Stress

Stress
Wat is stress?
Spanning of stress hoort bij het leven. Het is een stimulans om beter te presteren en ons
beter te concentreren. Het lichaam verkeert bij stress in staat van paraatheid: de pols
slaat sneller, de spieren spannen zich en we halen sneller en dieper adem. Dat helpt
bijvoorbeeld om bijtijds op de rem te trappen als er plotseling een kind voor onze auto
schiet. Na afloop van zo'n gebeurtenis voelen we de spanning wegvloeien. We kunnen
ook stress voelen in situaties waarin we de opkomende spanning niet effectief kunnen
gebruiken. Veel mensen raken bijvoorbeeld gespannen tijdens hun dagelijkse verblijf in
de file, als ze letterlijk geen kant op kunnen.
Stress ontstaat ook als iemand een tijdlang meer of moeilijkere dingen moet doen dan
waartoe hij of zij zichzelf in staat voelt. Dat is een bedreigende situatie. Als zo'n vorm
van stress langere tijd bestaat, is er sprake van chronische stress.
Werkstress
Werksituaties zijn voor veel mensen een bron van stress. Volgens onderzoek vindt zelfs
de helft van alle werknemers dat hun werk te veel spanningen met zich meebrengt.
Daarbij speelt de vraag hoeveel u als werknemer over uw werk te zeggen hebt een grote
rol. Ook de verstandhouding met uw chef is van grote invloed. En zaken als werkdruk,
onregelmatige werktijden en de eisen die aan u worden gesteld: deze kunnen zowel te
hoog als te laag zijn! Verder kan onzekerheid over taken en verantwoordelijkheden veel
spanningen opleveren.
Posttraumatische stress
Chronische overspannenheid kan ook het gevolg zijn van schokkende en pijnlijke
gebeurtenissen in het leven. Zoals bijvoorbeeld een vliegramp, seksueel misbruik in de
jeugd, een overval op het werk. We spreken dan van posttraumatische stress: de
spanning doet zich voor na (= post) de schokkende gebeurtenis (het trauma). Voor
mensen die zo'n ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt, is het moeilijk de draad
van het dagelijks leven weer op te pakken. Ze hebben het gevoel dat de grond onder hun
voeten is weggeslagen.
Waaraan herkent u chronische stress?
Chronische stress of overspannenheid gaat met uiteenlopende verschijnselen gepaard.
Bijvoorbeeld: concentratiestoornissen, slapeloosheid, lusteloosheid, chronische
vermoeidheid, gevoelens van irritatie en opgejaagdheid.
Overspannen mensen hebben ook vaak last van lichamelijke klachten, zoals
hartkloppingen, spierpijn, maagpijn en ademhalingsmoeilijkheden. Uitbarstingen van
agressie, gevoelens van somberheid, nergens meer van kunnen genieten en geen zin
meer hebben om te vrijen, komen ook veel voor.
De verschijnselen van posttraumatische stress
De algemene verschijnselen van stress doen zich ook bij posttraumatische stress voor.
Daarnaast is deze stress aan specifieke symptomen te herkennen. Herbeleving van de
gebeurtenis(sen), bijvoorbeeld in de vorm van nachtmerries, komt veel voor. Veel
slachtoffers hebben de neiging situaties uit de weg te gaan die herinneren aan de
traumatische gebeurtenis. Ze lijden soms aan geheugenverlies voor alles wat ermee te
maken heeft. Soms worden ze in gezelschap gekweld door gevoelens van 'er niet bij
horen'. Ook schuldgevoelens en minderwaardigheidsgevoelens komen vaak voor. Deze
symptomen doen zich niet altijd direct na de traumatische ervaring voor. Veel mensen
die in de Tweede Wereldoorlog in een concentratiekamp hebben gezeten, kregen daar
pas tientallen jaren later last van.
Gewoon of gek?
In de huidige veeleisende maatschappij heeft ieder mens weleens last van stress.
Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid
Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid
Chronische (werk)stress komt veel voor.
Ook posttraumatische stress is geen zeldzaamheid: elke dag opnieuw worden mensen
het slachtoffer van een ongeluk, een beroving of seksueel geweld. Soms, zoals bij de
Bijlmerramp, zijn er dat honderden tegelijk.
Leven met stress?
Voor mensen met chronische of posttraumatische stress kan het leven een bijna
ondraaglijke last worden. Onderzoeken laten zien dat er een verband is tussen ziekten
als kanker en hartinfarcten, en chronische stress. Het is dus belangrijk tijdig de signalen
van overspannenheid, stress of burn-out (letterlijk: opgebrandheid) te onderkennen en
er iets mee te doen. Een goede manier daarvoor is het zoeken van een lichamelijke
uitlaatklep, zoals fietsen en wandelen. Maar vooral praat erover.
Mensen met chronische stress zijn gebaat bij steun en rust. Maar de stress verdwijnt
nooit vanzelf: daarvoor moet de bron worden aangepakt. Bij moeilijkheden op het werk
kunt u bijvoorbeeld een gesprek aanvragen met de bedrijfsarts, om de problemen te
bespreken. Voor mensen met traumatische stress is het van groot belang dat zij kunnen
praten over de gebeurtenis die hun leven zo op zijn kop heeft
gezet. Bij voldoende steun van de omgeving kunnen de verschijnselen na verloop van
tijd vanzelf verdwijnen.
Hulp zoeken, bij wie?
Soms komt u er zonder professionele hulp niet meer uit. U kunt uw huisarts vragen u
zonodig te verwijzen voor nadere hulp naar bijvoorbeeld een gz-psycholoog en/of 1elijnspsycholoog.
Soms kunnen traumatische ervaringen kunnen zo schokkend zijn dat het bijna
onmogelijk is er met familie of vrienden over te praten. Dan is hulp van buitenaf
noodzakelijk om weer greep te krijgen op het leven. In Nederland bestaan ruim zeventig
Buro's voor Slachtofferhulp. U vindt hun adres in het telefoonboek.
Wilt u meer weten over stress, of wilt u een persoonlijk advies over omgaan met stress,
dan kunt u bellen met de praktijk via het antwoordapparaat 0181-690075
Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid
Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid
(98/9)