Beroepscompetentieprofiel Klinisch chemisch analist

Beroepscompetentieprofiel Analist klinische chemie
© VAPRO
Overnemen of vermenigvuldigen van onderdelen uit dit beroepscompetentieprofiel is uitsluitend
toegestaan met vermelding van de bron: beroepscompetentieprofiel Analist klinische chemie VAPRO.
Pagina 1 van 29
Beroepscompetentieprofiel Analist klinische chemie
Algemene informatie
datum: 19-07-2004
Onder regie van
kenniscentrum
beroepsonderwijs
bedrijfsleven
VAPRO
Ontwikkeld door:
Kenniscentrum VAPRO
Brondocument(en)
Legitimering
beroepscompetentieprofiel
door:
- op format vereisten
- op de inhoud
1. Arbeidsmarkt en beroepsprofielen laboratoriumtechniek;
Dijk 12 (2000);
2. Verslagen interviews
3. Informatie van Internet (2004)
4. Boek ‘Arbeidsmarkt en beroepsprofielen
laboratoriumtechniek secundair beroepsonderwijs’ (2000)
5. Set algemene beroepscompetenties (concept), Colo
(2004)
Kenniscentrum VAPRO
d.d. 28-04-2004
Landelijke Adviescommissie Laboratoriumtechniek (LAL)
d.d. 30-06-2004
Resonansgroep
d.d. 18-05-2004
Bestaande uit vertegenwoordigers van:
NVML
NVVP
NVKC
VAP
Academisch Ziekenhuid Groningen
Afvaardiging BVE-ondercommissie Laboratoriumtechniek
(toehoorder)
Mogelijke functiebenamingen:
-
versie: 4
Analist
Kernanalist
Junior-analist
Analist standaard
Routine-analist
Pagina 2 van 29
Beroepsbeschrijving
Beroepscontext/
werkzaamheden
De analist klinische chemie is met name werkzaam in
ziekenhuizen (academisch of perifeer) en daarnaast ook in
revalidatieziekenhuizen, bloedbanken, universiteiten,
streek/artsenlaboratoria, diagnostische centra en
paramedische diensten. Klinisch chemische laboratoria in
ziekenhuizen zijn meestal groot (ca. 130 medewerkers); in
andere settings kan het om kleinere laboratoria gaan.
Gemiddeld zijn 40-50 medewerkers in dienst. Klinisch
chemische laboratoria zijn meestal in secties verdeeld
(bijvoorbeeld klinische chemie en hematologie).
De
-
werkgebieden waarop dit profiel voorkomt zijn:
Klinische chemie
Hematologie
Immunologie
Immunochemie
Serologie
Endocrinologie
De analist klinische chemie verricht handmatige en
geautomatiseerde laboratoriumwerkzaamheden met als doel
resultaten te verkrijgen die bijdragen aan het stellen van een
diagnose van monsters van menselijke oorsprong.
Tachtig procent van alle geautomatiseerde analyses wordt in
twintig procent van de tijd van analisten uitgevoerd. De rest
van de tijd wordt besteed aan handmatige analyses;
spectrofotometrie, microscopisch semenonderzoek,
eiwitelectroforese, microscopische differentiatie van
bloedcellen, bloedgroepenserologie, transfusieserologie en
stollingsonderzoek. In het klinisch chemisch laboratorium
worden vele lichaamsvloeistoffen onderzocht zoals:
serum, plasma, urine, faeces, liquor, beenmerg,
ascitesvocht, oogvocht, pleuravocht en sperma.
Het werkproces is te verdelen in een preanalytische,
analytische en postanalytische fase.
In de preanalytische fase betreft het monsters afnemen en
voorbewerken, hier wordt veel tijd aan besteed.
Naast de preanalytische fase ligt ook de nadruk ligt op de
analytische fase; het analyseren van materiaal van
menselijke oorsprong. De analist klinische chemie beheerst
hiertoe een scala aan standaardtechnieken om de analyses
uit te voeren.
In de postanalytische fase wordt vastgesteld of de bepaling
juist is uitgevoerd en of de meetwaarden binnen de
vastgestelde specificaties vallen. Resultaten worden
ingevoerd in de computer (Lab Informatie Systeem) en
(afwijkende) waarden worden gemeld aan de leidinggevende.
De werkplek en gebruikte apparatuur worden schoongemaakt
en onderhouden.
De analist klinische chemie heeft een kritische houding ten
opzichte van handelingswijzen en kan de resultaten
uitwerken en indien nodig presenteren.
Pagina 3 van 29
Rol en
verantwoordelijkheden
De analist klinische chemie voert zelfstandig de analyses uit.
Afwijkingen worden gesignaleerd door de analist klinische
chemie. Bij (sterk) afwijkende of twijfelachtige waarden
onderneemt de analist klinische chemie zelf actie en bekijkt
of hij het zelfstandig kan oplossen. Hierbij kent hij de grens
van zijn eigen verantwoordelijkheid. Indien er geen oplossing
wordt gevonden, wordt in het ene geval een leidinggevende
ingeschakeld (hoofdanalist of klinisch chemicus) dat besluit
over de verder te nemen stappen. In het andere geval
worden afwijkende uitslagen door de analist klinische chemie
soms zelfstandig doorgegeven aan de aanvrager zonder
hierbij de leidinggevende in te schakelen. De analist klinische
chemie is verantwoordelijk voor het juist uitvoeren van de
analyses en prioriteiten stellen bij spoedaanvragen.
Tijdens avond-, nacht- en weekenddiensten heeft de analist
klinische chemie een grote verantwoordelijkheid doordat hij
zelfstandig beslissingen moet nemen (ook bij
spoedaanvragen).
Complexiteit
Analyses kunnen meer of minder complex zijn, afhankelijk
van de gebruikte techniek en specifieke omstandigheden.
Ondanks dat bijna alle analyses in protocollen zijn
voorgeschreven, vereist het werk een goed oordeelkundig
vermogen op basis van kennis, ervaring en (visueel)
waarnemingsvermogen.
Het keuzeproces van de analist klinische chemie voorafgaand
aan de verschillende analyses is beslissend voor de juistheid
van de proefneming en de resultaten. Hierbij past de analist
klinische chemie achterliggende theoretische kennis en
ervaring toe. De complexiteit wordt vergroot door
afwijkingen in het menselijk materiaal die zowel analytische
oorzaak maar ook een fysiologische oorzaak kunnen hebben.
Tijdens avond-, nacht- en weekenddiensten wordt van de
analist klinische chemie verwacht dat hij zelfstandig te werk
gaat en zelfstandig de juiste beslissingen neemt (bij
spoedaanvragen).
Ook wordt van de analist klinische chemie verwacht dat hij
een breed scala aan analyses kan uitvoeren met behulp van
geautomatiseerde of handmatige technieken.
Van de geautomatiseerde analyses moet de analist klinische
chemie belang, werking en resultaat kennen, zodat hij
consequenties van resultaten en oorzaken van problemen
kan analyseren.
Afbreukrisico’s:
- Onjuiste beslissingen en de vertraging in het analytische
proces die daardoor kan optreden, hebben gevolgen voor
de gezondheid van de mens en kunnen eventueel in
schadeclaims resulteren.
- Verwisseling van monsters kunnen grote gevolgen voor de
patiënt hebben.
- Korte responstijden (spoedaanvragen) kan de werkdruk op
piekmomenten zeer hoog op laten lopen. Medewerkers
moeten in staat zijn hiermee om te gaan (bijvoorbeeld
aangeven aan de leidinggevende wanneer het teveel
wordt).
Pagina 4 van 29
- Veiligheid en hygiëne speelt een grote rol bij de analyse
van (besmette) monsters, dit kan anders grote gevolgen
hebben voor de patiënt en/of analist klinische chemie.
Typerende beroepshouding Belangrijke aspecten in de beroepshouding zijn:
- Nauwkeurigheid, accuratesse, ordelijkheid
- Efficiënt, snel en zorgvuldig werken
- Stressbestendigheid, werken onder tijdsdruk, rustig en
adequaat optreden bij calamiteiten
- Kent de grens van zijn verantwoordelijkheden
- Objectiviteit en integriteit (melden van fouten en bijnafouten)
- Ordelijkheid en hygiëne
- Zelfstandig kunnen werken, met name tijdens avond-,
nacht- en weekenddiensten
- Sociaal communicatieve vaardigheden, met name in
patiëntencontact, met collega’s en aanvragers
- Discrete omgang met persoonsgegevens en
patiëntinformatie
- Besef van zorg (het gaat om mensen, ‘de patiënt achter
de barcode’).
Trends/innovaties
Marktontwikkelingen
Wetgeving/
overheidsregulering
Een aantal klinisch chemische laboratoria is de laatste jaren
verzelfstandigd en verleent diensten aan ziekenhuizen.
Sommige bedrijven besteden de feitelijke analyses uit. Het
accent komt dan voor de analist klinische chemie te liggen op
de postanalytische fase en er worden hogere eisen gesteld
aan zijn theoretische kennis en inzicht.
Het beroep is door de jaren heen steeds breder geworden en
ook hierdoor worden steeds hogere eisen gesteld aan de
kennis en inzicht van de analist klinische chemie.
-
Wet Bescherming Persoonsgegevens
Wet op de Geneeskundige BehandelingsOvereenkomst
Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg
Arbo, milieu en veiligheid
Kwaliteit van zorg:
De analist klinische chemie moet werken conform eisen,
voorschriften en procedures van diverse
kwaliteitszorgsystemen, zoals CCKL, ISO, GLP, TQM en
Sterlab. In principe dient alles te zijn vastgelegd in
standaardprocedures en werkvoorschriften. Een laboratorium
zonder gecertificeerd kwaliteitszorgsysteem krijgt soms geen
opdrachten meer van de overheid. Kwaliteitszorgsystemen en
het werken volgens protocollen worden meer en meer
ingevoerd.
Veranderende milieu-, arbeidsvoorwaarden- en
veiligheidswetgeving is van invloed op het werk van de
analist klinische chemie.
Pagina 5 van 29
Technologische
ontwikkelingen
De analist klinische chemie beschikt over veel instrumentele
vaardigheden (instellen, bedienen en monitoren van de
apparatuur). De analist klinische chemie wordt steeds meer
een medisch procesoperator. Tegelijkertijd komt – door de
automatisering – tijd vrij voor het werken op specifieke
aandachtsgebieden, waar juist nog het uitvoeren van
(experimentele) analyses wordt gevraagd. Daardoor komt de
nadruk steeds meer te liggen op het ontwikkelen van nieuwe
testen en de vertaling van (fundamentele en toegepaste)
wetenschap naar de diagnostische praktijk, waardoor er nog
meer diversiteit in werkplekken ontstaat. Dit stelt hogere
eisen aan de (proces)kennis en vaardigheden van de analist.
Bedrijfsorganisatorische
ontwikkelingen
Het niveau van de beroepsuitoefening vertoont een
opwaartse tendens: de beroepspraktijk stelt hogere eisen
aan de kennis en vaardigheden van de analist klinische
chemie. Een belangrijke factor hierbij is de steeds
omvattender en strikter kwaliteitszorg. Ook worden hogere
eisen gesteld aan de sociaalcommunicatieve vaardigheden
van laboratoriummedewerkers, bijvoorbeeld bij het werken in
teamverband. Bezuinigingen hebben geleid tot een
verhoogde werkdruk, daardoor wordt meer nadruk gelegd op
efficiëntie en logistiek.
Internationale
ontwikkelingen
In Europees verband en in multinationale bedrijven is sprake
van internationale regelgeving en kwaliteitseisen
(bijvoorbeeld productie van medicijnen, regels voor
zuivelkwaliteit). De analist klinische chemie werkt binnen de
kaders van dit soort regelgeving.
Loopbaanmogelijkheden
De analist klinische chemie kan doorstromen naar hogere en
meer specialistische functies. Hiervoor moet hij zich
bijscholen. Veranderingen hierbij hebben betrekking op:
- een accentverschuiving van technisch-instrumentele
vaardigheden naar meer inhoudelijke en meer
specialistische kennis en vaardigheden;
- meer zelfstandigheid; meerdere aandachtsgebieden;
- ontwikkelen van standaardprocedures en
werkvoorschriften.
In sommige laboratoria is sprake van zogenaamde
‘aandachts-analisten’ die meer specialistische kennis van een
bepaald type analyses hebben. Daarbij kunnen
verantwoordelijkheden horen als onderhoud van de
apparatuur, het oplossen van kleine technische problemen en
contact met de leverancier van de daarbij gebruikte
apparatuur.
Pagina 6 van 29
KERNTAKEN van het beroep¹
1. Neemt monsters en administreert gegevens
2. Bewerkt monsters voor
3. Voert hematologische, immunologische en chemische analyses uit
4. Beoordeelt meetwaarden en rapporteert deze
5. Onderhoudt werkplek en apparatuur
¹
In dit document is gekozen voor de mannelijke vorm, hier kan uiteraard ook de vrouwelijk vorm voor gelezen
worden.
Pagina 7 van 29
Kerntaak 1 Neemt monsters en administreert gegevens
Proces
De analist klinische chemie ontvangt op het
afnamelaboratorium de patiënten. Hij voert het
aanvraagformulier in, in de computer. Aan de hand van het
aanvraagformulier neemt de analist klinische chemie bloed
(venapunctie of vingerprik) of ander patiëntenmateriaal
(urine, faeces, sputum en andere lichaamsvochten) af bij de
patiënt. In laboratoria van ziekenhuizen kan de analist
klinische chemie ook betrokken worden bij de bloedafname
in de kliniek (aan bed bij de patiënten). De analist kan ook
een monster van een monster nemen.
Urine-, faeces- of liqour-monsters worden aangeleverd; de
analist klinische chemie neemt hiervan een monster
(afgepaste hoeveelheid) voor de analyse.
De administratie van monsters vindt plaats op een aparte
afdeling (m.b.v. een Lab Informatie Systeem); de monsters
worden voorzien van codes.
Rol/ verantwoordelijkheden De analist klinische chemie werkt zelfstandig. Hij is
verantwoordelijk voor het op de juiste wijze nemen van
monsters volgens de voorschriften voor veiligheid en
hygiëne. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de juiste
omgang met patiënten. Indien op één of andere manier het
afnemen van monsters niet lukt bij één van zijn
medewerkers (bijvoorbeeld de laborant) dan is het zijn taak
om in te springen en dit over te nemen. Deze medewerkers
kunnen ook bij hem terecht voor eventuele vragen of
problemen.
Complexiteit
De analist klinische chemie moet kunnen inschatten hoeveel
extra monsters er nodig zijn voor latere analyses. Bovendien
moet hij eraan denken altijd te controleren of de juiste
patiënt voor hem zit. Het afnemen van monsters is een
complexe taak, het vereist veel geduld en precisie.
Communicatieve en sociale vaardigheden zijn hierbij van
belang. Het werk vergt een goede planning en een goed
overzicht bij spoedaanvragen. Het aantal handelingen en de
diversiteit nemen toe, waardoor protocollering noodzakelijk
is om uniformiteit te borgen. De administratieve
monsterverwerking heeft een hoog afbreukrisico, de juiste
stickers met de juiste gegevens moeten op het juiste
monster worden geplakt aangezien dit anders grote
gevolgen voor de patiënt kan hebben.
Betrokkenen
-
Collega’s
Patiënten
Leidinggevende
Andere professionals
Aanvragers
Pagina 8 van 29
(Hulp-) middelen
-
Naalden
Ontsmettingsmiddelen
Pleisters
Afnamebuisjes
Computer (Lab Informatie Systeem)
Labels
Standaardprocedures en werkvoorschriften (SOP’s)
Kwaliteit van proces en
resultaat
Het resultaat is goed wanneer monsters (patiëntenmateriaal)
op de juiste wijze zijn afgenomen (patiëntvriendelijk,
servicegericht, in de juiste afnamebuizen, op ijs, in het
donker, enz.), geadministreerd en gelabeld.
Keuzes en dilemma’s
De analist klinische chemie heeft bij het afnemen van de
monsters te maken met een verscheidenheid aan patiënten.
Hiervoor moet hij de situatie goed kunnen inschatten
voordat hij begint aan de procedure en moet hij goed
kunnen communiceren met de patiënten.
Pagina 9 van 29
Kerntaak 2 Bewerkt monsters voor
Proces
De analist klinische chemie bewerkt en controleert het
patiëntenmateriaal voordat hij de analyses uitvoert
(ingangscontrole). Hij controleert of er voldoende materiaal
is aangeleverd en of het op de juiste wijze is aangeleverd
(kwaliteitsbewaking). Wanneer de kwaliteit van het
patiëntenmateriaal niet goed is, neemt de analist klinische
chemie de beslissing over de te volgen stappen (bijvoorbeeld
nieuw patiëntenmateriaal laten afnemen). Hij bepaalt welke
wijze van voorbewerking hij hanteert op basis van de
analyse en wat daarover in het standaardprotocol staat. De
analist klinische chemie selecteert hierbij de juiste
hulpmiddelen en controleert deze. Afhankelijk van het type
analyse wordt het monster bijvoorbeeld verdeeld,
gecentrifugeerd, verdund, ontdaan van eiwitten, toegevoegd
met chemicaliën. Ook moet de analist klinische chemie
tijdens de voorbewerking de monsters sorteren en verdelen
en zorgt hij voor controlemonsters. Hij bewerkt het monster
voor en noteert eventuele opvallendheden. Na het
voorbewerken worden de verschillende monsters klaargezet
zodat de samenstelling kan worden bepaald. De monsters
die langer bewaard moeten worden, worden opgeslagen in
de koeling.
Rol/ verantwoordelijkheden De analist klinische chemie is er verantwoordelijk voor dat
hij beschikt over het juiste monster. Indien het monster niet
in orde is, vraagt hij om een nieuw monster. De analist
klinische chemie is verantwoordelijk voor het afleveren van
geschikte monsters voor analyse en planning binnen de
vastgestelde kaders op een veilige en milieubewuste wijze.
Bij de inname van monsters vraagt de controle van de
monsters om een vakkundige en zorgvuldige afweging van
de kwaliteit van het monster, eventueel met inschakeling
van een tweede beoordelaar.
Complexiteit
De controle en voorbewerking van monsters moeten
nauwkeurig worden uitgevoerd. Bij niet correct afgenomen
en geleverde monsters moet actie worden ondernomen door
de analist klinische chemie. Hij moet beslissen wat de
vervolgstappen hiervan zijn. De voorbewerking van
monsters is afhankelijk van de analyse die ermee gedaan
moet worden. Wanneer een monster niet op de juiste wijze
is afgenomen en/of voorbewerkt, dan moet de
voorbewerking over worden gedaan. Deze beslissing wordt
genomen door de analist klinische chemie. Monsters
voorbewerken is een kritische stap in de procedure.
Nauwkeurigheid is daarom belangrijk. Het is van belang dat
de analist klinische chemie weet wat hij moet doen wanneer
er iets mis gaat. Hiernaast is het van belang om ervoor te
zorgen dat de monsters niet verwisseld worden, logistiek
inzicht is dus belangrijk. De analist klinische chemie moet in
staat zijn om bij een korte responstijd, goede kwaliteit te
leveren ongeacht de werkdruk.
Pagina 10 van 29
Betrokkenen
-
Collega’s
Hoofd analist
Laborant
Externen
(Hulp-) middelen
-
Centrifuge
Chemicaliën
Algemene hulpmiddelen
Standaardprocedures en werkvoorschriften (SOP’s)
Kwaliteit van proces en
resultaat
Het resultaat is een monster dat geschikt is voor analyse. De
analist moet een grote hoeveelheid monsters kunnen
stroomlijnen en moet overzicht kunnen houden.
Keuzes en dilemma’s
-
Prioriteiten stellen bij een grote hoeveelheid monsters
Plannen van de werkzaamheden
Het maken van de juiste keuze wanneer een monster op
verkeerde wijze wordt aangeleverd. Het monster wordt
alsnog goedgekeurd of de analist klinische chemie moet
om meer of andere monsters vragen wanneer een
monster niet bruikbaar is. Het tijdsaspect speelt hierbij
een rol.
Pagina 11 van 29
Kerntaak 3 Voert hematologische, immunologische en chemische analyses uit
Proces
De analist klinische chemie zoekt uit wat er precies in de
biochemische processen in het lichaam van de patiënt is
veranderd. De analyses bestaan uit hematologische
analyses, immunologische analyses en chemische analyses
uit. In het klinisch chemisch laboratorium worden vele
lichaamsvloeistoffen onderzocht zoals:
serum, plasma, urine, faeces, liquor, beenmerg,
ascitesvocht, oogvocht, pleuravocht, sperma.
De handmatige analyses bestaan uit; spectrofotometrie,
turbidimetrie, nefelometrie, electroforese, vlamfotometrie,
HPLC, microscopisch semenonderzoek, eiwitelectroforese,
microscopische differentiatie van bloedcellen,
bloedgroepenserologie, transfusieserologie en
stollingsonderzoek. Bij geautomatiseerde analyses is de
kerntaak het bedienen en monitoren en het uitvoeren van
preventief onderhoud van de analyseapparatuur. Periodiek
kalibreert en controleert de analist klinische chemie de
apparatuur. Wanneer de uitkomst buiten de normen valt,
moet de apparatuur/ het hulpmiddel worden bijgesteld.
Rol/ verantwoordelijkheden Bij geautomatiseerde apparatuur is de analist klinische
chemie vooral een procesbewaker. Bij handmatige analyses
gaat de analist klinische chemie zelfstandig en nauwkeurig te
werk binnen vastgestelde kaders. Met name de
verantwoordelijkheid ten aanzien van het voorbereiden
(bloedgroepbepaling, antistofscreening, kruisproeven) en het
uitgeven van bloedproducten is groot, de analist klinische
chemie moet beseffen dat een verkeerde voorbereiding en
uitgave ernstige gevolgen hebben voor de patiënt. De analist
klinische chemie dient zich te houden aan strenge richtlijnen.
De analist klinische chemie is er verantwoordelijk voor dat
hij de werkzaamheden juist, veilig en milieubewust uitvoert.
Avond-, nacht- en weekenddiensten worden alleen of met
een kleine groep mensen gedraaid. De klinisch chemicus
fungeert daarbij als achterwacht. De analist klinische chemie
is hierbij verantwoordelijk voor het stellen van de juiste
prioriteiten bij spoedaanvragen.
Complexiteit
Bij geautomatiseerde analyses zijn de handelingen minder
complex dan bij handmatige analyses doordat de machine de
handelingen voor een groot deel overneemt. De analist
klinische chemie moet bij geautomatiseerde analyses wel
bedacht zijn op ‘machinefouten’ die niet altijd onmiddellijk
duidelijk zijn, maar wel invloed hebben op de uiteindelijke
resultaten. De nadruk ligt dan op de controle van het
geautomatiseerde proces. Bij handmatige analyses moeten
de analyses secuur en op de juiste manier met de hand
worden uitgevoerd. Hierbij kan ook het visueel
beoordelingsvermogen van belang zijn. De analist klinische
chemie moet daarnaast kennis hebben van verschillende
analyses, apparatuur, testen en werkplekken. Het werk
wordt complex doordat de analist klinische chemie deze
kennis tegelijk moet toepassen op een zelfde dag en soms
zelfs binnen een kort tijdsbestek. Daarnaast moet de analist
klinische chemie in staat zijn om bij een korte responstijd,
Pagina 12 van 29
goede kwaliteit te leveren ongeacht de werkdruk en
overzicht te houden van alle aanvragen. Het stellen van
prioriteiten is hierbij van groot belang.
Betrokkenen
(Hulp-) middelen
De analist klinische chemie werkt vaak in teamverband,
maar voert de werkzaamheden zelfstandig uit binnen de
vastgestelde kaders. Bij problemen of overschrijdingen van
waarden wordt actie ondernomen en eventueel een direct
leidinggevende ingeschakeld. Bij storingen aan de
apparatuur zoekt de analist klinische chemie eventueel in
overleg met collega-analisten naar een oplossing.
-
Analyseapparatuur of analysemiddelen en reagentia
-
Standaardprocedures en werkvoorschriften (SOP’s)
-
Logboek van de apparatuur waarin handelingen en
afwijkingen worden genoteerd.
-
Vakliteratuur
Kwaliteit van proces en
resultaat
De kwaliteit van het proces is afhankelijk van de instelling
van de apparatuur, de handmatige handelingen en de
kwaliteit van het voorbewerkte monster. De analyses
moeten goed te interpreteren meetwaarden opleveren.
Controlemonsters moeten kloppen, in verband met de
validatie van de uitslagen. De resultaten dragen bij aan het
stellen van een diagnose van monsters van menselijke
oorsprong.
Keuzes en dilemma’s
-
-
Kiezen voor de juiste vorm en soms ook volgorde van
analyses en de bijbehorende stappen ondernemen;
Prioriteiten stellen bij een grote aanvoer van analyses;
Bij storingen in de apparatuur of andere afwijkingen,
moet de analist proberen deze zelf op te lossen. Als hij
geen oplossing vindt, waarschuwt hij de leidinggevende;
De analist klinische chemie moet meedenken over andere
analyses die nog met hetzelfde monster gedaan moeten
worden.
Pagina 13 van 29
KERNTAAK 4 Beoordeelt meetwaarden en rapporteert hierover
Proces
De analist klinische chemie controleert alle uitslagen
zorgvuldig en legt de link tussen verschillende uitslagen en
patiëntgegevens. Bij geautomatiseerde en geroutineerde
analyses bekijkt hij of de uitslagen/ meetwaarden realistisch
(binnen de normen) zijn d.m.v. zijn achtergrondkennis. Deze
uitslagen/ meetwaarden worden vervolgens ingevoerd in de
computer m.b.v. het Lab Informatie Systeem, waarna de
analist klinische chemie de resultaten valideert en meteen
vrijgeeft. Ook brengt hij controlemonsters en standaarden
in, in het kader van proces- en kwaliteitsbewaking en ter
validatie van de uitslagen. Bij speciale analyses komt
(afhankelijk van de analyse/ test) de klinisch chemicus eraan
te pas. Deze uitslagen worden alleen door de klinisch
chemicus vrijgegeven. De analist klinische chemie
rapporteert de gegevens vervolgens binnen vastgestelde
kaders. Bij afwijkende meetwaarden wordt de
leidinggevende ingeschakeld.
Rol/
verantwoordelijkheden
De analist klinische chemie handelt binnen vastgestelde
kaders als uit de verwerking van de controlemonsters blijkt
dat er afwijkingen zijn. Bij afwijkende waarden zoekt hij in
eerste instantie zelf naar de reden (fout in de analyse of het
uitgangsmateriaal voldoet niet aan de eisen). Kan hij de
reden niet vinden dan raadpleegt hij collega's of de
leidinggevende. Meedenken is van belang. Bij afwijkende
waarden heeft hij contact met de specialist/ dienstdoende
arts. Bij cito-bepalingen belt de analist klinische chemie de
uitslagen vaak zelf door naar de afdeling of de aanvrager of
hij geeft deze door aan degene binnen het laboratorium die
voor het doorbellen verantwoordelijk is. De analist klinische
chemie is er verantwoordelijk voor dat hij op een
servicegerichte manier omgaat met de klant/ aanvrager.
Complexiteit
Het beoordelen/ interpreteren van de uitslagen is complex
door de grote diversiteit aan materiaal, mogelijke resultaten
en mogelijke bepalingen. De keuzes die de analist klinische
chemie maakt, zijn beslissend voor de kwaliteit van de
resultaten. Hierbij past hij onderliggende theorie toe. De
complexiteit van de beoordeling wordt vergroot door
afwijkingen in het materiaal. Indien de analyse
geautomatiseerd is, is het van belang dat de analist klinische
chemie weet wat er binnen in het systeem gebeurd, om de
resultaten goed te kunnen interpreteren. Daarnaast moet de
analist klinische chemie in staat zijn om bij een korte
responstijd, goede kwaliteit te leveren ongeacht de werkdruk
en overzicht te houden van alle aanvragen. Het stellen van
prioriteiten is hierbij van groot belang.
Betrokkenen
-
Leidinggevende
Eventueel een tweede beoordelaar
Collega’s
De afdelingen
Externen
Pagina 14 van 29
(Hulp-) middelen
Standaardprocedures en werkvoorschriften waarop
grenswaarden vermeld staan en een computersysteem (Lab
Informatie Systeem) voor het verwerken van de
meetresultaten.
Kwaliteit van proces en
resultaat
De analist klinische chemie heeft correcte analyseresultaten
geproduceerd en de meetwaarden zijn op de juiste wijze
gerapporteerd.
Keuzes en dilemma’s
-
Bepalen wat te doen bij afwijkende meetwaarden
Bepalen wanneer iemand te raadplegen.
Bepalen welke resultaten doorgegeven moeten worden.
Pagina 15 van 29
KERNTAAK 5 Onderhoudt werkplek en apparatuur
Proces
De analist klinische chemie zorgt ervoor dat afvalstoffen op
een veilige en milieubewuste wijze worden afgevoerd in de
daarvoor bestemde containers of vaten. Voorraden vult hij
aan uit eigen magazijn. Gebruikte apparatuur maakt hij
schoon en eventuele eenvoudige storingen verhelpt hij zelf
of meldt hij bij een technisch onderlegde collega of de
fabrikant. Het onderhoud van de apparatuur en het
vervangen van onderdelen gebeurt preventief.
Rol/ verantwoordelijkheden De analist klinische chemie is verantwoordelijk voor het
schoonhouden van zijn eigen werkplek. Slecht
schoongemaakte instrumenten/hulpmiddelen kunnen
meetwaarden beïnvloeden. Verder komt het regelmatig voor
dat een analist klinische chemie verantwoordelijk is voor één
of meerdere apparaten binnen het laboratorium. Hierover
heeft hij dan extra instructies gekregen van de fabrikant,
zodat hij de werking en precisie van het apparaat kan
controleren en eenvoudige storingen zelf kan verhelpen of
zonodig een monteur in kan schakelen.
Complexiteit
De analist klinische chemie kan eenvoudige storingen bij
mechanische apparatuur zelf verhelpen door zijn inzicht in
de werking van de analyseapparatuur. In het andere geval
zal hij een technisch onderlegde collega moeten inschakelen
of eventueel de fabrikant. Er dient rekening te worden
gehouden met milieu- en veiligheidsvoorschriften.
Betrokkenen
-
Verantwoordelijke voor de voorraad/voorraadbeheerder
Fabrikant
Leidinggevende
Collega’s
(Hulp-) middelen
-
Schoonmaakmiddel
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Afvalvaten en containers
Werkvoorschriften
De te ijken apparatuur
(Engelstalige) handboeken voor de apparatuur
Kwaliteit van proces en
resultaat
Het resultaat is een opgeruimde werkplek, schoon glaswerk,
schone apparatuur volgens de geldende normen en
voldoende voorraad. Een ordelijke werkomgeving leidt tot
minder fouten in het werk.
Keuzes en dilemma’s
-
-
Het nemen van de juiste beslissingen wanneer er sprake
is van uitval of storingen in apparatuur; zelf proberen
deze te verhelpen of een collega inschakelen of de
fabrikant bellen.
Bepalen wanneer en hoe iets moet worden
schoongemaakt en bepalen wanneer iets moet worden
aangevuld.
Pagina 16 van 29
Kernopgaven van het beroep
Kernopgave 1 Planning versus flexibiliteit
De analist klinische chemie staat voor de opgave om te zorgen dat hij een goede planning
maakt, maar wel flexibel is wanneer er spoedopdrachten tussendoor komen. Wanneer de
analist klinische chemie te maken krijgt met tijdsdruk moet hij zelfstandig prioriteiten
kunnen stellen en spoedaanvragen voorrang geven in de planning. De analist klinische
chemie moet zorgen dat hij overzicht houdt over al zijn werkzaamheden.
Kernopgave 2 Tijd versus kwaliteit
De analist klinische chemie staat voor de opgave om zo nauwkeurig mogelijk te werken en
fouten in het werk te minimaliseren, ongeacht welke tijdsdruk. Hij moet om kunnen gaan
met een grote diversiteit aan aangevraagde analyses. De analist klinische chemie moet
veel tegelijk en naast elkaar afwerken en dit toch nauwkeurig en rustig blijven doen.
Kernopgave 3 Correct handelen bij afwijkingen
De analist klinische chemie staat voor de opgave om in het geval van afwijkingen de juiste
stappen te zetten. Voor een groot deel is dit vastgelegd in protocollen, maar ook wanneer
er niets is vastgelegd moet hij weten hoe te handelen.
Kernopgave 4 Dagelijkse werkzaamheden versus aanvullende activiteiten
De analist klinische chemie staat voor de opgave om naast de dagelijkse werkzaamheden
ook tijd vrij te maken voor activiteiten met een lagere prioriteit. Het gaat hier onder andere
om het begeleiden van nieuwe medewerkers of stagiaires, het bijhouden van
technologische ontwikkelingen of het bijdragen aan onderzoek.
Kernopgave 5 Tijd versus werken volgens voorschriften
De analist klinische chemie staat voor de opgave om zijn werk uit te voeren volgens
werkvoorschriften, veiligheidsvoorschriften, ARBO-regels, milieuvoorschriften en
kwaliteitszorgprocedures.
Kernopgave 6 Inzicht tonen
De analist klinische chemie staat voor de opgave om aan de hand van de meest recente
informatie op zijn vakgebied inzicht te tonen in het werk dat hij uitvoert. Hij moet weten
waar hij mee bezig is en toont dit inzicht bij het maken van afwegingen.
Kernopgave 7 Discreet omgaan met vertrouwelijke gegevens
De analist klinische chemie staat voor de opgave om discreet om te gaan met
patiëntgegevens. Het is niet toegestaan om resultaten van onderzoek voor derden zomaar
openbaar te maken. De analist klinische chemie moet zijn positie, rol en
verantwoordelijkheden in de organisatie kennen.
Pagina 17 van 29
Competentiematrix
Kerntaak
Beroepscompetenties
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Monsters nemen
Monsters controleren
Monsters voorbewerken
Uitvoeren van hematologische,
immunologische en chemische
analyses
Resultaten/ meetwaarden
beoordelen
Rapporteren
Volgens voorschriften werken
Plannen werkzaamheden
Onderhouden werkplek en
apparatuur
Storingen oplossen
Monsters administreren en
registreren
Met afwijkingen omgaan
Samenwerken
Beroepscompetenties ontwikkelen
Communiceren
Nieuwe medewerkers/stagiaires
begeleiden
Technologische ontwikkelingen
bijhouden
Zorgdragen voor kwaliteit
Servicegericht handelen
1 2
X
X
X
3
4
Kernopgave
5
1
X
X
X
X
2
X
X
X
X
3
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X X
X
X X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
Kerntaken
1. Neemt monsters en administreert gegevens
2. Bewerkt monsters voor
3. Voert hematologische, immunologische en chemische analyses uit
4. Beoordeelt meetwaarden en rapporteert hierover
5. Onderhoudt werkplek en apparatuur
Kernopgaven
1. Planning versus flexibiliteit
2. Tijd versus kwaliteit
3. Correct handelen bij afwijkingen
4. Dagelijkse werkzaamheden versus aanvullende activiteiten
5. Tijd versus werken volgens voorschriften
6. Inzicht tonen
7. Discreet omgaan met vertrouwelijke gegevens
Pagina 18 van 29
7
X
X
X
X
6
X
X
X
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
4
X X
X
X X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
Monsters nemen
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze een monster
competentie 1
te nemen dat geschikt is voor voorbewerking.
(VM)
Succescriteria
Controleert de aanvraag en hulpmiddelen
Proces
Neemt een monster op de wijze die bij de situatie past
Houdt rekening met de tijdsspanne bij het nemen van een monster
Noteert omstandigheden van monstername
Labelt de monsters
Werkt volgens standaardprocedures (SOP’s) en werkvoorschriften
Werkt veilig, kwaliteits- en milieubewust
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig
Raadpleegt collega’s of leidinggevende bij afwijkingen
Gebruikt het juiste afnamemateriaal voor elk aangevraagd onderzoek
Vraagt naar wensen en behoeften van de patiënt
Toont een geïnteresseerde houding en luistert actief
Stemt zijn manier van communiceren af op de patiënt
Past verschillende gesprekstechnieken en gedragsstijlen toe, afgestemd
op de situatie en de patiënt
Bij afwijkende situaties zoekt hij creatief naar een oplossing.
Resultaat
Een monster dat geschikt is qua samenstelling en hoeveelheid.
Monsters controleren
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze monsters te
competentie 2
controleren.
(VM)
Succescriteria
Proces
Werkt volgens standaardprocedures (SOP’s) en werkvoorschriften
Gebruikt de juiste techniek op de juiste manier
Werkt veilig, kwaliteits- en milieubewust
Houdt rekening met de aard van de stoffen
Controleert of er voldoende geschikte monsters zijn aangeleverd
Controleert of de monsters op de juiste wijze zijn aangeleverd
Controleert de monsters aan de hand van (bar)codes of het systeem
Controleert de monsters met onder andere de zintuigen
Beslist wanneer hij om meer of andere monsters moet vragen
Onderneemt de juiste actie bij een ongeschikte monstervoorraad
Controleert monsters op kwaliteit en steriliteit
Resultaat
De monsters zijn op een juiste wijze en volgens de voorschriften
gecontroleerd zodat het monster voorbewerkt kan worden.
Pagina 19 van 29
Monsters doornemen
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze monsters
competentie 3
voor te bewerken zodat ze gereed zijn voor de analyse.
(VM)
Succescriteria
Proces
Houdt rekening met de aard van de stoffen
Kiest aan de hand van de analyse die gedaan moet worden de juiste wijze
van voorbewerking
Zorgt voor controlemonsters
Is zich bewust van de rol van monstervoorbewerking in het gehele proces
Legt gegevens vast: voert gegevens in, in het systeem (Lab Informatie
Systeem)
Reageert op correcte wijze wanneer er iets mis gaat
Stelt prioriteiten bij monsters die met spoed moeten worden voorbewerkt
en bij grote hoeveelheden monsters
Controleert de houdbaarheid
Houdt overzicht bij het verwerken van grote hoeveelheden monsters
Gebruikt de apparatuur op de juiste manier
Werkt volgens standaardprocedures (SOP’s) en werkvoorschriften
Werkt veilig, kwaliteits- en milieubewust
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig, ook onder tijdsdruk
Ziet wanneer een monster een vervolgbehandeling nodig heeft
Resultaat
Het monster wordt op de juiste wijze voorbewerkt zodat het monster
gereed is voor analyse.
Uitvoeren van hematologische, immunologische en chemische analyses
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze
competentie 4
hematologische, immunologische en chemische analyses secuur uit te
(VM)
voeren zodat deze betrouwbare resultaten opleveren.
Succescriteria
Proces
Werkt volgens standaardprocedures en werkvoorschriften
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig ook onder tijdsdruk
Maakt gebruik van het logboek van het apparaat.
Kiest de wijze van analyse die past bij het onderzoek
Indien van toepassing: voert analyses handmatig uit
Voert geautomatiseerde analyses uit
Analyseert en interpreteert controle samples
Bewaakt het geautomatiseerde systeem/ proces
Werkt zelfstandig of samen met collega’s
Geeft prioriteiten aan bepaalde analyses bij grote hoeveelheden
Bij spoedanalyses is de analist klinische chemie stressbestendig
Sommige analyses worden in duplo uitgevoerd op hetzelfde of een ander
analyseapparaat, ter controle van de betrouwbaarheid van de meting.
Resultaat
Volgens voorschrift uitgevoerde analyses die betrouwbare meetresultaten
hebben.
Pagina 20 van 29
Resultaten/meetwaarden beoordelen
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze resultaten/
competentie 5
meetwaarden te beoordelen zodat zelfstandig conclusies kunnen worden
(VM)
getrokken.
Succescriteria
Proces
Controleert de verkregen resultaten/ meetwaarden.
Noteert de meetwaarden nauwkeurig.
Bekijkt of de resultaten/ meetwaarden binnen de grenswaarden vallen.
Interpreteert de verkregen resultaten/ meetwaarden
Stelt vast of de controlemonsters de juiste waarden hebben
Overziet consequenties van afwijkingen in de meetwaarden.
Neemt actie bij afwijkingen: zelf oplossen of leidinggevende
waarschuwen.
Zorgt voor een betrouwbare interpretatie van de resultaten en voert
indien nodig een betrouwbaarheidsanalyse uit.
Heeft inzicht in de betekenis van de hoogte van de resultaten/
meetwaarden, ook in relatie ziektebeelden.
Werkt volgens de (Engelstalige) standaardprocedures en
werkvoorschriften
Controleert de verkregen uitkomsten.
Valideert en geeft de uitkomsten vrij.
Gaat discreet om met vertrouwelijke gegevens.
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig, ook onder tijdsdruk.
Werkt nauwkeurig en accuraat.
Resultaat
De resultaten/ meetwaarden zijn juist beoordeeld en de juiste conclusies
zijn getrokken.
Pagina 21 van 29
Rapporteren
Beroepscompetentie 6
(SC)
Succescriteria
Proces
Resultaat
De analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze mondeling en
schriftelijk te rapporteren, zodat alle belanghebbenden doelmatig worden
geïnformeerd.
Bepaalt welke informatie wel en niet van belang is om vast te leggen.
Bepaalt welke informatie relevant is voor degene aan wie hij rapporteert.
Geeft duidelijke en complete informatie.
Voert resultaten in op formulieren en/ of in de computer.
Gebruikt de gebruikelijke (éénduidige) vaktermen.
Werkt volgens de (Engelstalige) werkvoorschriften.
Doet zo nodig aanbevelingen voor de volgende dat werk aan het project
zal verrichten.
Legt verbetervoorstellen vast.
Houdt een compleet en overzichtelijk archief bij.
Is zich bij de rapportage bewust aan wie hij rapporteert en wat de
relevantie en de kritische grenzen van de analyse zijn.
Heeft inzicht in de betekenis van de meetwaarden en kijkt hier kritisch
naar.
Rapporteert volgens voorschrift en eventueel in het Engels.
Ziet toe op de registratie van gegevens.
Gebruikt duidelijk en foutloos Nederlands.
Communiceert zowel mondeling als schriftelijk helder.
Indien van toepassing: geeft uitslag door aan interne klant.
Noteert na iedere afgeronde klus de gebruikte materialen, onderdelen en
de benodigde tijd.
Ziet er op toe dat het logboek volledig en duidelijk ingevuld wordt.
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig, ook onder tijdsdruk.
Werkt nauwkeurig en accuraat.
Gaat discreet om met vertrouwelijke gegevens.
De personen die de informatie over de resultaten nodig hebben, hebben
de juiste informatie op heldere wijze en binnen de daarvoor gestelde tijd
ontvangen. Alle belanghebbenden zijn adequaat geïnformeerd over de
werkopdracht of het project.
De gebruikte materialen en tijd zijn duidelijk en op tijd geregistreerd,
volgens de geldende procedures en afspraken
De gegevens van de klanten zijn verwerkt in het klantenbestand
De planning van afspraken is up-to-date
Pagina 22 van 29
Volgens voorschriften werken
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze volgens
competentie 7
voorschriften voor veiligheid, milieu en Arbo te werken zodat het werk
(VM)
verantwoord wordt uitgevoerd.
Succescriteria
Proces
Handelt conform de richtlijnen/relevante voorschriften op het gebied van
veiligheid, milieu en arbeidsomstandigheden
Ziet erop toe, dat gewerkt wordt volgens de relevante voorschriften op
het gebied van veiligheid, milieu en arbeidsomstandigheden.
Reageert alert en actief op (het ontstaan van) onveilige situaties
Wijst collega’s op risico’s van onveilige situaties
Gaat efficiënt om met het materiaal
Blijft rustig in moeilijke situaties
Meldt/doet suggesties bij niet-milieubewust handelen
Meldt onveilige situaties aan bij de verantwoordelijke persoon
Brengt voorzieningen aan ter voorkoming van onveilige situaties op de
werkplek
Houdt de eigen werkplek overzichtelijk
Gebruikt materialen, gereedschappen, materieel en persoonlijke
beschermingsmiddelen op de juiste wijze
Ziet er op toe, dat materialen, gereedschappen, materieel en persoonlijke
beschermingsmiddelen op de juiste wijze gebruikt worden
Verzamelt afval en restmateriaal, sorteert dit en voert dit af volgens
voorschriften
Ziet er op toe, dat afval en restmateriaal wordt verzameld, gesorteerd en
afgevoerd volgens de voorschriften
Resultaat
Het werk wordt conform de voorschriften voor veiligheid, milieu en Arbo
uitgevoerd.
Plannen werkzaamheden
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze te plannen.
competentie 8
(BOS)
Succescriteria
Proces
Stelt prioriteiten in de eigen werkzaamheden
Overlegt met andere betrokkenen
Plant de eigen werkzaamheden in een logische volgorde en is flexibel bij
spoedopdrachten.
Brengt anderen tijdig op de hoogte als de werkzaamheden niet volgens
planning uitgevoerd kunnen worden
Houdt overzicht over de duur van de werkzaamheden en de prioriteiten
Houdt zich aan regels en afspraken
Houdt rekening met gevolgen van individuele acties voor anderen binnen
het team.
Maakt zonodig ruimte in de eigen planning voor het overnemen van
werkzaamheden van anderen
Schakelt indien nodig de leidinggevende in
Maakt effectief en efficiënt gebruik van de beschikbare tijd en middelen
Beseft de gevolgen van het niet halen van de planning, voor de klant en
collega’s
Resultaat
Goede planning van de werkzaamheden, zodat deze tijdig en op een
efficiënte wijze worden uitgevoerd.
Pagina 23 van 29
Onderhouden van werkplek en apparatuur
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze periodiek
competentie 9
onderhoud te verrichten.
(VM)
Succescriteria
Proces
Signaleert storingen en meldt storingen aan de leidinggevende
Voert op een juiste wijze afvalstoffen af in de daarvoor bestemde
containers
Houdt de eigen werkplek overzichtelijk
Gebruikt de juiste middelen bij het schoonmaken en opruimen
Gaat zorgvuldig en grondig te werk
Maakt de eigen werkplek schoon en ruimt deze op
Maakt de gebruikte apparatuur en instrumenten schoon
Vervangt slijtagegevoelige onderdelen van apparatuur
Stelt apparatuur en hulpmiddelen bij indien de waarden buiten de
normen vielen
Pleegt zelfstandig eenvoudig, preventief en periodiek onderhoud
Vult voorraden aan
Gebruikt het logboek en/of de handleiding van de apparatuur
Schakelt waar nodig een onderhoudsmonteur in
Informeert leidinggevende over staat van onderhoud en kwaliteit van
apparatuur
Werkt veilig, kwaliteits- en milieubewust
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig, ook onder tijdsdruk
Werkt volgens de standaardprocedures (SOP’s) en werkvoorschriften
Geeft aan of de komst van een monteur noodzakelijk is
Resultaat
Het periodieke onderhoud wordt op een correcte wijze uitgevoerd.
Storingen oplossen
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze storingen op
competentie 10 te lossen, zodat de werkzaamheden in het laboratorium goede doorgang
(VM)
kunnen vinden.
Succescriteria
Proces
Signaleert storingen en meldt storingen aan de leidinggevende
Lokaliseert de storing
Toont inzicht in de technische werking van de apparatuur
Geeft aan of de komst van een monteur noodzakelijk is
Indien mogelijk: lost de oorzaak van de storing zelfstandig op
Blijft rustig bij storingen
Gebruikt het logboek of de handleiding van de apparatuur
Werkt nauwkeurig
Werkt volgens de (Engelstalige) standaardprocedures (SOP’s) en
werkvoorschriften.
Werkt veilig, kwaliteits- en milieubewust
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig, ook onder tijdsdruk
Resultaat
De storing is snel en vakkundig opgelost
Pagina 24 van 29
Monsters administreren en registreren
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze monsters te
competentie 11 administreren en te registreren zodat ze gereed zijn voor voorbewerking
(VM)
en terug te vinden zijn in een computersysteem.
Succescriteria
Proces
Labelt en registreert monsters en opdrachten nauwkeurig, volledig en
secuur
Zorgt dat de monsters niet door elkaar komen, stroomlijnt grote
hoeveelheden en houdt overzicht
Stelt meetrapporten op in begrijpelijk Nederlands
Kent aan spoedopdrachten aparte codes toe
Past computerprogramma’s (Lab Informatie Systeem) toe bij de
administratie van gegevens en voor eenvoudige berekeningen
Verzorgt de administratie van het eigen werk
Noteert meetwaarden en andere gegevens nauwkeurig
Draagt zorg voor correcte archivering van analysegegevens
Werkt volgens de standaardprocedures (SOP’s) en werkvoorschriften
Werkt efficiënt, snel en zorgvuldig, ook onder tijdsdruk
Weet hoe te handelen als er iets mis gaat
Resultaat
Eigenschappen van monsters zijn geregistreerd en geadministreerd
conform de voorschriften.
Met afwijkingen omgaan
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze om te gaan
competentie 12 met afwijkingen.
(VM)
Succescriteria
Proces
Signaleert de afwijking
Analyseert de afwijking (of brengt het probleem in kaart)
Onderzoekt mogelijke oorzaken
Neemt actie bij afwijkingen
Weet hoe te handelen bij afwijkingen
Blijft kalm en houdt overzicht
Is alert op gevaarlijke situaties
Raadpleegt zonodig collega’s, leidinggevende(n) en/of deskundige(n)
Verwijst zonodig door naar collega's, leidinggevende en/of deskundige
Communiceert zowel schriftelijk als mondeling helder
Meldt niet op te lossen afwijkingen bij leidinggevende
Brengt oplossingen in kaart
Werkt systematisch en stapsgewijs
Weegt mogelijke oplossingen af en kiest de meest geschikte oplossing
Past de gekozen oplossing toe
Registreert gegevens over de afwijking
Evalueert resultaat van werkzaamheden
Neemt maatregelen ter voorkoming van de afwijking
Resultaat
Afwijkingen worden gesignaleerd en er wordt op de juiste manier mee
omgegaan en gemeld.
De afwijking is verminderd, beheersbaar gemaakt of opgelost.
Indien mogelijk zijn maatregelen ter preventie van verdere afwijkingen
opgenomen.
Pagina 25 van 29
Samenwerken
Beroepscompetentie 13
(SC, BOS)
Succescriteria
Proces
Resultaat
De analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze samen te
werken, zodat het werk zo goed mogelijk kan worden uitgevoerd.
Past zich aan de bedrijfscultuur aan
Maakt werkafspraken met collega’s
Komt gemaakte werkafspraken na
Stelt gerichte vragen aan collega’s om alle relevante informatie boven
water te krijgen
Luistert naar collega’s en houdt rekening met wat door hen gezegd wordt
Houdt rekening met verschillen tussen mensen en hun manier van
werken
Geeft feedback aan collega’s
Vraagt om feedback van collega’s
Wijzigt werkwijze indien nodig naar aanleiding van gekregen feedback
Verstrekt relevante informatie aan alle belanghebbenden
Vraagt collega’s om hulp als hij er zelf niet uitkomt
Stimuleert en helpt collega’s als de situatie daarom vraagt en het werk
het toelaat
Geeft aan wanneer de werkdruk te hoog is
Zoekt, als eigen taken afgerond zijn, naar een andere klus/project of
vraagt hiernaar bij zijn collega’s of leidinggevende
Neemt actief deel aan werkbesprekingen
Stelt het gemeenschappelijke resultaat van het team centraal
Communiceert in begrijpelijke taal met anderen.
Heeft inzicht in de werkzaamheden van collega’s
Gaat in goede harmonie om met collega’s en leidinggevende
Draagt bij aan een positieve werksfeer en toont interesse in het werk
van anderen
Levert op positieve wijze kritiek en staat zelf open voor kritiek
Gaat respectvol om met mensen van andere disciplines, kan hiermee
samenwerken en overleg plegen in een werksituatie buiten het
laboratorium.
Zorgt voor een duidelijke werkoverdracht naar collega’s
De analist klinische chemie functioneert effectief en efficiënt binnen een
team.
De analist klinische chemie levert in een prettige werksfeer met anderen
een gezamenlijke prestatie om doelen te realiseren.
Pagina 26 van 29
Beroepscompetenties ontwikkelen
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze zijn
competentie 14 beroepscompetenties te ontwikkelen om goed te blijven functioneren in
(ON)
zijn beroep.
Succescriteria
Proces
Reflecteert (met de leidinggevende) op het beroepsmatig handelen
Brengt (met de leidinggevende) in kaart wat goed en nog niet goed gaat
Bepaalt (met de leidinggevende) welke beroepscompetenties hij verder
moet ontwikkelen
Bepaalt (met de leidinggevende) welke activiteiten hij daartoe moet
ondernemen
Verwerft de technisch-instrumentele vaardigheden in de tijd die daarvoor
staat
Leert ook tijdens het werk door vragen aan anderen te stellen
Onderneemt (met de leidinggevende) afgesproken activiteiten
Informeert regelmatig intern en extern naar nieuwe ontwikkelingen
Leest regelmatig vakliteratuur
Bezoekt eventueel vakbeurzen, trainingen, cursussen of seminars
Resultaat
Constante ontwikkeling van de eigen beroepscompetenties
Communiceren
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze met alle
competentie 15 betrokkenen in het werkproces te communiceren, opdat de
(SC)
werkzaamheden vlot verlopen.
Succescriteria
Proces
Heeft een klantvriendelijke houding
Neemt initiatief tot overleg
Hanteert correcte omgangsvormen
Stemt de communicatie af op de ander en op de situatie
Luistert aandachtig en toont geduld
Spreekt helder en duidelijk Nederlands (en/of vreemde taal)
Stelt gerichte vragen om relevante informatie te achterhalen.
Vraagt zonodig door om de noodzakelijke informatie helder te krijgen.
Houdt rekening met wat door de ander gezegd wordt
Toont aan de boodschap van de ander begrepen te hebben
Brengt een boodschap kort en duidelijk over
Legt op een duidelijke en begrijpelijke manier een complex onderwerp
uit.
Vat samen wat een ander zegt en wat hij zelf wilt overbrengen en vraagt
of dat klopt.
Geeft na een ontvangen opdracht aan wat hij gaat doen.
Legt een probleem op duidelijke wijze voor aan de leidinggevende
Interpreteert schriftelijke opdrachten
Leest en begrijpt Engelstalige protocollen inclusief vakterminologie
Heeft inbreng in de afstemming met interne opdrachtgevers over de
juiste (hoeveelheid) monsternames en voorbewerkingen
Deelt relevante informatie tijdig mee, stemt deze waar nodig af met
anderen en zorgt voor een goede overdracht van het werk
Legt een probleem op duidelijke wijze voor aan de leidinggevende
Resultaat
Een vlot lopend werkproces
Adequaat geïnformeerde betrokkenen
De onderlinge werkverhoudingen worden niet verstoord
Pagina 27 van 29
Nieuwe medewerkers/stagiaires begeleiden
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze nieuwe
competentie 16 medewerkers of stagiaires te begeleiden, zodat zij goed functioneren
(SC)
binnen de organisatie.
Succescriteria
Proces
Introduceert nieuwe medewerkers of stagiaires in de organisatie
Hanteert een plan voor het begeleiden van medewerkers of stagiaires
Voert regelmatig een gesprek over het welbevinden en de vooruitgang
van de medewerker of stagiair
Reikt werkzaamheden aan en controleert deze
Zorgt ervoor dat nieuwe medewerker of stagiair zich op zijn gemak
voelt
Verzorgt eventueel training en/of werkt medewerker of stagiair in
Beoordeelt nieuwe medewerker of stagiair
Resultaat
De nieuwe medewerkers of stagiaires worden geïntroduceerd, begeleid
en ingewerkt in hun nieuwe werkomgeving.
Technologische ontwikkelingen bijhouden
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze
competentie 17 technologische ontwikkelingen bij te houden op zijn vakgebied om
(ON)
kennis up-to-date te houden en eventueel vernieuwende technieken
aan te dragen.
Succescriteria
Proces
Neemt deel aan patiëntenbespreking in het kader van
deskundigheidsbevordering
Informeert regelmatig naar nieuwe ontwikkelingen op het gebied
analysemethoden en onderzoeksresultaten
Experimenteert met nieuwe technieken of technologieën in een veilige
omgeving
Integreert nieuwe technieken of technologieën in werkzaamheden op
aangeven van de leidinggevende
Onderhoudt contacten met (collega’s in) de branche
Bezoekt vakbeurzen, trainingen, cursussen en seminars
Leest regelmatig vakliteratuur
Resultaat
Nieuwe technieken worden toegepast in werkzaamheden.
Pagina 28 van 29
Zorgdragen voor
Beroepscompetentie 18
(BOS)
kwaliteit
De analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze zorg te
dragen voor een goede werkuitvoering en een goede kwaliteit van het af
te leveren werk, zodat zowel aan de belangen van de klant als die van
het eigen bedrijf tegemoet gekomen wordt.
Succescriteria
Proces
Werkt volgens de verstrekte opdracht
Werkt volgens het kwaliteitssysteem van de werkgever
Komt gemaakte afspraken na
Gaat efficiënt en kostenbewust om met materialen, gereedschappen,
materieel, tijd en energie
Werkt volgens de kwaliteitsvoorschriften van de werkgever/ fabrikant/
leverancier
Werkt (gedurende een lange periode) nauwkeurig, geconcentreerd en
met oog voor detail
Signaleert fouten, verstoringen en afwijkingen in het eigen werk- of
productieproces (of dat van anderen) en onderneemt actie binnen het
eigen werk- of productieproces (of dat van anderen)
Anticipeert op mogelijke verstoringen van de voortgang van het werk
door tijdig in te grijpen of voorzorgsmaatregelen te treffen
Controleert tijdens de uitvoer van het werk of productieproces de
juistheid van de door hem gehanteerde werkwijze
Controleert na afloop het resultaat van het werk
Werkt volgens vastgestelde procedures
Resultaat
Een goede kwaliteit van het afgeleverde werk
Kwalitatief goed verlopende werk- en productieprocessen en projecten
In het werk streeft de beroepsbeoefenaar naar een hoge kwaliteit en
naar voortdurende verbetering daarvan.
Servicegericht handelen
BeroepsDe analist klinische chemie is in staat om op adequate wijze
competentie 19 servicegericht te handelen, zodat de werkzaamheden naar tevredenheid
(SC)
van de klant/aanvrager worden uitgevoerd.
Succescriteria
Proces
Is representatief, afgestemd op de klant/aanvrager
Vraagt naar wensen en behoeften van de klant/aanvrager
Toont een geïnteresseerde houding en luistert actief
Herkent (on-)uitgesproken wensen en behoeften van de klant
Vertaalt de wens(en) van de klant/aanvrager naar het uit te voeren werk
Informeert de klant/aanvrager over de werkzaamheden
Speelt in op de veranderde situatie en past werkwijze hierop aan
Geeft advies als daarom gevraagd wordt
Denkt mee, geeft ook ongevraagd advies
Beperkt hinder tengevolge van de werkzaamheden tot een minimum
Vraagt aan de klant/aanvrager of alles naar wens (verlopen) is
Voorkomt aanleidingen voor klachten zoveel mogelijk
Neemt elke klacht serieus en zorgt dat de klacht wordt afgehandeld
Stemt zijn manier van communiceren af op de klant/aanvrager
Past verschillende gesprekstechnieken en gedragsstijlen toe, afgestemd
op de situatie en de klant/aanvrager
Komt afspraken na
Resultaat
De klant/aanvrager is tevreden over:
•
de gegeven adviezen
•
de wijze waarop hij behandeld is
•
de manier waarop de werkzaamheden zijn uitgevoerd
•
het eindresultaat
Pagina 29 van 29