Politiek en de kleur van de beurs

Kaspar Huijsman, directeur van Alex Spanje & Portugal, schrijft regelmatig
artikelen over beleggen. Hij behandelt elke keer een ander thema, heeft u
naar aanleiding van deze artikelen nog vragen of u wilt zelf een onderwerp
aandragen dan kunt u contact met hem opnemen via mail:
[email protected] of telefonisch: +34 952 924 011,
vanuit Portugal: +351 282 380 335
Politiek en de kleur van de beurs
Ik had u beloofd om deze week verder te gaan met Technische Analyse maar ik kreeg een tekst van vriend en
Alex collega Hans Oudshoorn onder ogen die zo net na de verkiezingen wel toepasselijk is. Veel beleggers
hebben een mening over welke kleur zou moeten regeren voor de beste resultaten op de beurs. Maar wat is
eigenlijk de relatie tussen politieke kleur en de kleur van de beurs? Voordat ik hier antwoord op geef, sta ik stil
bij wat bedoeld wordt met ‘de beste resultaten op de beurs’ en de drijvende factoren achter veranderingen
van aandelen.
Aandelen, risicovrije rentevoet en ‘excess return’
Beleggers die beleggen in aandelen doen dat om een hoger rendement te halen dan op een spaarrekening of
staatsobligaties. Hoewel niet zonder risico (een staat/land kan failliet gaan), worden de rendementen van beleggingen in staatsobligaties ook wel beleggingen tegen ‘risicovrije rentevoet’ genoemd. Het extra rendement
uit koersstijgingen en dividenduitkeringen van aandelen ten opzichte van de risicovrije rentevoet, gemeten
over een bepaalde periode, wordt op de beurs ‘excess return’ (bovenmatige opbrengst) genoemd. Historisch
gezien zijn aandelenrendementen in Nederland in de periode 1947-2008 (met inflatiecorrectie) bijna 6% hoger
dan de rendementen van staatsobligaties, ofwel: de excess return is 6%. In deze periode gaven aandelen dus
‘de beste resultaten op de beurs’.
Veranderingen in aandelenrendementen (en dus excess return)kunnen grotendeels verklaard worden door
3 variabelen:
• fundamentele veranderingen (veranderingen in de groei van de productie, deze leiden tot veranderingen in
de inkomstenstroom van een onderneming)
• veranderingen in de discount rate
• macro-economische veranderingen (bijvoorbeeld wisselkoerseffecten)
Een toelichting bij het tweede punt is hierbij op zijn plaats. Een klassieke manier om de actuele waarde van
een aandeel te bepalen is door alle toekomstige inkomstenstromen contant te maken tegen de discount rate.
De discount rate is de rentevoet die een Centrale bank in rekening brengt aan banken die voor een korte periode geld van haar willen lenen. De waarde van een aandeel kan dus niet alleen veranderen door een verandering in de inkomstenstroom zelf, maar ook door een verandering in de discount rate (verdisconteringrente).
Wat verklaart veranderingen in aandelen nog meer?
Naast de drie genoemde variabelen komen bewegingen van aandelenkoersen en dus rendementen tot stand
door technische (op basis van de grafiek of wiskundige indicatoren), emotionele of speculatieve motieven van
beleggers. Een andere invalshoek, die de laatste jaren aan populariteit wint, is door te kijken naar de invloed
van de politiek op de koersvorming van aandelen. Recentelijk heeft Thomas-Jelle van Tienoven, van de Universiteit van Tilburg, hier onderzoek naar gedaan. Zijn onderzoek ‘The governmental cycle effect: evidence
from the Dutch and UK stock market’ kijkt naar twee politieke effecten die kunnen optreden. De eerste is het
governmental cycle effect of regeringscycluseffect, het tweede is het partisan effect of ideologie-effect. In
totaal heeft hij voor beide effecten 24 regeringsperiodes (van 1951-2009) onder de loep genomen: van Drees
II tot en met Balkende IV.
www.alexspanje.com
Alex Vermogensbank is een handelsnaam van BinckBank N.V. - Vergunninghouder DNB - Geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten - K.v.K. Amsterdam 33162223
17
Het regeringscycluseffect
Er is op twee momenten gekeken naar de excess return voor de AEX-index. Het eerste moment is dat van de
periode van formatie, het tweede is de periode waarin de coalitie gevormd en de oppositie bekend is. Uit het
onderzoek van Van Tienoven blijkt dat gedurende de periode van formatie de excess return voor de AEX-index
op jaarbasis 19,29% lager ligt dan in de jaren dat de coalitie gevormd is. Deze significant lagere excess return
heeft te maken met het feit dat het vormen van de regering politieke en dus ook economische onzekerheid
met zich meebrengt. Aangezien beleggers niet van onzekerheid houden drukt dit de rendementen op aandelenindices. Daarnaast heeft hij ontdekt dat de excess return voor de AEX-index op jaarbasis 8,61% hoger uitvalt
in het derde en vierde jaar van de regeringsperiode. Een verklaring hiervoor kan zijn dat regeringen hun uiterste best doen om in voor de volgende regeringsperiode weer een meerderheid te behalen.
Aangezien ook dividenduitkeringen, maar ook consumentenvertrouwen en bijvoorbeeld inflatieverwachtingen
een rol spelen bij koersvorming van aandelen heeft Van Tienoven hiervoor in zijn onderzoek gecorrigeerd. Hij
heeft zelfs rekening gehouden met het feit dat de politiek de economie wil stimuleren in de aanloop naar de
volgende verkiezingen (hij heeft hiervoor naar de overheidsuitgaven gekeken). Rekening houdend met deze
effecten, blijft het genoemde regeringscycluseffect alsnog bestaan.
Juni 2010
Informatie in deze column is niet bedoeld als persoonlijk beleggingsadvies.
www.alexspanje.com
Alex Vermogensbank is een handelsnaam van BinckBank N.V. - Vergunninghouder DNB - Geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten - K.v.K. Amsterdam 33162223
18