ZUURSTOF
advertisement
ZUURSTOF MONIQUE KLAAVER , LONGARTS HAVENZIEKENHUIS DATUM 19 JUNI 2014 KLANT VIVISOL GEEN INTERFERERENDE BELANGEN Introductie Ademhaling hypoxie en hypoxemie Zuurstofgehalte meting Oorzaken hyoxie en hyperemie Casuïstiek zuurstof aanvragen Zuurstof Lucht op aarde 78% stikstofgas (N2) 21% Rest 1% zuurstofgas (O2) sporen van edelgassen, een sterk wisselende hoeveelheid waterdamp (0,7%) koolzuurgas (CO2) Zuurstof Oxygenatie: proces van zuurstof dat passief diffundeert van de alveolus naar de pulmonaire cappillairen. Hier bindt het aan de rode bloedcellen of lost op in het plasma Hypoxemie: insufficiente oxygenatie Hypoxie: laag zuurstof gehalte in het weefsel of in een orgaan Zuurstof transport: snelheid waarmee zuurstof van de longen in het perifere weefsel komt Zuurstof opname:snelheid waarmee zuurstof is verwijderd uit het bloed voor gebruik door de weefsels FYSIOLOGIE DE ADEMHALING Onderdelen van de AH Dyspnoe = het gevoel dat de ademhaling tekort schiet : onaangenaam gevoel : ook wel genoemd kortademigheid of benauwdheid VENTILATIE: luchtverversing in de long PERFUSIE: bloedverversing in de long DIFFUSIE: uitwisseling van O2en CO2 tussen lucht en bloed PROJECT DATUM DATUM KLANT NAAM ZUURSTOF TRANSPORT HYPOXEMIE / HYPOXIE Oorzaken hypoxie A Inadequate oxygenatie van de longen door EXTERNE factoren (1) zuurstofdeficiëntie in de atmosfeer (2) hypoventilatie (A.L.S., M.S., diafragma laesies, Dystrofie, Kyfose, Pickwick, medicatie) B Longziektes (3) hypoventilatie gestegen luchtwegweerstand, pulmonaire compliantie, C.O.P.D. (4) verslechterde VA/Q (5) gedaalde respiratoire membraan diffusie: I.L.D. C Veneus-arteriële SHUNTS (6) rechts-links cardiale shunts, AV malformaties, pneumonie, ARDS D Inadequaat zuurstof TRANSPORT van het bloed naar de weefsels door (7) anemie of abnormaal hemoglobine (8) circulatoire deficiëntie (9) lokale circulatoire deficiëntie (10) weefseloedeem. E Inadequaat vermogen van het WEEFSELS om zuurstof te gebruiken door (11) vergiftiging van cellulaire enzymen (12) afgenomen cellulaire metabole capaciteit door vergiftiging, vitaminedeficiëntie zuurstof gehalte meten saturatie meter registreert arteriële pulsaties zendt 2 golflengten licht uit (660 en 940 nm) photodetector vangt de signalen op registreert de absorptie tijdens de pulsatiele flow registreert de absorptie tijdens de niet pulsatiele flow ↓ microprocessor ↓ saturatiewaarde saturatie meter - Beperkingen: - meet niet de ventilatie (CO2) - meet traag (3-6 sec), mist het acute moment - kan hyperoxie niet meten (van belang bij neonaten - Artefacten onjuiste probe plaatsing bloeddrukmeter aan dezelfde arm bewegingsartefacten (signaalartefact) vreemd lichtinval (infrarood, xenon) Saturatie meter Patiënt gerelateerde meetfouten - abnormale Hb’s, zoals CO, met Hb, sikkelcel Hb, foetaal Hb (HbF) hypoperfusie hypothermie anaemie veneuze stuwing huidpigmentatie nagellak kunstnagels kleurstoffen in bloed ( bijv. methyleenblauw) Bloedgassen Respiratoire acidose: verstoorde ademhaling, het CO2 het lichaam niet goed verlaten, waardoor de CO2-concentratie in het bloed stijgt en de pH van het bloed daalt. DD: COPD of pneumonie Respiratoire alkalose: toegenomen ademhaling wordt er meer CO2 afgevoerd, waardoor de CO2-concentratie in het bloed daalt en de pH van het bloed stijgt. DD: hyperventilatie, pijn Metabole acidose: verlaagde pH samen met een verlaagde bicarbonaat concentratie in het bloed. DD: ontregelde diabetes mellitus en ernstige nierproblemen Metabole alkalose: verhoogde pH samen met een verhoogde bicarbonaat concentratie in het bloed. DD: langdurig braken Casuïstiek casus 1 C.O.P.D. Casus 2 Pneumonie Casus 3 Longembolie Casus 4 Palliatief Longkanker Casus 5 Neurologie Casus 6 Interstitiële Aandoeningen Casus 7 Hartfalen Casus 8 Hoogte Casus 9 Anaemie Casus 10 Hypercapnie Casus 1 C.O.P.D. vrouw 62 jaar VG COPD GOLD III met ernstige ziektelast opname maandelijks opname ivm exc COPD, Maximale therapie, ACQ 5, MRC 3 gemiddelde saturatie 83% 6 MWT daling bij inspanning tot 62 % bloedgas pH 7.43, PCO2 5,6, PO2 6.9 Casus 1 C.O.P.D. Pathofysiologie hypoxie bij C.O.P.D. zuurstoftherapie bij COPD in de palliatieve fase effectief voor dyspnoe? de individuele patiënt kan wel baat hebben. het effect van zuurstoftherapie is beperkt is. géén relatie tussen de ervaren dyspnoe en zuurstof- saturatie. qua vergoeding doorgaans geen belemmeringen door de zorgverzekeraars. Casus 1 C.O.P.D. palliatieve behandelingen COPD dyspnoe SSRI bij depressieve of angstklachten Opioiden bij dyspneu ademhalings en ontspanningsoefeningen PROJECT DATUM DATUM KLANT NAAM zuurstof bij COPD bloedgas indien FEV1 <40% of cyanose, oedeem, CVD verhoogd saturatie minder dan 92% indien PO2 <7.3 zonder klachten iedere 6 maanden opnieuw controle PO2 < 7.3 overleving verbeterd net als inspanning en psyche bij exacerbatie verbetering bij alleen nachtelijke desaturaties bij COPD geen effect op levensverwachting aangetoond bij inspanning per persoon overwegen Casus 2 Pneumonie Man 42 jaar gezond acuut ziek, koorts 40C, koude rillingen, benauwd en hoestklachten Lichamelijk onderzoek grove crepitaties Links onder, RR 105/62, pols 115, saturatie 76% KL CXR Casus 2 Pneumonie Pathofysiologie Pneumonie Casus 3 Longembolie Dame 26 jaar Acute benauwdheid sinds 4 uur met pijn bij de ademhaling Med: de pil LO: gb D-dimeer 2.34 Casus 3 Pathofysiologie Longembolie Casus 4 Palliatief longkanker ST IV NSCLC (Uitgezaaid Longkanker) WHO 3 ernstige dyspnoe klachten VENTILATOR Casus 4: Palliatief Longkanker zuurstof verbeterd hypoxemie bij oncologische patiënten tegenstrijdige resultaten ten aanzien van het effect van zuurstoftoediening op de klacht dypsnoe GEEN correlatie tussen zuurstof saturatie en mate van ervaren van dyspnoe psychologisch effect KLACHTEN BIJ HYPOXIE Casus 5 Neurologie Diafragma is een grote spier tussen rib spieren spierziektes met oa nachtelijke dypsnoe Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) Casus 6 Longfibrose Man 61 jaar Langzaam progressieve dyspnoe Gemiddeld ET 50 m Saturatie in rust 82% Casus 7 Hartfalen subjectief beter met neusbrilletje 1-2 liter zuurstof niet zinvol om buiten een periode van acuut longoedeem zuurstof behandeling te geven: meestal geen hypoxie teveel zuurstof; oxidatieve schade (reperfusion injury) complicerende factor 1/3 heeft slaap apneu met nachtelijke desaturaties Casus 8 Bergbeklimmer 42 jaar Kilamanjaro hypoxemie Casus 8 Hoe hoger je in de bergen komt, hoe minder zuurstof in de lucht zit. Je lichaam past zich hier op aan: vanaf 2500 meter ontstaan er veranderingen in het lichaam. Je gaat dieper ademhalen en maakt meer rode bloedcellen aan. Boven de 3000 meter gaat meestal ook je hartslag omhoog De belangrijkste verschijnselen van een acute hoogteziekte zijn kortademig hoofdpijn misselijk slecht slapen verminderde eetlust duizeligheid vochtophoping rond de enkels ernstige vorm van hoogteziekte met vochtophoping (oedeem) in de longen of hersenen Time of Useful Consciousness (TUC) Nadat de hersenen voor een bepaalde tijd te weinig zuurstof hebben ontvangen, is een mens niet meer in staat om simpele dingen te doen. Deze tijd wordt aangeduid met de Time of Useful Consciousness (TUC). In de luchtvaart wordt de volgende tabel gehanteerd: Casus 9 Man 54 jaar al maanden toenemende vermoeidheid VG: Leukemie A moe met dyspnoe klachten; kan amper de trap op lopen Casus 9 anaemie Casus 10 Hypercapnie Man 68 jaar COPD GOLD IV zuurstof thuis 2L/min binnengebracht SEH niet aanspreekbaar, suf, satrapie 97%, zacht VAG CXR geen nieuwe bevindingen Lab CRP 90, Hb 11 PCO2 10, PO2 10 Casus 10 hypercapnie Dyspnoe Hartkloppingen Hoofdpijn Onrust, opwinding Sufheid Bemoeilijkte ademhaling, tachycardie, bloeddrukstijging Vergrote hersendruk, waterige ‘glim-ogen’ Verhoogde liquordruk, papiloedeem Hersenoedeem, coma. Casus 10 Hypercapnie Goed uitademen lukt niet bij COPD Lucht blijf achter; CO2 blijft achter bij gezonden geeft dit hyperventilatie, bij COPD niet meer (die hyperventileren alleen bij zuurstof tekort) teveel zuurstof remt bij COPD patiënten de AH-prikkel, hyperventilatie, stijging CO2 gehalte: hypercapnie klachten hypercapnie: sufheid en coma Zuurstof Contra-indicaties voor OZT zijn: de behandeling is nog niet optimaal de patiënt is niet gestopt met roken of onvoldoende gemotiveerd inadequaat omgaan met de zuurstofvoorziening dyspnoe zonder hypoxemie Zuurstof Indicaties Korte termijn zuurstofbehandeling thuis. Zuurstofbehandeling voor nachtelijke hypoxemie. Zuurstofbehandeling voor hypoxemie tijdens inspanning Zuurstofbehandeling voor palliatie Onderhoudsbehandeling met zuurstof thuis (OZT)oxygen therapy (LTOT) genoemd. Zuurstof Korte termijn zuurstof thuis: Arteriële zuurstofspanning (PaO2) < 8,0 kPa (60 mmHg) op het moment van ontslag Nachtelijke hypoxemie, gedefinieerd als een nachtelijke PaO2 < 7,3 kPa (55 mmHg) of SaO2 < 88%, en Klinische verschijnselen van een cor pulmonale, weefselhypoxie, pulmonale hypertensieof polycythemie en Correctie van de nachtelijke hypoxemie (SaO2 > 90%) tijdens zuurstofbehandeling. zuurstof bij inspanning zuurstof bij palliatie patiënten met longcarcinoom, en bij verschillende aandoeningen die niet gepaard gaan met hypoxemie, zoals clusterhoofdpijn, retinopathie bij prematuriteit, maculopathieën, intrauteriene groeiretardatie en anaërobe infecties van de weke delen Zuurstof optimaal zijn behandeld voldoende gemotiveerd zijn in staat zijn de zuurstofvoorziening adequaat te gebruiken gestopt zijn met roken, GERINGE SCHADE NEUS ROKEN EN ZUURSTOF ZUURSTOF AANVRAGEN CONTRA-INDICATIES ROKEN BLEOMYCINE ZELFSTANDIG GEBRUIK O2 NIET MOGELIJK Zuurstof Aanvraag Diagnose bloedgassen invullen 1e en 2e meting Aantal liter per minuut (overdag/slaap/inspanning/incidenteel) Aantal liter per uur Neusbril Zuurstof Aanvraag neusbril zuurstof masker neuskatheter transtracheaal microkatheter Zuurstof aanvraag Ambulant aantal maal per week duur buitenshuis activiteit Hulpmiddelen huisgenoten roken aanvulen zelf mogelijk woonsituatie (lift) SAMENVATTING ZUURSTOF TEKORT KENT MEERDERE OORZAKEN SATURATIE METEN MET SATURATIE METER KENT BEPERKINGEN NIET IEDEREEN IS GEBAAT BIJ ZUURSTOF THERAPIE OOK NIET IN DE PALLIATIEVE SETTING ZUURSTOF THERAPIE OP INDICATIE Kortademigheid is NIET altijd hetzelfde als zuurstoftekort Alleen bij zuurstoftekort in rust is er duidelijke reden voor behandeling met zuurstof thuis PROJECT ZUURSTOF EINDE DATUM 19 JUNI 2014 MONIQUE KLAAVER, LONGARTS HAVENZIEKENHUIS
