Slide 1 - VU-dare

Europese Fiscale studies
Vrij verkeer van
werknemers
17 januari 2012
Prof. mr. F.P.G. Pötgens
Inleiding
•
Uitwerking van het vrije verkeer van
werknemers (art. 45 VwEU) doet
zich met name gevoelen in de IB/LB
waarin bepaalde aftrekposten en
tegemoetkomingen worden
geclaimd door werknemers die op
enigerlei wijze gebruik hebben
gemaakt van hun recht op vrij
verkeer
Emigrerende werknemers
Biehl-arrest (8-5-1990, zaak C-175/88)
•
•
•
Teruggave te veel ingehouden
Luxemburgse LB -> binnenlandse bp
gedurende gehele jaar -> indirecte
discriminatie naar nationaliteit -> treft met
name werknemers met een andere dan de
Luxemburgse nationaliteit
Geen rechtvaardiging -> eventueel voordeel
bij werken in 2 landen
NL wetgeving aangepast -> nu: 1 aanslag
voor binnen- en buitenlandse bp -> art. 9.1
Wet IB
Emigrerende werknemers
Bachmann-arrest (28-1-1992, zaak C204/90)
•
•
premie (ziekte-, invaliditeits-, pensioen-,
en levensverzekering) alleen aftrekbaar
indien voldaan aan
verzekeringsmaatschappij in werkstaat
(België)
Bij pensioen- en levensverzekering Biehlredenering (indirecte discriminatie naar
nationaliteit)
Emigrerende werknemers
Vervolg Bachmann-arrest
•
•
Ziekte- en invaliditeitsverzekering
belemmering (Gebhard-arrest, 30-111995, zaak C-55/94)
Rechtvaardigingsgrond ->
coherentie -> geen rekening
gehouden met belastingverdrag ->
wel in Wielockx-arrest (11-8-1995,
zaak C-80/94)
Emigrerende werknemers
Emigratieheffingen:
•
•
Commissie/België-arrest (5-7-2007, zaak C522/04) -> bij emigratie werd fictieve afkoop
geconstateerd (directe afrekening) + premies
levensverzekering/pensioen betaald aan in
België gevestigde verzekerraars -> onder meer
niet in overeenstemming met art. 45 VwEU ->
Bachmann-arrest is achterhaald
Emigratieheffing pensioen (art. 3.83 Wet IB
2001 juncto art. 2.8, lid 2, Wet IB 2001); HR BNB
2011/160 -> belemmering van art. 45 VwEU
Emigrerende werknemers
Vervolg BNB 2011/160
•
•
Belemmering is gerechtvaardigd vanwege
territorialiteit met temporele component
(N-arrest; 7 september 2006, zaak C470/04)
Proportioneel tenzij conserverende aanslag
wordt ingevorderd a.g.v. van besmette
handeling en sprake is van een hogere
belastingdruk dan zonder emigratie -> niet
of niet volledig rekening houden met
waardeverminderingen na emigratie
Tegemoetkomingen
Schumacker-arrest (14 februari 1995, zaak C273/93)
•
•
Geen splitting -> geen inwoner Dld
Binnenlandse bp en buitenlandse bp zijn in
het algemeen geen gelijke gevallen -> dus:
geen discriminatie (r.o. 35) –> in beginsel is
de woonstaat het best in staat rekening te
houden met de persoonlijke draagkracht
van een belastingplichtige (r.o. 32)-> OESOModelverdrag hanteert eveneens principe
dat woonstaat wereldinkomen belast
Tegemoetkomingen
Vervolg Schumacker-arrest
•
Buit bp -> gehele of nagenoeg gehele
inkomen verwerven in werkstaat ->
binnenlands bp voor persoonlijke
tegemoetkomingen en tegemoetkomingen
uit hoofde samenstelling gezin -> anders
wordt bij een dergelijke buit bp noch in zijn
woonstaat noch in zijn werkstaat rekening
gehouden met zijn persoonlijke en
gezinssituatie (r.o. 38)
Tegemoetkomingen
Vervolg Schumacker-arrest
•
•
geen rechtvaardigingsgronden;
coherentie (r.o. 40-42) en
administratieve moeilijkheden
verworpen onder verwijzing naar de
Bijstandsrichtlijn (r.o. 45)
teruggave LB -> procedurele
regeling -> heeft buit bp altijd recht
op ongeacht inkomenstoets
Tegemoetkomingen
Gschwind-arrest (14 september 1999, zaak
C-391/97)
•
•
•
De heer Geschwind: 58% van het
gezinsinkomen in Dld
Mevrouw Geschwind: 42% van het
gezinsinkomen in NL
De heer Geschwind claimt splittingtarief
in Dld -> voldeed niet aan voorwaarden
Grenzpendelergesetz
Tegemoetkomingen
Vervolg Gschwind-arrest
•
•
•
Grenzpendlergesetz -> VW: (i) minimaal 90% van
inkomen echtelieden is onderworpen aan Dld
belasting of (ii) inkomen dat niet onderworpen
is aan Dld belasting is max DEM 24.000
HvJ: geen recht op splittingtarief in Dld
42% van gezinsinkomen wordt in NL verworven
-> NL kan overeenkomstig zijn wetgeving
rekening houden met de persoonlijke en
gezinssituatie omdat de belastinggrondslag in
NL voldoende is (r.o. 29)
Tegemoetkomingen
Vervolg Gschwind-arrest
•
•
Echtpaar Gschwind is niet vergelijkbaar
met in Dld wonend echtpaar (wel
splittingtarief, ook als 1 van de
echtelieden in andere staat werkt; r.o. 30)
HvJ past mechanisch Schumacker-criteria
toe -> NL kent geen splittingtarief
Tegemoetkomingen
Meindl-arrest (25 januari 2007, zaak C-328/05)
•
•
Betrof art. 49 VwEU; Meindl was inwoner Dld
die inkomen verwierf als zelfst. Zijn
echtgenote (Mendl-Berger) was inwoner van
Oostenrijk -> Meindl-Berger ontving
uitkeringen van Oostenrijkse staat in
verband met bevalling/gezin/ouderschap
(DEM 27.000) die in Oostenrijk waren
vrijgesteld maar niet naar Duitse maatstaven
(ze waren niet op basis van Duits recht
toegekend; anders waren ze ook vrijgesteld)
Tegemoetkomingen
Vervolg Meindl-arrest
•
•
90% van inkomen was evenmin onderworpen
aan Dld belasting -> geen splittingtarief ->
volgens HvJ toch recht op -> wordt
gediscrimineerd t.o.v. In Dld wonende
echtelieden waarvan echtgenote belastingvrije
inkomsten geniet -> wel splittingtarief
Verschilt volgens HvJ van Gschwind (nietingezetene waar in woonstaat rekening moet
worden gehouden met persoonlijke
draagkracht)
Tegemoetkomingen
De Groot-arrest (12 december 2002,
zaak C-385/00)
• Salary split -> alimentatie ->
voorkoming van dubbele belasting
(evenredigheidsbreuk) -> deel
toerekenbaar aan werklanden (Fra,
Dld, VK) niet aftrekbaar (60%) ->
belemmering -> woonstaat (NL)
moet gehele aftrek toestaan
• Geen rechtvaardigingsgrond ->
voordeel salary split
Tegemoetkomingen
Vervolg De Groot-arrest
•
NL was van mening dat systeem was
gerechtvaardigd omdat deel dat niet in
aftrek kwam in NL, in werkstaten in
aanmerking moest worden genomen ->
afgewezen door HvJ -> verwijzing naar
Schumacker -> woonstaat moet
alimentatie geheel in aanmerking nemen
tenzij werkstaat zulks unilateraal of op
basis van verdrag doet
Tegemoetkomingen/art. 2.5
•
•
NL implicaties-> art. 2.5 Wet IB 2001
-> keuzerecht voor buitenlands bp
Voorwaarden: Inwoner EU of land
waarmee Nederland een verdrag heeft
gesloten (inlichtingenuitwisseling);
* inwoners BES, Aruba, Curaçao
en St Maarten
Tegemoetkomingen/ Vervolg art. 2.5
•
•
•
•
Doel: invulling geven aan het
Schumacker-arrest
Gevolgen: Belast over wereldinkomen
Voordelen:
- Persoonsgebonden aftrek;
- Heffingskorting;
- Heffingsvrij vermogen;
- Negatieve inkomensbestanddelen.
Nadelen: Progressievoorbehoud.
Tegemoetkomingen/Vervolg art. 2.5
•
•
Combinatie van De Groot en art. 2.5
(NL=werkstaat) -> te ruime
tegemoetkoming ? -> volledige
aftrek in woonstaat + partiële aftrek
in NL
Gielen-arrest (18 maart 2010, zaak
C-440/08)-> mogelijkheid keuze art.
2.5 kan strijdigheid met art. 49
VwEU niet opheffen
Tegemoetkomingen
Preciseringen Schumacker-doctrine
• Belastingvrije som is een
persoonlijke tegemoetkoming; dient
een sociaal doel, i.e. een
bestaansminimum waarborgen vrij
van IB (Walletin-arrest, 1 juli 2004,
zaak C-169/03)
•
Tegemoetkomingen
Vervolg preciseringen van de
Schumacker-doctrine
•
Asscher-arrest (27 juni 1996, zaak C107/94) -> voldoet niet aan
inkomenstoets (< 90%) ->
buitenlanderstarief discriminatoir ->
binnenlands belastingplichtigen die aan
zelfde inkomenstoets voldoen -> lager
tarief -> tarief ≠ persoonlijke
tegemoetkoming
Tegemoetkomingen
Vervolg preciseringen Schumacker-doctrine
Gerritse-arrest (12 juni 2003, zaak C324/01):
•
•
kostenaftrek ook voor buitenlands
belastingplichtige artiest
forfaitair tarief van 25% voor buit
bp/artiest alleen toegestaan indien
belastingheffing niet hoger dan
gemiddelde progressieve tarief voor bin
bp
Tegemoetkomingen
Renneberg-arrest (16 oktober 2008, zaak C527/06)
•
•
•
NL ambtenaar (fictief binnenlands bp) met
eigen woning in België -> hypotheekrente niet
aftrekbaar door verdrag
belemmering en geen dispariteit (Gilly-arrest)
Schumacker-doctrine uitbreiden naar dit soort
aftrekken (was al aanzet toegegeven in
Lakebrink-arrest (18 juli 2007, zaak C-182/06)
Tegemoetkomingen
Vervolg Renneberg-arrest
•
•
•
Volgens HR in prejudiciële vragen is
hypotheekrente geen persoonlijke
tegemoetkoming maar objectgebonden
Renneberg is beperkt binnenlands bp en geen
buit bp: is Schumacker-doctrine dan wel vt of
veeleer Zurstrassen-arrest (16 mei 2000, zaak
C-87/99)
vragen niet beantwoord in Ritter-Coulais (23
februari 2006, zaak C-152/03)