Rechtspositie van raadsleden

RAADGEVER
Rechtspositie van raadsleden
Als raadslid bent u niet in dienst van de gemeente of de raadsfractie, maar u ontvangt wel een raadsvergoeding en een
onkostenvergoeding. Hoe zit dat precies?
Waar is de rechtspositie van raadsleden geregeld?
“U bent raadslid. Maar hoe zit
het met uw rechtspositie en uw
arbeidsvoorwaarden? Wie bepaalt
ze? Wat als u ziek wordt? Hoe zit het
met uw onkosten?”
De basis voor de rechtspositie van raadsleden is de Gemeentewet.
Hierin staat dat raadsleden geen andere inkomsten van de gemeente krijgen
dan die ‘krachtens of bij wet geregeld zijn’. Wat betekent dit? Voor alles wat u krijgt, geldt dat dit ergens in een wet, in een
algemene maatregel van bestuur, een ministeriële regeling of in een verordening geregeld moet zijn. Voor u als raadslid
zijn de belangrijkste wetten en regels de Gemeentewet, het Rechtspositiebesluit raads- en commissieleden en de gemeentelijke verordening rechtspositie wethouders, raads- en commissieleden.
Raadsvergoeding
Als raadslid ontvangt u voor uw werkzaamheden een schadeloosstelling. In de praktijk heet dit vaak de raadsvergoeding.
Een raadslid ontvangt de raadsvergoeding vanaf de dag van de beëdiging. De hoogte van deze vergoeding is afhankelijk
van de grootte van de gemeente. Over de raadsvergoeding betaalt u gewoon loon- en inkomstenbelasting. U kunt dit door
de gemeente laten inhouden als u kiest voor het fictief werknemerschap. U kunt ook kiezen voor de fiscale positie van zelfstandige. Als u kiest voor de fiscale positie als zelfstandige dan moet u zelf de betaling van de loon- en inkomstenbelasting
regelen. U ontvangt voor de onkosten die u maakt als raadslid een onkostenvergoeding. Deze onkostenvergoeding mag u
niet weigeren. De vaste onkostenvergoeding is bedoeld voor de volgende onkosten: representatie, vakliteratuur, excursies,
bureaukosten, porti, contributies, lidmaatschappen en zakelijke giften. Voor deze kosten mag u geen declaraties indienen.
Als u kiest voor de fiscale positie van zelfstandige zult u moeten aantonen welke onkosten u daadwerkelijk heeft gemaakt.
Als dat minder is dan uw onkostenvergoeding, zult u over het verschil belasting moeten betalen.
Als u voor dienstreizen buiten de gemeente gebruik maakt van uw eigen auto of het openbaar vervoer, dan kan in de verordening bepaald worden dat u recht heeft op een reiskostenvergoeding. Een reiskostenvergoeding voor reizen binnen de
September
2015
gemeente is in de Gemeentewet verboden.
RAADGEVER
Uitkering en raadslid
Als u een WIA, WAO of WW uitkering ontvangt, dan heeft uw raadsvergoeding gevolgen voor de hoogte van uw uitkering.
De negatieve effecten door de kortingsmaatregelen van de WIA en WAO en de WW moet de gemeente op verzoek compenseren. Hierdoor treden deze niet of minder op. Dit is geregeld in het Rechtspositiebesluit raads- en commissieleden. Voor
commissieleden geldt hetzelfde.
Politiek verlof
Als raadslid heeft u wettelijk recht op verlof om uw functie uit te kunnen oefenen, ongeacht of u werkzaam bent bij de
overheid, in het onderwijs of in het bedrijfsleven. Hoeveel verlof u kan krijgen, hangt af van de omvang van het raadslidmaatschap en de baan die u heeft.
Politiek verlof en bedrijfsleven
In het Burgerlijk Wetboek staat dat iemand die in loondienst werkt, van zijn werkgever kan vragen dat deze hem buitengewoon onbetaald verlof verleent om vergaderingen van de gemeenteraad, commissies van de raad of van het college van
burgemeester en wethouders te kunnen bijwonen. Wanneer u en uw werkgever geen overeenstemming bereiken, kan de
rechter om een beslissing worden gevraagd. Het niet bereiken van overeenstemming vormt voor de werkgever echter geen
ontslaggrond. In sommige CAO’s zijn hier ook afspraken over opgenomen. Als uw raadslidmaatschap eindigt, eindigt ook uw
buitengewoon onbetaald verlof. Uw werkgever heeft in de meeste CAO’s een inspanningsverplichting om weer voor u werk
te vinden. Dit kan iets heel anders zijn dan uw oude functie. Lukt dit niet, dan kan u (deeltijd) ontslagen worden.
Politiek verlof en overheid of onderwijs
Ambtenaren hebben op grond van de Ambtenarenwet recht op buitengewoon verlof voor de vervulling van de taken als
raadslid. Als u raadslid bent en bij de overheid of in het onderwijs werkt, dan heeft u over het algemeen voldoende aan verlof
voor enkele uren per week. Bij buitengewoon politiek verlof voor enkele uren per week is in de ambtelijke of onderwijsrechtspositie vaak opgenomen of en zo ja op welke wijze uw raadsinkomsten met uw loon verrekend worden.
Nevenfuncties
Raadsleden zijn verplicht om alle functies die zij vervullen openbaar te maken. Het gaat om alle functies die ze hebben naast
het raadslidmaatschap, betaald en onbetaald en wel en niet als raadslid. Onder de openbaarmakingsplicht valt ook de baan
van het raadslid. Als raad moet u ook goede afspraken maken over de gevolgen van nevenfuncties voor de deelname aan het
debat en de besluitvorming in de gemeenteraad. Dit wordt vaak vastgelegd in een gedragscode. Wees hier altijd heel open en
transparant over. Uw persoonlijk belang mag namelijk niet van invloed zijn op de besluitvorming in de gemeenteraad.
Sociale zekerheid
Als raadslid valt u niet onder de sociale zekerheidswetgeving. U valt dus niet onder de Ziektewet, de WW of de WIA. Als u
ziek wordt, worden uw bezoldiging en onkostenvergoeding doorbetaald. Bent u zwanger of langdurig ziek, dan kunt u wel
met zwangerschaps- of ziekteverlof. U moet dit dan zelf aanvragen bij de burgemeester met een verklaring van uw arts of
verloskundige. In deze periode kunt u tijdelijk vervangen worden. In de periode dat u met verlof bent, wordt uw onkostenvergoeding gehalveerd. U kunt per raadsperiode maximaal 3 keer vervangen worden. Als u een structurele fysieke beperking
hebt dan is het mogelijk op grond van het rechtspositiebesluit onder voorwaarden een vergoeding voor een WIA voorziening
te krijgen. U kunt deze zelf aanvragen. Op deze manier heeft u vergelijkbare rechten als een werknemer.
Meer informatie
• www.vng.nl/politiekeambtsdragers
• https://vng.nl/onderwerpenindex/arbeidsvoorwaarden-en-personeelsbeleid/politieke-ambtsdragers/nieuws/nieuwevoorbeeldverordeningen-rechtspositie-politieke-ambtsdragers
Deze raadgever is onderdeel van een reeks VNG-raadgevers over uiteenlopende onderwerpen. U vindt alle raadgevers op
www.vng.nl/raadsleden. Op deze pagina staat nog meer informatie speciaal voor raadsleden.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
RAADGEVER