Hoofdlijnen toerisme- en recreatiebeleid

GEMEENTE NIEUWKOOP
TOETSINGSKADER
RECREATIE en
TOERISME
1
Hoofdlijnen toerisme- en recreatiebeleid Nieuwkoop
Toetsingskader Recreatie- en toerisme (TKRT)
1. Inleiding.
Over het gebied waarin de gemeente Nieuwkoop zich bevindt zijn al diverse notities en beleidsvoornemens verschenen die (gedeeltelijk) te maken hebben met toerisme en recreatie
in de regio. Zo hebben bijvoorbeeld de Vereniging Natuurmonumenten, Stichting De
Venen, Dienst Landelijk Gebied, de Kamer van Koophandel Rijnland, Het actieve groene
hart, VVV, GPNN en de OVN rapporten en nota’s geschreven, of laten schrijven, die dit
onderwerp op zijn minst raken danwel tot in detail beschrijven wat er nodig is in (en op)
dit gebied.
De behoefte van de gemeente Nieuwkoop op dit moment is dan ook niet om uitputtend een
toerisme en recreatiebeleid te formuleren waarmee alles afgedekt is.
De behoefte ligt veel eerder in het hebben van een toetsingskader recreatie en toerisme
waarmee activiteiten op dit kunnen worden beoordeeld op passendheid bij het gebied en
inpasbaarheid in de ontwikkelingen in het gebied. De gemeente ziet zichzelf dan meer in
de rol van aanjager en ondersteuner van maatschappelijke initiatieven en activiteiten.
2. Inkadering.
Het ToetsingsKader Recreatie en Toerisme (TKRT) vindt zijn oorsprong in de visie op de
(nieuwe) gemeente Nieuwkoop. Daarin is over toerisme en recreatie het volgende vermeld:
Blik op de toekomst
De belangrijkste inhoudelijke speerpunten voor de (nieuwe) gemeente zijn:



Sociale samenhang en leefbaarheid in de kernen, in samenhang met een creatief en
realistisch voorzieningenbeleid
Economische (kleinschalige) vernieuwing en gerichte ontwikkeling op bedrijventerreinen en in de recreatie- en groensector (incl. agrarische sector)
Gericht woningbouwbeleid dat een evenwichtige bevolkingsopbouw stimuleert en het
draagvlak voor voorzieningen in de gemeente als geheel en zo mogelijk in individuele
kernen ondersteunt
Daarbij is het van belang om te kijken naar wàt de nieuwe gemeente dient te bereiken,
zoals bovenstaand als heel globaal aangegeven. Daarnaast is het ook van belang om aan te
geven hòe de nieuwe gemeente dat denkt te bereiken. Daarbij gaat het om het ontwikkelen
van een rol van de gemeente als aanjager en ondersteuner van maatschappelijke initiatieven van anderen (burgers, maatschappelijke instellingen, ondernemers etc.) waarmee
gezamenlijk de doelstellingen voor gebied en gemeenschap kunnen worden waargemaakt.
Strategische opgaven
De bestuurlijke strategie die de nieuwe gemeente kiest zal erop gericht moeten zijn om
antwoorden te vinden op de voorliggende opgaven. Vanuit de sterktes, zwaktes, kansen en
2
bedreigingen en het beeld dat uit de bewonersenquête naar voren komt kan de volgende
centrale opgave worden geformuleerd:
Versterking en ontwikkeling van het specifieke Groene Hart karakter:
Rust, ruimte, maar zeker ook dynamiek en levendigheid op kleinschalig niveau
Panorama 2020, (wens)beeld van de nieuwe gemeente.
De kleurrijke kernen zijn de pijlers van de nieuwe gemeente. De actieve en betrokken
gemeenschappen staan aan het roer van hun eigen ontwikkeling. Dorpsgericht werken is
het uitgangspunt van gemeentelijk beleid. Door gerichte woningbouw is het inwoneraantal
op peil gebleven en, belangrijker nog, redelijk in balans.
De economische structuur is er één van kleinschalige diversiteit van ambachtelijke maar
ook innovatieve vormen van (schone) bedrijvigheid, zowel in de kernen als in het buitengebied. Het aantal economische activiteiten is gereduceerd, vormen die belastend waren
voor natuur en landschap zijn ofwel verdwenen ofwel geconcentreerd op de bedrijventerreinen.
Wonen en toerisme en aanverwante vormen van dienstverlening zijn de belangrijkste economische dragers geworden. Het beheer van het gebied is in handen van enkele grote
agrarische bedrijven en private terreinbeheerders en wordt mede betaald uit lokale woonbelasting en opbrengsten uit toerisme.
Een gemeentelijk “beeldontwikkelingsplan” zorgt ervoor dat de landschappelijke eenheid
en ruimtelijke kwaliteit behouden blijven. Ontwikkelingen vinden plaats via inbreiding en
gerichte uitbreiding. De balans tussen sociaal-economische leefbaarheid en omgevingskwaliteit vormt het uitgangspunt. De karakteristieke rust, ruimte en landschap hebben
nieuwe impulsen gekregen door slim aan te haken bij sociaal-maatschappelijke dynamiek
en particuliere initiatieven. Op enkele plaatsen zijn innovatieve groene woonmilieus gecreëerd.
De beperkte maatschappelijke en economische dynamiek hebben van de nieuwe gemeente
een goed bestuurbare eenheid gemaakt, mede omdat particulieren en maatschappelijke
organisaties - daartoe uitgenodigd en gefaciliteerd door de gemeente - nadrukkelijk hun
rol in het gebied op pakken. Beleid en uitvoering zijn dik in orde.
Agenda voor de toekomst
De agrarische sector moet behouden blijven, zowel als primaire inkomstenbron alsmede als
beheerder van het karakteristieke Hollandse landschap. De tendens van schaalvergroting in
de glastuinbouw noodzaakt tot verdergaande concentratie. Door het aanbieden van nieuwe
kavels aan de randen van de kernen worden revitalisering en gerichte natuurontwikkeling
bekostigd. Waar agrarische bedrijven niet langer kunnen bestaan, wordt gestreefd naar
behoud van landschap en karakteristieke opstallen. Bewoning door burgers en de inzet
voor nieuwe economische dragers, zoals een zorgboerderij, worden actief gestimuleerd,
onder strikte randvoorwaarden van beeldkwaliteit.
De potenties van de toeristisch-recreatieve sector worden ten volle benut. Beleving van
water, natuur en cultuurhistorie vormt het uitgangspunt, de kernen kunnen dienen als
pleisterplaats.
3
3. Andere ontwikkelingen.
Naast de visie op Nieuwkoop zijn er nog andere ontwikkelingen te noemen die mede de
kaders bepalen voor het TKRT. De komst van een Bezoekerscentrum van de Vereniging
Natuurmonumenten naar de kern Nieuwkoop is zo’n ontwikkeling. Ook de roep vanuit de
economische invalshoek om een rondweg rond Noorden is een ontwikkeling. Op
Provinciaal en Rijksniveau zijn er ontwikkelingen met de 5e Nota Ruimtelijke Ordening,
rode en groene contouren, ecologische verbindingszones en aandacht voor de functie van
Het Groene Hart.
Autonome ontwikkelingen zijn er in de veehouderij waar een afname van het aantal
bedrijven zichtbaar is. Via De Venen is al enkele jaren sprake van natuurontwikkeling.
Hierbij heeft de gemeente Nieuwkoop zich eveneens aangesloten.
In deze notitie is uiteraard ook rekening gehouden met de conclusies op het gebied van
Recreatie & Toerisme welke zijn opgenomen in de Economische Beleidsvisie zoals die in
Juni 2005 is opgesteld door en voor de gemeente Nieuwkoop.
Verder blijkt uit diverse onderzoeken naar vrijetijdsbesteding o.a. door het CPB en het
CBS dat:
- de betekenis van recreatie en toerisme de komende jaren nog steeds zal toenemen;
- men vaker op vakantie gaat;
- men meer kortere vakanties neemt;
- er een toename is van recreatie in de eigen (woon)omgeving;
- er een redelijk bestedingspatroon is.
De betekenis van recreatie en toerisme neemt toe in economische zin (toerisme is een
groeisector), maar ook bijvoorbeeld als mogelijkheid voor gemeenten om zich te onderscheiden van andere gemeenten.
4. Hoofddoelstelling
De hoofddoelstelling van het recreatief-toeristisch beleid kan als volgt worden geformuleerd:
Hoofddoelstelling:
Het verhogen van de recreatieve-toeristische bestedingen in Nieuwkoop en daarmee het
bereiken van een positief effect op de werkgelegenheid door het aantrekkelijker maken
van Nieuwkoop voor zowel de eigen inwoners als voor bezoekers waardoor de verblijfsduur en het aantal bezoeken aan Nieuwkoop toeneemt.
4
5. Gemeentelijke uitgangspunten en beleid (TKRT)
5.1
Er bestaat behoefte aan verbeteringen uitbreiding van recreatievoorzieningen.
Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie kunnen alleen
worden toegelaten als ze passen binnen het beleid. Dit beleid wordt als volgt
geformuleerd:
Recreatieactiviteiten die gericht zijn op het ervaren van de leefomgeving, van
natuur, landschap, veenweidegebied, agrarische leefomgeving, rust, stilte, water
en/of cultuurhistorie, passen binnen het recreatiebeleid (stille recreatie en
natuurbeleving) .
Activiteiten die hier niet aan gelieerd zijn, zullen niet een op zichzelf staande
(hoofd)activiteit mogen worden, maar ondergeschikt moeten blijven aan de
hoofddoelstellingen. Op aangewezen plekken wordt sportieve recreatie toegestaan.
Het gebied van de gemeente Nieuwkoop (zie bijgaande kaart, bijlage 1.) wordt
hierdoor globaal in 3 delen gesplitst:
I.
Het gebied ten zuiden van het lint van Noorden via Nieuwkoop naar de
Ziende (incl. de nieuwe natuur nabij Noorden): Stille recreatie en natuurbeleving (Nieuwkoopse Plassen en natuurgebied).
II.
Het gebied ten noorden van het lint genoemd onder 1. waarbij vanaf de hoek
Ziende/Zuideinde een denkbeeldige lijn langs Nieuwveen getrokken wordt:
agro- en boerderijtoerisme en beleving van het Groene Hart.
III.
Het gebied ten westen van de denkbeeldige lijn onder 2.: Sportieve recreatie
en grootschaliger verblijfsrecreatie.
5.2
De uitgangspunten die bij dit beleid van toepassing zijn worden als volgt geformuleerd:
5.2.1. Sportieve recreatie en grootschaliger verblijfsrecreatie kan alleen dichtbij de
kernen gerealiseerd worden. De ontwikkeling van kortverblijf campings
wordt ook elders (maar niet in deel 1) ondersteund. Dit alles mag geen
afbreuk doen natuur- en landschapsontwikkeling.
5.2.2. Het natuurgebied De Nieuwkoopse Plassen dient als toeristische factor
verder ontwikkeld te worden in nauwe samenwerking met de Vereniging
Natuurmonumenten, GPNN, SPN, VVV en andere betrokken partijen.
5.2.3. De diverse musea, informatiepunten, bezoekerscentra en andere transfer- en
knooppunten in het gebied zijn van groot belang om de gebruiksmogelijkheden van het gebied goed te communiceren en de verkeersstromen goed
te spreiden, scheiden en/of reguleren.
5.2.4. De lintbebouwing in Nieuwkoop (op 1 na langste lint van Nederland)
inclusief de zogenaamde ‘doorkijkjes’ naar de Nieuwkoopse Plassen is een
belangrijke toeristische factor.
5.2.5. Het gemotoriseerd verkeer moet zoveel mogelijk buiten het kwetsbare
gebied gehouden worden. Een scheiding tussen doorgaand en recreatief
(bestemmings) verkeer is gewenst. Met name in het lint door en van Noorden naar en door Nieuwkoop tot aan de Ziende is die scheiding cruciaal.
5
5.2.6. Het ontwikkelen van wandel- fiets-, kano-, fluisterboot- en skeelerroutes is
een belangrijk speerpunt. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij
andere organisaties zoals de Stichting Ontwikkeling De Venen, het Groene
Hart team, de ondernemersvereniging (7-hovenroute) en anderen.
5.2.7. De agrarische sector kan een belangrijke rol spelen in het recreatief
medegebruik van het landelijk gebied. Recreatieactiviteiten die passen
binnen het kader van verbrede landbouw moeten mogelijk gemaakt worden,
zoals agrotoerisme en boerderijtoerisme.
5.2.8. Recreatie dient de omliggende agrarische bedrijfsvoering en/of natuurwaarde niet te belemmeren en indien mogelijk te versterken.
5.2.9. Vrijkomende agrarische bebouwing dient zo goed mogelijk te worden hergebruikt. Nieuwe initiatieven op het gebied van recreatie zouden zoveel mogelijk van vrijkomende agrarische bebouwing gebruik moeten maken. Realiseren van voldoende recreatieve voorzieningen aan de dorpsranden en het
landelijk gebied waarbij een gerichte afweging wordt gemaakt van
bereikbaarheid via (nieuwe) recreatieve routes en verbindingen.
5.2.10. Dankzij toerisme kan het voorzieningenniveau in kleine kernen enigszins op
peil gehouden worden.
6
6. Hoe nu verder?
Vaststellen TKRT.
Omdat het als 1e stap voldoende wordt geacht om een algemeen toetsingskader recreatie en
toerisme (TKRT) te hebben wordt voorgesteld om de Hoofddoelstelling onder 4. en de Uitgangspunten (TKRT) onder 5. vast te stellen.
Zo wordt aan de teksten in de visie op de nieuwe Gemeente Nieuwkoop iets meer handen
en voeten gegeven,
Particuliere en andere initiatieven kunnen dan langs deze lijnen worden beoordeeld op passendheid binnen de gemeente Nieuwkoop.
Bereikbaarheid
a.
Voor wat betreft de uitgangspunten 5.2.3. en 5.2.5. zijn voor wat betreft de (blijvende) bereikbaarheid van de gemeente Nieuwkoop reeds enkele zaken in gang
gezet.
Zo is inmiddels een project bereikbaarheid Nieuwkoopse Plassen opgezet waarin
voorzien wordt in de aanwijzing van transferpunten waar bezoekers kunnen
parkeren om van daaruit het gebied in kunnen gaan op de meest geëigende wijze
(wandelen, fietsen, varen, skeeleren) (bijlage 2.) Een uitbreiding van de recreatieve
routes is hierin eveneens opgenomen.
b.
Verder is er een discussie gestart met de Provincie Zuid-Holland teneinde te
bereiken dat er een onderzoek komt naar de verkeersstromen die zowel lokaal als
regionaal in beeld brengen waar de knelpunten zitten. Hierbij wordt gedacht aan
een onderzoek naar de hoeveelheid (sluip)verkeer zowel regionaal (van de A2 naar
de N11/A12/A4 en vice versa) als lokaal (van de N212/N463 naar de N231/N207
en vice versa) waarbij zo mogelijk onderscheid gemaakt wordt tussen vrachtverkeer
en overig gemotoriseerd verkeer.
Het lokale onderzoek kan op korte termijn door de gemeente (Nieuwkoop) worden
opgepakt.
Het regionale onderzoek zal met behulp van de (beide) Provincie(s) moeten worden
opgepakt.
De bedoeling is er achter te komen op welke plaats (waar?) de knelpunten ontstaan
en waardoor deze veroorzaakt worden (wat?) Vervolgens zullen dan de oplossingen
moeten worden geïnventariseerd waarbij het gaat om waar welke (hoe?)
maatregelen (wanneer?) genomen moeten/kunnen worden.
De eerste contacten met de Provincie om een dergelijk onderzoek te bewerkstelligen zijn reeds gelegd door wethouder De Knegt van Nieuwkoop en burgemeester Barendregt van Liemeer met Gedeputeerde Dwarshuis. Afgesproken is om
op korte termijn hierover met de betrokken vakafdeling van de Provincie in gesprek
te gaan om zo tot een mogelijke opdrachtformulering te komen. Ook het Programmabureau Groene Hart kan hierin een rol spelen.
c.
De concentratie van activiteiten op de bedrijventerreinen zoals die genoemd is in de
2e alinea van blz. 2 (Panorama 2020) van dit stuk betekent waarschijnlijk ook iets
voor de ontsluiting en bereikbaarheid van die terreinen. Uitgangspunt hierbij is dat
de natuur- en landschapsontwikkeling wordt ontzien. Nader onderzocht zal moeten
worden in hoeverre er mogelijkheden zijn om de ontsluiting en bereikbaarheid te
verbeteren.
7
Beleidsplan ja of nee?
Indien de behoefte ontstaat binnen de nieuwe gemeente Nieuwkoop om deze uitgangspunten en de hoofdlijn van beleid verder uit te werken tot een beleidsplan zou het nuttig
kunnen zijn allereerst in beeld te brengen wat de gemeente Nieuwkoop heeft te bieden en
wat zij in de toekomst nog wil bereiken.. Hierbij kan bijvoorbeeld gewerkt worden volgens
de volgende indeling:
1. Typering van de gemeente Nieuwkoop
2. Bereikbaarheid van de Gemeente Nieuwkoop
3. Toeristisch recreatief aanbod van de Gemeente Nieuwkoop
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
3.9
3.10
Natuurgebonden recreatie
Dagrecreatie
Cultuurhistorie
Routegebonden recreatie
Watergebonden recreatie
Verblijfsrecreatie
Agrotoerisme
Evenementen
Musea, galeries en oudheidskamers
Organisaties en promotie
4. Marktontwikkelingen
5. Trends
6. Economische betekenis
7. Beleid
7.1.
7.2.
7.3.
Europees beleid en Rijksbeleid
Provinciaal en Regionaal Beleid
Gemeentelijk Beleid
8. Instrumenten
9. Confrontatie vraag & aanbod
9.1.
9.2.
9.3.
Sterke en zwakke punten
Doelgroepen
Confrontatie per doelgroep
10. Visie
10.1.
10.2.
Doel, missie en beleidsstrategieën
Strategie Nieuwkoop
11. Maatregelen
11.1.
11.2.
11.3.
11.4.
11.5.
11.6.
11.7.
Bereikbaarheid
Netwerk van paden
Routes
Transferpuntennetwerk
Kwaliteitsverbetering verblijfsrecreatie
Uitbreiding bestaand aanbod
Versterken promotie
8
Advies.
1.
Algemeen toetsingskader recreatie en toerisme (TKRT) vast te stellen conform het
vermelde onder 4. Hoofddoelstelling en 5. Toetsingskader.
2.
Particuliere en andere initiatieven langs de lijnen genoemd onder 1. beoordelen op
passendheid binnen de (nieuwe) gemeente Nieuwkoop.
3.
Uit te spreken dat de in gang gezette activiteiten en projecten de volledige steun
hebben van de betrokken gemeentebesturen.
PWvS, 11-04-2006.
9