Thomas evangelie

Thomas evangelie
86. Wie nergens bij hoort, hoort overal bij
Jezus zei:
De vossen hebben hun holen,
en de vogels hun nesten,
maar de zoon van de mens
heeft geen plaats om zijn hoofd neer te leggen
en te rusten.
Er wordt gewoonlijk aangenomen dat deze uitspraak een jammerklacht zou zijn: hoe
tragisch toch dat de vossen en de vogels een thuis hebben, maar de zoon des mensen
niet. En de zoon des mensen, dat is dan in die opvatting de historische Jezus in zijn
eenzame rol als de Christus, de enige ‘zoon des mensen.’
Maar is in de samenhang van het Thomas evangelie beslist geen jammerklacht? Het
gaat hier over iets heel anders, namelijk dat we als ‘een zoon des mensen’ dat wil
zeggen als de hele mens die we allemaal kunnen worden, bewust spiritueel dakloos
zijn, dat we geen geloof of wat dan ook nodig hebben om te weten wat we hier op
aarde te doen hebben. Dan zijn we gewoon en eenvoudigweg mens met de mensen.
Dan is er geen wij en geen zij, geen gelovigen en ongelovigen.
Het doet er helemaal niet toe welk geloof je aanhangt, dat wil zeggen: onder welk
spiritueel dak je schuilt. Wat telt zijn je daden, de vruchten van de liefde die in jou
schuilt, en niet de schijnvruchten die voortkomen uit een leer, vanuit een ‘gij zult...’
Wat is je geloof? Aardig dat je dat vraagt, maar verder van geen betekenis.
Wat zijn je daden? Ja, dat doet er toe, dat is het enige wat telt. De vruchten van de
liefde, daar gaat het om.
Iemand die gevangen is geraakt in een verhaal over de werkelijkheid, door dat verhaal
letterlijk te nemen en er zijn identiteit aan te ontlenen, noemt men wel ‘een zoon van
het land.’ De partijbonzen, de schriftgeleerden, de hogepriesters zijn ‘de eigenaars
van het land.’ Het woord ‘land’ is hier symbool voor een verhaal over de
werkelijkheid, een geloof, een ideologie.
Maar wie geworden is als een ‘zoon van de mens’ heeft geen land meer, heeft ook
geen vaste spirituele woon- en verblijfplaats meer nodig, geen geloof, geen
ideologische rustplaats. Zo iemand is Bewust Spiritueel Dakloos.
Elke leer , elk geloof, elke ideologie, schept een onderscheid tussen 'wij' en 'zij'. De
joden en de niet-joden, de christenen en de heidenen, de proletariërs en de
kapitalisten, de uitverkoren volgens ‘ons geloof’ en de verlorenen.
Thomas evangelie 86. 2
Maar wie niet tot een 'wij' behoort, kent ook geen 'zij'. Wie nergens bij hoort, hoort
overal bij.
Dit logion dient hier dus verstaan te worden in de samenhang van het Thomas
evangelie. Zie daarvoor ook Thomas 21:
'Zij zijn als kinderen die wonen op een land dat niet van hen is.
Als de eigenaars van het land komen, zullen deze zeggen:
geef ons ons land terug.
Zij zullen zich uitkleden in hun aanwezigheid
om het land aan hen te laten
en terug te geven.'
En Thomas 36:
'Jezus zei:
Maak je geen zorgen
van de ochtend tot de avond
en van de avond tot de ochtend
waarmee je je zult kleden.'
Thomas 47:
Jezus zei:
Wordt voorbijgangers.
En vanuit deze betekenis kunnen we ook opnieuw de wellicht vertrouwde teksten
verstaan in het Nieuwe Testament.
In Lucas lezen we (9:57-62):
‘Terwijl ze hun weg vervolgden, zei iemand tegen hem: ‘Ik zal u volgen
waarheen u ook gaat.’ Jezus zei tegen hem: ‘De vossen hebben holen en de
vogels hebben nesten, maar de Mensenzoon kan zijn hoofd nergens te ruste
leggen.’
Hier waarschuwt Jezus dus iemand die hem wil volgen:
Pas op, wat ik je te bieden heb is geen nieuw geloof. Het is niet net zo’n geloof als
wat je nu meent te moeten verlaten. Het heeft geen zin om het ene geloof te verlaten
voor een ander geloof. Wil je mij volgen? Besef dan dat ik geen schuilplaats te bieden
heb waarin je jezelf kunt verbergen, waarin je kunt vluchten voor jezelf, waarin je
kunt ontsnappen aan je eigen verantwoordelijkheid.
Traditioneel kenmerkend voor de hier geciteerde tekst uit Lucas is de hoofdletter van
het woord Mensenzoon. Want dat zou in de gebruikelijke betekenis alleen slaan op
Jezus als de enige Christus. Maar Jezus nodigt ons uit, in de betekenis van het
Thomas evangelie, om allemaal een mensenzoon te worden, en dan zonder
hoofdletter. Wie bereid is een mensenzoon te worden, in de oorspronkelijke
betekenis, dient te beseffen dat hij niet als de vossen en de vogels een schuilplaats
Thomas evangelie 86. 3
moet zoeken, maar juist de moed zou kunnen verzamelen om te voorschijn te komen
in je ware gedaante, met je oorspronkelijk gelaat. Dan woon je, met een gnostische
term, in het Al.
––––––––
Parallellen in de Bijbel en andere bronnen vindt men op de website
www.gnostiek.nl/thomas
Bron:
Bram Moerland
Schatgraven in Thomas
Thomas evangelie, vertaling en toelichting
Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam 2007
ISBN 9789035131453
www.brammoerland.com