Op de voorgrond 52 Onderwerp: “Je bent (ook) je gedachten niet

Op de voorgrond 52
Onderwerp: “Je bent (ook) je gedachten niet!”
We hebben er al vaker over geschreven, je gevoelens en je gedachten. Het blijft een actueel thema
omdat we telkens weer merken dat het niet eenvoudig is om die uit elkaar te houden. We zien dat niet
alleen bij de cliënten, we kennen het zelf ook maar al te goed. De grootste uitdaging blijft om in te gaan
zien dat je gedachten niets meer en niets minder zijn dat jouw interpretatie van de werkelijkheid.
Voor zover we nu weten is er geen mens geboren met gedachten, deze vormen zich pas in de interactie
met anderen. Omdat we geluiden, lichaamstaal, geuren en sowieso onze omgeving gaan waarnemen,
begint een proces van communicatie tussen mensen. In de loop van het leven hebben we als mensen
onze taal ontwikkeld waarmee we letterlijk woorden geven aan datgene wat we waarnemen.
Hier ligt dus de basis voor onze gedachten, want gedachten spelen zich voor een belangrijk deel af
langs de weg van woorden die ieder mens persoonlijk machtig is. Je doet feitelijk niets anders dan
datgene wat anderen (je omgeving) je geleerd en verteld hebben en de woorden die ze daaraan geven,
overnemen. We noemen een fiets nu eenmaal een fiets en een walnoot een walnoot.
Langs deze weg vormen zich dus je gedachten. Je kwam zonder gedachten op de wereld en vanaf het
prille begin gaan deze zich vormen en ontwikkelen. Een proces dat voor nagenoeg iedereen doorgaat
tot aan de laatste levensdag.
De fiets en de walnoot als woorden en begrippen zijn voor de meesten van ons wel duidelijk, het wordt
wat lastiger als we het hebben over zaken als bijvoorbeeld warm, mooi of snel. Deze begrippen zijn
abstracter en meer onderhevig aan persoonlijke beleving (waarschijnlijk grotendeels gevormd door je
gedachten). Mooi is als begrip veel minder eenduidig dan fiets, toch is het ook maar een woord en
(daardoor) tevens een gedachte.
Een woord als mooi is dus een relatief begrip en derhalve lastig om daar oordelen als: waar, waarheid
en waarde, aan te verbinden. Toch doen we dat wel, zeker voor ons zelf. We gaan door met deze
redenering en hou daarbij in je achterhoofd dat je dus letterlijk zonder enige gedachte op de wereld
kwam.
In extremo kun je dus stellen dat we onze gedachten, geholpen door de omgeving, voor het grootste
gedeelte zelf vormen. Daarmee kunnen we dus op z’n minst ook beredeneren dat er maar weinig
gedachten zijn waarvan we met zekerheid kunnen zeggen dat ze de waarheid vertegenwoordigen. Is
mooi, mooi omdat jij dat vindt/zegt?
Na deze meer filosofische beschouwing weer terug naar de praktijk. Wat nu als je jezelf hoort zeggen:
“Ik ben bang”, of “Ik ben boos”? Als je letterlijk kijkt naar wat je dan zegt, is dat je bang zijn op dat
moment zo ongeveer alles is wat je bent. Ik ben, is immers een vervoeging van het woord zijn en zijn is
voor een mens, en in de taal zoals wij die hanteren, zo ongeveer alles. Als je dus zegt: “Ik ben boos”,
vergeet je op dat moment dat je veel meer bent dan dat alleen. Je bent en blijft ook op dat moment je
complete zelf en dat is heel wat meer dan je boosheid.
Amersfoortseweg10,3705GJZeist
Aloysiuslaan2,5262AHVught!
www.vanheterenenpartners.nl
KvK58237631
[email protected]
Telefoon030-6924342
VanHeterenenPartners,sinds1989
BTW:NL852939140B01
IBAN:NL59RABO0104853859
Zonder er een ‘taalspelletje’ van te maken, zou het dus veel zuiverder zijn als je in de toekomst zegt: “Ik
voel me boos”. Want als je op die manier je woorden kiest blijft er veel meer ruimte over voor je totale ik.
Je bent immers je gedachten niet.
Vertellen dat je boos bent is dus waarschijnlijk het onder woorden proberen te brengen van een gevoel.
Gevoel, voelen, is als een golf van energie die je soms lijkt te overweldigen. Alsof je decontrole van wat
er gebeurt kwijt bent. Misschien wel wat eng, omdat je het niet kunt sturen, want voelen is ervaren. Het
is dus belangrijk dat je je gaat realiseren dat je (ook) je gevoel niet bent. Het helpt om te relativeren en
zaken in de juiste verhouding te zien.
Meer dan gedachten staan gevoelens op zichzelf, ze zijn autonomer. Van gevoelens kun je wat
makkelijker zeggen dat ze zijn. Ofschoon je evengoed kunt stellen dat je je gevoel niet bent, ook dan
ben je op de keper beschouwd meer. Gevoelens zijn waarschijnlijk ook minder aangeleerd, ze zitten
voor een deel al in je en worden natuurlijk aangevuld of misschien wel versterkt door levenservaring.
Als je je gevoelens onder woorden gaat brengen, komen er automatisch gedachten bij. Je gebruikt je
gedachten om je gevoelens te kunnen delen.
Je bewust worden dat je als mens veel meer bent dan je gedachten heeft een grote uitwerking op de
impact, lees: de betekenis, van die gedachten. Je realiseert je dan mogelijk dat je letterlijk de baas bent
over je eigen gedachten en dat je derhalve dus ook verantwoordelijk bent voor je eigen gedachten. Zie
de vorige themabrief Op de Voorgrond 51.
Dat wil nogal wat zeggen, want als je zelf verantwoordelijk bent voor je eigen gedachten betekent dat
ook dat je voor je gedachten kunt kiezen. Let op: we zeggen niet dat je kunt kiezen om gedachten te
hebben of om te denken. We zeggen dat je verantwoordelijk bent voor wat je denkt. Jij en jij alleen bent
verantwoordelijk voor je gedachten. Zeker als je volwassen bent en dus ook de keuze hebt om je
gedachten (verder) te vormen, dan wel eerdere gedachten te herzien.
Bovenstaand bewust worden, dit inzicht, is een mooie combinatie van ratio en emotie, van denken en
voelen. Immers met je verstand kun je bedenken dat je inderdaad je gevoel niet bent. Met je gevoel
alleen wordt dat een stuk lastiger, je kunt dan hooguit voelen dat er meerdere gevoelens tegelijkertijd
zijn. Anders gezegd: omdat je als mens ook kunt denken, ben je in staat je te realiseren dat er meer is
dan het gevoel van dat moment. Een interessante vraag kan zijn: hoe denk je daarover?
Dit is de tweeënvijftigste themabrief uit de reeks: Op de voorgrond. We brengen langs deze weg onderwerpen onder de aandacht waarvan we in de
contacten met de cliënten ervaren dat ze actueel zijn, dat ze bij meerdere mensen leven. Het zijn herkenbare thema’s die iedereen dagelijks tegenkomt,
zowel op de werkvloer als in de privé situatie. Op onze website staan de vorige edities.
Amersfoortseweg10,3705GJZeist
Aloysiuslaan2,5262AHVught!
www.vanheterenenpartners.nl
KvK58237631
[email protected]
Telefoon030-6924342
VanHeterenenPartners,sinds1989
BTW:NL852939140B01
IBAN:NL59RABO0104853859