(VS en SU) → Jalta

9.6 – het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen door massavernietigingswapens
– de betrokkenheid van burgers bij de oorlog
WO II
 Indirecte Oorzaak:
o revanche WO I
 vernedert dictaat van Versailles
 “dolkstootlegende” → verraad (democraten en communisten)
o Hitler negeert verdrag van Versailles
 Leger te bewapenen
 “Wehrmacht” Rijnland binnentrekken
 “de Anschluss”= Hitler veroverde Oostenrijk
o Sudetenland veroveren
o Chamberlain (Britse premier)
 Appeasement/verzoening politiek
 Hoopte op goed gedrag → Hitler
 G.-B. te zwak om iets te doen
 Wilde niet samenwerken met Stalin
 *Hoogtepunt: Hitler dreigde Tsjecho-Slowakije veroveren → kreeg
Sudetenland → vrede bewaren
o VS bemoeide zich sinds 1919 niet meer met Europa
o Stalin hielt zich afzijdig
o As van Rome-Berlijn Italië → bondgenootschap → Hitler
 Later ook Japan hierbij
o Hitler viel Praag binnen en bedreigde Polen
o 23 aug 1939:
 Hitler sloot niet-aanvalsverdrag met Stalin (niet opnieuw 2 fronten oorlog)
 Verdeelden samen Polen
 Oorzaak:
o 1 sept 1939: Duitse leger viel Polen binnen
 Frankrijk + Engeland verklaarden nu de oorlog aan Duitsland
 Volgorde oorlogen/veroveringen:
1. China
2. Ethiopië
3. Rijnland
4. Oostenrijk
5. Tsjecho-Slowakije
6. Albanië
7. Praag
8. blitzkrieg (Polen, Denmerken+Noorwegen, Nederland+Berlgië+Frankrijk)
9. Balkan
10. operatie Barbarossa (aanval SU)
11. Pearl Harbor (Japaners)
12. oorlog VS
13. 1942 aanval Zuid-Rusland
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.


D. verloor grootste slag…
SU wint→Koersk
D-Day
Hitler zelfmoord
Berlijn valt
Duitsland geeft zich over
Japan geeft zich over
Meer een totale oorlog dan WO I
o 5x zoveel doden
 WO I meeste militaire → WO II helft burger
o Verwoesting ongekend
 bombardementen creëerden vuurzeeën en erger (atoombom)
 (machine)wapens waren krachtiger
o Groter deel v/d maatschappij vocht mee
 Militaire waren jonger en ouder (D.)
 Dwangarbeiders uit andere landen zorgde voor productie (D.)
Wreedheden oostfront: oosten meer communisten en andere “untermenschen”
Duitsland
Buitenland
o Leningrad omsingeld
o stad kapot schieten, bevolking
uithongeren
o gevangengenomen soldaten → uitgehongerd
of geëxecuteerd
o untermenschen/subversieve
elementen
(=joden/communisten/zigeuners/etc.)
geliquideerd
Binnenland
o SS liquideerden untermenschen

SU
o
o
o
o
Duitse/Poolse/Baltische krijgsgevangen naar
werkkampen (vermoord)
Rode leger trok eind v/d oorlog
plunderend/moordend/verkrachtend rond
eigen militaire slecht behandeld
familie → deserteurs gearresteerd
Japanse wreedheden
o Veroverden gebieden/vermoorden/verkrachten
o Indonesië bevrijders → werkelijkheid 2,5 mln doden
9.7 – racisme, discriminatie en genocide, in het bijzonder op joden
Joden
 Door romeinen verdreven en daardoor in heel Europa terecht gekomen
 Jaloezie
o Mochten geen ambachten uitoefenen werden handelaar/geldwisselaar → verdienen ze
goed geld en werden ze door de bevolking alleen maar meer gehaat
o Veel minder vaak ziek → volgens godsdienst rein leven
 1800 gelijke burgerrechten
 Aanhangen communisme → revolutionaire gezien → extra haat
Holocaust=
 Begin (→meningen verschillen)
o Kristallnacht
o Rassenwetten van Neurenberg
 Moord op joden WO II
 Genocide (=volkerenmoord/systematisch uitroeien van een volk)
 Brandoffer (grieks)
 Shoah (joden)
 Toppunt racisme/discriminatie
o Hitler speelde in op de gevoelens van de mensen en de eeuwen oude gedachte over joden
→ joden vroeger als
 Moordenaars van Christus
 Opeten van christenkinderen
 Vergiftigen van drinkwater
o Gevolg:
 Pogrom= uitbarsting → Jodenhaat
Proces
 Machtsovername → nazi’s:
o joden getreiterd
o beperkingen
 doodschieten niet efficiënt→ vernietigingskampen (gaskamers)
Endlosung=
 Massamoord op joden
 Joodse probleem
 Definitieve oplossing
Hoofdstuk 10.2 – Koude Oorlog
Uitleg naam ijzeren gordijn: http://nl.de-koude-oorlog.wikia.com/wiki/Het_Ijzeren_Gordijn
Uitleg verloop WO II: http://users.telenet.be/woii/nieuwe_pagina_1.htm
Tijdens WO II
Samenwerken en overleg (VS en SU) → Jalta
 Churchill, Roosevelt en Stalin → VN oprichten (geleid door Veiligheidsraad)
 Stalin mocht grenzen SU westen opschuiven
 Landen → Rode Leger bevrijdt → invloedsferen van SU
 Stalin: daar vrije verkiezingen
 Duitsland verdeeld bezettingszones (Berlijn ook apart verdeeld)
Na WO II
Grimmige sfeer tussen overwinnaars
Grote Lijnen
Indirecte oorzaak
 VS en SU veel sterker → rest
 Ideologische tegenstelling
Oorzaak:
Conferentie van Potsdam (juli 1945) → Truman: ‘VS heeft atoombom’
Gevolg:
 strijd om macht uit angst voor elkaar (VS en SU)
o wapenwedloop
o VS: containmentpolitiek (indammen) door Truman → Marshallplan= geld voor
wederopbouw:
 Mensen financieel beter laten krijgen → niet voor gelijkheid kiezen (communisme)
 Geen geweld want dat kan leiden tot WOIII
 In ruil voor de lening moeten landen rente betalen en goederen in de VS kopen
o SU: Verspreiden communisme
Indirect gevolg
 Blokvorming
o IJzeren gordijn (=grens midden in Europa)
 BRD Westen/VS: kapitalisme en democratie → vrije westen
 Oprichting NAVO= militaire bondgenootschap tussen VS en West-Europa
 DDR → SU: communistisch → Oostblok
 Oprichting Warschaupact= militair verbond → communistische landen →
Oost-Europa
o (1948/49) Blokkade v Berlijn door Russen → niet meer bevoorraadt kon worden
 Gevolg: geallieerden positief bij Duitsers omdat ze geholpen hadden in deze tijd
o (1961)Berlijnse Muur= symbool v/d Koude Oorlog en Duitse + Europese deling
 Omdat: Afscheiding → men werd 28 jaar gescheiden → goed beeld uit de Koude
Oorlog symboliseert:
(rijke westen→VS (leider) versus communistische Oosten→SU (leider))

Oorzaak Berlijnse muur:
 Oost Berlijn liep leeg
 West-Berlijners goedkoop goederen inkopen in Oost-Berlijn
Paniek VS
Moa macht in China (communist) + SU→atoombom
Gevolg:
 Containment ook in Azië
Indirect gevolg:
 Communistisch Noord-Korea geholpen door SU + China aanval → Zuid-Korea (VS hielp Zuid-Korea)
Cubacrisis
Russen hadden lanceerinstallatie → kernrakketen op cuba staan gericht op Amerika. Kennedy dreigde met
een kernoorlog als Rusland niet weghaalden.
Oorzaak
Communist Castro aan de macht in Cuba
Gevolg
Kennedy dreigde met een atoomoorlog
Ontspanning
 wapenwedloop ging door
 containmentpolitiek/communisme verspreiden ging door (Vietnam)
Oorzaak
SU: haalde raketinstallatie weg
VS: liet Castro met rust
Opnieuw Spanning
Angst → Nucleaire holocaust:
 letterlijk kernwapen/atoom splitsing brandoffer
Oorzaak
 bouw middellangeafstandsraketten SU + NAVO
 VS buiten bereik raketten
 VS bouw ruimteschild
 Reagan wekte de indruk dat hij op confrontatie uit was
Gevolg
Protesten tegen kernwapens
Einde Koude Oorlog
1985: Rusland wil Koude Oorlog beëindigen → officieel voorbij op 4 dec 1989
1. Wapenwedloop te duur (communistische landen → economische problemen)
Na Koude Oorlog
2. Problemen SU vanaf 1990:
 Staten scheiden zich af
 1991 SU opgeheven
3. “war on terror”= reactie van president Bush jr. op 9/11
10.3
1948 West-Europa → welvaart
 Schaarste/soberheid vervangen door consumptiemaatschappij (=samenleving gericht →
produceren + verkopen grote hoeveelheden (consumptie)goederen)
o Oorzaak:
1. Technologische ontwikkelen (koelkast/stofzuiger/douche/wasmachine)
2. Economische groei (industrie/internationale handel/overheidsuitgaven)
o Gevolg:
1. Stijging gebruik genotsmiddelen (koffie/wijn/bier)
2. Stijging vakanties buitenland
3. Stijging aantal auto’s en tv’s in gezinnen
o Indirect gevolg:
1. Ontstaan verzorgingsstaat
 Niet alleen verantwoordelijk veiligheid → ook welzijn v/d burgers
 Streven:
o volledige werkgelegenheid
o rechtvaardige inkomensverdeling
o sociale zekerheid
o onderwijs
o gezondheidszorg
christendemocratie
 kort na WO II ontstaan
……………..
10.4 – de eenwording van Europa
Europese eenwording → want:
 (begon 1950 → Frans-Duitse samenwerking)
 Amerika → voor West-Europese gemeenschap
 Duitsland: respectabel voor rest van Europa → zou positief gevolg hebben:
o Duitsland meer aanzien
o Veiligheid
o Welvaart
o Stabiele democratie
 Frankrijk (Schuman) → plan= Staal + steenkool gemeenschappelijk
1. Staal was belangrijkste grondstof (wapenindustrie)
2. Steenkool was belangrijkste energiebron
o Indirecte oorzaak
1. Oorlog/conflict situatie
o Oorzaak:
 Frankrijk + Duitsland → zwak → wereldoorlogen
1. Verdediging tegen SU
2. Economisch herstel in Europa
3. Versterken democratische krachten
4. Behoudt v/d vrede
o
o
Gevolg:
 Door economische groei Duitsers toch voor “westbindung”
 Oprichting EGKS
 Leden 1951: Fr., Du. + It., NL, Belg., Lux.
Indirect gevolg:
 Oprichting EEG
 Andere sectoren gemeenschappelijk bestuur lidstaten→ o.a. landbouw
 Vrije handel tussen EEG landen
 Europese Comissie = Dagelijks bestuur v/d EEG
 Europees Parlement = Parlement v/d EEG
 Europese Raad = regeringsleiders → belangrijkste beslissingen
o Elke land vetorecht (consensus)
 Landen minder onafhankelijk → wetten/regels
o Gemaakt→Raad van Ministers (=vakministers v/d lidstaten)
 1985: Verdrag van Schengen
o Lux., Fr., Du., NL., Belg.
o Grenscontroles afschaffen
o Later meer landen
 Leden 1973: G.-B., Ierland, Denm.
 *Leden 1980: Griek., Spanje, Portugal
o *wanneer zij hun dictatuur vervingen door democratie



1986: lidstaten → vorming 1 Europese markt
o Sommige zijn van mening dat hierdoor veel nationalen
kenmerken verdwenen
1992: Verdrag van Maastricht/EU-verdrag
o Gevolg
 EU ipv EEG
 gezamenlijke veiligheid
 gezamenlijke munt
uitbereiding EU
o voordeel
 goed voor de democratie
o nadeel
 lastig door vele leden + welvaartsverschillen
 vetorecht → compromissen
 na 2004: Europese grondwet → vetorecht
beperkt
Bijlage Tijdlijn:
1933: Hitler rijkskanselier
1934: Hitler rijkspresident
 Führer
 Operbevelhebber leger
1935:
 plebisciet v/h Saarland (Duitse volksstemming)
 rassenwetten → Neurenbergen
1936: remillitarisering → Rijnland
1938:
 Anschluss → Oostenrijk (werd provincie v. Duitsland)
 Conferentie v. München
 Hitler → Duitsland
 Mussolini → Italië
 Daladier → Frankrijk
 Chamberlain → Engeland
 kristallnacht
1939:
 Duitsland → bezetting Tsjechië
 Slowakijke onafhankelijk + bondgenoot Duitsland
 23 aug: Molotov- von Ribbentroppact
 =niet aanvalsverdrag Duitsland en SU
 verdeling Polen
 SU: verdeling baltische Staten + Finland
 1 sep: Duitse aanval → Polen (begin WO II)
1940:
 Maart: Duitsland aanval → Denemarken + Noorwegen
 April: Engelse troepen → noorwegen
 10 mei: Duitsland aanval→ NL, B, Lux en Fr
 13 mei: bombardement v. Rotterdam
 15 mei: Nederland capituleert
 Juni: B + Fr capituleren
 Juli/augustus
o “Battle of Britain” (Royal Air Force vs. Luftwaffe)
1941:
 22 juni: Operatie Barbarossa (=duitse aanval op SU)
o Barbarossa= baard + rood= roodbaard (duitse keizer)
o Blitzkrieg (=snel overwinning) → mislukt (winter)
 7 dec: Japanse aanval Pearl Harbor
 7 dec: Duitsland verklaart VS oorlog
1942:
 (hervatting barbarossa) Duitse aanval → Kaukasus
 20 jan conferentie van Wannsee
1943: slag bij Stalingrad → duitse 6e leger capituleert (=keerpunt → oorlog)
1944:
 Geallieerde aanval Normandië / D-Day / Operatie Overlord
1945-1949:
 Stalin communistisch dictatuur
1945:
 Feb: conferentie van Jalta
o Oprichting VN
 8 mei: Duitsland capituleert
 6/9 aug: atoombom Hinoshina
 15 aug: Japan capituleert
 Conferentie van Potsdam → begin blokvorming
1947: Trumandoctrine (=containment politiek)
1948/1949: blokkade Berlijn → Russen
1949:
 Oprichting BRD / DDR
 Oprichting NAVO
 Russische atoombom
 China communistisch
1953:
 Dood Stalin → Chroestjov opvolger
1955:
 Oprichting Warschaupact
1961: Bouw Berlijnse muur
1962: Cubacrisis
1965-1973: Vietnamoorlog
1975: (heel) Vietnam communistisch
1985: Gorbatjov president SU en Reagan VS
1987: wappenakkoord → ¾ kernwapens vernietigd + stonden niet meer op elkaar gericht
1989:
 val Berlijnse muur
 einde communistische besturen
1990:
 hereniging van Duitsland (geen DDR/BRD)
1991: SU valt uiteen