- Scholieren.com

Euthanasie
Schoolexamen gedocumenteerd schrijven.
Namen:
Klas:
Inleverdatum:
Naam docent:
EUTHANASIE
Jennifer Krijger en Famke Brokking
5H3
6 januari 2016
Verrips
1
Inhoudsopgave



EUTHANASIE
Mijn medicijnen zijn te duur. Wat nu? Euthanasie?
Hoe komt het dat het aantal euthanasiegevallen toeneemt
beschouwing
Euthanasie? Dat regelen we even
beschouwing
3
5
7
2
Mijn medicijnen zijn te duur. Wat nu?
Euthanasie?
Cees Smit − 15/09/14, 14:34 trouw
Dankzij de medische wetenschap ben ik ieder jaar iets duurder geworden, constateert
Cees Smit, die hemofilie heeft. Maar als mijn medicatie te duur is, welke behandeling
krijg ik dan nog wel?
Al jaren volg ik de discussie over prijsplafonds in de zorg met meer dan buitengewone
belangstelling. Want ook ik ben zo'n dure patiënt, en niet sinds kort. Nee, al vanaf mijn
geboorte 63 jaar geleden. Sinds die tijd ben ik vanwege het succes van de medische
wetenschap ieder jaar steeds iets duurder geworden. Als ik net zo oud word als de
gemiddelde Nederlandse man, dan heb ik nog zestien jaar te gaan. Maar misschien eerder als
er een prijsplafond komt. Over de vraag wat er met mij gaat gebeuren als er daadwerkelijk
een prijsplafond komt, gaat de discussie tot nu toe niet. En dat is vreemd, want ik heb een
aantal voor de hand liggende vragen.
Kort na mijn geboorte werd bij mij hemofilie - een erfelijke afwijking in de bloedstolling vastgesteld. Mijn ouders kregen te horen dat ze er rekening mee moesten houden dat ik
waarschijnlijk niet oud zou worden. In die tijd was er geen behandeling voor hemofilie
mogelijk. Die behandeling kwam pas toen ik zestien jaar was. Het veranderde mijn leven
ingrijpend. Lag ik vóór die tijd ruim de helft van het jaar in het ziekenhuis, daarna kwam ik er
alleen voor controles. De behandeling met uit bloedplasma bereide stollingsproducten kon ik
zelf toedienen en, als dat nodig was, op de universiteit, later op het werk of tijdens vakanties.
De behandeling van hemofilie werd het schoolvoorbeeld van het succes van de medische
wetenschap: chronisch zieke kinderen konden oud worden.
Twee ton per jaar
In de jaren tachtig volgde voor mij het tweede schoolvoorbeeld van het succes van de
medische wetenschap. Ik raakte door de behandeling met bloedproducten besmet met zowel
het hepatitis C virus als het aids-virus. Wetenschappers vonden ook hiervoor een afdoende
oplossing en zo leefde ik tamelijk gezond verder. Het prijskaartje liep echter ook op. Mijn
hemofilie kost op dit moment zo'n 200.000 euro per jaar en met de aidsremmers komt daar
nog zo'n 11.000 euro per jaar bij. Misschien kan het door scherp inkopen nog wat goedkoper,
maar onder een prijsplafond van bijvoorbeeld 100.000 euro per jaar is niet realistisch.
Als bij mij de behandeling zou worden gestopt vanwege het feit dat deze te duur is, rijzen er
wel enkele vragen. Op welke behandeling heb ik dan nog wel recht op grond van mijn
ziektekostenverzekering? En kan ik toestemming krijgen voor het beëindigen van mijn leven
op grond van te verwachten ondraaglijk lijden? Want daar komt het wel op neer. Zonder die
behandeling van mijn hemofilie, wacht mij een leven met langdurige ziekenhuisopnames en
veel pijn door inwendige bloedingen in mijn gewrichten, zoals in mijn jeugd.
EUTHANASIE
3
Zonder behandeling zal ik ook een beroep moeten doen op maatschappelijke ondersteuning
en mantelzorg. In die afhankelijke situatie wil ik niet terechtkomen en vandaar dit stuk. Om
politici en beleidmakers nog maar eens met de neus op de feiten te drukken en niet te snel
besluiten te nemen op grond van theoretische beschouwingen over prijsplafonds.
Achter de cijfers zitten meerdere verhalen van mensen zoals ik, die tamelijk gezond oud
worden dankzij het succes van de medische wetenschap. En voor hen maakt het wel verschil
om te komen overlijden aan een ziekte waarvoor geen of geen afdoende behandeling is, dan
te moeten overlijden aan een ziekte waarvan bekend is dat er wel een behandeling voor is
maar waarvan de samenleving de kosten niet wenst te dragen.
Datum: 15 september 2014
Bron: Trouw
EUTHANASIE
4
Hoe het komt dat aantal
euthanasiegevallen toeneemt
Door Rob Graumans 30 sep 2014
In 2013 zijn er 15 procent meer gevallen van euthanasie en hulp bij zelfdoding
gemeld dan in 2012. Naar verwachting zal dit aantal alleen maar toenemen.
Vooral het aantal gevallen waarbij het lijden voortkwam uit een psychiatrische aandoening
is flink gestegen: van 14 in 2012 tot 42 in 2013. In gevallen van vergevorderde dementie is
dit aantal ruim verdubbeld; van 42 naar 97 meldingen, zo blijkt uit het jaarverslag van de
Regionale toetsingscommissies euthanasie.
Ondanks dat de meldingen stijgen, is het aantal als onzorgvuldig getoetste gevallen met de
helft gedaald naar 5.
Stijging
Euthanasie is de afgelopen jaren fors toegenomen. In 2009 waren er nog 2.636 meldingen,
tegenover 4.188 in 2012 en 4.829 in 2013.
Een oorzaak voor dit toenemende aantal lijkt te liggen in het groeiende aantal
kankerpatiënten. In 2013 werd bij verreweg de meeste gevallen het ondraaglijk lijden
veroorzaakt door kanker (3.588 gevallen). Het aantal nieuwe kankerpatiënten stijgt tot
2020 met 40 procent naar 123.000 per jaar, zo blijkt uit het rapport Kanker in Nederland
tot 2020 dat in opdracht van KWF Kankerbestrijding werd gemaakt.
Het is dan ook waarschijnlijk dat het aantal gevallen van ondraaglijk lijden als gevolg van
kanker zal toenemen, en daarmee het aantal euthanasieverzoeken.
Daarnaast worden mensen steeds ouder, en dementie is een typische ouderdomsziekte.
Het hoogtepunt van de vergrijzingsgolf wordt in 2040 verwacht, zo meldt de NOS. Dus het
aantal mensen dat (vergevorderde) dementie heeft zal toenemen, en daarmee het aantal
mensen dat ondraaglijk lijdt ten gevolge van dementie.
Media
Een andere oorzaak voor de toename kan liggen in het feit dat euthanasie de afgelopen
jaren nadrukkelijk in het nieuws is geweest.
In 2012 werd de zogenoemde 'Levenseindekliniek' opgericht, een Nederlandse medische
instelling waarin mensen met een euthanasieverzoek dat voldoet aan de
zorgvuldigheidseisen euthanasie kunnen ondergaan. Sinds de oprichting hebben 1.500
mensen een verzoek ingediend bij de kliniek. 322 van hen ondergingen euthanasie,
waarvan 107 in 2013.
Daarnaast is de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE)
groeiende. De NVVE verschaft informatie over euthanasie en hulp bij zelfdoding, en biedt
hulp bij het opstellen van een wilsverklaring.
EUTHANASIE
5
Wilsverklaring
Een verzoek tot euthanasie kan alleen door de patiënt zelf worden gedaan. De familie kan
niet om euthanasie vragen. Om een verzoek te doen moet de patiënt wilsbekwaam zijn. Het
verzoek kan ook al eerder schriftelijk worden vastgelegd, voor de situatie als iemand zelf
zijn of haar wil niet meer kan uiten. In een wilsverklaring wordt door de patiënt precies
aangegeven onder welke omstandigheden hij zou willen dat de arts euthanasie uitvoert.
Euthanasie kan alleen worden uitgevoerd door een arts als deze ervan overtuigd is dat er
sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Daarnaast moet de patiënt een vrijwillig en
weloverwogen verzoek hebben gedaan. Een arts is echter niet verplicht om een
euthanasieverzoek uit te voeren. Hier biedt de Levenseindekliniek een uitweg.
Datum: 30 september 2014
Bron: Elsevier
EUTHANASIE
6
Euthanasie? Dat regelen we even
Enzo van Steenbergen 24 oktober 2015 NRC
Een fanatieke sportman, kreeg chronische pijn aan zijn rugwervels en had depressieve
buien. Annie werd getroffen door kanker en begon te dementeren. Wim (87) en Annie (84)
uit Amsterdam stapten in 2014 samen uit het leven. Een huisarts hielp met de euthanasie.
“Wij begrepen het en vonden het een prachtig idee”, zei een van hun kinderen in Het
Parool. “Wij dachten: dat gaan we dan wel even regelen.”
Euthanasie in Nederland: we regelen het even. Nog geen vijftien jaar geleden werd de
Euthanasiewet (2002) van kracht en nu is de beslissing over leven en dood een beslissing
geworden als elk ander groot, moeilijk besluit in het leven. Een echtscheiding. Ouders die
naar het verpleeghuis moeten. Na diepgaand en vaak moeizaam debat binnen familie- en
vriendenkring wordt een besluit genomen. Maar is de knoop eenmaal doorgehakt, dan
moet het ook geregeld worden. De arts hoeft het alleen nog maar te doen.
Meer en meer Nederlanders – terminaal ziek of niet – willen de dood op verzoek. Ruim
5.300 mensen kregen vorig jaar euthanasie, bleek deze maand uit nieuwe cijfers van de
toetsingscommissies euthanasie. Dat is 10 procent meer dan het jaar daarvoor en ruim
100 procent meer dan tien jaar geleden.
Duizenden mensen willen niet meer leven, ook al zijn ze niet ongeneeslijk ziek. Anne-Mei
The, bijzonder hoogleraar langdurige zorg en dementie aan de Universiteit van
Amsterdam, zei er in de Groene Amsterdammer over: “Als de medische oplossing niet
voorhanden is, voelt het alsof er niets meer aan te doen is. Euthanasie lijkt dan, in de
beleving van betrokkenen, de enige oplossing.”
En dit is de analyse van Theo Boer, negen jaar lid van de toetsingscommissie euthanasie,
die beoordeelt of artsen zich bij het uitvoeren van een euthanasie aan de wet hebben
gehouden: “De moderne mens wil aftakeling niet accepteren. Ze willen hun aftakeling
beheersen en hun dood plannen.” Alsof dat mogelijk is, zegt hij.
“Ouderdom komt nu eenmaal met gebreken. En wat moeten we met mensen die
euthanasie willen omdat ze ‘niet in een verpleeghuis willen belanden’? Dat is misschien
begrijpelijk, maar voor díe behoefte moet je niet aan een arts vragen of hij je leven
beëindigt.”
De snel gegroeide ‘populariteit’ heeft de euthanasiepraktijk in 2015 op een wankel punt
gebracht. Artsen tonen toenemende bereidheid mee te werken aan euthanasie, en dat is
internationaal gezien een zeer bijzondere situatie, waar veel van hen trots op zijn. Maar
onder die bereidheid is steeds vaker een laag van ongemak zichtbaar. De arts is de cruciale
tussenpersoon na een euthanasieverzoek; zonder toestemming van twee artsen komt er
geen euthanasie. Toch trapten veel artsen het afgelopen jaar op de rem; zij vinden dat
mensen te gemakkelijk denken over euthanasie, en ze worden vaak onder druk gezet door
patiënten en familie.
EUTHANASIE
7
Welke route moeten Nederlanders volgen als ze euthanasie willen? Bekijk en lees of beluister
onderstaande animatie, waarin wordt uitgelegd welke stappen patiënt en arts moeten
doorlopen. Klik op de pijlen rechts en links om door de stappen te bladeren.
Het roept indringende maatschappelijke vragen op: raken we aan de grenzen van de
euthanasiewet? Wat zou het betekenen als we de voorwaarden voor euthanasie oprekken?
Wat als de sleutel tot de medicijnkast niet meer in handen van de arts zou zijn?
Ongemak van de arts
Een aantal huisartsen vertelde, onafhankelijk van elkaar, welke druk een
euthanasieverzoek op hen legt. Ze deden dit in informele gesprekken, en liever anoniem,
vanwege de gevoeligheid van het onderwerp. Een huisarts uit Deventer:
“Ik kan geen vakantie of vrije dagen inplannen, ik kan soms wekenlang geen biertje
drinken, ik moet altijd mijn telefoon aan hebben staan. Het is een dankbaar onderdeel van
je werk, maar het is ook heel zwaar. Dat beseffen veel mensen niet.”
Een andere huisarts, uit Limburg, verwoordde krachtig: “Je veegt je hele agenda leeg. Dat
moet nu vaker dan toen euthanasie minder populair was.” Huisarts Ronald Hulsebosch uit
Den Haag schreef onlangs een indringend betoog in vakblad Medisch Contact waarin hij de
euthanasiepraktijk als ‘gemakzuchtig’ omschreef. Sterker: “Een remedie voor wie bang is
voor de dood.”
De snelle ontwikkeling van de euthanasiepraktijk was een van de redenen waarom ethicus
Theo Boer zijn werk staakte als lid van de toetsingscommissie. Boer constateerde dat zijn
collega’s dossiers goedkeurden waar hij zelf ernstige twijfels bij had. “De
euthanasiepraktijk is uit de hand gelopen”, zei hij in deze krant na zijn afscheid. Euthanasie
is volgens hem een te ‘normale keuze geworden.
Zie het gesprek dat Boer op een congres had met een 82-jarige man. “U laat mij in de kou
staan”, constateerde de man nadat was gebleken dat Boer kritisch tegenover euthanasie
was komen te staan. “Waar lijdt u dan aan?”, vroeg Boer de man. Hij leed nergens aan, was
niet ziek. Boer:
“Hoezo laat ik hem dan in de kou staan? Een zelf verkozen dood ligt binnen handbereik:
negen dagen niet eten en drinken. Als iemand zo ‘versterft’, zal geen arts sedatie weigeren
om het ergste leed te verzachten. Euthanasie werd aanvankelijk gezien als een zachte dood
bij ernstig zieke patiënten, zoals de terminale kankerpatiënt. Dán is het ook volkomen
terecht. Maar inmiddels vragen mensen het in allerhande situaties.”
Twee SCEN-artsen, opgeleid om een, verplichte, onafhankelijke beoordeling te doen bij een
euthanasieverzoek, stopten in april 2014 met hun werk. Jeannette van Andel, één van de
artsen, zei in het EO-televisieprogramma Dit is de Dag: “Ik dwing niemand ergens toe,
iemand dwingt míj […] Er komen steeds meer aanvragen van dementerenden,
psychiatrische patiënten en mensen die zeggen klaar met leven te zijn. Ik denk niet dat we
hier als maatschappij op moeten antwoorden door deze mensen te helpen met doodgaan.”
EUTHANASIE
8
Al deze artsen hebben geen moeite met euthanasie, ze hebben moeite met het
verwachtingspatroon van de patiënten en hun familie. Hoe kunnen artsen rustig en
weloverwogen te werk gaan, als ‘nee’ geen geaccepteerd antwoord meer is op het verzoek
om euthanasie?
Want zo is de situatie, bleek uit recent onderzoek van artsenfederatie KNMG. De cijfers: 60
procent van de ruim 500 ondervraagde artsen is van mening dat patiënten “onvoldoende
op de hoogte zijn van de grenzen aan euthanasie”. 90 procent van hen zegt dat mensen
meer oog zouden moeten hebben voor belasting van artsen rondom euthanasie. Meer dan
60 procent van deze artsen ervaart “druk van patiënten of familie om euthanasie uit te
voeren”.
Dementerenden
SCEN-arts Jeanette van Andel maakte duidelijk: er zijn niet alleen steeds méér
euthanasieverzoeken, maar deze verzoeken worden ook steeds ingewikkelder. Dat komt
doordat een groeiende groep dementerenden, mensen met psychische ziektes of ouderen
die hun leven als voltooid beschouwen, euthanasie willen. De Euthanasiewet biedt
weliswaar enige ruimte om ook hun euthanasie te verlenen, maar voor artsen is het
doorhakken van die knoop buitengewoon zwaar. Dat geldt vooral als het niet gaat om een
terminale patiënt. “Heb je er ooit bij stilgestaan hoe het voelt om iemand dood te maken
die anders nog lang had kunnen leven?”, vroeg een huisarts zich af tijdens een interview.
Juist voor zulke ingewikkelde verzoeken is in 2012 de Levenseindekliniek opgericht.
Patiënten die geen gehoor vinden bij hun eigen arts kunnen terecht bij teams van een arts
en verpleegkundige die een euthanasieverzoek beoordelen. De Levenseindekliniek
beantwoordt aan een behoefte, gezien het groeiend aantal aanmeldingen. De kliniek heeft
gezorgd voor een toename in het aantal dementerenden, psychiatrische patiënten en de
zogenoemde ‘klaar met leven patiënten’ die euthanasie vragen. Maar ook hier blijkt: de
kliniek kan de groei nauwelijks aan. Er is een wachtlijst van, vooral, mensen met een
psychiatrische aandoening die hun leven willen beëindigen.
Lang niet iedereen die zich bij de Levenseindekliniek meldt met het verzoek om
euthanasie, komt daar wettelijk voor in aanmerking. Zij ervaren ondraaglijk en uitzichtloos
lijden maar de arts komt tot een andere beoordeling. Dus wees de Levenseindekliniek
sinds 2012 al meer dan 1.000 verzoeken af (het voerde ruim 400 keer euthanasie uit). De
eigen arts van de afgewezen patiënten heeft dan meestal ook al geconstateerd dat
euthanasie voor deze mensen geen optie is, maar een ‘nee’ van de eigen arts wordt niet
altijd geaccepteerd. In de woorden van ouderenpsychiater Boudewijn Chabot, tijdens een
gesprek bij hem thuis in Haarlem:
“Dokter, doe niet zo moeilijk, zeggen sommige mensen. Dat zou ons zorgen moeten baren.
Alsof euthanasie hetzelfde is als het uitschrijven van een recept voor maagzuurremmers.
Nee, de dokter behoedt de samenleving voor uitwassen.”
EUTHANASIE
9
Afgelopen zomer vertelde arts Lous Konijnenberg (55) op het kantoor van de
Levenseindekliniek met hoorbare afschuw over een nieuw bijeffect dat de populariteit van
euthanasie oplevert: spoedeuthanasie. Een twijfelende huisarts meldt een patiënt in de
allerlaatste levensfase aan bij de Levenseindekliniek, omdat de patiënt rekent op
euthanasie, maar de arts zelf toch niet wil meewerken. Konijnenberg moet dan binnen een
paar dagen een beslissing nemen over het beëindigen van een leven. “Kom snel, kom snel”,
riep een patiënt tegen haar door de telefoon.
Tijdens het gesprek in Den Haag belt een huisarts die een spoedgeval wil aanmelden.
Konijnenberg vraagt hem geïrriteerd of hij niet wat eerder aan de bel had kunnen trekken.
Nu zit zij in een bijzonder lastige situatie: de patiënt verwacht snel geholpen te worden –
maar Konijnenberg moet alle wettelijke zorgvuldigheidseisen volgen, anders kan ze
worden aangeklaagd. “Elke euthanasie die ik begeleid is belastend”, vertelt Konijnenberg
na dat telefoontje. “Spoedgevallen zijn nog veel emotioneler. Spoed en euthanasie, dat gaat
niet samen. In een flits moet je een beslissing nemen die heel, heel ingrijpend is. Het holt je
geestelijk uit.”
Oplossing
Is een euthanasiepraktijk mogelijk zonder tussenkomst van artsen? Kenners zoals Theo
Boer en Boudewijn Chabot wijzen erop dat mensen ook de regie in eigen hand kunnen
nemen. Het zou als oplossing kunnen gelden om artsen te ontzien, terwijl desondanks de
laatste wens van de patiënt wordt ingewilligd. Geen gekke gedachte, gezien de druk die
artsen ervaren en de wachtlijsten voor de beoordeling van euthanasieverzoeken.
Chabot voorspelt dat het medicijn voor pijnloze zelfdoding – te bestellen in het buitenland
– wel eens een nieuw “lifestyle middel van mondige babyboomers” kan worden. Een
andere optie is het bieden van hulp aan familie en vrienden bij euthanasie.
Albert Heringa werd dit jaar vrijgesproken door het gerechtshof in Arnhem nadat hij in
2008 zijn ernstig zieke 99-jarige moeder had geholpen te overlijden. Hij had dit zo
zorgvuldig gedaan, en met zo’n zuiver motief, dat het Hof hem niet veroordeelde. Maar een
naaste helpen met sterven is niet voor iedereen weggelegd. Bovendien lopen ‘leken’ risico
aangeklaagd te worden wegens doodslag of zelfs moord als ze een geliefde helpen
overlijden.
De wet schrijft tussenkomst van een arts voor. Dat is niet voor niets. De huisarts die Wim
en Annie uit Amsterdam uiteindelijk hielp, deed dat vooral opdat het echtpaar niet “zelf
ging aanrommelen”, zei ze in Het Parool. Een andere reden: alleen de dokter kan
beoordelen of er nog alternatieven zijn. De onafhankelijke toetsing voorafgaand aan de
uitvoering geldt als een veiligheidsklep. Govert den Hartogh, emeritus hoogleraar ethiek
aan de Universiteit van Amsterdam, schreef in een opinieartikel in deze krant dat “niet
iedere wens om te overlijden (-) geheel autonoom tot stand komt”.
Wat bedoelt hij precies? Wat zijn ‘objectieve omstandigheden’? Een mogelijk risico:
familieleden die overlijden van een naaste wel erg enthousiast bespoedigen. Den Hartogh:
“Tot de maatschappelijke realiteit behoort immers ook hebzucht.” De minister van
Volksgezondheid heeft een ‘commissie van wijzen’ in het leven geroepen die de
mogelijkheden voor het straffeloos bieden van hulp bij zelfdoding onderzoekt.
Levensbeëindiging op verzoek, kan dat ook zonder dokter?
EUTHANASIE
10
Willen we het zelf doen?
Artsen zijn het fundament waarop de euthanasiepraktijk is gebouwd. Zij waarborgen dat
ernstige fouten en onomkeerbare vergissingen uitblijven. Meewerken aan euthanasie
houdt voor artsen een risico in; als ze niet zorgvuldig werken kunnen ze worden vervolgd
voor moord. Het is daarom cruciaal dat burgers de rol van de arts op waarde schatten.
Euthanasie is geen recht; het is een laatste optie die een patiënt kan vragen en die een arts
kan, maar niet moet bieden. Een optie die belangrijk is, een optie die veel mensen heeft
verlost van een gruwelijk einde van hun leven. Of is het anders? Is euthanasie zo normaal
geworden dat de sleutel uit handen van de arts genomen moet worden? Willen we écht
zelf ons einde regisseren?
Datum: 24 oktober 2015
Bron: NRC Handelsblad
EUTHANASIE
11