praise the lord! - Friendship Gospel Choir

praise
lord
praise the
the lord!
al doen je mondspieren zeer
Dirigent Edith Casteleyn mag dan blank zijn,
ze heeft haar sporen in de overwegend zwarte gospelwereld ruimschoots verdiend. Voor
de elfde keer organiseerde ze met haar gospelkoor Rejoice een ‘Black Gospel Workshop’.
Zing Magazine was erbij.
DOOR TWAN GEURTS
14
nr 48 | januari/februari 2013 |
ZINGmagazine
!
‘Stil ‘ns! Stil ‘ns!’ Edith Casteleyn vraagt de 91 zangers van de
Black Gospel Workshop om zich tot het uiterste te concentreren. ‘Geen geklets tussendoor alsjeblieft. Je heb je stem
vandaag nog hard nodig, dus spaar ‘m nu.’ Het is zaterdag
17 november, één uur ‘s middags. De generale repetitie voor
het optreden van vanavond kan beginnen. De zangers vullen
met gemak de vijf treden van het brede podium dat voor de
gelegenheid is opgebouwd in de moderne kerkruimte van de
Rank in Zuidhorn. Links staat een grote groep sopranos, zoals
de dirigent ze noemt, en rechts net zo’n grote groep altos. In
het midden een magere sectie van ongeveer vijftien tenors. Zij
zullen vandaag erg hun best moeten doen om er bovenuit te
komen.
mee om de verschillende stemgroepen te ondersteunen. Ze
let streng op de uitstraling van de zangers. ‘Dames, vinden
jullie het wel leuk?’, vraagt ze een paar keer. ‘Dat is niet
te zien. Be happy, we verkondigen de blijde boodschap. Al
doen je mondspieren zeer, praise the Lord!’ Tegen de alten:
‘Of je nu wel of niet in God gelooft, het zijn wel decent songs
die we hier zingen. We praten met our Lord Jesus, dat kan
niet met je handen in je broek. Ook al zijn we in Groningen,
laat zien wat je zingt, geef je over, surrender. Maal niet om
wat je vriendje er straks van vindt dat je met je billen staat
te shaken.’
g roni nge n goe s g o sp el
De solisten die nog uit Gouda moeten komen zitten hopeloos vast in het verkeer wegens een ongeluk bij Woerden.
‘Laten we bidden dat ze nog op tijd zullen arriveren’, prevelt
Edith Casteleyn in een vliegensvlug openingsgebed. ‘Father,
be with each and everyone one of us, use us as your instrument, we’re happy that you choose us to do this today.
Amen.’ Eerst dan maar de nummers waarin de enige aanwezige solist, de gitzwarte zanger Martin Adu, een belangrijke partij heeft. De eerste song is Psalm 117. De begeleidingsband (drums, basgitaar en keyboard) speelt een aanstekelijk
intro, en de zangers zetten in. Het grote koor zingt met een
gemak alsof het nummer al jaren op het repertoire staat. ‘Het
is een goed begin’, roept de dirigent, ‘maar dat zegt niks. We
hebben nog vijftien nummers te gaan.’
De meeste zangers zien elkaar vandaag voor de derde
keer. De kern van het gelegenheidsgezelschap wordt gevormd door leden van het gospelkoor Rejoice uit Zuidhorn,
dat deze workshop organiseert. De gemeente Zuidhorn is
een verzameling van vijftien kleine dorpen, even ten oosten
van de stad Groningen. Voor deze workshop hebben zich
zangers aangemeld uit Friesland, Groningen, Drenthe,
Utrecht, Zuid Holland en nog verder weg. Dertigers, veertigers, vijftigers, op één sopraan na zijn ze allemaal blank. De
gemiddelde leeftijd is 41 jaar. Afgelopen dinsdagavond maakten de zangers voor het eerst kennis met Edith Casteleyn en
haar repertoire van black American gospels. Donderdagavond was de tweede repetitie en vanmiddag is de generale,
vier uur lang.
s h ake n me t di e b illen
De repetitie verloopt vlot. Verbluffend hoe goed de nummers er al in zitten, alle teksten gaan uit het hoofd. Edith
Casteleijn staat op een verhoging voor de groep, met een
lessenaar en een microfoon, en wiegt steeds voorzichtig mee
op de muziek in haar extravagante uitdossing. Ze heeft kort
blond haar, draagt een goudkleurig jasje, een lange broek in
panterprint, met zilver en goud bestikte laarsjes. Ze regisseert
het grote gezelschap met straffe hand en benadrukt gedecideerd de vele, swingende staccato’s. Ze roept haar aanwijzingen tijdens het musiceren door de microfoon en zingt vaak
ZINGmagazine | januari/februari 2013 | nr 48
De vijf verlate zangeressen uit Gouda worden met gejuich
binnengehaald. Nu kan het feest echt losbarsten. De solisten,
blank en zwart door elkaar, zijn leden van Edith Casteleyns
vaste koor de Rainbow Gospel Singers. Ze bewegen zich vrij,
gooien hun armen in de lucht, zingen elkaar toe als in een
dialoog, een battle bijna. ‘Who do you call?’ ’I call Jesus!’ Ze
vuren de koorleden aan die langzaam beginnen te ontdooien
en steeds meer meebewegen op de muziek, al is het nog stijfjes. De dirigent doet voor hoe het hoort, die swing in je heupen. Geen wilde gebaren maken, maar losjes steeds je hiel
naar binnen plaatsen, de ene na de andere voet. De solisten
vertolken samen een speciale kerstsong, Let us worship our
newborn King. A capella, geraffineerde akkoorden, prachtige
samenzang. De bekende Burt Bacharach-hit That’s what
friends are for krijgt een gospel-make over met de tekst Thats
<<
15
31 AUGUSTUS EN 1 SEPTEMBER 2013
;<=->6!*?)@)?AB)@)=<6!CDEF?
!"#"$%&'()*%#+#,)-#%+.
/#"0.()1)232)4545)6&789."%:(
-1123451&443&617189891:&13&;<3;16813&93&%3=1243>
-691&617189891>4=13&93&#1>16243>
(84>:?43>1293=13&<@2@A@&=9>:&93&B45C69>=1D&
%2E&13&FG6E&(8@&%>5G3>:
H&>691I=43=13&544289J>13
K16C29JL&93&,<812&<7&C4:9:&A43&MI716:<<3:&N4516
OA168<;P8&,<1N&A43&,<2243>&I&,46?9;P&
93&MI716:<<3:&PG8&518&><G;P1&13&8<9218
K16A<16&716&2GQ1&8<G693=;46
K644=&:312&113&C<1N93=:L<65G2916&443&C9JR&
"@B@&S6<>G;89<3:D&S<:8CG:&TUUD&UVVV&*.&+92CG6=
+12@R&VWHIUHT&HX&MW&Y&Z4Q&R&VWHIUHT&[VUM&Y&???@N<<676<J1;813@<6=
International Cultural Productions
V catie
studiedag
ACTIE
WILT U MEER WETEN? www.singalongevents.nl of
bel 071 - 361 94 86 (maandag t/m vrijdag 10.00 tot 17.00 uur)
Maak kennis met
AKKOORD magazine
en neem een
proefabonnement
Stichting
organiseert een
op zaterdag 2 maart 2013.
KKOORD
A
V O O R
R E E N
I E D E
D I E
Z E L F
E K
M U Z I
MAGA
AKKOORD
T
M A A K
ZINE
V O O R
ZOMERSE
MUZIEK
VA K A N T I E S
D I E
Z E L F
M U Z I E K
M A A K T
AKKOOR
Thema:
Edward
Elgar
marsen en
melancholi
e
I E D E
R E E N
D I E
Z E L F
MAGA
M U Z I
E K
ZINE
M A A K
T
D
Dordrech
t
uitt
ui
gelsds ov
t vleuwe
ld over
eld
e
el
rel
were
PianoduoJaslnsaa
sen s de
&
€
Sc ho lte s
Bach Puu
r
Bach And en
ers
De Kunst
luisterenvan het
OJKVMJt
ival
Festtiva
o Fes
LPPSE
NBHB[
JOFOM
o
do
d
nd
Orlan
k
ziek
uzie
mu
e m
erm
mer
am
am
ka
k
e kam
de
end
derren
nde
Zin
Liszt
dess
nde
gen
lege
ett lle
e
m
met
n me
nen
Afrekene
X XBL
Glasgow
G
FQUFN
CFS
tX
ak
e doedelz
an de
van
va
Mekka v
De aa
aankoop
van e
een piano
waarop moet
waaro
je lette
letten
Compositiestage
Comp
jongeren experimenteren
jongere
Nieuwe geluiden
Orgelf
Orgelfestival
Haarlem
Haarle
London Brass kwinte
1 17:26:2
17-03-201
01AM4512.indd 1
tBVHV
TUVTT
liederen over dag en nacht,
zon en maan,
vreugde en verdriet
I E D E R E E N
MAGAZINE
V O O R
Licht en Donker
Jachtslot de Mookerheide
De eerste 20 deelnemers met een tweepersoonskamer en een
Luxe-arrangement overnachten in Jachtslot Mookerheide
FOM€
HB[JO
PSENB
BLLP
tXXX
MNFJ
tBQSJ
FS
OVNN
0&
0&
0&
&
0&
0&
0&
&
0&
BHB[JOFOM€
G<F)HI)DJ=)HK)=<<>D)LMHN)))OEPF)CD<6F?>
• Overnachting en ontbijt in Hotel
de Molenhoek**** of Jachtslot de
Mookerheide Hampshire Classic**** in
het Natuurgebied de Heumense Schans;
• Onder meer: Ave Verum • Requiem
Krönungsmesse • Laudate Dominum
Die Zauberflöte • Idomeneo;
• Twee lunches en een uitgebreid dinerbuffet;
• Repetities met orkest in Jachtslot de
Mookerheide en uitvoering met orkest
in het pittoreske kerkje van Goesbeek;
• Alternatief programma voor
niet meezingende partners;
• Muzikale leiding: Martin van der Brugge.
X X XBLLPPSEN
DP?);>Q;6R6S6EF
OP REIS MET MOZART
OVNNFStKV
)!"#$%#&"#&%#$%'(%&)*+,%-.*'%#/
Zangweekend op de Mookerheide (Gelderland)
FS
Cello8cte
t
OVNN
acht celli,
één klank
Onder leiding van Ellen Verburgt
en Jan van Zelm
Maranathakerk in Castricum
informatie en inschrijving: www.vocatie.nl of 072-5126211
3 nummers voor maar €1
€12,50
01 AM4612.in
dd 1
Hét tijdschrift voor iedereen die zelf muziek maakt.
Ga naar www.akkoordmagazine.nl/proefabonnement
of mail naar [email protected] ovv proefabonnement
of bel 020-6755308
t
praise the lord
what faith is for. Buiten begint het voorzichtig te schemeren op
deze toch al grijze dag. De belichting wordt ingesteld voor
het optreden vanavond.
s c h oe n naa r j e h o o fd
Terwijl ze zelfgebraden gehaktballetjes met satésaus
serveert vertelt Edith Casteleyn in de grote pauze voor het
optreden hoe ze in de zwarte muziek verzeild is geraakt. Ze
studeerde als kind klassieke piano. Maar via de platen van
haar oudere broer raakte ze verslingerd aan de gospelmuziek
van The Edwin Hawking Singers. Op haar elfde zag ze
Mahalia Jackson optreden in de Utrechtse Jaarbeurs. Toen ze
jaren later werd gevraagd om het koor van the United States
Airforce in Soesterberg te begeleiden leerde ze de echte black
gospel kennen. Ze werd dirigent van het koor, dat was het
begin van een wonderlijke carrière. Veertien jaar reisde ze
met haar ‘Afro-Amerikaanse brothers and sisters’ door Amerika en Europa, vaak was ze de enige blanke in een bus vol
zwarte zangers en muzikanten. Sindsdien geeft ze workshops
in vele delen van de wereld. Het is een blessing, zegt ze, om
met zwarte muzikanten te werken.
het archief van de African American Music and Culture website van de Indiana University. Maultsby schreef laatst aan de
Nederlandse dirigente: ‘I don’t think you and the choir members totally realize the uniqueness of what you do within the
larger context of Black music production and scholarship.’
s win g e n v o o r g o d
Ook vandaag in Zuidhorn is er een camera bij om de
Workshop Black Gospel vast te leggen voor het Amerikaanse
archief. Het avondconcert kan beginnen. De Rank is volgestroomd met Groningse bezoekers. De band zet in, de
zangers betreden het podium in zwart en zilveren outfit. Een
eerste kerstgevoel. Edith Casteleyn nodigt het publiek uit
om mee te zingen met het nummer Fix me Jesus: ‘Power,
Power, oh, oh, oh’, in een eindeloze herhaling. Merkwaardig
om te zien hoe hier de calvinistische nuchterheid van het
Veel black gospelsongs zijn geboren op de katoenvelden
of aan het fornuis, legt Edith Casteleyn uit. ‘Uit respect voor
de Afro-Amerikanen laat ik de echte zwarte songs niet door
blanken zingen. Wij hebben het niet meegemaakt. Je kunt
Black Gospel niet op papier zetten. Een song kan drie minuten duren, maar ook zes. Dat hangt af van de spiritualiteit
van het moment. De solist is vrij om te improviseren en ik
improviseer met het koor. Maar die vrijheid bereik je alleen
door inzet en discipline. Als je niet je best doet is dat een
belediging van God. Daarom ben ik zo streng, in Amerika
kun je zelfs een schoen naar je hoofd krijgen als je niet alles
geeft. De Heer verdient alleen het allerbeste.’ Ze noemt zich
een neutraal christen, ze hoort niet bij één kerkgenootschap.
‘De muziek is onze kerk.’
bi j z onde re da me
Het zingen van de gospel is niet zo gemakkelijk als het
lijkt, zegt Edith. Nederlandse koren die het proberen hebben
vaak een beroerde uitspraak. Van Hallelujah maken ze helleloeja, terwijl het toch echt met een A moet. Vaak wordt het
een slappe boel omdat het witte brein alle woorden en zinnen aan elkaar rijgt als plakkerige snoepjes, maar in de gospel hoort de muziek heel strak en staccato gezongen te
worden. De tekst van een kerstlied als Oh come let us adore
Him is een gebiedende wijs, een ferme oproep, daar hoort een
ritmische uitvoering bij.
De gospel heeft haar leven veranderd, zegt ze: ‘Ik kook
zwart, ik bid zwart, ik doe alles zwart.’ Hoe uitzonderlijk het
is dat een blanke vrouw zo’n internationale autoriteit is geworden in de zwarte muziek is ook de Amerikaanse musicologe Portia Maultsby opgevallen. Zij volgt Edith Casteleyn nu
al twaalf jaar en legt haar workshops en optredens vast voor
ZINGmagazine | januari/februari 2013 | nr 48
Nederlandse noorden samenvloeit met de uitgelaten warmbloedigheid van het zwarte Amerika. De zangers stralen, de
muzikanten spelen hun funky ritmes, de bezoekers zingen en
klappen enthousiast mee. Na afloop wordt onder een oorverdovend applaus de naam van Edith gescandeerd. De Groningers kennen haar inmiddels goed, het is de elfde keer dat ze
hier deze workshop geeft. Edith bedankt het publiek en de
zangers. En kijkt naar boven: ‘Zonder Zijn zegen was het
!
niet gelukt!’
ROND KERSTMIS TREEDT EDITH CASTELEYN MET VERSCHILLENDE KOREN OP. ZONDAG
16/12 OM 16.00 UUR IN HET EVERTSHUIS IN BODEGRAVEN MET HET LIFE LINE GOSPEL
CHOIR EN HET ALIVE BLACK GOSPEL CHOIR. RESERVEREN VIA [email protected]
OF HET EVERTSHUIS. OP KERSTAVOND, MET DE RAINBOW GOSPEL SINGERS IN DE PINKSTERGEMEENTE IMMANUEL IN HAARLEM: EERSTE DIENST OM 19.30 UUR, DE TWEEDE
OM 22.00 UUR. WWW.PGIMMANUEL.NL. VOOR MEER INFORMATIE ZIE OOK WWW.
EDITHCASTELEYN.COM. OP DE SITE VAN DE ARCHIVES OF AFRICAN AMERICAN MUSIC
AND CULTURE WEBSITE, WWW.INDIANA.EDU/~AAAMC, VIND JE DE EDITH CASTELEYN
COLLECTION IN DE CATEGORIE ‘SPECIAL COLLECTIONS’.
17
<<