Het steunhart

Thoraxcentrum | Afdeling Cardiologie
Het steunhart (Left Ventricular Assist Device)
Inleiding
Indien sprake is van ernstig hartfalen, dan kan een steunhart een mogelijkheid zijn om te overleven
en om de kwaliteit van leven te verbeteren. Sinds 2011 heeft het UMC- Groningen een vergunning
voor het implanteren van steunharten bij patiënten die op de wachtlijst staan voor een
harttransplantatie, ter overbrugging van de tijd tot aan de harttransplantatie. Sinds 2015 heeft het
UMC- Groningen ook een vergunning voor het implanteren van een steunhart bij patiënten met
ernstig hartfalen die niet in aanmerking komen voor een harttransplantatie. Het steunhart wordt dan
geïmplanteerd als permanente ondersteuning van het hart.
Als u ernstig hartfalen heeft betekent dat niet dat u automatisch in aanmerking komt voor een
steunhart. Een steunhart is namelijk niet voor elke vorm van hartfalen de juiste ondersteuning.
Daarnaast is het belangrijk dat rechterkamer van het hart goed functioneert en dat alle andere
mogelijkheden onderzocht en daar waar nodig toegepast zijn.
Steunhart is de Nederlandse vertaling van de Engelse term LVAD: Left Ventricular Assist Device.
Deze brochure geeft u algemene informatie over het steunhart.
Het steunhart
Een steunhart is noodzakelijk als de linker hartkamer, die het lichaam van bloed en zuurstof voorziet,
faalt en alle mogelijke behandelingen en medicijnen geen uitkomst meer bieden. Het is een
mechanische ondersteuning die uitsluitend de functie van de linker hartkamer overneemt en niet
van het hele hart. Door het gebruik van het steunhart wordt de bloedcirculatie verbeterd en wordt
falen van andere organen zoals nieren en lever voorkomen of hersteld.
De eerste steunharten waren grote en luidruchtige apparaten. Moderne steunharten zijn klein, licht
en stil en worden aangedreven door een elektromotor.
Een steunhart kan jaren in het lichaam verblijven en omdat de apparatuur betrouwbaar is, gaan
patiënten met een steunhart naar huis.
Begeleiding
U wordt tijdens het hele proces begeleid door LVAD-coördinatoren. Dit zijn Verpleegkundig
Specialisten en/of Physician Assistants van de afdeling Cardiologie van het UMC-Groningen.
1
De Heartmate
Het UMC-Groningen implanteert als steunhart de zogenaamde Heartmate van de firma Abbott. Het
is een (tijdelijke) mechanische ondersteuning die de functie van de linker hartkamer overneemt (en
niet van het hele hart). Door het gebruik van het steunhart, wordt zoals eerder genoemd de
bloedcirculatie verbeterd. De instroombuis (canule) van de Heartmate is aangesloten op de punt
van de linker hartkamer en de uitstroombuis (canule) is aangesloten op de grote lichaamsslagader
(aorta).
Er worden momenteel twee verschillende types gebruikt, namelijk de Heartmate 2 en Heartmate 3
De Heartmate 2
Heartmate 2
Aorta
Uitstroomcanule
Linker hartkamer
Instroomcanule
Pomp
Het steunhart bestaat uit een schroef die snel ronddraait en wordt aangedreven door een
elektromotor. Door de snelheid van draaien van de schroef wordt bloed uit de linker hartkamer
gezogen. De uitstroom van bloed gaat richting de aorta. De Heartmate 2 veroorzaakt een continue
bloedstroom, waardoor er meestal geen hartslag voelbaar is aan de pols of hals. De bloeddruk is
alleen elektronisch te meten met een speciale bloeddrukmeter.
De Heartmate 3
Dit nieuwe type steunhart bestaat uit een centrifugale pomp waarbij de rotor wordt aangedreven in
een vrij magnetisch veld. Dit is dezelfde techniek als wordt gebruikt bij de magneetzweeftrein. Door
de snelheid van draaien wordt bloed uit de linker hartkamer gezogen. De uitstroom van bloed gaat
richting de aorta. De Heartmate 3 zorgt zelf voor een pulserende beweging van de bloedstroom van
30 keer per minuut. Hierdoor is bij de Heartmate 3 in tegenstelling tot de Heartmate 2 soms wel een
pols voelbaar en is de bloeddruk soms ook met een normale bloeddruk meter te meten.
Bij zowel de Heartmate 2 als ook de Heartmate 3 komt door de huid van de buik een flexibele slang
(driveline) naar buiten die aangesloten is op een besturingssysteem (controller). Het systeem
verbindt de pomp met de batterijen of via een zogenaamde Power Base Unit met het stroomnet. De
twee batterijen voorzien de Heartmate 2 ongeveer 12-14 uur van energie en de Heartmate 3 kan
meestal 15-17 uur op 1 set batterijen meegaan. De batterijen worden via een oplaadmodule
opgeladen.
De controller wordt door een LVAD-coördinator geprogrammeerd. Er is altijd een
reservecontroller (back-up) voor u beschikbaar. De batterijen, de controller en de benodigde
2
houders wegen samen ongeveer 3 kilogram.
Heartmate 3
Aorta
Uitstroomcanule
Linker hartkamer
Pomp
Instroomcanule
Batterijen
Driveline
Instroomcanule
De operatie
De operatie wordt uitgevoerd door een thoraxchirurg. Na de operatie verblijft u een aantal dagen
op de Intensive Care (ICV2). Als u stabiel bent en geen beademing meer nodig heeft, volgt
overplaatsing naar de Hartbewaking (CCU/C1CC) en de volgende stap is overplaatsing naar de
verpleegafdeling. Gemiddeld genomen duurt een opname op de Intensive Care 2 tot 7 dagen, op de
hartbewaking 5-10 dagen en nadien op de verpleegafdeling 2-3 weken.
Op de verpleegafdeling krijgen u en uw partner/mantelzorger (aanvullende) instructie over het
steunhart van de LVAD-coördinator. Daarbij gaat het vooral om de omgang met het apparaat en de
verzorging van de insteekopening van de driveline. Als u vertrouwd bent met het systeem en u
voldoende mobiel bent (vier tot zes weken na de implantatie), gaat u naar het revalidatiecentrum
Beatrixoord. Bij ontslag worden uw huisarts en de ambulancedienst door de LVAD-coördinator
ingelicht.
Het leven met een steunhart biedt perspectief. Wandelen, boodschappen doen, sporten en werken
behoren weer tot de mogelijkheden. Ook is er na implantatie geen vochtbeperking meer nodig. Het
is juist wenselijk om in ieder geval 2500 ml per dag te drinken. Naast mogelijkheden zijn er ook
beperkingen en risico’s na de implantatie van een steunhart. Uitgebreide informatie hierover wordt
tijdens en na uw verblijf in het ziekenhuis gegeven.
3
24 uurs zorg vanuit het UMC-Groningen
In geval van problemen of calamiteiten is een 24 uurs telefonische bereikbaarheidsdienst
beschikbaar, die door u of uw naaste gebeld kan worden via het algemene nummer van het UMCGroningen (050-361 61 61). Als zich problemen of calamiteiten voordoen neemt u of uw naaste
altijd eerst met dit telefoonnummer contact op. Als in een dergelijke situatie aanvullende hulp nodig
is zal dat altijd in het UMC-Groningen gebeuren.
Aanvullende informatie kunt u vinden op:
www.umcg.nl
www.lvad.nl
www.harten-twee.nl
Begin 2017 was Hartfalen en het Steunhart onderwerp van de Medische Publieksacademie van het
UMC- Groningen. Deze presentatie is door het UMC- Groningen online gezet en te vinden via de
website van het UMC-Groningen. Het eerste deel (30 min) gaat over hartfalen, het tweede deel (30
min) over het steunhart:
https://www.umcg.nl/NL/Zorg/Volwassenen/zob2/art_steunhart_LVAD/
Mocht u de presentatie willen bekijken op een mobiel apparaat dan kunt u de QR code hieronder
scannen.
April 2017
4