(OGW) in de achtbaan - Netwerk Oplossingsgericht Werkenden

Oplossingsgericht
in de Achtbaan
Waarom OGW goed werkt bij jongeren
Waarom oplossingsgericht werken goed
aansluit bij kinderen en jongeren
Kinderen praten niet graag over problemen.
 Kinderen praten wel graag over dingen die goed gaan en/ of
die ze leuk vinden.
 Kinderen zoeken vanuit zichzelf niet naar verklaringen, maar
naar oplossingen.
 Kinderen leren door te experimenteren.
 Ook kinderen zijn gemotiveerd om door te gaan met datgene
waarmee ze succes hebben.
 Stel vertrouwen in het kind en laat dat merken.

Wat werkt in Jeugdzorg?
(H. Pijnenburg. v. Yperen, Hubble, Miller & Duncan, Lambert, Wampold)
- common factors: alliantie, acceptatie, luisteren,
waarachtigheid
- (kwaliteit van) alliantie, meerdere allianties
- allegiance
- placebo effect: hoop, verwachtingen (2e helft van
allegiance)
- motivatie
– herstel van zelfregulatie
Wat werkt in Jeugdzorg? 2
– ROPM (bijv. ORS en SRS)
– activeren van netwerken van relevante anderen
(systemisch werken, wraparound)
– critical life events relabelen (“serendipiteit”)
– model en techniek (consistentie): een klein
effect.
veel OGW/SFBT elementen
(maar waarom?)
Neuroplasticiteit (Sitskoorn)
Levenslang principe
Neuro- en synaptogenese, pruning
Ervaringen, zint. prikkeling, emoties, bewegen en
cognitieve activiteit veranderen de hersenen.
Praten, meditatie, mindfulness:
- remt amygdala (angst),
- activeert linker prefontale cortex (posit.
gevoelens, geluksbeleving)
(OG) gesprek, trance (?) werkt
Aardig zijn (Hamilton, Vonk)
vriendelijk/aardig zijn, vertrouwen:
oxitocine niveau verhoogd
– Emoties positiever waarnemen,
– Amygdala (angst-reactie) afgezwakt
– Gezichten beter onthouden
– Empathie en 'verbondenheid' vergroot
– Vertrouwen ontvangen en geven vergroot
– Generositeit vergroot, productiviteit vergroot
Aardig zijn 2
“Knuffelhormoon” stijgt +
(aanw.:) stresshormoon (norepinefrine) zakt
door:
– (denken aan) steun (alliantie),
– aanraking,
– gevoelsuiting,
– geïnspireerdheid
Accepteren, waarderen, erkennen, luisteren, hoop
& verwachting wekken werkt
kenmerken van puberhersenen 1
(E. Crone):
Algemeen :
- veel emotionele wisselingen o.i.v. hormonen,
- groeispurt,
- veranderend slaapritme (melatonine)
- vermoeidheid/jetlag,
kenmerken van puberhersenen 2
Executieve functies
- uitstellen (inhibitie),
- plannen,
- info verwerken, onthouden, combineren
- wisselen tussen regels,
- hypothetisch en kritisch denken
- ontwikkelen sprongsgewijs
- pas uitontwikkeld na 23-25 jr
kenmerken van puberhersenen 3
leren en denken
- zeer plastische hersenen: enorm leervermogen
(uitbreiding en specialisatie).
- onregelmatige ontwikkeling, “gevoelige” periodes
- tragere/minder reactie op neg.feedback,
snellere/sterkere reactie op pos.feedback:
- bevestiging/stimulans werkt dus beter dan
afkeuring/straf.
kenmerken van puberhersenen 4
Emoties
– pubers herkennen emoties niet zo goed
– snelle waarneming via amygdala (f,f,f),
langzame via cortex
– amygdala actiever in puberteit: heftige emoties
– amygdala vaak sterker dan cortex: pubers
handelen eerder vanuit emotie
– voor sec. emoties werkt de amygdala samen
met basale ganglia en frontale cortex;
– herkennen van compl. emoties ontwikkelt tot
ong. 18 jr.
kenmerken van puberhersenen 5
complexe emoties
- reguleren ontwikkelt zich laat in de adolescentie
(Damasio e.a.):
- info combineren (orb.front.cortex) vanuit
emotionele hersengebieden, 'lichamelijke'
hersengebieden en controle/planning.
- niet alleen weten dat iets beter is , maar het ook
fysiek voelen, mede door er ervaring mee te
hebben opgedaan.
- dit lukt pubers minder goed
kenmerken van puberhersenen 6
- beloningscentrum grote invloed (bas.ganglia,
nucl.acc).
- kiezen voor korte of lange termijn beloning
gebeurt door samenwerking tussen orb.front.
cortex en laterale cortex.
- sterkere invloed van nucl.acc en amygdala,
- invloed van hormonen,
- jongeren reageren meer op mogelijk grote
beloning (nucl.acc) dan op verlies (amygd of
cortex).
- jongeren kiezen impulsiever voor korte termijn
beloning en risicovolle acties.
kenmerken van puberhersenen 7
Pubers denken anders dan volwassenen:
– pubers moeten langer nadenken;
– ze hebben geen fysieke afkeer of ongemak (nog
geen ervaringen).
– simpele uitleg wordt begrepen, meer detailinfo
wordt niet goed verwerkt.
– snelle reactie op voorstellen van beloning.
kenmerken van puberhersenen 8
Sociaal:
– moreel redeneren ontwikkelt zich nog lang,
mogelijk tot 30 jaar of langer
– TOM aanwezig, wisselen van perspectief
mogelijk. Eerlijk/oneerlijk is erg belangrijk: bij de
1e meer nadenken, bij het 2e meer emotie
– 'strijd' tussen emotionele en rationele
hersengebieden (groep, acceptatie, persoonlijke
dilemma's, uitsluiting) . De emotionele winnen
vaker dan bij volwassenen.
kenmerken van puberhersenen 9
creativiteit:
– nieuwe paden (vindingrijkheid, creatiever),
– sneller aanpassen,
– minder laten tegenhouden,
– groot leervermogen (muzisch, motorisch),
– idealistischer,
Psychologische ontwikkeling
(Kohnstamm)
emotionele ontwikkeling van pubers
egocentrisme:
– metacognitie is nieuw: veel denken over zichzelf
– redeneren is nieuw; doen ze veel en graag.
– steeds meer hypothetiseren, maar eerst nog
vaak zwart-wit
– mythe van uniciteit, onkwetsbaarheid, positief
egocentrisme
Psychologische ontwikkeling 2
Positief egocentrisme:
– emotionele zelfbescherming
– blijft afnemend aanwezig in adolescentie:
– redeneren langs eigen denkwegen is nog vrij
'dwingend';
– indenken in redenatie van andere persoon bijv.
ouder is nog heel moeilijk
– voorbeeld …
– risico = kans x gevolg
Praten met pubers (Delfos)
- denkvermogen neemt sterk toe
- almachtsgevoel, “morele agressie”,
– eigen mening (ontdekken, “argucommunicatie”)
– hersenen op 'aan'
– echtheid
dus:
serieus nemen, aansluiten, betrokken tonen,
zelfredzaamheid stimuleren, luisteren en open
vragen, op zijn gemak stellen, waardering uiten
(voor denken), willen leren v.d. jongere
Verschillen jongens/meisjes
– taligheid
– relationaliteit, empathie
– rechtvaardigheid, competitie
– feiten vs gevoelens
– cortex activiteit (planning, moreel redeneren,
inhibitie, zelfstandigheid,
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers ?
(positief) egocentrisme vraagt om
- aansluiten, erkennen, accepteren,
- vragen stellen, laten vertellen
- belangstelling tonen,
- belangrijk maken,
- motiveren (hoop, verwachting)
- belonen
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 2
erkennen, luisteren, accepteren, complimenteren
= belonen
= activiteit van amygdala verminderen
= emoties tot rust brengen
= langere weg naar cortex openstellen
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 3
over problemen praten en analyseren
vermijden, want
= neg.feedback (= straf?/afkeuring),
= veel nieuwe info,
= moeten denken volgens volwassenen
= 'gezeur' en 'preken'
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 4
belonen door:
- uitzonderingen,
- resources, wat gaat er goed?
- complimenten/waardering
- zelf laten denken
- benieuwdheid
- acceptatie
- hoop en verwachting
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 5
zelf laten nadenken
= gewenste “training”
= impliciete beloning/waardering
= geen nieuwe informatie geven
= hersenen 'aan' zetten
door: open vragen, leading from 1 step behind,
not knowing, stilte, “wat nog meer”
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 6
“Go slow”
= aansluiten
= langzaam denktempo mogen hebben
= erkenning
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 7
toekomstgerichtheid
= aansluiten bij en belonen van:
- het zijn bezig met de toekomst,
- hoop en verwachting
- willen leren beter en meer kunnen,
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 8
van probleem naar vaardigheid
= concreet
= zelf denken (langere weg via cortex trainen)
= kunnen scoren, het goed kunnen doen
= beloning
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 9
schaalvragen
= laten denken (cortex gebruiken)
= concreet, eenvoud en overzicht
= uitnodiging tot nuanceren (oefenen)
= nieuwe inzichten
Waarom werkt OGW/SFBT goed bij
pubers 10
Positieve vooronderstellingen
– Kloppen: > 85% jongeren willen later “huisje,
boompje, beestje”
= hoop en verwachting
= vertrouwen
= belonen
Toepassen
Casus
Thomas
Dank!
Wat neem je mee?
Wat pas je morgen toe?
Re-source Trainen en Coachen
http://www.re-sourcetenc.nl
Herman Prüst. Tel.:06-40357535