen
en heeft u kennis gemaakt met de grote operacomponisten en hun
betekenis voor de ontwikkeling van het genre door de eeuwen heen.
De lessen worden gegeven aan de hand van talrijke geluids- en videofragmenten.
In de cursus komen vele bekende, maar ook minder bekende opera’s
aan bod. Zowel beginners als gevorderde muziekliefhebbers zullen
plezier beleven aan de rijke bloemlezing uit 400 jaar opera.
een Leven Lang Leren
Tijdens de eerste bijeenkomst kunt u voor € 20,- een aantal cursusmaterialen aanschaffen die niet alleen de thuisstudie vergemakkelijken, maar ook nog lang na de cursus als naslagwerk kunnen dienen.
Tijdens de lessen wordt regelmatig verwezen naar deze materialen.
Een reader ‘Korte Geschiedenis van de Opera’
Een 3-cd-box met 52 fragmenten uit 400 jaar operageschiedenis
Bijbehorend boekje met alle teksten in de originele taal en een Nederlandse vertaling en suggesties voor een dvd-verzameling
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Ben Coelman is musicoloog
duur
6 lessen van 2,5 uur incl. pauze
locatie
Jeruzalemkerk, Assendorperdijk hoek
Windesheimstraat
collegedagen
4, 11, 18, 25 nov en 2 en 9 dec
collegetijden
vrijdag 13:30 - 16:00 uur
uw bijdrage exclusief reader en cd’s
€ 155,-
deelnemers
15-40
huiswerk
ja
type cursus
interactief college met oefeningen
cursusnummer
ZW-16-76
42
De wonderlijke wereld van de
christelijke kunst
In een kerk staat iemand naar de gewelfschilderingen te kijken. Hij herkent het
offer van Isaäk, Mozes en de koperen
slang, Jona en de walvis. Tevreden bekijkt
hij hierna de rest van de kerk. Wat hij niet
heeft gezien is de betekenis van de reeks:
het ging hier namelijk om de dood en opstanding van Christus. Om dat te kunnen
‘lezen’ in de afbeeldingen hebben wij tegenwoordig uitleg nodig. Of een cursus.
In deze cursus worden veelvoorkomende
Een ‘vierge ouvrante’: in een kunstthema’s uitgelegd aan de hand van
beeld van Maria met kind
christelijke tradities en geloof. Aan bod
zit de genadestoel, dat is
komen:
de Drie-eenheid. Niet alleen
- Het Laatste Oordeel doet een sterk worden zo twee dogma’s
moralistisch appèl op de toeschouwer.
in beeld gevangen, ook het
verbod op het uitbeelden
- In de verbinding tussen het Oude en het van God de Vader wordt hier
Nieuwe Testament worden oudtesta
‘overtreden’.
mentische scènes als prefiguraties gezien van nieuwtestamentische gebeurtenissen.
- Reliekverering komt tegemoet aan de wens om nabij het (tastbare) heilige te kunnen zijn. Reliekhouders en –schrijnen voorzien
hierin.
- Je zou het bijna vergeten, maar er gold van oorsprong een beeldverbod in het christendom. Wat kon nu wel en wat niet in de
kunst? En hoe werd dat verdedigd of bestreden?
- Vanitas -of leegheid- en de dood gaan hand in hand in de kunst.
Ze roepen beide op tot reflectie: hoe leef ik mijn leven en wat
gebeurt er na de dood?
- Veel christelijke kunst is te verbinden met een dogma. Ingewikkelde theologie werd zo in een oogopslag zichtbaar.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
drs. Saskia van Lier
duur
6 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
collegedagen
7, 14, 21, 28 nov., 5 en 12 dec. 2016
collegetijden
maandag van 10:00 tot 12:00 uur
uw bijdrage inclusief hand outs
een Leven Lang Leren
€ 130,huiswerk
geen
deelnemers
15 - 22
cursusnummer
ZW-16-77
43
[email protected]
Ecole de Paris
Kunst en cultuur in de jaren vijftig
in Parijs
Met deze cursus verwerft u inzicht in de wereld van de kunsten met name in de ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog.
Parijs bleef een belangrijk centrum ook al
had New York een grote aantrekkingskracht.
Parijs bleef zijn vrije geest houden.
Overzicht van de lesstof
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
Artistieke ontwikkelingen in Parijs voor de Tweede Wereldoorlog
Voor de Tweede Wereldoorlog was Parijs een internationaal centrum.
De stad trok kunstenaars aan als Mondriaan, Kandinsky, Chagall en
Modigliani. Hoe kwam het modernisme tot stand?
Het culturele leven in Parijs tijdens de bezetting
In de Salon d’Automne van 1941 waren 2.447 kunstwerken te zien.
In 1943 vond een kunstverbranding plaats omdat die schilderijen als
Entartete Kunst beschouwd werd. Welke kunst werd als Entartete
Kunst beschouwd?
Vrijheidsdrang
Na de Tweede Wereldoorlog heerste er een enorme vrijheidsdrang.
Men wilde uiting geven aan wat de Tweede Wereld teweeg had
gebracht en een boodschap uitdragen door middel van kunst. In dit
college bekijken we onder andere de materieschilderkunst van Jean
Dubuffet en van de Nederlandse kunstenaar Bram Bogart. Deze
laatste trok op jonge leeftijd naar Parijs en maakte er kennis met de
materieschilderkunst. Hij werd zo de grondlegger van de informele
kunst in Nederland.
een Leven Lang Leren
Vertegenwoordigers Cobra, Abstraction Lyrique en Art Brut
Kunstenaars als Asger Jorn en Hans Hartung komen aan de orde.
Twee kunstenaars centraal: Yves Klein en Constantin Brancusi
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Lisette le Blanc
duur
6 colleges van 2 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
collegedagen
28 okt., 4, 11, 18, 25 nov. en 2 dec. 2016
collegetijden
10:00 - 12:00 uur
uw bijdrage
€ 125,huiswerk
geen
Abstract Expressionisme
New York wordt een belangrijke stad. Interactie Europa – New York.
deelnemers
type cursus: college met ruimte voor vragen
de docente neemt boeken mee ter inzage
cursusnummer
13-22
ZW-16-78
In het voorjaar van 2017 organiseert de docente een excursie naar
Zwitserland met als thema Moderne Kunst (programma op www.lisetteleblanc.nl)
44
De kerk en de Joden
De visie van Karl Barth
een Leven Lang Leren
De verhouding tussen de kerk en het Joodse
volk was, eeuwenlang, vol spanning. Juist
in een door het christendom gedomineerde
maatschappij hadden de Joden het vaak
moeilijk. Ze werden apart gezet, geïsoleerd,
vervolgd. Hebben niet de Joden Jezus laten
kruisigen? Was de verwoesting van Jeruzalem, in 70, niet een duidelijk, door God over
het Joodse volk uitgesproken, oordeel? Het
antisemitisme, de Jodenhaat, kwam in de
twintigste eeuw tot een triest hoogtepunt
(liever: dieptepunt), in de holocaust ten
tijde van Hitler. Maar Hitler kon zich voor
zijn Jodenvervolging uitgerekend beroepen op uitlatingen van Maarten Luther (en andere kerkelijke leiders). Zitten er trouwens ook in
het Nieuwe Testament zelf, in de manier waarop dáár over de Joden
wordt gesproken, niet minstens aanknopingspunten voor antisemitisme?
In deze zelfde twintigste eeuw kwamen echter stemmen op die pleitten voor andere houding ten opzichte van de Joden. Eén van hen
was Karl Barth. Midden in de oorlog, in 1942, kwam hij, als theoloog
nadenkend over de leer van de uitverkiezing, met een betoog waarin
hij stelde dat de Joden nog altijd, bij uitstek, Gods uitverkoren volk
zijn. Dat betoog is eigenlijk één grote uitleg van Paulus’ brief aan
de Romeinen, hoofdstukken 9-11. Zeker, de Joden hebben (in grote
meerderheid) Jezus niet als Messias erkend en doen dat nog niet.
Maar, zei Barth, dat geeft christenen niet het recht, het Joodse volk
als afgeschreven te beschouwen. Integendeel, de Joden horen er,
van God uit gezien, bij. Ook zij zijn gestalte van Gods ‘ene gemeente’. De kerk kan hun getuigenis niet missen.
Barths tekst is onlangs, in boekvorm en met toelichtend commentaar, in Nederlandse vertaling uitgegeven. In deze cursus zullen wij
er gedeelten uit lezen en bespreken. Daarbij kunnen wij meteen ook
kennismaken met het eigensoortige van Barths hele theologie. En we
zullen zien hoe er op deze tekst (ook kritisch) is gereageerd en hoe
mede van daaruit een nieuwe houding van kerken ten opzichte van
Israël is ontstaan.
Aan te schaffen literatuur: Karl Barth, De verkiezing van de gemeente, vertaald en bezorgd door Wessel H. ten Boom, Boekencentrum,
Zoetermeer 2016, prijs € 29,50.
Een reader met aanvullende teksten wordt aan de cursisten ter hand
gesteld.
Type cursus: werkcollege, aan de hand van teksten.
45
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
dr. Karel Blei
duur
8 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Oude Ambachtsschool, Mimosastraat 1
collegedagen
29 sept., 6, 13, 27 okt., 3, 10, 17, 24
nov.
collegetijden
donderdag 13:30 tot 16:00 uur
uw bijdrage inclusief reader
€ 205,huiswerk
geen
deelnemers
13-20
cursusnummer
ZW-16-79
Jodendom, christendom en
islam de periode 325-929
Caesar Constantijn adopteerde de apostolische ecclesia en maakte haar leer tot
Rijksideologie. Tegen het einde van de
vierde eeuw werd de ‘ene, heilige universele en apostolische ecclesia’ verheven tot
staatsgodsdienst van het Romeins Imperium
en tot enige ‘toegestane religie’. Daar hebben de Joden een hoge prijs voor moeten
betalen. In de ecclesia zelf rees het ene
theologische geschil na het andere en waren
concilies nodig om voor allen bindende geloofsdefinities op te stellen.
De verdeeldheid werd er niet minder om, integendeel.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
Vanaf de vijfde eeuw doen zich grote veranderingen voor. Het WestRomeinse Rijk gaat ten onder en de kerk van het Westen, onder
supervisie van Rome, neemt zijn infrastructuur over: het begin van
de Middeleeuwen.
Het Byzantijns-Romeinse Rijk, van christelijke signatuur, weet zich
tot 1453 te handhaven. In Mesopotamië, Perzië, India en op het
Arabisch schiereiland beleven allerlei varianten van christendom een
bloeitijd. Grote veranderingen treden op als gevolg van de snelle
opkomst van de islam in de zevende eeuw. Grote rijken, zoals het
Perzische, worden veroverd, Noord-Afrika volgt en ten slotte het
Iberisch Schiereiland dat de naam Al-Andalus krijgt. In het jaar 929
wordt het kalifaat van Córdoba gesticht.
Namen die zullen voorbijkomen: Theodosius, Ambrosius, Nestorius,
Augustinus, Hiëronymus, Benedictus, Justinianus, Karel Martel,
Pepijn, Karel de Grote, Mohammed, Chadidja, Aboe Bakr en Abd alRachman.
een Leven Lang Leren
Hoorcollege met ruimte voor vragen en discussie
ZWOLLE
docent [email protected]
Alex van Heusden, bijbelwetenschapper
duur
5 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
collegedagen
5, 12, 19, 26 okt., 2 nov.
collegetijden
woensdag 13:00 tot 15:30 uur
uw bijdrage inclusief reader
€ 135,huiswerk
geen
deelnemers
15-22
cursusnummer
ZW-16-80
46
Wat heet waarheid?
Over waarheid, werkelijkheid, en de
grenzen van onze kennis
Iedere waarheid zegt iets over de werkelijkheid, maar ook iets over de mens die deze
waarheid kent, en de mens is door de eeuwen
heen niet dezelfde gebleven. Karl Jaspers
beschrijft hoe er in de eeuwen voor Christus
een omslag in het menselijk bewustzijn heeft
plaatsgevonden, die nog steeds bepalend is
voor ons waarheidsbegrip. Deze omslag is de wortel van de moderne
wetenschap, die anders dan Rudolf Carnap dacht geen zekere kennis
levert, maar zich volgens Karl Popper juist kenmerkt doordat alle beweringen in principe weerlegbaar zijn.
Heeft François Lyotard gelijk en zijn waarheid en wetenschap slechts
sociale constructies? Kunnen morele uitspraken waar zijn, en is er
sprake van waarheid in kunst? Waarom stelt Immanuel Kant dat het
ding op zich onkenbaar is? Kunnen wij de waarheid wel aan, worden wij
er niet zielsongelukkig van, of kan Friedrich Nietzsche ons daar vanaf
helpen? Deze en andere vragen komen tijdens deze cursus aan de orde.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
APELDOORN
docent
drs. Marcel Engeringh
duur
6 lessen van ca. 2,5 uur incl. pauze
Deze leergang wordt gegeven in de vorm van een participatief college,
wat betekent dat u als deelnemers in hoge mate bij de les zal worden
betrokken. Ook ontvangt u na iedere les per e-mail nadere informatie, zodat u zich, als u dat wilt, verder in de materie kunt verdiepen.
Ter voorbereiding van de les lezen is echter niet nodig, en evenmin is
voorkennis vereist.
locatie
De Hofstad, Hofveld 52
collegedagen
10, 17, 24, 31 jan., 7, 14 feb.
collegetijden
dinsdag van 10:30 tot 13:00 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 155,huiswerk
naar eigen inzicht
deelnemers
13 - 21
cursusnummer
AP-17-01
47
De zin van betekenis
Een cursus over zin en betekenis lijkt een
hachelijke onderneming, aangezien beide
woorden zoveel verschillende betekenissen
hebben, dat we ons af kunnen vragen of het
zin heeft om te proberen hier iets zinnigs
over te zeggen. Denken we aan betekenis,
dan denken we aan taal; aan woorden en zinnen. Denken we aan zin, dan denken we aan
de zin van het leven, of gewoon aan zin in
iets dat de zintuigen streelt. Toch lijkt er in al die verschillende betekenissen een overeenkomst, een grond-idee te schuilen: beide begrippen hebben iets te maken met intentie, motivatie en inspiratie.
Als we de mens vergelijken met andere dieren is het meest onderscheidende kenmerk misschien wel dat wij een symbolische waarde
aan dingen toekennen: de mens leeft in een wereld van betekenissen.
Zonder betekenis bestaat er geen taal, geen geld, geen moraal, geen
cultuur. Ernst Cassirer typeerde de mens daarom als een animal symbolicum, een wezen dat betekenis vergoddelijkt.
In 1882 constateerde Nietzsche de dood van God, waarmee hij doelde
op het nihilisme en de devaluatie van waarden in de moderne cultuur.
De oorzaak hiervan zocht hij in de objectivering van ons wereldbeeld:
dat we neutrale, beschouwende wereldburgers zijn geworden, zonder
liefde of passie; niet in staat om zin en betekenis te scheppen. Het
moderne denken wordt in sterke mate beinvloed door de wetenschappen, die uitgaan van een objectief gegeven, meetbare werkelijkheid,
geregeerd door wetten van oorzaak & gevolg. Daarin is geen plaats
voor subjectieve noties als zin, betekenis of bedoeling; ‘de feiten spreken voor zich’ en ‘meten is weten’.
een Leven Lang Leren
Ons vertrouwen in de wetenschap, en geloof in ‘de feiten’, heeft geleid
tot een ‘onttovering van de wereld’. Ons gedrag wordt bepaald door
‘stofjes in de hersenen’, onze ‘genetische opmaak’ en de marketing
van producten en ideeen; de vrije wil bestaat niet. De verwetenschappelijking en verzakeling van ons wereldbeeld vormen zo een bedreiging voor de leefwereld, waar mensen in sociale interactie betekenis
geven aan maatschappelijke ontwikkelingen, en daarmee voor de
democratie. Of het nou gaat over de economie, het onderwijs, de
zorg, veiligheid of cultuur: verwetenschappelijking en verzakeling
leiden tot een instrumenteel denken waarin voorbij gegaan wordt aan
de betekenis-stichtende capaciteit en behoefte van mensen. Daaruit
valt de populariteit van diverse burger-initiatieven en de betekeniseconomie te verklaren: betekenis ontstaat door te doen, te maken en
(interactief) te handelen.
In deze cursus gaan we in op de rol van betekenis in de taalfilosofie,
hermeneutiek, levensfilosofie en ethiek, biologie en evolutie, en actuele thema’s zoals economie, onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid en
cultuur.
48
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
APELDOORN
docent
[email protected]
drs. Edward van der Tuuk
duur
10 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
De Hofstad, Hofveld 52
collegedagen
2, 9, 23 feb., 2, 9, 16, 23, 30 mrt, 6 en
13 apr.
collegetijden
donderdag van 11:00 tot 13:00 uur
uw bijdrage
€ 205,huiswerk
enige voorbereiding wordt aanbevolen
deelnemers
13 - 23
cursusnummer
AP-17-02
Schoonheid in gepleisterd beton actueel
De Nederlandse tropenarchitectuur filosofie
geschiedenis/ archeologie
in Nederlands-Indië/ Indonesië
Na de ontdekking van de zeeroute naar
Oost-Indië volgt in Azië de opbouw van een
handelsimperium. De VOC krijgt van de Staten Generaal zowel het alleenrecht als soevereine macht. Beide aspecten vragen om
goed georganiseerde bouwplannen: forten
en factorijen enerzijds en versterkte steden
anderzijds. De Hollandse bouwmethode
wordt met veel pragmatisme geëxporteerd,
inclusief de vaderlandse grachten, trapgeveltjes en buitenplaatsen.
Na de ondergang van de VOC komt de lange 19e eeuw, waarin alle
élan uit het leven verdwijnt. Indië wordt een wingewest waar iedere
uitgegeven cent er een te veel is. De bouwkunst slaapt geheel in
en degenereert tot een soort onbegrepen classicisme, soms nog
ontworpen door legeringenieurs maar meestal gewoon door Chinese
aannemers.
een Leven Lang Leren
Na de opheffing van het ondragelijke cultuurstelsel wordt de kolonie
opengelegd voor vrij ondernemerschap. De ethische politiek komt
op. Nederland heeft plotseling een roeping te vervullen. De nieuwe
economie vraagt om alles, want er is niets. Velen trekken nu naar
Indië, inclusief jonge architecten, die zich ongetwijfeld driemaal de
ogen uitwreven over wat ze aantroffen aan non-architectuur.
Alle moderne bouwstijlen krijgen in Indonesië nu snel hun plek. Men
polemiseert over het wezen van de Indische architectuur. Maar van
welke richting de architecten ook zijn, alles wordt perfect aangepast
aan de tropische klimaatseisen. De Amsterdamse School transformeert zich tot een tropisch art-deco. Ook staal en beton vinden er
succesvolle toepassing. Het Indische Bouwen, de gangbare moderne
verzamelnaam, neemt een unieke plaats in in de architectuurwereld.
Wandelend door de geschiedenis zult u er tijdens de cursus uitgebreid kennis mee maken.
Cursusoverzicht in titels per dagdeel
1. De VOC periode en de 19e eeuw, vallen en opstaan
2. De 20e eeuw. De Hollandse tropenarchitectuur komt tot volle bloei
3. De landhuizen. Overdaad van het goede leven in late 18e en vroege 19e eeuw
college met ruimte voor vragen
49
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
APELDOORN
docent
[email protected]
ir. Joep Walter
duur
3 lessen van 2,5 uur incl. pauze
locatie
de Hofstad, Hofveld 52
collegedagen
1, 8 en 15 feb.
collegetijden
woensdag 10:00 - 12:30 uur
uw bijdrage
€ 95,-- inclusief reader
huiswerk
geen
deelnemers
12-22
cursusnummer
AP-17-03
Filosofie van goed en kwaad
Moraal filosofisch bezien met
inspiratie vanuit wetenschap,
godsdienst en kunst
Wat moreel wel en niet kan, zal ieder zich wel
eens afvragen. Daarmee is ethiek een van de
meest praktische takken van filosofie.
Filosoof – ethicus Marcel Engeringh zal tijdens deze cursus moraal beschouwen vanuit verschillende filosofische
invalshoeken. Ook maakt u kennis met de nieuwste wetenschappelijke
inzichten betreffende het ontstaan en functioneren van moraal. U zult
ontdekken dat de discussie tussen Plato en Aristoteles over het morele
effect van theater nog steeds actueel is en nog veel meer.
Cursusoverzicht in titels per bijeenkomst
1. De vraag naar het goede
2. Vrijheid en het mechanisch mensbeeld
3. Plicht volgens Kant en beroepsethiek
4. Nut aan de hand van een rollenspel
5. Deugd volgens Aristoteles
6. Geloof
7. Literatuur en muziek
8. Ik en de Ander
9. De psychologie van de eerlijkheid
10. Synthese
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent
[email protected]
drs. Marcel Engeringh
duur
10 bijeenkomste van 2,5 uur
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat 3
collegedagen
3, 10, 17, 24 feb., 3, 10, 17, 24, 31 mrt
en 7 apr.,
collegetijden
vrijdag 10:30-13:00 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 250,huiswerk
naar eigen inzicht
deelnemers
14-22
cursusnummer
DE-17-04
50
Het Midden-Oosten
Kruistochten in breed perspectief
Het werd ooit wel het Morgenland genoemd. Of de Levant, “het land waar de
zon opkomt”. Het gebied ten oosten van de
Middellandse Zee waarvoor wij vandaag de
dag geen betere verzamelnaam hebben dan
de globale richtingaanduiding: “MiddenOosten”.
De Levant is altijd het kruispunt bij uitstek
geweest van volkeren, godsdiensten en culturen. Hier liepen de handelswegen van oost naar west, hier trokken de karavanen van zuid
naar noord. Nergens anders kwamen de drie grote monotheïstische
godsdiensten meer intensief met elkaar in contact dan hier. De regio
is van oudsher dé ontmoetingsplaats van oost en west, waar goederen en kennis werden uitgewisseld. En het slagveld van een eindeloze
reeks gewapende conflicten.
De tijd van de grote kruistochten behoort tot de meest bewogen,
minst begrepen perioden in de Europese geschiedenis. In deze
cursus wordt een breed overzicht gegeven van alle kruistochten en
worden de achtergronden en belangrijkste verwikkelingen geschetst.
De “Tochten”, zoals zij destijds werden genoemd, worden niet alleen behandeld vanuit het gangbare, westerse standpunt maar ook
vanuit de Arabische en Joodse optiek, vanuit het gezichtspunt van de
Byzantijnen en ook vanuit de visie van de Kerk. Hoe uiteenlopende
belangen, uit de hand gelopen geestdrift en sluwe machtspolitiek
hebben geleid tot veel spektakel, tragische dieptepunten en bizarre
gebeurtenissen. Met persoonlijke verslagen van ooggetuigen, deelnemers en kroniekschrijvers.
Indeling van deze cursus, die bestaat uit 8 bijeenkomsten van 3 uur:
een Leven Lang Leren
1-2 Oudheid van
3-4 Arabieren van
5-6 De Tochtenvan
7-8 Nieuwe Tijd van
de
de
de
de
Sumeriërs tot de Romeinen
Byzantijnen tot de Seltsjoeken
Eerste Kruistocht tot de Mongolen en Mamelukken
Ottomanen tot de dag van vandaag
Het begeleidend materiaal bij de cursus wordt aangeboden in de
vorm van readers. De kosten hiervan (€ 8,= voor vier readers) zijn
inbegrepen in uw bijdrage.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis
duur
8 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat 3
collegedagen
26 jan.,2, 9, 16 feb., 2, 9, 16, 23 mrt
collegetijden
donderdag 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
€ 245,huiswerk
geen
deelnemers
12-24
cursusnummer
DE-17-05
51
Kunstig fotograferen
Regelmatig loopt men voorbij aan de meest
wonderlijke dingen, beelden of situaties
zonder ze echt te zien. Tevens doen zich in
ieders leven momenten voor die men graag
wil vastleggen, voor later. Welke momenten dat zijn kan oneindig gevarieerd zijn:
waarnemend, beschrijvend, verslaggevend,
glimlachend, spottend, intiem, teder, portretterend, abstract etc.
Een fotograaf knipt zijn of haar eigen stukjes uit de werkelijkheid
om de eigen kijk op de werkelijkheid vast te leggen en te tonen aan
anderen. Fotografie is niet het vastleggen van licht op een gevoelige plaat, maar het vastleggen van een beeld dat door de ogen en
de geest van de fotograaf gereisd is. Fotografie is de kunst van het
vertellen van een verhaal met licht.
In deze cursus leert u beter te kijken naar foto’s, zodat u zelf waarschijnlijk ook bewust betere foto’s gaat maken. In de cursus wordt
tijd gereserveerd om eigen fotografiewerk te tonen en te bespreken.
Bij fotograferen komt inderdaad glaswerk, kennis en techniek kijken.
Maar dat is slechts een middel. “Niet de pen creëert een roman maar
de auteur”. De camera is een instrument dat mensen leert hoe te kijken zonder camera. Ontdek wat u met uw eigen camera kunt doen.
College 1 visie op fotograferen, visuele massa de workflow in de
fotografie en de techniek van een fototoestel;
College 2 Foto’s bevatten één of meer compositie-elementen. Kennis van en inzicht in deze elementen zijn van belang, zowel bij het
fotograferen als bij het “lezen” van een foto. In dit college wordt hier
uitgebreid op ingegaan. We bespreken enkele compositieregels die
veel in de fotografie – en ook in de kunst – worden toegepast.
een Leven Lang Leren
College 3 Fotothema’s – landschapfotografie (landscape, cityscape,
seascape) natuur, portretten, zwart-wit fotografie, minimalistische
fotografie, sportfotografie, macro fotografie, architectuurfotografie,
abstracte fotografie en surrealistische fotografie
College 4 Pre-productie, productie en post-productie in de fotografie.
Softwarepakketten als Lightroom en Photoshop zijn veel gebruikte
tools om de kwaliteit van gemaakte foto’s te optimaliseren
College 5 In deze les bespreken we een aantal iconische foto’s en
hun kenmerken. Behandeld worden o.a. de Migrant Mother (1936)
van Dorothea Lange, het beeld van de man die de tanks stopte op
het Plein van de hemelse vrede, de Fallen soldier van Robert Capa.
College 6 Bespreking van het werk van enkele internationaal toonaangevende fotografen als Andreas Gursky, Frans Lanting, Sebastiao
Salgado, Diane Arbus, Bill Brandt, Anton Corbijn, Klaas Jan van der
Weij, Steve McCurry e.a.
52
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent
[email protected]
H.B. Plas
duur
6 lessen van 2 uur incl. pauze
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat 3
collegedagen
1, 8, 15, - feb. en 1, 8, 15 mrt
collegetijden
woensdag 10:00 - 12:00 uur
uw bijdrage
€ 130,huiswerk
geen
deelnemers
12-22
cursusnummer
DE-17-06
Schilderkunst van de Gouden
Eeuw
Niet voor niets staan er dagelijks lange
rijen voor de ingang van het Rijksmuseum
in Amsterdam. Van over de hele wereld
komt men, jong en oud, om oog in oog te
staan met de beroemdste schilderijen die
Nederland heeft voortgebracht, waaronder De Nachtwacht van Rembrandt en Het
Melkmeisje van Vermeer.
Maar waarom zijn deze en andere werken uit de Gouden Eeuw eigenlijk zo bijzonder?
In vijf lessen nemen we de Nederlandse schilderkunst uit de 17e
eeuw onder de loep.
Er wordt niet alleen aandacht besteed aan de kunstwerken zelf en
aan hun makers, maar ook aan de tijd waarin de schilderijen zijn
gemaakt. De maatschappelijke, religieuze, politieke en economische
situatie van de 17e eeuw is namelijk onlosmakelijk verbonden met de
kunst, haar waarde en betekenis.
De verschillende genres in de schilderkunst zullen uitgebreid behandeld worden: historiestukken, portretten, genrestukken, landschappen en zeegezichten en stillevens.
Met welk doel werden deze schilderijen gemaakt? Wie kochten de
werken? Welke boodschap of moraal zit er in de schilderijen ‘verborgen’?
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
DEVENTER
docent
[email protected]
drs. Sophie van Steenderen
duur
5 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
Etty HillesumCentrum, Roggestraat 3
collegedagen
28 feb., 7, 14, 21 en 28 mrt 2017.
Kortom, leer uw klassiekers (nog beter) kennen!
collegetijden
dinsdag van 10:00 tot 12:00 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 110,huiswerk
geen
deelnemers
15 - 25
cursusnummer
DE-17-07
53
Barok
Aangenaam om naar te luisteren,
nietwaar?
Zondagochtend, zon op het balkon,
croissantje, koffie en zachtjes op de
achtergrond Vivaldi. Het weekend kan
niet meer stuk… Barokmuziek is voor veel
mensen het ideale geluidsbelang. Maar
wanneer je serieus in de werken van de
componisten uit de periode 1650-1750 duikt
gaat er een hele nieuwe en onvermoede
wereld open. Een wereld vol intriges en intriganten, opportunisten
en buitenstaanders. Een wereld waarin de geur van succes zich soms
zomaar mengt met de stank van armoede en bederf.
In deze cursus nu eens geen componistenportretten maar
dwarsverbanden in een historische context geplaatst. Niet alleen de
werken van grote componisten als Bach en Händel komen aan de
orde, maar ook die van totaal vergeten meesters.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ENSCHEDE
docent
Na afloop van de cursus luistert u nooit meer achteloos naar een
stukje Vivaldi maar hoort u de wereld die daarachter schuil gaat…
locatie
Tijdens de eerste bijeenkomst kunt u voor € 20,- een aantal
cursusmaterialen aanschaffen die niet alleen de thuisstudie
vergemakkelijken, maar ook nog lang na de cursus als naslagwerk
kunnen dienen. Tijdens de lessen wordt regelmatig verwezen naar
deze materialen.
Een reader ‘Barok’
Een 3-cd-box met 40 composities uit de periode 1600-1750
Bijbehorend boekje met alle teksten in de originele taal en een
Nederlandse vertaling en suggesties voor een cd-verzameling
collegedagen
een Leven Lang Leren
In vier avonden bespreekt Ben Coelman met behulp van een
overstelpende hoeveelheid beeld- en geluidmateriaal een aantal
belangrijke thema’s waaronder: Vorm en Vormeloosheid, Muziek en
Macht; Metropool en Periferie; Vrouwen en Muziek.
drs. Ben Coelman
duur
4 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
Muziekcentrum
9, 16, 23 en 30 jan. 2017
collegetijden
maandag van 19:30-22:00 uur
uw bijdrage
€ 100,huiswerk
ja
deelnemers
18-30
cursusnummer
ES-17-08
54
[email protected]
Symbolen en betekenissen van de
zeventiende-eeuwse Hollandse
schilderkunst
De verborgen verhalen achter alledaagse taferelen met die kleine
precieze details
Wilt u de diepere betekenis van de schilderijen van onze Gouden Eeuw kennen?
De boodschappen kunnen ontsluieren die
verborgen zitten in die prachtige kunstwerken van onze vermaarde schilders van de zeventiende eeuw? Na deze
cursus kijkt u met andere ogen en blijft u langer dan de bekende
negen seconden geboeid voor een schilderij staan.
In vier lessen gaan we op zoek naar deze verborgen boodschappen,
vaak gelegen in kleine details.
1. De Hollandse genreschilderkunst en de vanitasafbeeldingen
Genrevoorstellingen geven het alledaagse leven weer. We kijken nu
niet zozeer naar het voorgestelde zelf maar naar de diepere betekenis. We zien dat het ‘realisme’ bij de interpretatie van de Hollandse
schilderkunst gemakkelijk kan worden vervangen door ‘schijn-realisme.’ Met daarbij die typische Hollandse mentaliteit, die allesoverheersende neiging tot moraliseren, vaak neerkomend op aanmoediging tot deugdzaamheid en verwijzing naar vergankelijkheid.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ENSCHEDE
docent
[email protected]
drs. Azarja Fransen
duur
4 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
Rijksmuseum Twenthe, Lasondersingel
2. Bijbelse afbeeldingen en de kleursymboliek
De Bijbel is een belangrijke inspiratiebron. Vooral Rembrandt heeft
ons, als vroom protestant, veel prachtige, ontroerende werken
nagelaten. Naast afbeeldingen van minder bekende Bijbelse verhalen, behandelen we de geboorte van Christus; de aanbidding door
de koningen en de herders met hun geschenken. Van verschillende
kunstenaars bespreken we Bijbelse afbeeldingen, waarin ook de
kleursymboliek een belangrijke rol speelt.
collegedagen
1, 8, 15, 22 (en 29) mrt 2017
collegetijden
woensdag 10:00 - 12:00 uur
uw bijdrage
€ 90,-
een Leven Lang Leren
3. Mythologische verhalen
Hoe herkennen we de Olympische goden? Wat zijn hun specifieke attributen en wat zijn de mythologische verhalen die behoren bij deze
goden? Een schilder van historiestukken moest verschillende specialismen beheersen om alles goed te kunnen schilderen, van landschappen tot dieren, mensen en stillevens. Bovendien diende hij op
de hoogte te zijn van de literaire en visuele bronnen van de verhalen
die hij uitbeeldde. En… hij moest in staat zijn de morele betekenis
van het verhaal uit te drukken.
4. Betekenissen van bloemen en planten in de schilderkunst
Tot en met de 18e eeuw waren bloemen steeds verweven met dode
voorwerpen: insecten, schelpen en andere exotische voorwerpen. Ook
zien we hoe bloemen verbonden zijn met de verschillende levensfasen
van de mens. Zo horen anjer en rozemarijn bij de verloving en het
madeliefje bij een jong kind. Ook hier geldt: veel bloemen en planten
hebben verborgen betekenissen.
55
huiswerk
geen
deelnemers
22-40
cursusnummer
ES-17-09
De zin van betekenis
Een cursus over zin en betekenis lijkt een
hachelijke onderneming, aangezien beide
woorden zoveel verschillende betekenissen
hebben, dat we ons af kunnen vragen of het
zin heeft om te proberen hier iets zinnigs
over te zeggen. Denken we aan betekenis,
dan denken we aan taal; aan woorden en zinnen. Denken we aan zin, dan denken we aan
de zin van het leven, of gewoon aan zin in
iets dat de zintuigen streelt. Toch lijkt er in al die verschillende betekenissen een overeenkomst, een grond-idee te schuilen: beide begrippen hebben iets te maken met intentie, motivatie en inspiratie.
Als we de mens vergelijken met andere dieren is het meest onderscheidende kenmerk misschien wel dat wij een symbolische waarde
aan dingen toekennen: de mens leeft in een wereld van betekenissen.
Zonder betekenis bestaat er geen taal, geen geld, geen moraal, geen
cultuur. Ernst Cassirer typeerde de mens daarom als een animal symbolicum, een wezen dat betekenis vergoddelijkt.
In 1882 constateerde Nietzsche de dood van God, waarmee hij doelde
op het nihilisme en de devaluatie van waarden in de moderne cultuur.
De oorzaak hiervan zocht hij in de objectivering van ons wereldbeeld:
dat we neutrale, beschouwende wereldburgers zijn geworden, zonder
liefde of passie; niet in staat om zin en betekenis te scheppen. Het
moderne denken wordt in sterke mate beinvloed door de wetenschappen, die uitgaan van een objectief gegeven, meetbare werkelijkheid,
geregeerd door wetten van oorzaak & gevolg. Daarin is geen plaats
voor subjectieve noties als zin, betekenis of bedoeling; ‘de feiten spreken voor zich’ en ‘meten is weten’.
een Leven Lang Leren
Ons vertrouwen in de wetenschap, en geloof in ‘de feiten’, heeft geleid
tot een ‘onttovering van de wereld’. Ons gedrag wordt bepaald door
‘stofjes in de hersenen’, onze ‘genetische opmaak’ en de marketing
van producten en ideeen; de vrije wil bestaat niet. De verwetenschappelijking en verzakeling van ons wereldbeeld vormen zo een bedreiging voor de leefwereld, waar mensen in sociale interactie betekenis
geven aan maatschappelijke ontwikkelingen, en daarmee voor de
democratie. Of het nou gaat over de economie, het onderwijs, de
zorg, veiligheid of cultuur: verwetenschappelijking en verzakeling
leiden tot een instrumenteel denken waarin voorbij gegaan wordt aan
de betekenis-stichtende capaciteit en behoefte van mensen. Daaruit
valt de populariteit van diverse burger-initiatieven en de betekeniseconomie te verklaren: betekenis ontstaat door te doen, te maken en
(interactief) te handelen.
In deze cursus gaan we in op de rol van betekenis in de taalfilosofie,
hermeneutiek, levensfilosofie en ethiek, biologie en evolutie, en actuele thema’s zoals economie, onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid en
cultuur.
56
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
HENGELO
HEINO
docent
[email protected]
drs. Edward van der Tuuk
duur
10 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
Bibliotheek, Beursstraat
collegedagen
2, 9, 23 feb., 2, 9, 16, 23, 30 mrt, 6 en
13 apr.
collegetijden
donderdag van 15:00 tot 17:00 uur
uw bijdrage
€ 205,huiswerk
enige voorbereiding wordt aanbevolen
deelnemers
13 - 23
cursusnummer
HE-17-10
Dzengis Khan en
andere Grote
Middeleeuwers
Wanneer het zich laat
aanzien dat de wereld toch
niet zal vergaan, slaat de
stemming in Europa na het
jaar 1000 radicaal om. De
lethargie rond de millenniumwisseling maakt plaats
voor nieuw elan. Lang opgekropte spanning ontlaadt zich op allerlei
manieren. Veranderde omstandigheden scheppen een vruchtbaar
klimaat voor een andere tijdgeest, een nieuw bewustzijn met felle
overtuigingen en onstuimige gebeurtenissen. De geschiedenis van de
Hoge Middeleeuwen (1000-1250) is er een van grote heftigheid.
In deze cursus worden tien grote Middeleeuwers ten tonele gevoerd
die een stempel hebben gedrukt op hun tijd, en op de onze. Mannen
en vrouwen die samen een afspiegeling vormen van hun tijd.
In vijf bijeenkomsten van 3 uur staan telkens twee van hen centraal.
Hun persoonlijke verhalen vormen de invalshoeken van waaruit we
de fascinerende geschiedenis van de Hoge Middeleeuwen nader bekijken. Kruistochten, culturele bloei, geleerdheid, ridders en kastelen, kloosterleven, machtsstrijd, sociaaleconomische veranderingen,
voorboden van een nieuwe tijd.
Het begeleidend materiaal bij de cursus wordt aangeboden in de
vorm van readers. De kosten hiervan (€ 10,= voor vijf readers) zijn
inbegrepen in uw bijdrage.
In de vijf bijeenkomsten maakt u kennis met:
HENGELO
HEINO
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis
duur
5 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
Hengelo’s Museum, Beekstraat
collegedagen
17, 24, 31 jan. en 7, 14 feb. 2017
collegetijden
Grote veldheren in het Midden-Oosten Dzengis Khan / Baibars
Geleerde mannen in Andalusië Maimonides / Averroes
Heilige vrouwen in Duitsland
Hildegard van Bingen / Elisabeth van Thüringen
Dominante pausen in Italië Gregorius VII / Gregorius IX
Tragische koningen in Engeland
Richard Leeuwenhart / Jan zonder Land
een Leven Lang Leren
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
dinsdag van 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
€ 150,huiswerk
geen
deelnemers
15-40
cursusnummer
HE-17-11
57
Machtige koningen
De dynastie van de Hohenstaufen
Als dank voor zijn trouwe diensten aan
Hendrik IV (“de gang naar Canossa”), krijgt
paltsgraaf Frederik van Zwaben in 1079 de
dochter van de keizer tot vrouw, en wordt hij
verheven tot hertog van Zwaben. Daarmee
begint de opkomst van het vorstenhuis van
de Hohenstaufen.
Na de Karolingen, Ottonen en Saliërs is dit
het vierde en meest glorieuze van de grote
Duitse vorstenhuizen.
In vier bijeenkomsten van 3 uur maakt u kennis met de lotgevallen
van de zeven generaties Staufers: van Frederik I (“de Oude”) tot en
met Koenraad. Alle hoogte- en dieptepunten van deze roemruchte
dynastie passeren de revue. U leert ze allemaal kennen: de verschillende Frederiken, Filips, Hendrik. Een cursus als een familiealbum met
een bonte reeks vreugdevolle en tragische belevenissen. Hun vrouwen, hun kinderen, hun opkomst en neergang….
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZUTPHEN
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis
Het begeleidend materiaal bij de cursus wordt aangeboden in de
vorm van readers. De kosten hiervan (€ 8,= voor vier readers) zijn
inbegrepen in uw bijdrage.
Deze cursus is een uitstekende voorbereiding op de 8-daagse culturele/culinaire studiereis naar Duitsland (zomer/najaar 2017), die
mede door Gregor Dijkhuis georganiseerd en begeleid wordt. Deelname aan de cursus vormt nochtans geen verplichting tot deelname
aan de studiereis of omgekeerd.
duur
4 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
De WIjngaard, Wilhelminalaan 3
collegedagen
28 feb., 7, 14 en 21 mrt 2017
collegetijden
dinsdag van 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 130,huiswerk
geen
deelnemers
15-40
cursusnummer
ZU-17-12
58
Giovanni di Paolo illustreert het
Paradijs van Dante voor Alfonso V
van Aragòn, Koning van Napels
De zogenaamde Yates-Thompson 36 codex
in de British Library in Londen wordt beschouwd als een van de mooiste geïllustreerde manuscripten van de Divina Commedia van Dante. Het manuscript
werd rond 1445 vervaardigd in Siena. De illuminaties bij Inferno/ Hel
en Purgatorio/ Louteringsberg worden toegeschreven aan Priamo
della Quercia (door Pope Henessey aan Vecchietta). De miniaturist
van Paradiso/ Paradijs, waar het in deze cursus om gaat, was de Sienese schilder Giovanni di Paolo. Het manuscript was in het bezit van
Alfonso V van Aragòn, Koning van Napels, schepper van een van de
grootste humanistische bibliotheken, de Biblioteca Alfonsina.
Giovanni di Paolo heeft zich niet beperkt tot de lotgevallen van
Beatrice en Dante tijdens hun tocht door de negen hemelsferen. Hij
illustreert ook de lotgevallen van de personen die ze ontmoeten,
hij visualiseert gebruikte metaforen en verwijzingen naar de klassieke literatuur. Een aantal miniaturen illustreert historische scènes
en andere voorvallen die niet door Dante beschreven zijn, maar zijn
ontleend aan het Ottimo Commento.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZUTPHEN
docent
[email protected]
drs. Jeanne van der Stappen,
cultuurwetenschapper
duur
Er zijn in de loop der tijden veel commentaren geschreven bij de Divina Commedia. Ottimo Commento – de naam zegt het al – werd het
hoogst gewaardeerd. Het werk wordt toegeschreven aan de Florentijnse notaris Andrea Lancia, die leefde van 1280 tot ca. 1360 en die
Dante persoonlijk gekend zou hebben.
3 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
De 61 miniaturen - 9 cm hoog, verschillende breedtes - bevinden zich
onderaan de pagina. Zij worden tegenwoordig beschouwd als kleine
kunstwerkjes op zich, maar de bedoeling was, en is nog steeds, het
lezen van de tekst te vergemakkelijken. De tekst blijft de hoofdzaak.
collegedagen
een Leven Lang Leren
In 1993 verzorgde John Pope-Hennessy de eerste uitgave van Paradiso uit de Yates-Thompson codex in kleur. Mijn dia’s komen uit deze
prachtige uitgave.
locatie
‘t Atrium, Martinetsingel, hoek Pelikaanstraat - parkeren aan Houtwal
9, 16, 23 feb. 2017
collegetijden
donderdag 14:30 - 17:00 uur
uw bijdrage inclusief digitale reader
€ 85,-
De citaten heb ik genomen uit de vertaling van Ike Cialona & Peter
Verstegen, een uitgave van Atheneum uit 2000.
huiswerk
De cursus telt drie bijeenkomsten:
deelnemers
geen
12-18
Canto 1 tot en met Canto 9
Canto 10 tot en met Canto 20
Canto 21 tot en met Canto 33
cursusnummer
ZU-17-13
59
Nietzsche - Over oude en
nieuwe filosofie
Friedrich Nietzsche (1844-1900) plaatst
graag vraagtekens bij de filosofie en haar
ernstige vragen (en achter die vraagtekens
uitroeptekens). Zo lijkt hij uit het spoor te
treden en met een haakse blik de vertrouwde zelfopvatting van de filosofie te ontregelen, zich vrolijk te maken over de filosofische
ernst. Nietzsche laat zien dat de filosofie
van oudsher op een bepaalde manier werkt,
onuitgesproken, onbewust misschien zelfs.
De zogenaamde inzichten van de filosofie zijn
een soort boerenbedrog uit Athene: het is
zaak de filosofie te doorzien als een truc. En dan?
Sommigen interpreteren Nietzsche alsof hij de filosofie inderdaad
- met genoegen - ten grave draagt. Zijn literaire stijl zou zijn nietmeer-filosofische bedoelingen voldoende etaleren: een kermis vol
verdraaiingen, inconsistenties, overdrijvingen ... om gek van te
worden! Anderen benadrukken echter dat Nietzsche wel degelijk aan
het ‘spel’ van de filosofen wil deelnemen. Dat blijkt uit het systematische karakter van zijn kritiek op ‘de’ filosofie. Bovendien blijkt hij wel
degelijk een eigen filosofisch systeem op te bouwen.
In deze cursus gaat de aandacht uit naar de manier waarop Nietzsche ‘de’ oude filosofie afbreekt en een nieuwe filosofie met een eigen kennistheorie en waarheidsopvatting opbouwt. Om een en ander
duidelijk te maken komen enkele tekstfragmenten uit Voorbij goed
en kwaad (1886) uitvoerig aan de orde.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
mr. dr. Jaap Gruppelaar
duur
6 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Oude Ambachtsschool, Mimosastraat 1
collegedagen
12, 19, 26 jan., 2, 9, 16 feb. 2017
collegetijden
donderdag van 10:00 tot 12:30 uur
een Leven Lang Leren
mr. dr. Jaap Gruppelaar studeerde Filosofie en Geschiedenis in Nijmegen en Leuven en Nederlands Recht aan de Open Universiteit. Hij
promoveerde in de filosofie met een kritische analyse van Heideggers techniekopvatting. Hij werkt sedert 2006 zelfstandig als jurist
(bestuursrecht), als privé-docent (www.weetendurf.nl) en voor de
Coornhert Stichting (www.coornhertstichting.nl).
.
uw bijdrage incl. uit te reiken kopieën
€ 155,huiswerk
naar eigen inzicht
deelnemers
15-22
cursusnummer
ZW-17-14
60
Het Nieuwe Akropolismuseum
Een topmuseum over het leven in
de klassieke stadstaat Athene
Sinds 2009 is Athene een schitterend museum rijker: het Nieuwe Akropolismuseum.
Het is bijna tien keer zo groot als het oude
museum boven op de berg. De inrichting is
modern en overzichtelijk. De bovenste etage is enigszins verdraaid
en ligt precies parallel aan de cella van de Parthenontempel die je op
korte afstand ziet liggen. Op die etage bevinden zich de friezen van
deze tempel, originele en ook veel kopieën van de beroemde Eldgin
marbles uit het British Museum. De bezoeker krijgt in het nieuwe
museum een heel goed beeld van de menselijke aanwezigheid op en
rond de Akropolis vanaf de prehistorie tot in de late oudheid.
Tijdens deze korte cursus maakt u niet alleen kennis met dit museum,
maar ook met het leven in de stad Athene in de 5de en 4de eeuw v.
Chr.: de periode van de grootste bouwactiviteiten op en rondom de
Akropolis. Het was een tijd van welvaart voor architecten, beeldhouwers en ambachtslieden, maar er was ook een welhaast constante
dreiging van een Perzische inval. De Atheners wonnen de veldslag bij
Marathon en de zeeslag bij Salamis, maar de geschiedenis had op die
momenten net zo goed een heel ander vervolg kunnen krijgen.
12 januari
Introductie / Het gebouw en de opgravingen onder het museum /
Begane grond : vondsten uit de omgeving van het museum
13 januari v.m.
Archaïsch Athene (Eerste verdieping Akropolis Museum).De Perzische
oorlogen en de Attisch-Delische Zeebond. De Atheense Hegemonie:
het klassieke tempelcomplex
een Leven Lang Leren
13 januari n.m
De Parthenon zaal en de kwestie van de “Elgin marbles”
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
contactpersoon Hans van Drunen
duur
3 lessen van 2 uur incl. pauze
locatie
Jeruzalemkerk, Windesheimstraat hoek
Assendorperdijk
collegedagen
12 en 13 januari 2017
collegetijden
donderdag 13-15 uur
vrijdag 10-12 uur en 13-15 uur
uw bijdrage
Hoorcollege met ruimte voor vragen
€ 72,-
Een digitale hand out van de cursus wordt u tevoren via wetransfer
toegestuurd. Een keurig verzorgde reader is aan het begin van de
cursus te koop voor € 12,50
Het is zinvol de hand out vooraf door te nemen.
huiswerk
geen
deelnemers
12-22
Bij voldoende belangstelling wordt in maart 2017 een zesdaagse reis georganiseerd naar Athene en omgeving. U overnacht in een hotel aan de voet van
de Akropolis en pal naast het nieuwe museum. Op www.phileas.info kunt u
een indruk krijgen van deze reis.
61
[email protected]
drs. Argyris Angelou
cursusnummer
ZW-17-15
Sicilië in de Middeleeuwen
In de voetsporen van Normandiërs
en Staufers
Als ca. 1020 de Normandiërs zich meester
maken van Sicilië en Zuid-Italië, groeit hun
vorstendom uit tot een van de rijkste en
machtigste koninkrijken van Europa. Wetenschap en cultuur, politiek en macht gaan
er hand in hand. Dat Sicilië eerder werd
overheerst door de Grieken en de Arabieren speelt daarbij een belangrijke rol. Deze
smeltkroes van culturen breekt definitief door als Sicilië onder de
Staufers wordt verenigd met het Heilige Roomse Rijk en ook politiek
gezien grote invloed krijgt.
Onze ontdekkingstocht begint rond het jaar 1000. We volgen de voetsporen van de Normandiërs naar het zuiden, waar zij een opmerkelijke heerschappij vestigen. De acht vorsten van Sicilië vormen het
uitgangspunt voor een reis door de hoge Middeleeuwen (1000-1250).
We komen uit bij keizer Frederik II van Hohenstaufen (1194-1250),
een van de meest fascinerende vorsten uit de geschiedenis.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent [email protected]
drs. Gregor Dijkhuis heeft zich gespecialiseerd in de geschiedenis van de Hoge
In 5 bijeenkomsten van 3 uur komt o.a. aan de orde:
Middeleeuwen.
*
*
*
*
duur
Sicilië, schoonheid en tragiek – inleiding – Sicilië tot het jaar 1000 – Grieken - Byzantijnen
Arabieren en Normandiërs – nieuwe veroveraars
Smeltkroes Sicilië - Rogier II en de verspreiding van kennis en
cultuur – Palermo - Capella Palatina - Cefalù – Monreale
Sicilië en de Staufers – Hendrik VI en Frederik II “Stupor Mundi” – Sicilië, centrum van macht en cultuur
Het begeleidend materiaal bij de cursus wordt aangeboden in de
vorm van readers. De kosten hiervan (€ 10,= voor vijf readers) zijn
inbegrepen in uw bijdrage.
een Leven Lang Leren
Deze cursus is een uitstekende voorbereiding op de 13-daagse studiereis naar Sicilië (april 2017), die mede door Gregor Dijkhuis georganiseerd en begeleid wordt. Deelname aan de cursus vormt nochtans geen verplichting tot deelname aan de studiereis of omgekeerd.
5 lessen van 3 uur incl. pauze
locatie
Jeruzalemkerk, Windesheimstraat hoek
Assendorperdijk
collegedagen
16, 23, 30 jan., 6 en 13 feb. 2017
collegetijden
maandag 13:30 - 16:30 uur
uw bijdrage
€ 155,huiswerk
geen
deelnemers
12-22
cursusnummer
ZW-17-16
62
Keizer Claudius ‘…geen eindproduct van de natuur, maar
slechts een ruwe schets’
Zo klinkt het hard uit de mond van zijn moeder Antonia. Was keizer Claudius werkelijk
een ‘idioot’? Hoe bestaat het dan dat hij in
41 n. Chr. tot het keizerschap werd geroepen en dertien jaar aan de macht bleef? En
dat onder zijn regering half Brittannië aan
het Romeinse rijk werd toegevoegd? Zo zijn
er meer vraagtekens te zetten bij dit keizerleven dat nieuwsgierigheid opwekt. En wie
herinnert zich niet de magistrale filmserie
I Claudius, met de schitterende vertolking
van Claudius door Derek Jacobi?
Wij zullen in deze collegereeks in het eerste uur de antieke auteurs
behandelen die ons beeld van Claudius hebben beïnvloed en hun
relaas in selectie en vertaling lezen: het zijn Tacitus, Suetonius, Cassius Dio en Flavius Josephus. Vooral Tacitus schetst ons in zijn Annalen (“deze onverbiddelijke jaarboeken van de menselijke wreedheid”)
een indringend en intrigerend beeld van de keizer die hoe langer hoe
meer een speelbal werd van zijn vrouwen en vrijgelatenen.
In het tweede uur zullen wij steeds één aflevering bekijken van de
tv-serie I Claudius en analyseren waarop het script van de film is
gebaseerd en hoe kritisch wij al dan niet moeten staan tegenover het
opgeroepen beeld.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
dr. Henk Schoonhoven
duur
10 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
collegedagen
26 jan., 2, 9, 16, feb., 2, 9, 16, 23, 30
(Er wordt gebruik gemaakt van fotokopieën waarvan de kosten ca. €
10 zullen bedragen. Op het eerste college worden suggesties gedaan
voor eventueel zelf aan te schaffen literatuur.)
donderdag van 13:30 tot 16:00 uur
een Leven Lang Leren
De serie begint in het jaar 24 v.Chr. en op deze manier krijgt u een
goed overzicht van de hele Julisch-Claudische dynastie vanaf keizer
Augustus tot aan Nero (54 n. Chr.).
mrt en 6 apr.
collegetijden
uw bijdrage exclusief kopieën
€ 155,-huiswerk
geen
deelnemers
18 - 22
cursusnummer
ZW-17-17
63
Barok
Aangenaam om naar te luisteren,
nietwaar?
Zondagochtend, zon op het balkon,
croissantje, koffie en zachtjes op de
achtergrond Vivaldi. Het weekend kan
niet meer stuk… Barokmuziek is voor veel
mensen het ideale geluidsbelang. Maar
wanneer je serieus in de werken van de
componisten uit de periode 1650-1750 duikt
gaat er een hele nieuwe en onvermoede
wereld open. Een wereld vol intriges en intriganten, opportunisten
en buitenstaanders. Een wereld waarin de geur van succes zich soms
zomaar mengt met de stank van armoede en bederf.
In deze cursus nu eens geen componistenportretten maar
dwarsverbanden in een historische context geplaatst. Niet alleen de
werken van grote componisten als Bach en Händel komen aan de
orde, maar ook die van totaal vergeten meesters.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
In vier avonden bespreekt Ben Coelman met behulp van een
overstelpende hoeveelheid beeld- en geluidmateriaal een aantal
belangrijke thema’s waaronder: Vorm en Vormeloosheid, Muziek en
Macht; Metropool en Periferie; Vrouwen en Muziek.
drs. Ben Coelman
Na afloop van de cursus luistert u nooit meer achteloos naar een
stukje Vivaldi maar hoort u de wereld die daarachter schuil gaat…
locatie
een Leven Lang Leren
Tijdens de eerste bijeenkomst kunt u voor € 20,- een aantal
cursusmaterialen aanschaffen die niet alleen de thuisstudie
vergemakkelijken, maar ook nog lang na de cursus als naslagwerk
kunnen dienen. Tijdens de lessen wordt regelmatig verwezen naar
deze materialen.
Een reader ‘Barok’
Een 3-cd-box met 40 composities uit de periode 1600-1750
Bijbehorend boekje met alle teksten in de originele taal en een
Nederlandse vertaling en suggesties voor een cd-verzameling
duur
4 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
Jeruzalemkerk, Assendorperdijk hoek
Windesheimstraat
collegedagen
13, 20, 27 jan. en 3 feb. 2017
collegetijden
vrijdag van 13:30-16:00 uur
uw bijdrage
€ 110,huiswerk
ja
deelnemers
18-40
cursusnummer
ZW-17-18
64
[email protected]
Schoonheid in gepleisterd beton actueel
De Nederlandse tropenarchitectuur filosofie
geschiedenis/ archeologie
in Nederlands-Indië/ Indonesië
Na de ontdekking van de zeeroute naar
Oost-Indië volgt in Azië de opbouw van een
handelsimperium. De VOC krijgt van de Staten Generaal zowel het alleenrecht als soevereine macht. Beide aspecten vragen om
goed georganiseerde bouwplannen: forten
en factorijen enerzijds en versterkte steden
anderzijds. De Hollandse bouwmethode
wordt met veel pragmatisme geëxporteerd,
inclusief de vaderlandse grachten, trapgeveltjes en buitenplaatsen.
Na de ondergang van de VOC komt de lange 19e eeuw, waarin alle
élan uit het leven verdwijnt. Indië wordt een wingewest waar iedere
uitgegeven cent er een te veel is. De bouwkunst slaapt geheel in
en degenereert tot een soort onbegrepen classicisme, soms nog
ontworpen door legeringenieurs maar meestal gewoon door Chinese
aannemers.
een Leven Lang Leren
Na de opheffing van het ondragelijke cultuurstelsel wordt de kolonie
opengelegd voor vrij ondernemerschap. De ethische politiek komt
op. Nederland heeft plotseling een roeping te vervullen. De nieuwe
economie vraagt om alles, want er is niets. Velen trekken nu naar
Indië, inclusief jonge architecten, die zich ongetwijfeld driemaal de
ogen uitwreven over wat ze aantroffen aan non-architectuur.
Alle moderne bouwstijlen krijgen in Indonesië nu snel hun plek. Men
polemiseert over het wezen van de Indische architectuur. Maar van
welke richting de architecten ook zijn, alles wordt perfect aangepast
aan de tropische klimaatseisen. De Amsterdamse School transformeert zich tot een tropisch art-deco. Ook staal en beton vinden er
succesvolle toepassing. Het Indische Bouwen, de gangbare moderne
verzamelnaam, neemt een unieke plaats in in de architectuurwereld.
Wandelend door de geschiedenis zult u er tijdens de cursus uitgebreid kennis mee maken.
Cursusoverzicht in titels per dagdeel
1. De VOC periode en de 19e eeuw, vallen en opstaan
2. De 20e eeuw. De Hollandse tropenarchitectuur komt tot volle bloei
3. De landhuizen. Overdaad van het goede leven in late 18e en vroege 19e eeuw
college met ruimte voor vragen
65
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
ir. Joep Walter
duur
3 lessen van 2,5 uur incl. pauze
locatie
Oude Ambachtsschool, Mimosastraat 1
collegedagen
1, 8, 15 mrt
collegetijden
woensdag 10:00 - 12:30 uur
uw bijdrage
€ 95,-- inclusief reader
huiswerk
geen
deelnemers
12-22
cursusnummer
ZW-17-19
‘Ein feste Burg ist unser Gott’
Lutherse kerkmuziek van Luther tot
Bach
In ons land kent de belangstelling voor
Johann Sebastian Bach, en met name voor
zijn Matthäus-Passion, nauwelijks grenzen.
Weliswaar is het oeuvre van Johann Sebastian Bach groot en rijk genoeg om een heel
leven genoeg aan te hebben, maar het verdient zeker de aandacht dat Bach behoorde
tot een bijzonder muzikale familie en in de
rijke muzikale traditie van het Lutherdom
stond.
In het kader van het reformatiejaar 2017,
waarin zal worden herdacht dat het 500
jaar is geleden dat Luther zijn 95 stellingen
tegen de aflaathandel van Johannes Tetzel
aan de deur van de slotkapel in Wittenberg
sloeg, biedt deze cursus een introductie tot
de Lutherse muziektraditie vanaf de reformator tot aan Johann Sebastian Bach. Aan de orde komen Heinrich
Schütz’ Musikalische Exequien (1636) en Dieterich Buxtehudes Membra Jesu nostri (1680). Tevens kunt u kennismaken met muziek van
de hand van leden van de Bach-familie vóór Johann Sebastian Bach,
van wie Johann Christoph Bach (1642-1697), die organist was in Eisenach in de tijd dat Johann Sebastian Bach in deze stad opgroeide,
mogelijk de meest opmerkelijke verschijning is. De cursus zal eindigen met Bachs cantate Ein feste Burg ist unser Gott, BWV 80.
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
dr. Marcel Zwitser
duur
10 lessen van ca. 2,5 uur incl. pauze
locatie
Gebouw Brink 13
collegedagen
30 jan., 6, 13, 20 feb. 13, 20 en 27
mrt., 3, 10 en 24 april 2017
collegetijden
maandag van 13:30 tot 16:00 uur
uw bijdrage inclusief syllabus
een Leven Lang Leren
€ 250,huiswerk
luisteropdrachten van variabele lengte,
vermeld in syllabus.
deelnemers
15-29
cursusnummer
ZW-17-20
66
Schilderkunst van de Gouden
Eeuw
Niet voor niets staan er dagelijks lange
rijen voor de ingang van het Rijksmuseum
in Amsterdam. Van over de hele wereld
komt men, jong en oud, om oog in oog te
staan met de beroemdste schilderijen die
Nederland heeft voortgebracht, waaronder De Nachtwacht van Rembrandt en Het
Melkmeisje van Vermeer.
Maar waarom zijn deze en andere werken uit de Gouden Eeuw eigenlijk zo bijzonder?
In vijf lessen nemen we de Nederlandse schilderkunst uit de 17e
eeuw onder de loep.
Er wordt niet alleen aandacht besteed aan de kunstwerken zelf en
aan hun makers, maar ook aan de tijd waarin de schilderijen zijn
gemaakt. De maatschappelijke, religieuze, politieke en economische
situatie van de 17e eeuw is namelijk onlosmakelijk verbonden met de
kunst, haar waarde en betekenis.
De verschillende genres in de schilderkunst zullen uitgebreid behandeld worden: historiestukken, portretten, genrestukken, landschappen en zeegezichten en stillevens.
Met welk doel werden deze schilderijen gemaakt? Wie kochten de
werken? Welke boodschap of moraal zit er in de schilderijen ‘verborgen’?
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
drs. Sophie van Steenderen
duur
5 lessen van ca 2 uur incl. pauze
locatie
Langhenkel, Noordzeelaan 62
collegedagen
2, 9, 16, 23 en 30 mrt 2017.
Kortom, leer uw klassiekers (nog beter) kennen!
collegetijden
donderdag van 10:00 tot 12:00 uur
uw bijdrage
een Leven Lang Leren
€ 110,huiswerk
geen
deelnemers
15 - 25
cursusnummer
ZW-17-21
67
Generaties: wat geef je door?
Denken over generaties: wat verbindt families en familieleden? Hoe bepaalt ons dit
individueel? Kunnen we nog spreken van ‘dat
is er een van de familie die-en-die’?
Die woonden toch altijd daar-en–daar?’
In de hedendaagse postmoderne ego-gerichte samenleving lijkt lid zijn van een familie
geen sociologisch herkenningspunt meer.
Ivan Boszormenyi-Nagy
Doet familie er dan nog toe of is dit fenomeen
achterhaald? De slimme list van de biologie is dat ieder mens geboren wordt uit ouders die weer geboren zijn uit hun ouders. Zo kan
er worden doorgeredeneerd naar vroegere tijden. Ieder mens sterft
een keer en wellicht laat u nageslacht achter, dat op zijn beurt weer
kinderen krijgt; die... De biologie heeft zichzelf voorwaarts in de tijd
(voort)levend uitgevonden, post-modern of niet! De vraag is wat er
in de tussentijd gebeurt, wat geven mensen binnen een familie aan
elkaar door, tussen start en einde?
Hoe bepalen ouders uw leven? Of gebeurtenissen die grote indruk
maakten? Hoe bepaalt u het leven van uw kinderen door hoe u bent
(geworden) en hoe u zich gedraagt? Zijn er verbindende begrippen
te herkennen die helpend zijn het intergenerationele van families te
doordenken? Begrippen als loyaal-zijn, rechtvaardigheid in relaties
of vertrouwen worden onderzocht tijdens de module. Evenals hun
tegenhangers onrecht en wantrouwen. Wat geven we als legaat door
en wat hadden we zo graag willen voorkomen als het kon? Zijn de
kinderen te belast geraakt zonder dat iemand dit gewild heeft? Hoe
kunnen we met onze familieleden over dit alles in gesprek gaan?
een Leven Lang Leren
Voorgaande begrippen en noties over generaties zijn beschreven
door Prof. Dr. Ivan Boszormenyi-Nagy (1920-2007). Zijn gedachtengoed kent ingang bij hulpverlening en pastoraat. De docent heeft bij
Nagy gestudeerd en is ervaren contextueel (leer)therapeut, supervisor en docent. De module is informatief en niet therapeutisch van
aard, er is ruimte voor uitwisseling van eigen gedachten.
In 8 bijeenkomsten van 2 uur verkennen we gezinnen en families
door de eeuwen heen, hoe zit een familierelatie in elkaar, vier dimensies van relaties, relationele ethiek, loyaliteit, rechtvaardigheid,
vertrouwen, verantwoordelijkheid en zorg, erkenning en dialoog.
Daaromheen voorbeelden uit literatuur en film.
Een reader behoort tot het lesmateriaal. Als boek wordt aangeraden:
‘Balans in Beweging’ van Ammy van Heusden en ElseMarie van den
Eerenbeemt, De Toorts 906020 6508, verkrijgbaar via bol.com.
68
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
Anne-Maeike Jorritsma MCH
duur
8 colleges van 2 uur
locatie
Oude Ambachtsschool, Mimosastraat 1
collegedagen
20, 27 sept., 4, 11, 25 okt., 1, 8, 15 nov.
collegetijden
dinsdag 10:00 - 12:00 uur
uw bijdrage
€ 165,huiswerk
geen
deelnemers
13-22
cursusnummer
ZW-16-81
Dichter bij dichters
‘Het precieze woord’
Nergens wordt de taal indringender gebruikt
dan in gedichten. En wat wordt er in gedichten niet al uitgedrukt: liefde, verlangen,
vertwijfeling, ontroering, geloof…
In deze poëziecursus lezen wij werk van vier
Nederlandse dichters uit de laatste anderhalve eeuw. Per middag staat het oeuvre
van één dichter centraal. Eerst wordt een
inleiding over leven en werk van de betreffende dichter gegeven. Vervolgens wordt
een aantal typerende gedichten uitvoerig
besproken. Hiervoor wordt per keer een tekstboekje ter beschikking
gesteld. Geluidsopnamen brengen daarbij sommige verzen nog op
een bijzondere manier naar voren.
een Leven Lang Leren
Het poëzieprogramma van dit jaar heeft als thema: ‘Het precieze
woord’. We lezen het werk van dichters die er in het bijzonder op uit
zijn om zeer nauwkeurig te formuleren. Geen spontane opwelling van
gevoelens maar een taalconstructie waarin precies onder woorden
wordt gebracht waar het om gaat. Zulke taalkunstwerkjes maakte
bijvoorbeeld de veelal onderschatte dichteres Jacqueline van der
Waals (1868-1922). Zeker, soms geven haar verzen ook eenvoudige
stemmingsbeelden of geijkte geloofsbeleving. Maar in haar beste
gedichten buigt zij de taal net zolang totdat die precies uitdrukt wat
zij wil oproepen.
De tweede dichter die aan de orde komt, is Jan Engelman (19001972). Hij is in vooroorlogs Nederland vooral bekend geworden door
gedichten als “Vera Janacopoulos”: een zangerig, welluidend klankspel waarvan de betekenis niet meteen duidelijk is. Maar hij schreef
meer, verzen vol erotiek en levenslust, waar echter ook vaak de
betrekkelijkheid van het aardse in doorklinkt.
Uit de naoorlogse experimentele dichters kozen we dit jaar voor
Gerrit Kouwenaar (1923-2014). Onder de Vijftigers was hij een van
de bekendsten, als rebels dichter en als bloemlezer. Maar na het uiteenvallen van de beweging ging Kouwenaar door en hij ontwikkelde
een geheel eigen, precieze stijl, waarin gedichten met virtuositeit
geconstrueerd werden.
Tot slot behandelen wij Ilja Leonard Pfeijffer (geb. 1968), die dit jaar
de VSB-poëzieprijs kreeg. Het is een dichter die vol bravoure de taal
te lijf gaat. Het is een bezwerende taal die ons op een nieuwe wijze
naar de wereld laat kijken.
Overzicht in titels per dagdeel:
1. Jacqueline van der Waals
2. Jan Engelman
3. Gerrit Kouwenaar
4. Ilja Leonard Pfeiffer
69
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
dr. Jan Peter Schouten
duur
4 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Hogeschool Windesheim
collegedagen
10, 17, 24 en 31 jan. 2017.
collegetijden
dinsdag van 13:30 tot 16:00 uur
uw bijdrage incl. teksten
€ 110,huiswerk
nee
deelnemers
16-36
cursusnummer
ZW-17-23
In het spoor van Bonhoeffer
In onze West-Europese cultuur, zeker ook in
Nederland, is het christendom een uitstervende zaak. Er is nog wel belangstelling
voor religie, maar de kerken lopen in snel
tempo leeg. Eén van degenen die zich er
al vroeg bewust van was dat het deze kant
zou opgaan, en die heeft nagedacht over de
vraag hoe men ook en juist in een moderne,
geëmancipeerde tijd christen zou kunnen
zijn, was de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer. Hij zette zich in voor vernieuwing
van het kerkelijk leven, vroeg aandacht voor
de consequenties van christen-zijn, en raakte betrokken bij het groeiend verzet tegen
Hitler. In april 1943 werd hij gearresteerd
en in april 1945, slechts enkele weken voor het einde van de Tweede
Wereldoorlog, geëxecuteerd. Hij werd maar 39 jaar oud.
Tijdens zijn gevangenschap kon hij nog wel, via brieven, contact houden met familie en vrienden. Met name in die gevangenisbrieven
probeerde hij zich rekenschap te geven van wat christen-zijn in
de nieuwe tijd zou moeten betekenen. Die brieven, en zijn gehele
theologische nalatenschap, zijn tot op vandaag voor velen bron van
inspiratie.
Over het werk en de betekenis van Bonhoeffer schreef missionair
theoloog Wim Dekker zijn boek Tegendraads en bij de tijd. Daarin
bespreekt hij allerlei facetten van Bonhoeffers werk en gaat hij in op
de vraag hoe wij vandaag ‘verder in het spoor van Bonhoeffer’ zouden kunnen gaan. In dat spoor pleit hijzelf voor kerk-zijn als kritische
tegencultuur. Aan de orde komen thema’s als: gemeente-zijn, navolging, doop, geloof en mondigheid, christendom en humaniteit.
In deze cursus zullen wij Dekkers boek bespreken. Daarbij zullen wij
ook teksten van Bonhoeffer zelf lezen en overwegen. Wij zullen bezien of en hoe wij met Dekker inderdaad in Bonhoeffers spoor verder
kunnen.
een Leven Lang Leren
Aan te schaffen literatuur: Wim Dekker, Tegendraads en bij de tijd.
Verder in het spoor van Bonhoeffer, Boekencentrum, Zoetermeer
2015 (3e druk 2016), prijs € 18,90.
Een reader met teksten van Bonhoeffer en andere aanvullende teksten wordt aan de cursisten ter hand gesteld.
Type cursus: werkcollege, aan de hand van teksten.
70
actueel
filosofie
geschiedenis/ archeologie
gezondheidswetenschappen
interdisciplinair
kunst en cultuur
mens en maatschappij
natuurwetenschappen
taal en letteren
theologie en religies
ZWOLLE
docent
[email protected]
dr. Karel Blei
duur
8 lessen van ca 2,5 uur incl. pauze
locatie
Oude Ambachtsschool, Mimosastraat 1
collegedagen
2, 9, 16 feb., 2, 9, 16, 23, 30 mrt 2017
collegetijden
donderdag 13:30 tot 16:00 uur
uw bijdrage inclusief reader
€ 205,huiswerk
geen
deelnemers
13-20
cursusnummer
ZW-17-24
Locaties en routebeschrijvingen
- zie ook kaartjes op volgende pagina’s Apeldoorn, De Hofstad
Hofveld 52
Parkeren kan gratis op het terrein. Bus rijdt met grote
regelmaat, reistijd 12 tot 15 min.
Zwolle, Gebouw Brink 13
Brink 13,
Gemakkelijkst per auto te bereiken (nabij Diezerkade), parkeerplaatsen in de omgeving.
Deventer, Etty Hillesumcentrum
Roggestraat 3, tel. (0570) 641003
De Roggestraat is een zijstraat van De Brink.
Soms wordt ook de ingang van de synagoge gebruikt:
Golstraat 21, vanaf de Brink gezien links van de Roggestraat. De Brink ligt op ca. 750 m van het station.
Zwolle, Langhenkel
Noordzeelaan 62, tel. (038) 467 72 00
Vlakbij station (10 min. lopen) Beperkte parkeermogelijkheden bij gebouw)
Enschede, Muziekcentrum, Noorderhagen 27
Op korte afstand van het station. Gratis parkeren bijv.
bij Prismare (ca. 15 min. lopen)
Zwolle, Jeruzalemkerk
Assendorperdijk hoek Windesheimstraat
tel. (038) 420 01 70
Parkeren (gratis) op het terrein van de Jeruzalemkerk
Enschede, Rijksmuseum Twenthe
Lasondersingel hoek H.B. Blijdensteinlaan.
ca. 10 min. lopen vanaf station, parkeren in omgeving
of bij Prismare (ca. 7 min. lopen)
Zwolle, De Oude Ambachtsschool
Mimosastraat 1, hoek Hortensialaan
Parkeren (gratis) in de naaste omgeving, Mimosastraat. Lokaal meteen links ‘Tango Alegria’
Hengelo, Bibliotheek
Beursstraat 34, tel. (074) 2452565
De bibliotheek ligt vlak bij het station. Per auto is de
bibliotheel goed te bereiken via de Enschedesestraat,
parkeren in de parkeergarage achter de biliotheek of
aan de Enschedesestraat.
Hengelo, Museum Hengelo, Beekstraat 51,
tel. 074-2594216
Betaald parkeren in de omgeving, vanaf station ca. 5
minuten lopen
een Leven Lang Leren
Lochem, de Hooiplukker
Achterstraat 5, tel. (0573) 250102
Het best per auto, fiets of lopend te bereiken
Zutphen, ‘t Atrium
Martinetsingel hoek Pelikaanstraat
Parkeren op Houtwal, ca. 10 min. lopen
Zutphen, PCM Tengnagelshoek 6
Parkeren € 1,- achter het hek; vanaf het station ca. 5
minuten lopen
Zutphen, De Wijngaard, Wilhelminalaan, gratis
parkeren in de buurt, goed 10 minuten lopen van het
station.
Zwolle, Windesheim
Campus 2-6, tel. (088) 469 99 11
Bereikbaar per trein (station Zwolle), gelegen aan
zijstraat van de de IJsselallee. Betaald parkeren € 2,-
71
Locaties
APELDOORN
H De Hofstad
Hofveld 52
H
een Leven Lang Leren
DEVENTER
De Brink
E Etty Hillesumcentrum
Roggestraat 3
of ingang Golstraat
afh. van cursus
Gratis parkeren bij
De Worp en met pont
over of parkeren op
Grote Kerkhof
station
E
72
Locaties
ENSCHEDE
R Rijksmuseum Twenthe
Lasondersingel
parkeren aan singel of
zijstraat of bij Prismare
(gratis)
R
M Muziekcentrum
M
station
HENGELO
M
M Museum Hengelo,
Beekstraat, Hengelo
B Bibliotheek
Beursstraat, Hengelo
B
een Leven Lang Leren
LOCHEM markt
H de Hooiplukker
Achterstraat 5
H
73
Locaties
ZUTPHEN
station Lievevro
u we s t
raat
P
W Wijngaard
Wilhelminalaan 3
W
P Paroch. Centr. Mariasch.
Tengnagelshoek 6
A ‘t Atrium
Martinetsingel/ Pelikaan straat
H Houtwal
A
H
ZWOLLE-Assendorp
J
A De Oude Ambachtsschool
Mimosastraat 1, hoek
Hortensiastraat
J Jeruzalemkerk
Windesheimstraat hoek
Assendorperdijk
A
Locaties
ZWOLLE-centrum
B Gebouw Brink 13
Brink 13
station
B
station
een Leven Lang Leren
ZWOLLE-Windesheim
L
station
L Langhenkel.
Noordzeelaan 62
W Campus Windesheim,
G Gebouw G
G
W
75
Vrienden van U3L
Sinds 1992 is in Zwolle een vriendenkring van het hoger onderwijs voor ouderen actief actief. Deze
vriendenkring bestaat als zelfstandige stichting met een eigen bestuur.
De belangrijkste missie voor de Vrienden is het voortbestaan van succesvol hoger onderwijs voor ouderen
met een goed en gevarieerd cursusprogramma.
Het bestuur van de Vrienden werken hieraan mee door:
- mee te denken met de coördinator van U3L
- mee te denken in de programma-adviescommissie (PAC)
- het organiseren van een jaarlijkse vriendenmiddag met een aantrekkelijk programma
- het organiseren van tweemaal per jaar een excursie naar een interessant doel
- tweemaal per jaar het Vriendennieuws uit te geven
U steunt deze activiteiten door donateur te worden. De donatie bedraagt € 12,-- p.p. of € 20,-- voor twee
donateurs die op hetzelfde adres wonen.
De Vrienden zien u graag als nieuwe Vriend / Vriendin; u kunt dan tegen kostprijs deelnemen aan de
activiteiten en u ontvangt het Vriendennieuws.
U kunt zich daarover opgeven door onderstaand strookje ingevuld te zenden aan: Vrienden U3L, dhr.
A.G.F. Kip, Biesbosch 129, 8032 VC Zwolle. U ontvangt dan een welkomstbrief en een factuur.
U kunt zich ook opgeven per e-mail: [email protected]. Graag alle gegevens vermelden.
Als u nog vragen heeft, kunt u bellen met de voorzitter van de Vrienden, tel. 038-4535968.
een Leven Lang Leren
Arnold Kip
Voorzitter
Ik meld mij / wij melden ons aan als donateur van de Vrienden U3L
Naam: Partner:
Adres:
PC plaats:
Tel nr.
76
U3L, Universiteit voor de 3e Leeftijd
U3L is de opvolgster van Stichting HOVO Overijssel die in 2010 is ontstaan uit een samengaan van de
activiteiten van de stichting HOVO Twente en HOVO Windesheim (Zwolle).
Het doel van U3L is: het initiëren van cursussen en activiteiten in het kader van het hoger onderwijs
voor ouderen en voorts al wat met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe
bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords.
De stichting tracht haar doel te verwezenlijken door onder meer
* het (doen) organiseren en/of onderbrengen bij derden van cursussen
* samen te werken met organisaties die hetzelfde of een aanverwant doel nastreven.
Het algemeen bestuur van de Stichting U3L bestaat uit:
Ir. A.V.W. van Ulden, voorzitter
Mevr. A.S. van ‘t Riet MA, secretaris
Ir. A. Baas
Ir. J. Brouwer
Ir. H.G.M. Paus
Adres:
U3L
Dr M.L. Kingstraat 35
7557 LT Hengelo ov
web: http://www.u3l.nl
e: [email protected]
t. 06-814 95 887 (werkdagen van 10:00 - 12:00 uur)
K.v.K. nr. 08115921
De ProgrammaAdviesCommissie bewaakt de kwaliteit van de aangeboden cursussen en levert ideeën,
suggesties en andere bijdragen voor de totstandkoming van het programma.
een Leven Lang Leren
In de programma-adviescommissie Zwolle hebben zitting:
Mevr. A.J.J. Bouwmeester-Dekker, voorz.
Dhr A. Oosterkamp
Dhr H. Kooiker
Mevr. C.C.E. Woltjer-Rippen
(H. Paus)
(Th. Keur)
Programmacoördinatie
Theo Keur
Han Paus
77
een Leven Lang Leren
Aantekeningen
78
Aanmeldingsformulier U3L 2016 - 2017
N.B. Kunt u zich niet aanmelden via de website incl. betaling met iDEAL, geeft
u zich dan op met een mail aan [email protected] vermeld daarbij uw naam en
voorletter(s), uw adres incl. postcode en het telefoonnummer waarop u bereikaar
bent. Kan ook dat niet, maak dan gebruik van dit formulier.
naam + voorl.
straat
postcode
woonplaats
tel.
e-mail
voornaam
huisnr.
m / v meldt zich aan voor:
cursusnr
titel
1
2
3
In geval een van bovengenoemde cursussen niet doorgaat wil ik graag meedoen met
cursusnr
titel
a
b
Ik verklaar dat ik bekend ben met de algemene voorwaarden van de Stichting U3L.
Voor mijn cursusbijdrage krijg ik voor aanvang van de cursus een factuur toegestuurd.
datum
handtekening
Stuur dit formulier (zonder postzegel!!) naar
U3L
Antwoordnummer 1057
7550 VB HENGELO
Opmerking(en)
Gebruik per persoon een formulier
Aanmeldingsformulieren kunt u naar behoefte kopiëren.