Gastcollege KDHG-14 maart 2017

Bankieren in uitdagende
tijden
Wien de Geyter, Secretaris Generaal
Gregory Machenil, Senior Legal and Compliance Counsel
Inhoud
Algemene introductie: Wie is Febelfin?
1. Het Belgisch bancair landschap en de rol van de bank in de maatschappij
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie: een samenspel van regels, cultuur en ethiek
Besluit
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
2
Wie is Febelfin?
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
3
: Wie is Febelfin?
± 75% van de
financiële sector
Febelfin vzw vertegenwoordigt 270 financiële instellingen in België
Febelfin vzw bestaat uit 5 deelverenigingen:
11 leden hebben een bijzonder statuut:
Council for stockbrokers’
accreditation
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
4
4 kerntaken van Febelfin
Positiebepaling voor en door de leden
Belangenbehartiging in België en Europa,
en sociale onderhandelingen
Dienstverlening (info, advies en vorming)
Communicatie en deelname aan debatten
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
5
Ethiek verankerd in het statutair doel
van Febelfin
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
6
1. Het Belgisch bancair
landschap en de rol van
de bank in de maatschappij
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
7
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Belgisch financieel landschap
% aantal buitenlandse banken
Bezoek zeker : http://dashboard.febelfin.be/
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
8
De drie kerntaken van de financiële
sector volgens Febelfin
Financieren
van de
economie
Evenwichtig
omgaan met
sparen en
beleggen
Zorgen voor
een moderne
en efficiënte
financiële
infrastructuur
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
9
Financieren van de economie
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
10
Evenwichtig omgaan met sparen
en beleggen
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
11
Zorgen voor een moderne en efficiënte
financiële infrastructuur
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
12
2. Uitdagingen en opportuniteiten
Mix van uitdagingen
• Laag renteklimaat
• Digitalisering
• Complexe regelgeving
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
14
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Historisch lage
rentetarieven
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
15
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
De ECB wil de economische groei bevorderen, maar
ongewenste neveneffecten wegen op de rendabiliteit van
de banken
Monetair
beleid ECB
Conflict
Doel: rente laag houden om groei
van economie te stimuleren
Prudentieel
beleid ECB
Doel: stabiele en winstgevende
banken
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
16
Het monetair beleid weegt op de inkomsten
uit intrest op middellange termijn
•
•
•
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Lage rentetarieven
liggen aan de basis van een structureel verlies aan inkomsten uit intrest
tasten de transformatiefunctie van de banken aan
zouden opnieuw een ‘normaal’ peil moeten bereiken zodra er voldoende
duurzame economische groei is
Bron: US Federal Reserve, Bank of England, European Central Bank
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
17
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Digitalisering
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
18
Digitaal bankieren is in opmars
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Abonnementen internetbankieren
(in miljoenen)
Abonnementen mobiel bankieren
(in miljoenen)
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
19
Bancair business model ondergaat
transformatie in de distributiekanalen
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Aantal bemande bankkantoren
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
20
Belgisch kantorennet kent nog steeds
zeer hoge densiteit
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
21
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Uitdagingen
De digitalisering van de economie brengt verschillende trends met zich mee
die een grote impact hebben op de Europese bankindustrie:
Klanten
• Nemen zelf de controle
over de relatie met hun bank
• Eisen steeds meer
flexibiliteit
• Zijn zich bewust van de
waarde van hun gegevens
•Verwachten digitale en op
maat gemaakte
dienstverlening
Technologie
• Nieuwe concepten zoals
data analyse of big data
veranderen de manier
waarop bepaalde
financiële diensten
worden verleend
• Technologie brengt ook de
digitalisatie van
operationele processen
met zich mee. Dit opent
mogelijkheden om de
kostenefficiëntie en de
dienstverlening te
optimaliseren
Regelgeving
• Payment Service Directive
(PSD II)
• Verplicht banken om
bepaalde betaalgegevens van
klanten te delen met nieuwe
spelers die
rekeninginformatiediensten of
betaalinitiatiediensten
aanbieden.
• Dit kan echter enkel onder
enkele specifieke
voorwaarden, waaronder de
uitdrukkelijke toestemming van
de klant
• General Data Protection
Regulation (GDPR)
• Legt aan alle bedrijven
strengere verplichtingen op
voor het verwerken en
beveiligen van de gegevens
die ze beheren.
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
22
Banken krijgen digitale concurrentie
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Concurrentie die inspeelt op
deze trends
Vaak gekenmerkt door:
• Digitale services
• Non-traditionele kijk op bankieren
• Sterk inzicht in hun klanten dankzij
geavanceerde analyse
• Snel & wendbaar businessmodel
• …
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
23
Samenwerking
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
24
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Belg hecht belang aan privacy
De grote meerderheid van de Belgen is bezorgd om zijn privacy en tracht daar iets aan te doen (57%).
Wanneer het specifiek over online privacy gaat, zegt zelfs 78% bezorgd te zijn
Febelfin
Hello bank!
“Als het gaat om het beschermen van uw
privacy, welke van de onderstaande stellingen
is het meest op u van toepassing?”
Ik vind privacy uiterst belangrijk en probeer mijn
persoonlijke levenssfeer zoveel mogelijk te
beschermen
78%
19
57%
Ik vind privacy belangrijk en probeer er zoveel
mogelijk rekening mee te houden
38
Privacy is een gegeven waar rekening mee
gehouden moet worden, maar ik ben er
waarschijnlijk minder mee bezig dan dat ik zou
moeten
33
10
Ik lig helemaal niet wakker van mijn privacy
0
20
40
60
80
100
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
25
Strijd tegen cybercrime gaat door
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
meer dan 13 miljoen keer bekeken
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
26
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
27
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Regelgeving
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
28
Met als doel meer stabiliteit en vertrouwen
stabielere
beter
risicobeheer banken
vlottere
ontmanteling
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
betere
meer
stabilisering
deposito- economisch
toezichtsinstrumenten bescherming klimaat
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
29
Nieuwe spelregels werden uitgetekend...
•
Nieuwe toezichtverdeling
NBB/FSMA
•
Bankenwet: nieuwe regels
structuur & bestaande bancaire
modellen
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Meer dan
25.000 pagina’s
nieuwe
regelgeving
sinds 2009
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
30
Meer dan 70% van de netto toegevoegde waarde van de financiële sector
(exclusief loonkosten) gaat naar overheid in vorm van vennootschapsbelasting
& andere heffingen
Situatie bankenheffingen na begrotingscontrole (in mio EUR)
Bijzondere heffingen voor depositogarantie (DGS)
Bijdrage aan Europese resolutie
Abonnementstaks op spaardeposito's
Maatregelen regering Michel I
Effectieve heffingen voor depositogarantie (DGS)
Bijdragen aan het resolutiefonds (FCS)
Jaarlijkse taks op kredietinstellingen
Nieuwe bankenheffing
1300
97,5
87,1
805
800
142,4
300
125,1
99,4
-200
105,3
48,1
98,7
53,8
138,9
2007
2008
2009
626,6
248,8
2010
2011
81
96
413,3
399,5
145,2
96
145
234,6
238,4
166,9
135
257,8
274,2
2012
-171,4
2013
234,8
285,8
281,6
287,6
296
2014
2015
2016
-580,1
-700
153,4
152,5
238,3
373,9
769
1302,3
580,1 Fonds
943,1
171,4 Fonds
912,1
1265,5
1386,8
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
Bron: Berekening Febelfin
31
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Rendabiliteit staat onder druk
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
32
Als banken geen actie ondernemen
verwacht KPMG dat de gemiddelde
ROE zal terugvallen tot 6% tegen 2019
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
33
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
De gevolgen voor de werkgelegenheid
22/09/2016
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
34
Werkgelegenheid neemt af
Begin
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Evolutie tewerkstelling
Evolutie aanwervingen
(2005 – 2016; PC 310)
(2005 - 2015; PC 310)
# Medewerkers
Verschil
2005
66.723
2006
64.801
-2,88%
2007
63.494
-2,02%
2008
63.041
-0,71%
2009
61.394
-2,61%
2010
58.476
-4,75%
2011
57.834
-1,10%
2012
57.190
-1,11%
2013
55.576
-2,82%
2014
53.567
-3,61%
2015
52.424
-2,13%
2016
51.594
-1,58%
Verlies van
13.000
arbeidsplaatsen
in 10 jaar
Indienstnemingen van 2005 tem 2015
M
V
Totaal
2005
2.816
2.707
5.523
2006
3.023
3.126
6.149
2007
2.728
2.750
5.478
2008
1.973
1.990
3.963
2009
1.390
1.254
2.644
2010
2.187
2.101
4.288
2011
2.233
2.165
4.398
2012
1.523
1.480
3.003
2013
1.226
974
2.200
2014
1.441
1.290
2.731
2015
1.585
1.346
2.931
Bron: Febelfin
Noot : PC 310: banken, zonder de spaarbanken, agenten en beursvennootschappen
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
35
Banken blijven jong talent aanwerven
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Meer dan 60% van de medewerkers in de banksector ≥ 40 jaar
= kansen voor jongeren
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
36
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
De bankier van de toekomst?
De Tijd, 13/03/2017
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
37
Opportuniteiten
“In the middle of
difficulty lies opportunity”,
Albert Einstein
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
38
België staat op de 62ste plaats in de Global
Financial Centers Index
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
39
Naar een verder uitgebouwde financiële
sector in België
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
• Een nieuw opgericht platform, het Permanent Overlegplatform ‘Brussel
als Financieel centrum’ streeft ernaar om het speelveld van de financiële
sector te verbeteren
• De focus ligt op drie domeinen
Verder uitwerken/verbeteren van het regelgevend en toezichthoudend kader
Versterken van de directe en alternatieve financiering van de reële economie
Stimuleren van Fintech en de digitalisering
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
40
Brexit
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
41
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Brussel als nieuw financieel centrum van Europa ?
België heeft een sterk, gediversifieerd en open
financieel ecosysteem
Brussel is gelegen in het hart van Europa
Brussel is de thuisbasis van vele Europese
instellingen
België is één van de meest welvarende landen
ter wereld
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
42
‘Rules’
‘Ethics’
‘Culture’
3. An interplay of rules,
ethics and culture
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Deontologie
3. Uitdagingen en opportuniteiten
‘Rules’
‘Ethics’
‘Culture’
Dwingend voorschrift
Geheel van morele principes
Het geheel van geestelijke
verworvenheden van een land, volk enz
Bron: http://www.vandale.be/
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
44
Recht en ethiek mogen niet worden verward
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Normatieve regels
Ethiek
• Uitkomst van politiek debat
• Parlementaire tussenkomst
als garantie in rechtsstaat
• Vorm van appreciatie
• Ongeschreven subjectieve
waarden
• Tijdsgebonden
• Plaatsgebonden
Bruggen
bouwen
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
45
Na financiële crisis: banken in oog van
publieke storm en politieke storm
Di Rupo legt banken
aan banden
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
• “Bankleiders hebben gefaald in hun risicobeheer”
• “Corporate Governance (raden van bestuur,
auditcomités, …) heeft gefaald”
• “Zelfregulering in de banksector werkte niet”
• “Rating agencies hebben gefaald”
• “Revisoren hebben gefaald”
• “Toezichthouders hebben gefaald”
• “Rentebeleid Federal Reserve was fout”
• “Deregulering van het laatste kwart van de 20e
eeuw was fout”
• “Elk land probeerde zijn eigen belangen te
beschermen bij reddingen”
• “Overheden hadden geen reddingsplannen”
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
46
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Regelgevende reactie is eerder het
resultaat van een maatschappelijke
consensus over gewenst gedrag
dan een antwoord op een
ethische vraag
Meer dan
25.000 pagina’s
nieuwe
regelgeving
sinds 2009
Media
Crisis
Belangengroepen
Wetgevend
initiatief
Maatschappelijk
sentiment
Politiek
Justitie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
47
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Recht en ethiek mogen niet
worden verward (2)
Normatieve regels
Ethiek
• Uitkomst van politiek debat
• Parlementaire tussenkomst
als garantie in rechtsstaat
• Vorm van appreciatie
• Ongeschreven subjectieve
waarden
• Tijdsgebonden
• Plaatsgebonden
Bruggen
bouwen
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
48
Ethiek als leidraad voor goed gedrag
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
De Tijd – 23/2 CD&V –
intercommunales
De Morgen – 10/3 – B. Somers Verplicht oudercontact
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
49
Tussen recht en ethiek
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Ook zonder regels moeten banken op elk moment
verantwoording kunnen afleggen
De Metro, 9 december 2016
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
50
Wat betekent dit nu voor de 3 kerntaken ?
Financieren
van de
economie
Evenwichtig
omgaan met
sparen en
beleggen
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Zorgen voor
een moderne
en efficiënte
financiële
infrastructuur
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
51
Financieren van de economie
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Rules: omkadering van de zorgplicht
• Wet op het consumentenkrediet
• Wet of het hypothecair krediet
• Wet Laruelle (KMO financiering)
Ethics and culture: initiatieven van de banksector
• Gedragscode voor kredietverlening aan KMO’s
• Tien principes om op verantwoorde wijze consumenten- en
hypothecair krediet aan te gaan en te verstrekken
• Goede bankrelatie
• Ombudsdiensten
• ….
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
52
Gedragscodes en ombudsdiensten
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
53
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Evenwichtig omgaan met sparen en
beleggen
Rules: omkadering van de zorgplicht
•
MiFID gedragsregels in verband met beleggingsdiensten
(zorgplicht, belangenconflicten, informatieverstrekking,…)
•
Transversaal Koninklijk Besluit: regels inzake manier waarop reclame kan
gemaakt worden voor financiële spaar- en beleggingsproducten
Ethics and culture : initiatieven van de banksector
•
Vrijwillig moratorium op bijzonder ingewikkelde gestructureerde
producten (2011)
•
Compliance officers ontwikkelden richtsnoeren voor remuneratiestructuren die klantenbelang centraal stellen bij beleggingsdiensten
Bv: bonus koppelen aan afwezigheid van klachten
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
54
Zorgen voor een moderne en efficiënte
financiële infrastructuur
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Rules: omkadering
•
Wetgeving op de betalingsdiensten (Boek VII Wetboek van Economisch Recht)
Ethics and culture : initiatieven van de banksector
Elke Belg heeft recht op basisbankdienst, later wettelijk omkaderd
(“financiële uitsluiting” tegengaan):
•
•
•
•
•
•
deposito’s;
geld afhalen;
overschrijvingen;
doorlopende betalingsopdrachten;
domiciliëringen;
uitvoering van betalingstransacties via een betaalkaart of een soortgelijk
instrument.
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
55
Cultuur: attent inspelen op concrete
maatschappelijke noden
Toegang tot bankieren
Ford Genk - Zorgprogramma
1. Het Belgisch bancair landschap
2. Uitdagingen en opportuniteiten
3. Deontologie
Contactpunt voor landbouwers
in moeilijkheden
Inzetten op gendergelijkheid
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
56
Karel De Grote Hogeschool | 14 maart 2017
57