Complicaties bij PEG

onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Sondevoeding 43
Complicaties bij PEG-sonde
Naast de complicaties die in het algemeen bij sondevoeding kunnen optreden, zijn bij een PEGsonde 1 nog een aantal specifieke complicaties mogelijk. Deze zijn te onderscheiden in vroege
en late complicaties. Vroege complicaties kunnen ontstaan vlak na het inbrengen van de PEGsonde. Late complicaties kunnen ontstaan door problemen met de fistel. Complicaties die
mogelijk optreden tijdens de ingreep worden hier niet beschreven.
Ook kunnen zich specifieke technische problemen voordoen.
Vroege complicaties
Complicaties die kunnen optreden als gevolg van de ingreep zijn:
„
lucht in de buikholte (pneumo-peritoneum)
„
lucht onder de huid (subcutaan emfyseem)
„
infectie van de wond
„
pijn
Lucht in de buikholte (pneumo-peritoneum)
Kan ontstaan bij het doorprikken van de buik- en maagwand. Een pneumoperitoneum komt veel
voor als complicatie, maar behoeft geen behandeling.
Lucht onder de huid (subcutaan emfyseem)
Een subcutaan emfyseem ontstaat waarschijnlijk doordat de lucht die in de maag wordt
geblazen bij het aanbrengen van de gastrostomie, door drukverhoging de maag wordt
uitgeperst via de wond. Drukverhoging in de maag treedt vooral op bij hoesten, persen of
niezen. De lucht begeeft zich dan onder de huid, met name in de omgeving van de borst. Ook
een subcutaan emfyseem hoeft niet te worden behandeld.
Infectie van de wond
Een infectie van de wond komt regelmatig voor. De oorzaak is niet altijd bekend, maar
waarschijnlijk neemt de PEG-katheter bij het passeren van de mond, keelholte en slokdarm,
ondanks de preventief gegeven antibioticakuur, micro-organismen met zich mee. Deze microorganismen kunnen de wond infecteren.
Indien de wond geïnfecteerd is, dient deze regelmatig schoongemaakt te worden met gaasjes
met desinfectans. De desinfectans mag alcohol bevatten. Alcohol heeft alleen een schadelijke
werking op het materiaal (siliconen, PUR) als de sonde in een bad met alcohol gelegd zou
worden. Dit is niet het geval bij desinfectie van de wond, waarbij het contact met alcohol
kortstondig is.
Pijn
Een normaal gevolg van de ingreep is wondpijn. Behandeling met een pijnstiller, bijvoorbeeld
paracetamol, voldoet in het algemeen.
Late complicaties
Onderstaande problemen kunnen zich voordoen ten gevolge van de aangelegde PEG-sonde.
1
© Vilans 07-09-2012
PEG-sonde = PEG-katheter. De begrippen worden door elkaar gebruikt. Wij gebruiken PEGsonde
Achtergrondinformatie
Complicaties bij PEG: 1 (van 4)
onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Sondevoeding 44
Lekkage via de fistel
Oorzaken zijn:
„
De externe fixatiedisk zit niet op zijn plaats.
Tussen de externe fixatiedisk en de huid moet ± 2 mm speling zitten. Wanneer de externe
fixatiedisk niet op juiste plaats zit, kan lekkage optreden. Te veel speling is te voorkomen
door met een watervaste viltstift een streepje op de PEG-sonde te plaatsen, zodat de externe
fixatiedisk steeds op de juiste plaats kan worden teruggeschoven.
„
„
„
De ballon is onvoldoende gevuld.
Bij de PEG-sonde en button met fixatieballon is het mogelijk dat de ballon niet voldoende
gevuld is. Controleer daarom de inhoud van de ballon regelmatig. Controle vindt plaats door
het opzuigen van de inhoud. Eventueel kan 2 ml kraanwater extra worden bij gespoten. De
ballon mag echter nooit met meer dan de toegestane hoeveelheid water bevatten. De
toegestane hoeveelheid staat vermeld op de verpakking. Leg de hoeveelheid ingespoten
water en de maximale hoeveelheid van de ballon vast in het dossier van de cliënt. Gebruik in
gebieden met hard water geen kraanwater maar gedestilleerd water.
De button is te lang.
Wanneer de button te lang is, is de fistel niet goed afgesloten. Dit is op te lossen door het
plaatsen van een button van de juiste lengte.
De PEG-sonde is te dun.
Wanneer de PEG-sonde of button te dun is vergeleken met de diameter van de fistel, kan de
maaginhoud langs de PEG lekken. Plaats een PEG-sonde waarbij de dikte meer
overeenkomt met de diameter van de fistel.
Bloeden van de fistel
Soms bloedt de fistel licht door de groei van wild vlees. Stop de bloeding door met een gaasje
lichte druk op de fistel uit te oefenen. Waarschuw de arts als het bloeden niet stopt.
Huidirritatie
Oorzaken kunnen zijn:
„
Lekkage via de fistel.
Huidirritatie door lekkage ontstaat door de etsende werking van de zure maaginhoud. Het
verhelpen van de lekkage is vaak voldoende.
„
„
Overgevoeligheid voor pleisters.
Gebruik voor het fixeren van de PEG-sondes geen pleisters omdat daardoor huidirritatie kan
optreden. Voor een goede fixatie van de PEG-sonde is gebruik van pleisters ook niet nodig.
Overgevoeligheid voor silicone.
Leg bij overgevoeligheid voor silicone een zacht non-woven gaasje onder de externe
fixatiedisk. Vervang een PEG-sonde van silicone door een sonde van PUR.
Infectie
Waarschuw de arts bij het optreden van huidinfecties.
Drukplekken
Als de externe fixatiedisk te strak op de huid zit, kan er druknecrose ontstaan rond de fistel.
Druknecrose is te voorkomen door de externe fixatiedisk zodanig te plaatsen dat er ± 2 mm
speling tussen huid en fixatiedisk is. Overleg met de arst wanneer toch druknecrose ontstaat.
© Vilans 07-09-2012
Achtergrondinformatie
Complicaties bij PEG: 2 (van 4)
onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Sondevoeding 45
Technische problemen bij het gebruik van een PEG-sonde
Deze zijn te verdelen in:
„
vastzitten van de sonde/button;
„
dislocatie van de PEG-sonde;
„
dislocatie van de button.
Vastzitten van de PEG sonde/button
Als de PEG-sonde of button niet meer kan worden rondgedraaid in de fistel betekent dit dat:
„
de maagmucosa over de interne fixatiedisk of fixatiebasket is gegroeid;
„
de PEG-sonde of button is vastgegroeid in de fistel.
Om vasthechting aan de mucosa van de maag te voorkomen wordt de PEG-sonde dagelijks
gedraaid om de lengteas (90 - 360 in overleg met arts) en één keer week gedompeld (als een
theezakje). Een PEG-sonde met ballonfixatie hoeft niet gedraaid omdat vergroeiing niet kan
plaatsvinden.
Een button wordt wel gedraaid, maar niet gedompeld. Er is geen ruimte om te kunnen
dompelen. Wanneer vergroeiing heeft plaatsgevonden dient in overleg met de arts gehandeld te
worden.
Dislocatie/verschuiving van de PEG-sonde
Oorzaken kunnen zijn:
„
„
„
Verschuiven van de PEG-sonde in de richting van de maag doordat:
– De PEG-sonde vettig is geworden.
Wanneer de PEG-sonde vettig is geworden, is de fixatie door de externe fixatiedisk niet
meer optimaal, de PEG-sonde glijdt als het ware door de externe fixatiedisk. Reining de
PEG-sonde en externe fixatiedisk met water en zeep.
– De externe fixatiedisk niet meer functioneert.
Vervang de externe fixatiedisk wanneer deze beschadigd is (bijv. gescheurd, beschadigde
fixatieklem).
Verschuiven van de PEG-sonde met interne fixatiedisk naar 'buiten' doordat de interne
fixatiedisk niet goed functioneert. Stop met voeden. Fixeer de PEG-sonde met een pleister
als deze nog niet uit de fistel is geschoven.
Verschuiven van PEG-sonde met ballonfixatie (= PRG) naar 'buiten' doordat de fixatie ballon
niet goed functioneert.
Oorzaken kunnen zijn:
– Te weinig water in de ballon.
Zuig het water uit de ballon op met een spuit, en vergelijk dit met de oorspronkelijk
ingespoten hoeveelheid water. Enige lekkage van water is normaal. Vul de ballon weer
met de vermelde hoeveelheid water.
– Defect aan de ballon.
Een gat of scheur in de ballon is te constateren doordat bij opzuigen van water uit de
ballon lucht of maaginhoud wordt opgetrokken. Vervang PEG-/PRG-sonde door een
nieuwe als deze defect is. Indien de fistel gevormd is (na minimaal 6 weken) kan eventueel
een button geplaatst worden. Dit kan na 6 tot 12 weken (alleen na overleg met arts).
NB. Wanneer de PEG-sonde geheel uit de fistel gevallen is, moet direct een nieuwe sonde
worden geplaatst om te voorkomen dat de fistel dichtgroeit. Een blaaskatheter die één maat
kleiner is dan de PEG-sonde kan eventueel als ’noodsonde’ dienst doen.
© Vilans 07-09-2012
Achtergrondinformatie
Complicaties bij PEG: 3 (van 4)
onbewaakte kopie
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Sondevoeding 46
Dislocatie (verschuiving) van de button
Oorzaken kunnen zijn:
„
Te dunne schacht van de button.
Hierdoor is de fixatie in de maag niet toereikend om de button op zijn plaats te houden.
Vervang in dit geval de button door een button met een dikkere schacht.
„
„
Niet goed functioneren van de basketfixatie.
Hoewel niet waarschijnlijk kan het gebeuren dat de basketfixatie niet meer goed functioneert,
waardoor de button uit de fistel komt. Stop de voeding en ga in overleg met de arts. Plaats
zonodig een nieuwe button.
Niet goed functioneren van de fixatieballon. Oorzaken kunnen zijn:
– Te weinig water in de ballon.
Zuig het water uit de ballon op met een spuit, en vergelijk dit met de oorspronkelijk
ingespoten hoeveelheid water. Enige lekkage van water is normaal. Vul de ballon weer
met de vermelde hoeveelheid water.
– Een defect aan de ballon.
Een gat of scheur in de ballon is te constateren doordat bij het opzuigen van water uit de
ballon lucht of maaginhoud wordt opgetrokken. Vervang de button als de ballon defect is.
NB. Wanneer de button geheel uit de fistel gevallen is moet direct, indien mogelijk, een nieuwe
button worden geplaatst om te voorkomen dat de fistel dichtgroeit. Een blaaskatheter die één
maat kleiner is dan de button kan eventueel als ’noodsonde’ dienst doen.
Bronnen
„
Percutane Radiologische Gastrostomie. Academisch Ziekenhuis Groningen, Afdeling
Radiologie.
© Vilans 07-09-2012
Achtergrondinformatie
Complicaties bij PEG: 4 (van 4)