bijbel dichtbij - Nederlands Bijbelgenootschap

Ledenmagazine juni 2015 - nr. 2
BIJBEL DICHTBIJ
DE BIJBEL WIJST MIJ DE WEG
Bijbelteksten geven Anniek Sturm richting in haar leven.
Verdieping
REIZEN IN DE BIJBEL
Project wereldwijd
40.000 KINDERBIJBELS VOOR
OEKRAÏNE
Bijbel voor elke generatie
BIJBELUITDAGING:
OP TREKTOCHT
DOOR DE BIJBEL
COLUMN
Onderweg
Afgelopen maand was ik in Zuid-Korea, waar de tweejaarlijkse
uitgeefconferentie van de United Bible Societies plaatsvond. Bijna
tweehonderd collega’s van overal ter wereld waren hier bij elkaar om
ideeën uit te wisselen over het uitgeven van de Bijbel, in boekvorm
of digitaal. Het Nederlands Bijbelgenootschap presenteerde dit jaar
de website debijbel.nl, waarvoor veel belangstelling was van buitenlandse collega’s.
Onderweg naar Zuid-Korea realiseerde ik me hoe anders reizen
tegenwoordig is dan in de bijbelse tijd. Je stapt vrijdagavond in het
vliegtuig, en staat zaterdagmiddag in Seoul. In de oudheid reisde je
te voet, te paard of per kameel door ruig gebied, vol wilde beesten
en struikrovers. Het was allerminst zeker of je veilig terug zou keren.
En reizen duurde meestal lang, of je nu te voet of per schip ging.
Het is inspirerend om te zien hoe meer dan 8500 kilometer van huis,
mensen met dezelfde inzet en passie werken aan dezelfde missie als
Dankzij de moderne reisfaciliteiten kan ook de Bijbel sneller en goed-
wij: de Bijbel dichtbij brengen, wereldwijd.
koper zijn weg door de wereld vinden. Wij bezochten in Zuid-Korea
ook een bijbeldrukkerij. Met die drukkerij helpt het Koreaans Bijbel-
Rieuwerd Buitenwerf
genootschap andere bijbelgenootschappen aan goede en betaalbare
bijbels. Ook sommige buitenlandse vertalingen die door het Nederlands Bijbelgenootschap gefinancierd zijn, worden gedrukt in Korea.
Algemeen directeur
NIEUWS
Kom naar het Bijbelfestival op 24 oktober 2015!
leden hebben we dwarsverwijzigingen op debijbel.nl toegevoegd.
Op 24 oktober 2015 komt de Bijbel tot leven! Het Nederlands Bijbel-
Met uw relatienummer kunt u gratis een account aanmaken en
genootschap organiseert het Bijbelfestival, een feestelijk evenement
gebruikmaken van alle functionaliteiten van debijbel.nl.
speciaal voor kinderen en hun (groot)ouders. Met onder andere
optredens van Elly & Rikkert, zandtovenaar Gert van der Vijver en
Lees het jaarverslag
diverse workshops voor zowel kinderen als hun ouders. Het is een
2014 was een feestelijk jaar: het Nederlands Bijbelgenootschap
dag waar je samen, als gezin, ontdekt dat de Bijbel relevant is.
vierde zijn tweehonderdjarig bestaan. Bijzondere momenten waren
Het festival is gratis en vindt plaats in DeFabrique in Utrecht. Meer
het verschijnen van de Bijbel in Gewone Taal, het Bijbelfestival en
info en aanmelden: vanaf eind augustus via
de publicatie van vertalingen in Togo en Burkina Faso. Bijgevoegd bij
www.bijbelgenootschap.nl/bijbelfestival.
deze Bijbel Dichtbij vindt u het verkorte jaarverslag van 2014, waarop
puntsgewijs de resultaten over 2014 zijn vermeld. We danken u van
Nieuwe mogelijkheden op debijbel.nl
harte voor uw bijdrage het afgelopen jaar! Bekijk het volledige online
Debijbel.nl blijft in ontwikkeling. Vanaf deze maand is het mogelijk
jaarverslag op: www.bijbelgenootschap.nl/jaarverslag
om bijbelteksten te delen via de e-mail of sociale media. Ook kunnen
gebruikers van debijbel.nl notities bij bijbelgedeelten maken en
belangrijke bijbelteksten markeren. En op speciaal verzoek van onze
2
Kijk voor meer nieuws op www.bijbelgenootschap.nl.
INHOUD
02
Column
03
Inhoud
10
#Durf te vragen
12
Bijbel Open
17
Bijzondere bijbeltekst
18
Buitenlands
vertaalproject
20
Uitgaven
04
Reizen in de Bijbel
Verdieping
08
Kinderbijbels voor
gevluchte kinderen
Bijbelgebruik wereldwijd
Veel mensen pakken binnenkort hun koffers voor een
Sinds juli 2014 zijn er in Oekraïne ruim 1,2 miljoen
welverdiende vakantie. Maar reizen in de tijd van de
mensen gevlucht uit het zuidoosten, onder wie
Bijbel diende vaak een ander doel. Of je veilig thuis-
240.000 kinderen. Het Oekraïens Bijbelgenootschap
kwam was allerminst zeker. Oudtestamenticus Jaap
kwam meteen in actie en stelde kinderbijbels beschik-
van Dorp bespreekt vijf soorten reizen uit de Bijbel.
baar om uit te delen aan gevluchte kinderen.
11
14
22
Bibliotheekschatten
23
Ledenvoordeel
24
Bijbel in beeld
De Bijbel wijst mij
de weg
De Bijbel...
Bijbeluitdaging: Op
trektocht door de Bijbel
Bijbel voor elke generatie
Ik laat me in mijn keuzes leiden door God, die me
‘Het lezen van de volledige Bijbel is een pelgrimage
vaak via bijbelteksten een richting wijst’, vertelt
en onderweg praat je met elkaar.’ Predikant Jochem
bijbellezer Anniek Sturm (38). Ze vertelt in deze Bijbel
Stuiver (45) gaat met driehonderd lezers op reis door
Dichtbij haar persoonlijke verhaal.
de Bijbel. Studente Juliëtte Stolze (19) doet mee. ‘De
complete Bijbel lezen verbreedt mijn beeld.’
Colofon Bijbel Dichtbij is het ledenmagazine van het Nederlands Bijbelgenootschap. Het verschijnt vier keer per jaar. hoofdredactie Alie Toonstra redactieraad Jessica de Haan, Sandra Haverman, Janneke van der Veer,
Esther Wolswinkel met bijdragen van Anne Jaap van den Berg, Martine van Blaaderen, Jaap van Dorp, Frans van Houwelingen, Lourens de Vries fotografie Sandra Haverman, tenzij anders vermeld
coverfoto Stefan Witte eindredactie Janneke van der Veer, Jolanda Hamers (Hamerschrift) vormgeving bldsprk communicatievormgevers druk De Groot Drukkerij
Al tweehonderd jaar brengt het Nederlands Bijbelgenootschap de Bijbel dichtbij in binnen- en buitenland. Dat doen wij door de Bijbel te vertalen, de Bijbel beschikbaar te
stellen, uitleg en achtergronden over de Bijbel te geven en mensen de relevantie van de Bijbel te laten ervaren. Ons werk wordt mogelijk gemaakt door de steun van ruim
140.000 leden en donateurs. post Postbus 620, 2003 RP Haarlem t 023 - 514 61 46 e [email protected] i www.bijbelgenootschap.nl
facebook www.facebook.com/Bijbelgenootschap twitter NBG_Bijbel bank betalingen NL 74 SNSB 0266 3808 08
BV Lid van de United Bible Societies
3
ONTDEKKEN
Reizen in de
Bijbel
Het is zomer! Veel mensen pakken binnenkort hun
koffers voor een welverdiende vakantie. Of het nu
Zeeland, de Franse zuidkust of een verre bestemming als Indonesië is, we gaan er graag tussenuit.
Reizen in de tijd van de Bijbel gebeurde vaak met
een ander doel. Mensen gingen op pad voor hun
werk als handelaar of koerier, of voor een pelgrimage naar een heilige plaats. Of ze veilig thuiskwamen was allerminst zeker, want de weg was vol
gevaren. Oudtestamenticus Jaap van Dorp bespreekt
vijf soorten reizen uit de Bijbel.
Illustratie: Colourbox
VERDIEPING
De reis van Abram Genesis 11:27-12:9
In Genesis 11:31 wordt verteld dat Abram en Sarai uit Ur, de stad
van de Chaldeeën (Ur in Zuid-Babylonië), vertrekken om naar
Kanaän te gaan. Zij nemen een oude handelsroute waarop
karavanen van Mesopotamië naar Egypte trekken. Die weg loopt
vanaf Ur in het zuiden van Mesopotamië richting het noordwesten.
Abram en Sarai volgen lange tijd het stroomgebied van de rivier de
Eufraat. Het reizen langs water maakt het voor reizigers met een
klein gezelschap mogelijk om sommige delen van de reis ook per
boot af te leggen. De noordelijkste stad op de route van Abram en
zijn familie is Charan (Haran). Vanaf daar gaan Abram en Sarai over
de handelsroute in zuidelijke richting naar Kanaän.
Karavanen
Handelslieden trokken bij voorkeur niet alleen, maar in karavanen
over de grote doorgangswegen in het Oude Nabije Oosten. In een
grote groep die van de ene halteplaats naar de andere trok, was je
beter beschermd tegen rovers. Uit oude teksten uit Mesopotamië
en Klein-Azië weten we dat er in een karavaan zo’n tweehonderd
ezels meeliepen, zwaar bepakt met dure handelswaar. Daarom
werd een karavaan vaak begeleid door gewapende veiligheidsagenten, en diende men bij voorkeur een vaste route te volgen.
Het landschap waar Abram door reisde op weg naar Kanaän. Foto: Archief NBG
5
VERDIEPING
Doop van de Ethiopische man door Filippus. Illustratie: Kees de Kort/Kijkbijbel
Doop langs de weg Handelingen 8:26-40
In Handelingen 8:26-40 wordt verteld dat de apostel Filippus een belangrijk ambtenaar uit
Ethiopië doopt. Dat gebeurt op een regionale weg die van Jeruzalem naar Gaza loopt. De
Ethiopische ambtenaar heeft zojuist als pelgrim een bezoek afgelegd aan de stad
Jeruzalem. Net als rijke Romeinse burgers reisde hij in een open reiswagen. Gaza was
in de klassieke oudheid een knooppunt van belangrijke wegen. Vanuit Gaza liep een
hoofdweg langs de kust van de Middellandse Zee richting Egypte. Daarvandaan volgde de
Ethiopiër de Nijl naar het zuiden om terug te keren naar zijn land.
Pelgrimages
De Bijbel noemt drie grote pelgrimsfeesten. In het voorjaar werd het Feest van het Ongedesemde Brood gevierd. Dat feest was verbonden met Pesach. Zeven weken na Pesach
was er het Wekenfeest. In het najaar volgde het Loofhuttenfeest.
Voor de viering van de pelgrimsfeesten trok men naar de tempel in Jeruzalem. Daar had Herodes de Grote vanaf 19 voor Christus een
enorm tempelcomplex gebouwd. Tijdens de pelgrimsfeesten was Jeruzalem een stad vol pelgrims uit alle delen van de wereld. Wie
geen geld had voor een hotel of herberg, sliep in een tent buiten de stad.
De brieven van Haman Ester 3
In het boek Ester wordt verteld hoe Haman, een hoge ambtenaar aan het Perzische hof,
een plan maakt om de Joden in het grote Perzische Rijk te vermoorden (Ester 3). Haman
laat het lot bepalen op welke dag de moord zal plaatsvinden. Hij stuurt aan alle satrapen
in het Perzische rijk een kleitablet waarin staat op welke dag de Joden gedood moeten
worden. Speciale koeriers brengen deze ‘brieven’ via de rijkswegen naar alle provincies van
het Perzische rijk.
De Perzische post
Het Perzische Rijk strekte zich
uit van India tot Ethiopië. Om de
kleitabletten van de Perzische
koning zo efficiënt mogelijk in alle delen van het land te laten bezorgen,
was een speciale koeriersdienst opgezet. De Griekse geschiedschrijver
Herodotus schrijft daarover: ‘Er bestaat op de hele wereld niets wat sneller is
dan deze boden (…) Voor elke dag reizen staat een paard en een man klaar
(…) De eerste ijlbode geeft zijn opdracht aan de tweede over, de tweede aan
de derde en zo dan verder van hand tot hand…’ Op die manier deed een
kleitablet er ongeveer drie maanden over om vanuit het uiterste oosten het
uiterste westen van het Perzische Rijk te bereiken.
6
De brief van Haman stond op een kleitablet.
Foto: Wikimedia Commons
VERDIEPING
De Exodus Numeri 33
Een van de bekendste reizen in de Bijbel is de uittocht van de
Israëlieten uit Egypte met de daaropvolgende tocht door de
woestijn naar het beloofde land. Een gedetailleerde routebeschrijving van deze reis is te vinden in Numeri 33. Tussen
het beginpunt, Rameses in Egypte, en het eindpunt, de
Jordaan bij de stad Jericho, worden veertig halteplaatsen
genoemd. Bijna de helft van die plaatsen kan niet met zekerheid worden geïdentificeerd.
De koninklijke hoofdweg
Het is allerminst vanzelfsprekend dat de Israëlieten deze
route kozen, van de Nijldelta via het zuiden door de Sinaiwoestijn naar Kanaän. De weg die van Egypte naar Kanaän loopt, langs de kust van de Middellandse
Zee, is namelijk veel korter. Nu de Israëlieten door de Sinai
reizen, moeten ze door het gebied van de Edomieten en de
Amorieten. De Israëlieten stellen hun voor dat ze door hun
Jaap van Dorp
gebied trekken over de zogenoemde ‘koninklijke hoofdweg’
Dr. Jaap van Dorp werkt sinds
(Numeri 20:17, 21:22). Daarmee is een bekende karavaanroute
1991 als oudtestamenticus bij
bedoeld, waar handelaren allerlei exotische goederen
het Nederlands Bijbelgenoot-
uit Zuid-Arabië en India landinwaarts vervoerden.
schap. Hij werkte mee aan de
revisie van de Groot Nieuws
Een sfinx in Egypte (Gizeh). Foto: Archief NBG
Bijbel en aan De Nieuwe
Bijbelvertaling. Vanaf 2006
werkte hij mee aan de Bijbel
De barmhartige Samaritaan Lucas 10
in Gewone Taal.
In Lucas 10 vertelt Jezus de gelijkenis van de barmhartige
Samaritaan. Een man die van Jeruzalem naar Jericho reist,
wordt onderweg door rovers overvallen. Als ze hem alle
spullen hebben afgepakt, laten de rovers hem halfdood
liggen langs de kant van de weg. Een Samaritaan die op reis
is, ontfermt zich over de man en laat hem in een halteplaats
voor reizigers verzorgen.
Gevaren onderweg
Reizigers waren in de tijd van de Bijbel hun leven niet
zeker op de lokale wegen in Kanaän. Ze liepen gevaar door
gebrek aan water, slechte weersomstandigheden en moeilijk
begaanbare wegen. Ook moesten ze uitkijken voor struikrovers en roofdieren. De weg van Jeruzalem naar Jericho
was beslist geen weg die je alleen moest afleggen. De 25
kilometer lange voetweg voerde door een rotswoestijn en
de route was soms steil. Door zijn gelijkenis in die barre
omstandigheden te situeren, maakt Jezus direct duidelijk dat
de situatie van de gewonde reiziger hopeloos is en dat hulp
Prent barmhartige Samaritaan in de Mortierbijbel.
Foto: Archief NBG
hard nodig is.
Kaarten zijn afkomstig uit de
Groot Nieuws Bijbel met
aantekeningen (1996).
7
DOORGEVEN
40.000 KINDERBIJBELS
VOOR OEKRAÏNE
1
1, 3, 4. Kinderen lezen in hun
nieuwe bijbel.
Alles aan de kant zetten om Oekraïense vluchtelingen te voorzien van eten, kleding en
bijbels. De studente Vera Bagina (28) uit het Oekraïense Kharkiv deed het. ‘Ik zou een
dagje meehelpen; het werden maanden.’
2. Vera Bagina
Foto’s: Oekraïens
Bijbelgenootschap
Toen Vera afgelopen zomer na een lange vakantie
bijbels uitdelen. Vera: ‘De toestroom stopte niet, maar
terugkwam in haar woonplaats Kharkiv, ontdekte ze
nam juist toe. Elke dag arriveerden er weer nieuwe
dat haar stad was veranderd in een toevluchtsoord
uitgeputte mensen op ons station. Soms met baby’s
voor vluchtelingen, afkomstig uit het door geweld
op hun arm, of met stinkende wonden. Wat moest ik
verscheurde Donbas-gebied in Oekraïne. Vera: ‘Op het
doen? De mensen vertellen dat het mij koud laat en
centraal station en het Vrijheidsplein zag ik overal hon-
dat ik andere dingen te doen heb? Het werd najaar,
gerige mensen. Het was een intens verdrietig gezicht.
winter, lente – en al die tijd zette Vera zich in voor de
De radeloosheid in hun ogen raakte me diep. Ik moest
dagelijkse zorg van de grote groep vluchtelingen in
iets doen!’
haar stad.
Vera sloot zich aan bij de lokale hulpacties die waren
Boek van hoop
opgezet. Het begon met een dagje soep, dekens en
‘Ik gaf mensen een bord soep en voor ik het wist
raakten we in gesprek over God.’ Vera deelde onder
Sinds juli 2014 zijn er in Oekraïne ruim 1,2 miljoen mensen gevlucht uit het
andere evangelie-boekjes uit en vroeg mensen mee
zuidoosten, onder wie 240.000 kinderen. In de regio van Kharkiv worden rond
voor een bijbelstudie. ‘De meesten grepen dat met
de 200.000 tot 300.000 vluchtelingen opgevangen.
beide handen aan. De mensen hadden zo extreem
veel ellende meegemaakt, dat God gewoon de enige
8
BIJBELGEBRUIK WERELDWIJD
3
4
2
was om op terug te vallen. De Bijbel is voor mij het
ze dan krijgen. We vertellen de kinderen over God
boek van hoop. Ik ben daarom zo blij dat ik de Bijbel
en delen mooie, geïllustreerde kinderbijbels uit. De
heb kunnen uitdelen aan honderden wanhopige
verhalen uit de Bijbel geven deze kinderen troost en
mensen.’
hoop. Omdat er lang niet genoeg kinderbijbels zijn,
zet de United Bible Societies zich in om 40.000 extra
Kinderen vertellen over God
kinderbijbels bij te drukken en gratis te verspreiden.
Het Oekraïens Bijbelgenootschap kwam meteen in
Inmiddels neemt de stroom van vluchtelingen af.
actie en stelde kinderbijbels beschikbaar. Vera: ‘Kin-
Vera: ‘De mensen veranderen. Waar ze eerst zochten
deren hebben het helemaal zwaar te verduren. Veel
naar Gods nabijheid, zijn ze nu vooral boos. Waarom
van hen hebben last van slapeloosheid of krijgen een
moeten wij door zoveel afschuwelijk lijden heen is de
angstaanval bij een schel geluid of als er een vliegtuig
vraag die ik steeds opnieuw hoor. De pijn is groot.’ Het
overkomt. Ze staan tegelijkertijd open voor onze vrien-
valt de studente steeds zwaarder om de verhalen te
delijkheid. We geven ze sokken, of een pannenkoek.
horen. Toch wil ze nog niet weg en ze ervaart daarin
Vaak gaat het hen niet eens zozeer om de pannen-
Gods leiding. Vera: ‘Als christenen kunnen we hoop
koek, maar meer nog om de liefde en aandacht die
brengen: die boodschap moet gehoord worden.’
40.000
bijbels nodig
BEDANKT VOOR UW HULP!
Het Oekraïens Bijbelgenootschap verspreidt dit jaar 40.000 kinderbijbels: 20.000 Russische en 20.000 Oekraïense. Als NBG
zijn we een van de bijbelgenootschappen die daar dankzij haar leden financieel aan bijdraagt. U bent NBG-lid, dus hartelijk
dank daarvoor! Wilt u meer doen en een extra gift overmaken? Met € 20,- geeft u vier kinderbijbels. Maak uw bijdrage over
op rekeningnummer NL74 SNSB 0266 3808 08 o.v.v. Oekraïne of betaal met iDeal op www.bijbelgenootschap.nl/gift.
9
#DURFTEVRAGEN
#DURF TE
VRAGEN
land raadpleegden toeristen de reisgids van de Griekse
aardrijkskundige, Pausanias. Na een verblijf op de
eilanden Delos en Rhodos voer men naar Klein-Azië
voor een bezoek aan Efeze, Smyrna en Troje. Vervolgens ondernam men de lange zeereis naar Alexandrië
in Egypte. Daar ging men over de Nijl verder naar het
Op vakanties ontdekken we graag nieuwe bestem-
zuiden en bezocht men de piramiden en de konings-
mingen en culturen. Was dit in de tijd van de Bijbel
graven in Gizeh, Memphis, Luxor en Philae.
ook al zo? En wat waren dan populaire bestemmingen
om naartoe te gaan?
Als de broers van Jozef terugkomen van een bezoek
aan Egypte, vinden ze het geld dat ze voor het koren
Alleen rijke Romeinse burgers konden zich in de
hebben betaald, weer terug in de zakken met graan
oudheid een vakantie veroorloven. Daar trokken ze
(Genesis 42:27). Ze verblijven op dat moment in een
veel geld en tijd voor uit: soms duurde zo’n vakan-
‘nachtverblijf’ (NBG-vertaling 1951) of een ‘herberg’
Jaap van Dorp
tie wel een paar jaar. Ze maakten dan een reis in
(Statenvertaling). Waar sliepen de broers van Jozef
Dr. Jaap van Dorp werkt sinds
gezelschap van één of twee vrienden en een paar
toen eigenlijk precies?
1991 als oudtestamenticus bij
slaven. Over land reisde men in wagens met houten
het Nederlands Bijbelgenoot-
Het Hebreeuwse woord malon betekent: ‘plaats waar
schap. Hij werkte mee aan de
men de nacht doorbrengt’. Uit de oude vertalingen
revisie van de Groot Nieuws
blijkt dat men daarbij vroeger dacht aan een onder-
Bijbel en aan De Nieuwe
komen met een waard of een beheerder. Het is echter
Bijbelvertaling. Vanaf 2006
waarschijnlijker dat de broers van Jozef hebben over-
werkte hij mee aan de Bijbel
nacht in een eenvoudige accommodatie langs de kant
in Gewone Taal. In Bijbel
van de weg. Meestal was er in de open lucht een stuk
Dichtbij geeft hij antwoord op
grond ommuurd met losse stenen, met een doorgang
vragen van bijbellezers.
naar de binnenplaats. De reiziger kon daar met zijn
lastdieren en zijn spullen overnachten, veilig tegen
rovers en wilde dieren. Voor alleen een overnachting
hoefde men in principe niet te betalen. In het modern
Papyrus-fragment geïllustreerd met boten varend over de Nijl.
Foto: Dreamstime/Kevin Wheatly
Hebreeuws is malon het woord voor hotel.
wielen; de tochten overzee legde men af met een
10
zeilschip. De reis had meestal een standaard verloop:
Heeft u een vraag over een tekst in de Bijbel?
vanaf Rome via Napels naar Brindisi. Daar nam men
Stuur uw vraag onder vermelding van ‘Bijbel
de boot naar Griekenland en bezocht men steden als
Dichtbij’ naar [email protected], en wie
Korinte, Sparta, Olympia, Athene, Delfi en Thebe. Voor
weet ziet u uw vraag met antwoord hier terug in de
informatie over de bezienswaardigheden in Grieken-
rubriek #durftevragen.
DE BIJBEL
RUBRIEK
...
De Bijbel
WIJST MIJ
DE WEG
De volgende stap in mijn leven is vaak een verrassing: wat
nu? Ik laat me in mijn keuzes leiden door God, die me vaak
via bijbelteksten een richting wijst. Al betekent het dat we
onze tent moeten opbreken en verder moeten reizen. Waar
je ook bent op je weg: Jezus is de weg. Je bent al op je
bestemming.
Elke twee weken leer ik een bijbeltekst uit mijn hoofd. Ik
merk dat God via zo’n tekst tot me spreekt. In die weken
krijgt de tekst een bijzondere betekenis.
Dit voorjaar reisde ik naar Thailand. De tekst van die week
kwam uit Psalm 86:11: ‘Wijs mij uw weg, Heer, laat mij
wandelen op het pad van uw waarheid, vervul mijn hart met
ontzag voor uw naam.’ In Thailand zong een meisje een lied
voor ons in het Thais. De melodie herkende ik: ‘Ik heb je lief
met de liefde van de Heer want ik zie in jou de grootheid
van zijn naam.’ Ik heb het lied naar haar terug gezongen, in
het Nederlands.
Handelingen 1 is voor mij een belangrijk bijbelgedeelte.
Zoals Jezus zijn discipelen aanspoort Gods getuige te zijn,
willen wij als gezin dat ook zijn: dichtbij, maar soms ook tot
de uiteinden van de aarde.
Anniek Sturm (38), voedingsconsulente, getrouwd, moeder
van vier kinderen.
Foto: Stefan Witte
11
BIJBEL OPEN
‘GENIET VAN HET LEVEN ZOLANG
JE NOG JONG BENT!’ Prediker 11:9
a
12
BIJBEL OPEN
Denise (rechts) zit in groep
8 van de Ichthusschool in
Almere. Zij kreeg dit voorjaar de Bijbel in Gewone
Taal voor jou, een editie
van de Bijbel in Gewone
Taal speciaal voor kinderen
uit de bovenbouw. De
school maakte in samenwerking met uitgeverij
Royal Jongbloed haar eigen
unieke cover. Denise kreeg
het eerste exemplaar. Ze
is heel blij met haar bijbel:
‘Ik ga er vanavond meteen
in lezen!’
Wilt u een unieke cover,
van bijvoorbeeld de Bijbel
in Gewone Taal? Via
www.ontwerpjebijbel.nl
kunt u uw eigen cover
ontwerpen voor
een bijbeluitgave.
13
DOORGEVEN
RUBRIEK
14
BIJBEL VOOR ELKE GENERATIE
Bijbeluitdaging:
Op trektocht door de Bijbel
Predikant Jochem Stuiver en gemeentelid Juliëtte Stolze
vertellen over hun bijbeluitdaging
‘Het lezen van de hele Bijbel is een pelgrimage en onderweg praat je met elkaar.’ Predikant
Jochem Stuiver (45) gaat met driehonderd lezers op reis door de Bijbel. Studente Juliëtte
Stolze (19) doet mee. ‘De complete Bijbel lezen verbreedt mijn beeld.’
Wat heb je met de Bijbel?
Dat kan op Facebook, maar er zijn ook mensen die in
Jochem: Vroeger vond ik bijbellezen niet echt span-
leesgroepen bij elkaar komen.
nend. Ik ben geïnteresseerd in geschiedenis, dus de
farao’s en zo, dat vond ik als kind al geweldig. Ik vind
Wat voor effect heeft het lezen van de Bijbel
op jou?
de Bijbel nu een boeiend boek, waar je steeds weer
Juliëtte: Ik lees nu andere bijbelgedeelten dan ik uit
andere dingen in kunt ontdekken. Ik raak er niet zo
mezelf gedaan zou hebben. Ik heb nu bijvoorbeeld
snel in uitgelezen.
Leviticus en Numeri gelezen. Ik lees daar dingen waar-
verhalen vond ik wel leuk. En de cultuur van de Bijbel:
door ik anders naar het geloof ga kijken. God is heel
Juliëtte: Ik ben christelijk opgevoed. Ik ken natuurlijk de
anders dan ik had gedacht. Hij geeft regels waarvan
bekende verhalen van de ark van Noach en Mozes in
ik denk: hoe kan God dat nou willen? Eigenlijk geloof
het biezen mandje en zo. Die hoorde je op school of
ik niet in zo’n God. Maar ik ben nog niet zo ver in de
las je in de kinderbijbel. Ook in de kerk hoor je over
Bijbel. Misschien verandert het als ik in het Nieuwe
de Bijbel.
Testament kom.
Waarom de Bijbeluitdaging?
Jochem: Toen de Bijbel in Gewone Taal uitkwam,
dacht ik: het lijkt me leuk om die met meer mensen te
gaan lezen. Zo kwam ik op het idee van de Bijbeluitdaging.
God is heel anders
dan ik had gedacht
Juliëtte Stolze (19)
Juliëtte Stolze studeert tandheelkunde in Amsterdam. Ze
is lid van de gemeente waar
Jochem predikant is en doet
mee aan de Bijbeluitdaging.
Juliëtte: Ik wilde sowieso een keer de hele Bijbel lezen.
Jochem: Door de Bijbel in Gewone Taal komen moei-
Dat leek me gewoon interessant. Maar ja, daar kom je
lijke passages heel hard binnen. Moslims worden op
dan niet toe. Toen kwam dit op mijn pad en dacht ik:
hun heilige boek aangevallen, maar christenen moeten
ik ga de uitdaging aan.
er ook wel goed over nadenken: hoe ga ik om met
moeilijke teksten uit de Bijbel en wat kan ik ermee?
Wat is de Bijbeluitdaging?
Zelf zie ik de Bijbel als een soort partituur: daarin
Jochem: De Bijbeluitdaging is een soort langeafstands-
staan de noten, maar je moet zelf de muziek maken.
wandeling. We maken allemaal een pelgrimage. Ieder-
En God zit meer in die muziek dan in de noten.
een loopt in zijn eigen tempo. We hopen in december
allemaal bij Openbaring uitgekomen te zijn. Onderweg
Hoe kun je de uitdaging volhouden?
kun je met elkaar praten over wat je gelezen hebt.
Jochem: Elke week wordt er bij de Bijbeluitdaging ›
15
BIJBEL VOOR ELKE GENERATIE
een stukje geschreven over het bijbelgedeelte dat je
de komende week gaat lezen: hoe kun je daarnaar
Bijbeluitdaging
kijken? Dat kan helpen. Maar ik wil dat niet te veel
Predikant Jochem Stuiver heeft de Bijbeluit-
invullen. Het is een pelgrimage. Dan weet je van
daging in Maarssen opgezet. De uitdaging
tevoren niet waar je terechtkomt. Mensen moeten zelf
is om in één jaar de hele Bijbel te lezen. De
op avontuur gaan in de Bijbel.
organisatoren zijn uitgegaan van veertig weken
(plus twaalf weken vakantie). Dat betekent dat
Juliëtte: Ik lees ook andere boeken en die lees ik zo
mensen in die veertig weken gemiddeld zeven
uit. Bij de Bijbel is dat lastig. Dat komt niet door de
tot tien bladzijden per dag moeten lezen om
taal. De Bijbel in Gewone Taal is wat taal betreft heel
aan het eind van 2015 klaar te zijn.
toegankelijk. Maar de inhoud blijft soms best moeilijk.
Er doen meer dan driehonderd mensen aan
deze Bijbeluitdaging mee, christenen uit allerlei
Jochem Stuiver (45)
Jochem: Als je naar Rome loopt of naar Santiago,
kerken, maar ook anderen. Veel deelnemers
Jochem Stuiver is sinds
dan moet je ook door de bergen heen en door saaie
stimuleren elkaar via Facebook, Twitter, of
2011 predikant van de
industriegebieden. Het is niet de hele tijd halleluja
e-mail. Er ontstaan spontaan leesgroepen, en
Protestantse Kerk in
en een mooi bloemenveld. De Bijbel is net als het
af en toe worden er ook grotere bijeenkomsten
Maarssen. Hij is het brein
menselijk leven. Het is niet alleen maar leuk. Je komt
georganiseerd.
achter de Bijbeluitdaging.
ook moeilijke stukken tegen.
Juliëtte: Ik wil het lezen wel volhouden. Als ik voor mijzelf een doel heb gesteld, wil ik het ook halen. Ik wil
16
voor mezelf duidelijk hebben of mijn geloof veranderd
Meer weten over de Bijbeluitdaging?
is door het lezen van de Bijbel en hoe dan. ■
Kijk op www.ontmoetingskerkmaarssen.nl.
BIJZONDERE BIJBELTEKST
Psalm 139:16 (De Nieuwe Bijbelvertaling)
(…) aan de dagen van mijn bestaan ontbrak er niet één.
Henk Jan Stevens (27)
Henk Jan is getrouwd. Hij
heeft in mei 2015 zijn master
Methodology & Statistics
afgerond. Hij leest wekelijks in
de Bijbel.
foto van schilderij: Rien Linthout
Toen we hoorden dat mijn vader (toen 50 jaar) niet lang meer te
Op het doek zie je de zee, op de horizon een eiland, en daarvoor een
leven zou hebben, probeerden we als gezin vaak bewust tijd met
zeilboot. Mijn vader was een fanatiek zeiler. Tijdens zijn zeiltochten
elkaar door te brengen. Zo besloten we op een mooie voorjaars-
ervoer hij vrijheid, het gevoel dat hij alle tijd had. Uit wat hij
dag spontaan buiten te schilderen. Dit is het doek dat mijn vader
schilderde spreekt verlangen naar dat ‘zeilgevoel’. Hij verlangde
maakte.
ernaar om met Jezus op de boot te zitten. Zo zag hij de hemel voor
zich: zeilen met God.
In mei 2011 werd duidelijk dat mijn vader niet meer zou genezen
van melanoomkanker, in december 2012 is hij overleden. Op zijn
Als ik het doek nu zie, voel ik, naast gemis, blijdschap om wie mijn
rouwkaart stond de bijbeltekst: ‘(…) aan de dagen van mijn bestaan
vader was. Hij is een voorbeeld voor me en herinnert me aan wat
ontbrak er niet één.’ Hieruit spreekt de rust die hij steeds meer voelde
belangrijk is in mijn leven. Hij kreeg van God het vertrouwen om niet
en uitstraalde naarmate hij zieker werd. Mijn vader had verdriet om
aan alles vast te houden, maar ruimte te maken.
ons achter te moeten laten, maar hij leerde zijn leven toe te
vertrouwen aan God.
17
DOORGEVEN
WERELDWIJDE
VERTAALUITDAGINGEN
Lourens de Vries, hoogleraar Bijbelvertalen en
vertaaladviseur van het Indonesisch Bijbelgenootschap deelt zijn ervaringen over
vertaalprojecten in West-Papoea.
Vertaler Henokh Bagauen en Lourens de Vries, Timika Papua
Hoe vertaal je het woord ‘lelies’ als mensen deze bloemen niet kennen? Verliest
de Bijbel zijn betekenis als je woorden uit de Bijbel vertaalt naar een andere taal
en cultuur? Lourens de Vries, hoogleraar Bijbelvertalen en vertaaladviseur van
het Indonesisch Bijbelgenootschap, begeleidt vertaalprojecten in West-Papoea
(Nieuw-Guinea). Aan de hand van zijn ervaringen laat hij zien voor welke
uitdagingen vertalers zich wereldwijd gesteld zien.
Lourens de Vries
Een vak apart
Dit kun je oplossen door bijvoorbeeld een algemener
Prof. dr. Lourens de Vries is
Bijbelvertalen is een vak apart. Waar wij in Nederland
begrip te gebruiken, een woord te lenen uit een
sinds 1997 NBG-hoogleraar
al een rijke geschiedenis hebben van honderden jaren
andere taal of een begrip weer te geven met een
Bijbelvertalen aan de Vrije
bijbelvertalen, begon bijbelvertalen in het binnenland
begrip dat erop lijkt. Zo hebben sommige Papoea-talen
Universiteit te Amsterdam.
van West-Papoea pas sinds de Tweede Wereldoorlog.
geen woord voor ‘scheppen’. Vertalers kiezen dan een
Hij was vertaalconsulent bij
Wij hebben inmiddels veel verschillende vertalingen
algemener woord, zoals ‘maken’ (‘God maakte de
de United Bible Societies van
die we naast elkaar kunnen leggen, maar in Papoea
hemel en de aarde’). En in tientallen talen van
1996 tot 2011. Sinds 2011
niet. Daarom begeleid ik vertalers in West-Papoea en
West-Papoea hebben ze maar telwoorden tot in de
is hij ook vertaaladviseur
help ze met vertaaldilemma’s, die vaak universeel zijn.
twintig. Als je dan Numeri wilt vertalen, is dat een hele
voor bijbelvertaalprojecten in
Ik breng mijn vertaalervaring in, bespreek vertaaluit-
uitdaging. hoe we dit hebben opgelost, leest u in het
West-Papoea, in een
dagingen en zoek naar creatieve bijbelse oplossingen.
kader. Een andere uitdaging is dat er grote verschillen
tussen het Nederlands Bijbel-
Drie uitdagingen
grappen, verhalen … elke taal drukt ze uit op een
genootschap en het Indo-
Een belangrijke uitdaging voor bijbelvertalers is dat
eigen manier. In West-Papoea gebruiken de mensen
nesisch Bijbelgenootschap.
niet alle bijbelse begrippen in elke taal te vangen zijn.
als aanspreekvorm bijvoorbeeld familietermen uit de
zijn in de manier waarop taal wordt gebruikt: groeten,
samenwerkingsverband
18
BUITENLANDS VERTAALPROJECT
sfeer van verwantschap (‘vader’, ‘moeder’ of ‘oom’).
De laatste uitdaging is dat in verschillende culturen
andere waarden en normen gelden. Daar moet je in
de vertaling rekening mee houden. Begrippen rond
slavernij liggen gevoelig in Amerika. In Nederland zijn
begrippen die de rol van de man en vrouw duiden
weer een aandachtspunt. Zo is in Genesis het woord
‘helper’ (NBV), waarmee verwezen wordt naar de
vrouw, een veelbesproken tekst. In West-Papoea
moeten vertalers voorzichtig zijn met seksueel getinte
Moni bijbelvertaalteam en Lourens de Vries, Timika Papua
De Bijbel reist van
het ene volk naar het
andere
bijvoorbeeld aanhalingen uit de Griekse vertaling. De
Bijbel is een heilig boek, maar niet gebonden aan één
taal. Dit inzicht kan een vertaler ruimte geven. Je kunt
het vertaalproces ook beschouwen als een verrijking.
De Bijbel reist van het ene volk naar het andere. Van
begrippen of teksten die gaan over plassen of zich
de ene vertaling naar de andere vertaling. Mensen
ontlasten. Deze moeten zó vertaald worden, dat ze
eigenen zich de teksten toe, waardoor de Bijbel
gepast zijn in de cultuur en de tekst door de lokale
dichtbij komt. Het wonder van de menswording van
bevolking geaccepteerd wordt. Anders lezen mensen
God herhaalt zich als het ware in de vertalingen. De
bijbelboeken als Ezechiël en Hooglied waarschijnlijk
Bijbel krijgt een rijkere betekenis doordat verschillende
niet.
volken er woorden aan geven. Het beeld van God
ongeveer
4.500.000
inwoners
wordt completer.
Vertalen als verrijking
Meer dan
Wat ik vertalers altijd meegeef, is dat de bijbelschrijvers zelf vaak en graag gebruik maken van de Griekse
Bekijk een video over het Kimyal bijbelvertaalproject
vertaling van de Hebreeuwse Bijbel. Veel aanhalingen
in West-Papoea waar Lourens de Vries adviseur was
van het Oude Testament in het Nieuwe Testament zijn
via www.bijbelgenootschap.nl/west-papoea.
300
verschillende talen die
gesproken worden.
13
Vertaaldilemma in West-Papoea: getallen
De Bijbel staat boordevol getallen. Er is zelfs een bijbelboek dat zo vol staat met volkstellingen, dat het
vertalingen in
West-Papoea van
een complete Bijbel.
‘getallen’ is gaan heten: Numeri, naar het Latijnse woord voor getallen. In verschillende afgelegen delen
van het eiland Nieuw-Guinea telt men echter niet verder dan tot in de twintig. Mensen tellen er met hulp
van hun lichaamsdelen. Zo is de linkerhand nummer 1, de ringvinger 2, de middelvinger 3, de schouder
10 enzovoort. Omdat veel mensen vroeger betrekkelijk geïsoleerd leefden, was er geen behoefte aan
grotere getallen. Bij de grootste transacties lagen de bedragen niet hoger dan 30 schelpen. In zuidelijk
Irian Jaya betaalde men voor de twee grootste uitgaven uit een (mannen)leven minder dan 30 schelpen:
een varken kostte rond de 20 schelpen, terwijl de bruidsprijs rond de 25 schelpen lag.
Hoe kun je zo’n vertaaldilemma oplossen? Omdat een bijbelvertaling zo’n 40 à 50 jaar mee moet gaan,
houden we rekening met de onafwendbare culturele veranderingen die meekomen met de integratie
van Papoea bevolkingsgroepen in nationale samenlevingen. Uit ervaring hebben we geleerd dat juist telwoorden tot de eerste woordsoorten behoren die minderheidstalen lenen van de dominante cultuurtalen.
Daarom adviseer ik bijbelvertalers om Indonesische leenwoorden te gebruiken voor grotere getallen.
19
UITGAVEN
SAMENLEESBIJBEL
BRENGT BIJBEL DICHTBIJ
NIEUWE GENERATIE
Samen op reis
met Mozes
Veel ouders en grootouders, binnen en buiten de kerk, willen graag bijbellezen met kinderen, maar weten
niet welke verhalen geschikt zijn, en hoe ze daar met kinderen op een goede manier over kunnen praten.
Om in die behoefte te voorzien, heeft het Nederlands Bijbelgenootschap de Samenleesbijbel bedacht en
gemaakt, in samenwerking met JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland en uitgeverij
Royal Jongbloed. Deze uitgave helpt kinderen de rijkdom van de Bijbel te ontdekken en te ervaren.
Samenleesbijbel
inzichten uit de kindertheologie, een stroming uit de godsdienstpeda-
De Samenleesbijbel is een unieke bijbeluitgave voor kinderen van
gogiek. Volgens de kindertheologie is het belangrijk in gesprek te zijn
8-12 jaar. Hij bevat de complete tekst van de Bijbel in Gewone Taal
met kinderen. Kinderen leren door vragen te stellen, daar samen over
met ruim 500 pagina’s extra materiaal. In de Samenleesbijbel gaan
na te denken en dan zelf antwoorden te formuleren. De Samenlees-
kinderen in drie verschillende routes door de Bijbel heen. Deze routes
bijbel geeft dus geen kant-en-klare antwoorden, maar stimuleert het
lopen op in moeilijkheidsgraad. Elke route bestaat uit stappen die
zelf nadenken van kinderen en het geloofsgesprek in het gezin.’
bij elkaar horen. Door deze clusters van verhalen leren kinderen echt
wie Jozef is, of Jezus. Maar ze leren ook wat voor soorten psalmen
bijbel: ‘Ouders zoeken naar manieren om de periode tussen de kin-
‘We leren de kinderen dat het leven een avontuur is!
We hopen dat ze tijdens hun levensreis ontdekken
dat God het belangrijkste is in hun leven. De
Samenleesbijbel helpt hen daarbij. Door alle puzzels,
opdrachten en vragen komen de verhalen uit de Bijbel
dichtbij. Ik hoop dat ze weten dat God er altijd voor
hen wil zijn.’ Judith Peters (zie foto, getrouwd met Jafeth en
derbijbel en het “gewone bijbellezen” te overbruggen. Bij het maken
moeder van Seth, Abel en Job).
er bestaan. De routes in de Samenleesbijbel gaan niet alleen langs
bekende verhalen, maar ook langs passages uit onbekendere bijbelboeken.
Zelf nadenken
Theologe Lydia van der Meer, NBG-projectleider van de Samenlees-
van de Samenleesbijbel hebben we ons laten inspireren door de
20
UITGAVEN
Maatwerk
Lydia: ‘We hebben rekening gehouden met de verschillende leerstijlen en manieren om kinderen aan te
Samenleesbijbel:
spreken. Het ene kind vindt het leuk en makkelijk om
• de complete Bijbel in Gewone Taal
te praten over een verhaal, terwijl het andere kind de
• 3 routes op verschillende niveaus
betekenis van het verhaal juist beter ontdekt met een
• meer dan 1.500 gespreksvragen
spel, tekening of proefje. Door het bijbelverhaal op
• meer dan 1.000 illustraties:
verschillende manieren aan te bieden en te belichten,
tekeningen, cartoons, foto’s en
is er voor ieder kind iets te leren en te beleven. Dat
landkaarten
maakt de Samenleesbijbel dus geschikt voor het hele
• honderden ‘weetjes’ bij de Bijbel
gezin! We hopen dat kinderen én volwassenen met
• honderden doe-opdrachten, puzzels
en spellen
plezier samen ervaren dat de verhalen uit de Bijbel
• 40 nieuwe liedjes (inclusief cd)
heel dichtbij komen.’
• 32 themapagina’s
Voorproefje?
• omvang ca. 2.200 blz. | formaat 16x24 cm
De Samenleesbijbel is vanaf medio september
• ISBN: 987-90-8912-042-7 | € 59,95
verkrijgbaar. U kunt nu al kennismaken met deze
Ledenvoordeel: € 49,95
nieuwe bijbel. Bekijk de voorpublicatie op
www.samenleesbijbel.nl of ga naar de boekhandel
en neem een voorpublicatie mee.
Net verschenen
Van Gogh Bijbel (De Nieuwe Bijbelvertaling),
Speciaal bij dit nummer
De Grote Bijbelatlas
gelimiteerde oplage!
De verhalen uit de Bijbel zijn
Het 125 sterfjaar van de
niet los te zien van de landen
beroemde Nederlandse
en de omstandigheden waarin
kunstschilder Vincent van Gogh
ze zich afspelen. Met mooie
(1853-1890) wordt dit jaar in
kaarten, tekeningen en foto’s
binnen- en buitenland uitgebreid
uit het Heilige Land belicht
herdacht. Het rijke oeuvre van
De Grote Bijbelatlas bekende
Van Gogh bevat ook een aantal
bijbelverhalen als de uittocht
bijbels geïnspireerde werken. De
uit Egypte, de verovering van
Van Gogh Bijbel bevat de NBV
Kanaän en Paulus’ zendings-
ste
(huisbijbel-editie), aangevuld met
reizen. Ook geeft de atlas achtergrondinformatie over de
achttien schilderijen van Van
leefomstandigheden, de historische gebeurtenissen en de
Gogh en een artikel over zijn omgang met de Bijbel. De Van
politieke ontwikkelingen.
Gogh Bijbel is uitgebracht in een beperkte oplage.
€ 34.95 ISBN: 978-90-8897-023-8
€ 49.95 ISBN: 978-90-6539-403-3
Deze uitgaven zijn verkrijgbaar via www.bijbelgenootschap.nl/
bijbelshop, www.bijbelingewonetaal.nl, de (christelijke)
boekhandels en de uitgevers.
21
RUBRIEK
BIBLIOTHEEKSCHATTEN
Anne Jaap van
den Berg
Dr. Anne Jaap van den
Berg werkt sinds 1999
als bibliothecaris bij het
Nederlands Bijbelgenootschap. Hij is verantwoordelijk voor het beheer en
de inhoudelijke ontsluiting van de bibliotheekcollectie. Daarnaast doet
hij wetenschappelijk
onderzoek en schrijft hij
boeken en artikelen.
De reizen van Paulus
In (oude) bijbels zijn vaak ter verduidelijking kaarten opgenomen,
van Mander. Hij maakte tekeningen van fragmenten uit Paulus’ leven.
meestal zes, waaronder ook de kaart van de reis van Paulus die in
Op het eerste plaatje is bijvoorbeeld de steniging van Stefanus te
Handelingen beschreven is.
zien; daarnaast zien we de bekering: Saulus wordt Paulus. Het plaatje
linksonder toont onder meer Paulus’ optreden in Athene, op de
U ziet hier een detail van deze kaart. Het laatste deel van Paulus’
afbeelding daarnaast neemt Paulus afscheid van Malta.
reizen is met een streep aangegeven. Zijn boottocht voer eerst langs
Kreta, vervolgens kwam Malta in zicht. Daar liep het schip op de klippen. Op het strand aangespoeld werd Paulus door een slang gebeten,
Deze kaart is ingebonden in een zeer fraaie doopsgezinde bijbel uit
maar hij schudde die van zich af. Het beest viel in een vuur en Paulus
1598, aanwezig in de bibliotheek van het Nederlands Bijbelgenoot-
mankeerde niets. Na drie maanden ging hij met zijn gezelschap ver-
schap. Plus-leden (leden die jaarlijks € 60,- of meer betalen) kunnen
der via Syracuse naar Rome, waar hij het evangelie predikte.
gratis de bibliotheek bezoeken.
Meld u aan via [email protected].
Rondom deze kaart, die rond 1590 gemaakt is door de graveur
Johannes van Deutecom, staan tekeningen van de kunstenaar Karel
22
Bekijk de hele kaart op www.bijbelgenootschap.nl/bibliotheekschat.
22
LEDENVOORDEEL
Speciaal voor leden van het NBG
Kortingsactie voor leden
Als lid van het Nederlands Bijbelgenootschap ontvangt u
€ 6,- korting op Allemaal mannen.
Allemaal mannen
Toegankelijk en inspirerend portretteren vier
theologen (onder wie Nico ter Linden) twintig
mooie, wispelturige, machtige of wijze
€ 9,95 (i.p.v. € 15,95) ISBN: 978-90-8912-086-1
Lever deze bon in bij uw boekhandel of bestel het boek zonder
verzendkosten via de webshop van uitgeverij Royal Jongbloed:
mannen. In Allemaal mannen komen onder
www.royaljongbloed.nl/allemaalmannen. Vul bij uw bestelling de actie-
meer aan bod: Simson, Petrus, Pontius
code AM-DB in. Geldig van 10 juni t/m 9 september 2015. Niet geldig
Pilatus en Job. Bij het boek hoort een cd
in combinatie met andere aanbiedingen of kortingen. Maximaal één
waarop bekende Nederlandse acteurs
lezen uit De Nieuwe Bijbelvertaling.
Win de verjaardagskalender van
Marijke ten Cate
8X
Informatie voor de boekhandelaar: u kunt de ingeleverde bon opsturen
naar: Royal Jongbloed, Antwoordnummer 1101, 8440 VB Heerenveen
Maak kans op de nieuwe BEAM-cover
De NBV-Jongerenbijbel is al jaren een
Illustratrice Marijke
groot succes. De uitgave helpt jongeren
ten Cate schilderde de
om de Bijbel beter te begrijpen en toe
warme en kleurrijke
te passen in het dagelijks leven. Naast
illustraties voor de
De Nieuwe Bijbelvertaling bevat deze
Prentenbijbel. Naar
bijbel extra kanttekeningen, inleidingen,
haar paginagrote en
themapagina’s en illustraties. Extra
gedetailleerde prenten
bijzonder is dat de omslagen van de
✂
fragmenten over deze bijbelse mannen voor-
exemplaar met korting per persoon.
10X
blijf je kijken. Niet alleen peuters en kleuters, maar ook
NBV-Jongerenbijbel verwisselbaar zijn.
volwassenen. Deze verjaardagskalender bevat de mooiste
Onlangs verscheen een nieuwe
platen uit de Prentenbijbel. Auteur Corien Oranje heeft bij
omslag, gemaakt in samenwerking met het EO-jongerenmerk BEAM.
elke maand een passend gedichtje geschreven. Hangt
deze verjaardagskalender binnenkort bij u aan de muur?
Uw (klein)kind verrassen met een nieuwe cover van de Jongerenbijbel? Aan
Doe dan mee met onze win-actie. Vul uiterlijk 31 juli
de leden van het Nederlands Bijbelgenootschap mogen we tien BEAM-
2015 uw gegevens in op www.bijbelgenootschap.nl/
omslagen weggeven. Wilt u kans maken op zo’n omslag? Vul uiterlijk 31
verjaardagskalender.
juli 2015 uw gegevens in op www.bijbelgenootschap.nl/jongerenbijbel.
Kortingsactie voor leden
De Bijbel in de Lage Landen
De Bijbel in de Lage Landen is een repre-
Als lid van het Nederlands Bijbelgenootschap ontvangt u
€ 5,- korting op De Bijbel in de Lage Landen.
€ 44,95 (i.p.v. € 49,95) ISBN: 978-90-8525-039-5
sentatief naslagwerk over elf eeuwen van
Lever deze bon in bij uw boekhandel of bestel het boek zonder
bijbelvertaal en -productie in Nederland,
verzendkosten via de webshop van Uitgeverij Royal Jongbloed:
België en Luxemburg. Bijzonder is dat niet de
www.royaljongbloed.nl/bijbeldichtbij. Vul bij uw bestelling de actiecode
Statenvertaling van 1637 als startpunt wordt
BLL-BD in. Geldig van 10 juni t/m 9 september 2015. Niet geldig in
genomen, maar dat het boek begint bij de
middeleeuwen. De gebonden uitgave heeft
plaar met korting per persoon.
Informatie voor de boekhandelaar: u kunt de ingeleverde bon opsturen
naar: Royal Jongbloed, Antwoordnummer 1101, 8440 VB Heerenveen
✂
980 bladzijden en circa honderd illustraties.
combinatie met andere aanbiedingen of kortingen. Maximaal één exem-
23
Bijbelfestival
VOOR GEZINNEN
24 oktober 2015
Elly & Rikkert
Theatergroep
Aluin
SAVE
THE
DATE
Zandtovenaar
Gert van der Vijver
Veel leuke workshops
rondom de Bijbel
S
Voor wie: kinderen en hun (groot)ouders
Wanneer: 24 oktober 2015 (10.00-16.00 uur)
GRATI
Waar: DeFabrique - Utrecht
MEER INFORMATIE: www.bijbelgenootschap.nl/bijbelfestival
aanmelden vanaf eind augustus
E
ENTRE