Maatregelen tegen overmatig gebruik van antibiotica.

ook toegepast wordt bij klachten als het chronische-vermoeidheidsyndroom is het hek echter helemaal van de dam. Er is
eenvoudigweg niet voldoende immunoglobuline. Patiënten die
absoluut niet zonder dit middel kunnen, liggen nu doodziek
aan het bed gekluisterd.
groot-brittannië
Maatregelen tegen overmatig gebruik van antibiotica. – Het
Britse ministerie van Volksgezondheid wil samen met de
British Medical Association (BMA) een voorlichtingscampagne beginnen om het publiek erop te wijzen dat overmatig
gebruik van antibiotica schadelijk is. Tegelijkertijd zal de
regering er bij de Europese Gemeenschap op aandringen
het gebruik van antibiotica als groeimiddel in de bio-industrie te verbieden (The Times en The Independent, 24 april
1998).
Dat de campagne dringend nodig is, blijkt uit een recent rapport van de Science and Technology Committee van het Britse
Hogerhuis. Volgens deze commissie dreigt het land terug te
zakken naar het pre-antibiotische tijdperk, nu er steeds meer
onbehandelbare ziekten opduiken.
Judy Gilley, ondervoorzitter van de huisartsencommissie
van de BMA, zegt dat huisartsen nu al minder mogelijkheden
hebben om ernstige ziekten te behandelen vanwege de weerstand die ziekteverwekkers tegen antibiotica ontwikkeld hebben. Gilley: ‘Wij moeten daarom onze uiterste best doen om
het publiek duidelijk te maken dat het niet moet zeuren om antibiotica. Verder moeten wij de huisartsen steunen om de druk
van het publiek te weerstaan en tegelijk de patiënten uit te leggen waarom antibiotica zo voorzichtig gebruikt moeten worden.’
In Groot-Brittannië worden jaarlijks naar schatting 50 miljoen recepten voor antibiotica uitgeschreven, gemiddeld dus
één voor iedere inwoner. Als dat teruggebracht kan worden,
blijft er nog een probleem: de verbreiding van resistente bacteriën houdt niet op bij de grenzen. Berucht is een land als
MRSA-15
125
aantal besmette ziekenhuizen
Ontsmettingsmiddelen omstreden. – Een Amerikaanse expert
op het gebied van de infectieziektenbestrijding, Stuart Levy
van de Bostonse Tufts University, waarschuwt voor de huidige
trend om theedoeken, keukenartikelen, vuilniszakken en zelfs
speelgoed en tandenborstels te impregneren met antibacteriële chemicaliën, zoals triclosan. Volgens Levy ‘veranderen wij
daarmee onze huizen in een paradijs voor onuitroeibare ziekteverwekkende bacteriën’ (The Observer, 26 april 1998).
De meeste commensale bacteriën zijn onschuldig. Bovendien houden ze door hun aanwezigheid gevaarlijke bacteriën
op een afstand. Als deze onschadelijke beestjes door het lukraak gebruik van antibacteriële middelen worden uitgeroeid,
staat daarmee meteen de deur open voor gevaarlijker ziektekiemen. ‘Wij zullen dan ontdekken dat wij omgeven worden
door bacteriën die zeer resistent zijn tegen antibacteriële middelen en mogelijk ook tegen antibiotica’, zegt Levy. ‘Op het
moment dat wij onze huizen en handen werkelijk moeten desinfecteren – bijvoorbeeld omdat iemand thuiskomt uit het ziekenhuis –, dan worden wij geconfronteerd met voornamelijk
resistente bacteriën.’
De Britse microbioloog dr. John Hood, van het Glasgow
Royal Infirmary, valt Levy in The Observer bij: ‘Bacteriën kunnen voor iedere willekeurige stof weerstand ontwikkelen en
hoe meer je die stof gebruikt, hoe sneller ze er immuun tegen
worden.’
Een woordvoerder van Ciba Specialty Chemicals, de producent van de bacteriostatische stof triclosan, wijst alle waarschuwingen van de hand: ‘Triclosan is een antisepticum, geen
antibioticum. Dat betekent dat het niet zo’n specifiek effect
heeft op de cellen van organismen als antibiotica.’
150
100
75
MRSA-16
50
25
0
1993
’94
’95
’96
’97
jaar
Aantal ziekenhuizen besmet met meticillineresistente Staphyloccus aureus in Engeland en Wales, per maand. (Bron: The
Independent, 24 april 1998.)
Spanje, waar antibiotica vrij verkrijgbaar zijn bij de apotheek.
Er moet dus ook druk uitgeoefend worden in de Europese
Gemeenschap om een eind te maken aan dergelijke praktijken.
Sir Kenneth Calman, de hoofdofficier voor de Volksgezondheid, wil binnenkort met een reeks adviezen komen voor huisartsen en ziekenhuisartsen over het juiste gebruik van antibiotica. ‘Patiënten moet aan het verstand worden gebracht dat zij
niet iedere keer als zij verkouden zijn een behandeling met antibiotica moeten verwachten, vooral niet omdat deze middelen
geen effect hebben bij virussen die verkoudheid en griep veroorzaken’, aldus Calman.
Calman wees er verder op dat er een heel duidelijk verband
is tussen het gebruik van antibiotica om de groei van dieren te
stimuleren en de ontwikkeling van antibioticaresistentie bij
mensen. Het aantal besmettingen met meticillineresistente
Staphyloccus aureus in de Britse ziekenhuizen is de laatste jaren schrikbarend opgelopen, parallel met het toenemend gebruik van antibiotica in de bio-industrie (figuur).
Volgens Ian Gould, microbioloog in het Aberdeen Royal
Hospital, is het pas de laatste drie jaar duidelijk geworden dat
het gebruik van antibiotica in de veeteelt een bedreiging vormt.
‘De praktijk om antibiotica te gebruiken om de groei van dieren te stimuleren, moet worden ingeperkt’, zegt hij. ‘In Zweden
geldt al enige jaren zo’n verbod, maar er zijn grote commerciële belangen mee gemoeid. De Europese Commissie schijnt
nu druk op Zweden uit te oefenen om dit verbod weer op te
heffen.’
De voorzitter van de Britse National Farmer’s Union, Ben
Gill, vindt het allemaal maar overdreven. Uit onderzoek zou
gebleken zijn dat 99,9% van het vlees geen spoor meer bevat
van aan de dieren gegeven antibiotica. Er zou ook geen enkel
bewijs zijn voor de stelling dat er een verband is tussen het antibioticumgebruik op boerderijen en de menselijke weerstand
tegen deze middelen.
Sterfte rond de geboorte vooral buiten kantooruren. – ’s Nachts
overlijden er in de Britse kraamklinieken twee keer zoveel baby’s als overdag. Dat zou komen doordat er tussen 5 uur in de
namiddag en 9 uur de volgende ochtend nauwelijks specialisNed Tijdschr Geneeskd 1998 23 mei;142(21)
1235