Voorlopig programma Nationaal Laboratorium 6 - Doe

Hieronder het werkdocument van het programma met aanpassingen en sprekers:
Programma Nationaal Lab 6 november 2015: Burgers, boeren, buitenlui en
beleidsmakers
De spanning tussen formeel en informeel in de participatiesamenleving
Vrijwilligers, burgers die het heft in handen nemen in buurten en wijken – of het nu
gaat om buurtontwikkeling, zorg of welzijn: Nederland verandert. Burgerinitiatieven
eisen steeds nadrukkelijker hun positie op en dagen formele instituties uit om
anders te gaan werken. En hoewel de ‘participatiesamenleving’ breed beleden
wordt, reageert de formele sector niet altijd even adequaat op deze provocerende
ontwikkeling. Toch is het onontkoombaar: gemeenten, welzijnsorganisaties,
zorgverzekeraars en andere bakens van de ‘systeemwereld’ kunnen er niet omheen.
Op 6 november maken we de spanning tussen formeel en informeel zichtbaar tijdens
het Nationaal Laboratorium ‘Burgers, buitenlui en beleidsmakers’. Formeel en
informeel ontmoeten elkaar, verkennen elkaars belevingswerelden en gaan in
gesprek over de knelpunten en kansen. In twaalf labs brengen we de verschillende
ingrediënten bij elkaar en zoeken we naar duurzame oplossingen.
Met bijdragen van onder (veel) meer: Justus Uitermark, Radboud Engbersen, Birgit
Oelkers, Jos van der Lans, Pieter Hilhorst, Peter Rensen, Nanke Verloo en tal van
initiatiefnemers van burgerinitiatieven.
Ochtendprogramma: Plenair
Met Justus Uitermark als Keynote speaker
Een burgerinitiatief.
Job Cohen?
Nanke Verloo (cum laude gepromoveerd) Wel een beetje Amsterdamse
sociologenschool.
Middagprogramma: Labs/workshops
1. Sociale Wijkteams: is gelijkwaardige samenwerking tussen professionals en
vrijwilligers mogelijk? (Eileen)
Sociale wijkteams zijn – vanuit formele structuren – in het leven geroepen om vanuit
wijk of buurt en gelijkwaardig samen te werken met vrijwilligers. Gaat dat lukken?
In de praktijk is de vrijwilliger eerder een verlengstuk van de professional, die
onbetaald ondersteuning biedt en inhoudelijk weinig heeft in te brengen.
Dilemma’s:
- Systeemdenken & verantwoording: ze zouden zich moeten richten op
leefwereld. Lukt dat ook of komen ze in de knel met zaken zoals
verantwoording.
- In wijkteams moeten vrijwilligers samenwerken met professionals. Hoeveel
zeggenschap kan de vrijwilliger eigenlijk krijgen. Betaald & vrijwillig die
samenwerken en hoe dat ingericht wordt (gelijkwaardigheid, betrokkenheid).
Ze mogen niet werken in het dorp waar ze wonen (Krommenie). In
Leeuwarden gaat dit juist heel goed. In welke rol en onder welke
voorwaarden gebeurt dat? Wat zijn de fricties? Zijn ze knecht, verlengstuk of
trekker?
Een bestuurder en beleidsmaker en professional uitnodigen. (Jeanine Rodenhuis
Krommenie/Purmerend, Zaandam en Nienke Andringa uit Leeuwarden)
Wouter Burger is als vrijwilliger betrokken; wie zijn die burgers die dat kunnen doen?
2. Zonder basisinkomen geen participatiesamenleving (Marc & Willeke)
De focus op betaalde arbeid binnen de politiek en daarmee instellingen als UWV en
DWI staat de participatiesamenleving in de weg. Is het basisinkomen de oplossing?
UWV en DWI belemmeren niet zelden een belangrijk maatschappelijk potentieel met
formele wetten en regels. Met behoud van basisinkomen kan je een
participatiemaatschappij mogelijk maken.
Op welke plekken gebeurd dit: Groningen en Tilburg is er ook mee bezig.
Tegenstander (op het gebied van de markt) zou interessant zijn.
Met wie?
- Rutger Bregman (voorstander)
- Marcel Canoy (voorstander)
- Organisatie Mies Groningen
- Marjan Poot is tegen het basisinkomen (Parool)
3. Ondernemende burgers en de confrontatie met de systeemwereld (Marcel –
LSA)
Burgers die een buurthuis of zwembad overnemen worden vaak ruw geconfronteerd
met de genadeloos vertragende systeemwereld. Kunnen regels ook versnellend
werken?
Met wie?
- Meneer Priem is ‘ruimteschepper’ in Dordrecht. Hij organiseert
informatievoorziening en hulp vanuit de gemeente.
- Leerzame voorbeelden: Ans Mers uit Amersfoort met daarnaast thuiszorg uit
Elsendorp (plattelandsgemeente in Brabant).
- Walter Klein Nienhuis uit Arnhem.
4. Is de sociale professional onmisbaar? (Marcel) SAMEN MET LAB 5?
Er woedt een ideologische strijd over de vraag of actieve burgers professionals nodig
hebben. Kunnen we zonder of moeten professionals een andere rol nemen?
Er woedt een ideologische strijd over de vraag of actieve burgers professionals nodig
hebben. Sommigen (http://bewoners033.nl/) claimen dat burgers prima zonder
kunnen. Anderen (http://www.socialevraagstukken.nl/site/2014/10/16/burgers-ensociaal-werkers-hebben-elkaar-hard-nodig/) menen dat ze tot elkaar zijn
veroordeeld.
Het gaat over de botsing van formeel en informeel op buurtniveau; waar vindt men
elkaar? Welke rol nemen professionals aan? Kunnen zij zelf formuleren waar ze
onmisbaar zijn. Hoe kunnen zij burgers motiveren? Historisch perspectief laten zien
van over hoe dat kan en met welke methode.
Met wie?
- Radboud Engbersen te theoretisch
- Peter Rensen
- Brigit Oelkers.
- Marcel Spierts. (kan het beste met concrete praktijk meedenken)
5. De vrijwilliger als onbetaalde professional (Karin) SAMEN MET LAB 4?
Het takenpakket van vrijwilligers groeit. Ze worden afgerekend op output, en moeten
net als de professional registreren en met protocollen werken. Is dat wel de
bedoeling?
Op veel plekken waar burgers het heft in handen nemen, zien we zeer professionele
vrijwilligers opereren. Vrijwilligers die worden opgezadeld met systeemvragen
omdat ze geld kosten en dus verantwoord moeten worden (kaders, taken, output).
Met als voorbeeld de zelfredzaamheidsmatrix die ingevuld wordt door vrijwilligers.
Met wie?
- Arie van Tol (weigerende coördinator)
- Nynke Vlieger van de Regenboog Groep
-
Jan Jongman (Vluchtelingenwerk, Humanitas)
6. Burgerinitiatieven en de zoektocht naar duurzame structuren (Esmeralda)
Informele initiatieven zijn kwetsbaar op de langere termijn. Tijdelijke financieringen,
huurcontracten en regelconstructies belemmeren de doorontwikkeling. Kan het
anders?
Vaak zien ze zich gedwongen om toch weer aan te kloppen voor steun bij de
overheid, of bij fondsen. Een alternatief is zelf inkomsten verwerven op de markt.
Maar is dat dan nog te verenigen met sociale doelen en publieke taken? Is er een
derde weg? Hoe kunnen ‘we’ burgerinitiatieven op de lange termijn borgen?
Hoe kan je als overheid samenwerken met.
We zoeken langer bestaande initiatieven die de keuze hebben: de markt op of terug
naar de overheid.
Met wie?
- Lucas community Amsterdam
- Loes Leatemia en Ramon Schleijpen (publicatie Pioniers in de Stad)
- Leeszaal Rotterdam
- Jurgen van der Heijden
7. Democratie? (Karin/Renate)
Burgers die iets moois willen doen voor hun buurt – een kleurrijke inrichting of een
werkgelegenheidsproject – stoten niet zelden hun hoofd bij de gemeenteambtenaar.
Wie vertegenwoordigen de initiatiefnemers eigenlijk? Verloopt de besluitvorming wel
democratisch? Zijn zulke systeemvragen niet wereldvreemd?
Wat verstaan we onder democratische processen, wanneer zijn deze effectief om
besluiten te nemen en hoe wordt de inclusiviteit gegarandeerd? Hoe
vertegenwoordigers echt de gemeenschap die ze vertegenwoordigen in al haar
diversiteit.
(inhoud niet voor publicatie (uitgaande van 2 uur, 40 mensen):
stap 1: methode dialoogvorm (type worldcafe, opgesplitst in subgroepen ):
onderzoeken van democratische besluitvormingsprocessen (inclusiviteit, effectiviteit)
hoe creëren we het kader en aan de hand van concrete casus (vb stadsdorp)
stap 2: plenair
alternatieve (vernieuwende) democratische besluitvormingsmethoden introduceren
en uitproberen (vb methodiek Deep Democracy, Kgotla).
Echt systeem en de informelen. Stadsdorpen als voorbeeld.
Met wie?
- Nisco Dubbelboer
- Tof Tissen
- Leon Deben
- Ama (promotie geschreven democratie bij burgerinitiatieven)
8. Verplicht vrijwillig (Catelijne)
De Participatiewet – die van bijstandsgerechtigden een vrijwillige tegenprestatie eist
– tornt aan de grens tussen verplicht en vrijwillig. Is actief burgerschap juridisch
afdwingbaar?
Meerdere gemeentes eisen dat bijstandsgerechtigden, als tegenprestatie
vrijwilligerswerk verrichten. De Participatiewet tornt aan de grens tussen verplicht
en vrijwillig. Is het aanvaardbaar een morele verplichting af te dwingen?
In deze workshop gaan we met vóór en tegenstanders van de verplichte
tegenprestatie in gesprek. Wat is de achterliggende gedachte achter deze verplichte
vrijwilligheid en wat is de meerwaarde ervan?
Noorderpoort Samen Doen in Den Bosch is een interessant bewonersbedrijf waar
bewoners (verplicht) vrijwilligerswerk doen, soms tot wel 7 dagen per week.
Tegelijkertijd kampen ze met financiële problemen en zijn ze klant van de sociale
dienst.
Met wie?
- Thomas Kampen
- Hans de Boer
- Kristien Bronda van de Sociale Dienst?
- Bart Henderson, Teamanager Taskforce Tegenprestatie Gemeente Rotterdam
Ik zag hem onlangs vol vuur de tegenprestatie verdedigen, een prima deelnemer
voor een workshop. Contact gelegd, nog geen reactie.
- Mensen die via de Gemeente R’dam met een bijstandsuitkering een
tegenprestatie leveren – iemand met goede ervaring (nog op zoek gaan) en
iemand met een slechte ervaring (in mijn netwerk)
-
Richard den Brabander, docent aan de School of Social Work Inholland.. Erg
kritisch over de tegenprestatie. Contact gelegd, nog geen reactie.
Achtergrondinfo:
Een al wat ouder, maar erg informatief artikel van Movisie, waarin voors en tegen
aan bod komen:
https://www.movisie.nl/artikel/tegenprestatie-naar-vermogen-pro’s-contra’s
Een recenter, kritisch artikel over de tegenprestatie:
http://www.socialevraagstukken.nl/site/2014/01/22/tegenprestatie-alsafschrikmiddel-is-respectloos-en-vijandig/
9. Burgermoed (Marc)
Burgers nemen steeds vaker een rol in het bevorderen van sociale veiligheid,
bijvoorbeeld in de rol van ‘buurtvader’. Leidt dit tot repressie of dialoog?
Moedige burgers kunnen meer doen in bedreigende situaties. Hoe kunnen reizigers
helpen voorkomen dat een conducteur in elkaar wordt geslagen? Veiligheid was
traditioneel het terrein van de professionele overheidsvertegenwoordigers of van
professionals door de overheid ingehuurd. Met de voortvarende opkomst van
Burger.net veranderde dat. Wat is er nog meer mogelijk? Wordt de burger de
verlengde arm van de agent?
Voorbeelden zijn Buurtbemiddeling, buurtbeheerders of vormen van
conflictbemiddeling en mediation. Hoe ver mag dit gaan m.b.t privacy? Er kunnen
bedreigende situaties ontstaan. Positief kan zijn dat burgers mensen ondersteunen
na inval van de politie.
Met wie?
- Said en Lodie van der Kamp
- Marc Schuilenburg
10. Buurtgezin of gedwongen uithuisplaatsing (Karin)
Ook in de jeugdzorg verschuiven de rollen tussen formeel en informeel. Hillary Clinton
stelde: ‘It takes a village to raise a child’. Nemen we de verantwoordelijkheid voor het
opvoeden van elkaars kinderen?
Ook in de jeugdzorg verschuiven de rollen tussen formeel en informeel. In Volendam
en Rhenen wordt een overbelast gezin door Buurtgezin gekoppeld aan een
steungezin.
Voorbeelden: familieparticipatie, Eigen Kracht conferenties, netwerkplaatsingen.
Met wie:
- Leontien Bibo (Buurtgezinnen)
- Lineke (Eigen plan)
11. Schulddienstverlening Anders (Marc)
Schuldhulpverlening is vergaand geformaliseerd en is een systeemwereld op zich. Hoe
kunnen mensen weer eigenaar worden van hun eigen financiële problemen en vooral- van de oplossing hiervan?
12. De nieuwe sociale professional in opleiding (Eileen, Willeke, HvA)
Hoe gaat de nieuwe sociale professional om met de informele samenwerking met
burgers? Een lab over professionele afstand en balans.
13. Maatschappelijke opvang, formeel informeel. (In te vullen door Marc, HVOQuerido Michiel van Yes)