Joods Museum van Deportatie en Verzet

FORUM der Joodse Organisaties - België
Joods Museum van Deportatie en Verzet
Wij kennen de joodse gemeenschap die voor 1940 in België leefde via het steekkaartensysteem dat de Duitse Sicherheit
tussen 1940 en 1942 opstelde, grotendeels aan de hand van de gemeentelijke 'jodenregisters'.
Uit deze steekkaarten leren we dat ongeveer 22.000 joden in de Antwerpse en 30.000 joden in de Brusselse
agglomeratie woonden. In totaal werden ongeveer 56.000 burgers als jood geregistreerd. Nog geen 8% van hen bezat
de Belgische nationaliteit.
Zeventien anti-joodse Verordnungen, van oktober 1940 tot augustus 1942, zouden deze joodse gemeenschap binnen de
Belgische bevolking isoleren en marginaliseren.
Vanaf de zomer van 1942 start eerst het 'merken' door middel van de gele ster en daarna het deporteren van deze
burgers. In Mechelen, halfweg tussen Brussel en Antwerpen, wordt het Sammellager Kazerne Dossin geopend om de
joden van België bijeen te brengen en in treinkonvooien naar de gaskamers van Auschwitz te deporteren. Door
misleiding, bedreiging, aanhouding, mensenjacht en verklikking zullen duizenden joden naar de kazerne worden
gebracht.
In bijgaande chronologie wordt geschetst in hoeverre de bezetter, samen met Belgische bondgenoten, slaagde in het
opzet de joodse gemeenschap uit te roeien.
De balans is tragisch.
Tot op heden vormt deze episode een trauma voor de democratische burger.
Het JOODS MUSEUM VAN DEPORTATIE EN VERZET, op de site van Kazerne Dossin zelf, tracht een antwoord te
formuleren op de vele vragen hieromtrent.
Monumenten, zoals er een in Antwerpen wordt onthuld, manen ons aan tot grote voorzichtigheid en waakzaamheid.
Ward Adriaens
Conservator BEKNOPTE CHRONOLOGIE
1940:
10 mei
Duitsland overvalt België. De bezetter installeert zich en geniet al heel vlug van lokale medewerking, de 'collaboratie' van
vooroorlogse extreem-rechtse formaties.
28 oktober
Het militair bestuur vaardigt de eerste verordeningen omtrent een 'joods statuut' met verplichte registratie uit.
Beroepsverbod weert joodse ambtenaren, leerkrachten en advocaten uit het openbaar leven.
23 december
Centraal Station Antwerpen: vertrek van 220 joden, die naar Limburg worden uitgewezen. Deze uitdrijving treft de
vreemde joden die tussen 1938 en 1939 zijn toegekomen. In totaal worden tot april 1941 3.334 joden uit Antwerpen
verdreven.
1941:
1 januari
56.000 joden verblijven in België. Zonder de kinderen ingeschreven op de steekkaarten van hun ouders, worden er
46.642 in de gemeentelijke jodenregisters geregistreerd. Nog geen 8% bezit de Belgische nationaliteit.
14 april
Pogrom van Antwerpen: 200 relzoekers van de Vlaamse SS, de Zwarte Brigade, VNV en Volksverweering - anti-joodse
liga, vernielen 200 vitrines van joodse winkels in de wijken rond het Centraal Station. Twee synagogen worden in brand
gestoken en geplunderd.
29 juni
Verplichting een stempel 'JOOD-JUIF' op de identiteitskaarten aan te brengen.
25 november
Op bevel van de bezetter wordt een VERENIGING VAN JODEN IN BELGIË opgericht met als hoofddoel de emigratie van
joden te bevorderen.
1942:
April-mei
'Ontjoodsing' van de economie door de vrijwillige of gedwongen liquidatie van joodse ondernemingen.
http://fjo.be/archiven
Powered by Joomla!
Generated: 19 July, 2017, 05:15
FORUM der Joodse Organisaties - België
8 mei
Verordening op verplichte arbeid voor joden.
27 mei
Verplichting tot het dragen van de gele ster, af te halen op het gemeentehuis.
5 juni
De vergadering van de burgemeesters van Brussel meldt aan de plaatselijke Oberfeldkommandatur haar weigering om
de gemeentelijke ambtenaren de verdeling van de gele sterren aan de joden in de hoofdstad te laten uitvoeren.
13 juni
Vanuit het Centraal Station Antwerpen vertrekken de eerste joodse verplichte arbeiders naar de werven aan de
Atlantische Muur.
9 juli
Berlijn. De chef van het militair bestuur van België onderhandelt met Himmler over de mogelijkheid de deportatie van
joden van Belgische nationaliteit uit te stellen.
25 juli
Brussel. Een detachement van de joodse compagnie van het Corps Mobile van de Gewapende Partizanen van het
Onafhankelijkheidsfront (OF) verbrandt de steekkaartenbak van de Vereniging van Joden in België (VJB), bestemd voor
de dienst van verplichte tewerkstelling van joden.
De SS-officier belast met de joodse zaken overhandigt aan de vertegenwoordigers van de VJB 10.000
oproepingsbevelen voor 'verplichte tewerkstelling', te overhandigen aan de joden.
27 juli
Opening van de Kazerne Dossin in Mechelen en aankomst van de eerste opgeroepenen voor de 'verplichte
tewerkstelling'.
4 augustus
Het eerste konvooi verlaat Mechelen richting Auschwitz. 14% zijn kinderen.
15-16 augustus
Antwerpen. De gemeentelijke politie houdt meer dan 1.000 joden aan tijdens een eerste grote nachtelijke razzia. 1.000
van hen, waarvan 28% kinderen, worden gedeporteerd.
20 augustus
Aankomst van Konvooi IV uit Mechelen: 82% van de gedeporteerden worden onmiddellijk vergast.
28-29 augustus
De Antwerpse politie arresteert meer dan 1.000 joden bij een tweede nachtelijke razzia.
29 augustus
Schaarbeek. Een detachement van de joodse compagnie van het Corps Mobile van de partizanen schiet de leider van
de dienst tewerkstelling van de joden neer.
3-4 september
Brussel. 700 joden worden tijdens een nachtelijke razzia rond het Zuidstation gearresteerd. Zij vervoegen Konvooi VIII
van 8 september.
15 september
Na de razzia in Brussel wordt in de schoot van het Onafhankelijkheidsfront het Joods Verdedigingscomité opgericht.
31 oktober
Vertrek van de Konvooien XVI en XVII. In het totaal werden in 1942 16.621 joden gedeporteerd, en geen 20.000 zoals
de SS voorzien had. Daarom werden nog 2.252 verplicht tewerkgestelden aan de Atlantische Muur via Mechelen naar
Auschwitz gedeporteerd.
31 december
Het militair bestuur van België verwittigt Berlijn dat 'de joden in het land zich zodanig verbergen dat het zeer moeilijk zal
zijn de planning van de deportatie aan te houden'.
1943: 19 april
Vertrek van Konvooi XX. Van de 1.621 gedeporteerden ontsnappen er 261 tijdens de reis op Belgisch grondgebied: 26
worden neergeschoten of sterven aan verwondingen opgelopen bij het springen van de trein; 17 ontsnappen tussen
http://fjo.be/archiven
Powered by Joomla!
Generated: 19 July, 2017, 05:15
FORUM der Joodse Organisaties - België
Boortmeerbeek en Wespelaar dankzij een stoutmoedige reddingsactie van 3 jongemannen, van wie één jood. Zij
verplichten de trein te stoppen en slagen erin, ondanks het mitrailleren door de bewakers, één wagon te openen. Dit is
de enige bekende poging in Europa om een jodentransport tot staan te brengen.
Juni
'Unser Kampf', een sluikblad uit Charleroi, publiceert het verslag van twee vluchtelingen uit een werkkamp in Silezië. Zij
brengen het bericht van de gebeurtenissen in Auschwitz 'waar men joden levend verbrand'.
3-4 september
Nachtelijke razzia’s in Brussel en Antwerpen: 975 joden van Belgische nationaliteit, die nog steeds op hun wettig
adres woonden, worden aangehouden. Negen van hen stikken tijdens het transport in de vrachtwagen die hen van
Antwerpen naar Mechelen voert, 34 bewustelozen moeten worden gehospitaliseerd.
1944:
15 januari
Vertrek van het 'zigeunerkonvooi'. Van de 351 zigeuners die gedeporteerd worden, overleven er slechts 13.
13 juli
Vertrek van het laatste Konvooi XXVI.
24 september 1944
Bevrijding van Mechelen.
8 mei 1945
Capitulatie van Duitsland.
In totaal werden 25.257 joden en 251 zigeuners vanuit Antwerpen naar Auschwitz gedeporteerd.
15.621 joden werden bij aankomst vergast, 9.636 werden in Auschwitz door de SS ingeschreven als arbeider. Van hen
waren er bij de bevrijding nog 1.207 in leven.
Vanuit Frankrijk werden eveneens 5.034 joden afkomstig uit België gedeporteerd, van wie 317 bij de bevrijding in leven
waren.
http://fjo.be/archiven
Powered by Joomla!
Generated: 19 July, 2017, 05:15