De grenzen van het prestatievermogen Dr. Jan Verstuyft
advertisement
DE GRENZEN VAN HET PRESTATIEVERMOGEN • Dr. Jan Verstuyft CITIUS ALTIUS FORTIUS PRESTATIEVERBETERING • EXTERNE FACTOREN – materiaal – Omstandigheden • PRESTATIEVERMOGEN – fysiek – mentaal EXTERNE FACTOREN • MATERIAAL – Polsstok, fiets, badpak,… • OMGEVING – Klimaat, … • REGLEMENT – Wat mag - wat mag niet – controle? – Fair play – gelijke kansen ? PRESTATIEVERMOGEN • AANLEG • TRAINING TALENT in SPORT • voorbestemde genen – localisatie van genen – kwantificeren genetische/omgevingsinbreng – genetic engeneering • extreem van de normale verdeling – morfologie – uithouding, kracht,… GENETICA • Eigenschappen die topsportprestaties mee bepalen (uithouding, spierkracht,..) worden deels door genetisch overerfbare factoren (genen) beïnvloed. • Afhankelijk van de eigenschap, leeftijd, onderzoeksmethode verschilt de heritabiliteit van .20 tot > .80. (G. Beunen, M. Thomis) GENETICA • Ook de mogelijkheid om winst te boeken als effect van training is deels toe te schrijven aan genetische factoren • Het onderzoek richt zich momenteel vooral naar het identificeren van specifieke genen en allelen die een voordelig fenotype kunnen opleveren (G. Beunen, M. Thomis) PRESTATIEVERMOGEN • • • • • Morfologie Lichamelijke basiseigenschappen Persoonlijkheidsfactoren Technische vaardigheden – tactisch inzicht “support” FYSIEKE BASISEIGENSCHAPPEN • • • • • Uithouding Kracht Snelheid Lenigheid Coördinatie (behendigheid, techniek) ERGOGENE HULPMIDDELEN • • • • Fysiologie (Bio)mechanica Voeding Psychologie • Farmacologie • Genetica WETENSCHAPPELIJKE SUPPORT • • • • • • • Wetenschappelijke onderbouw Evidence based Topsporter als proefpersoon ? Statistisch referentiekader Hypothese wetenschappelijk bewijs Wetenschappelijke commercialisering … UITHOUDING ENERGIE A.T.P. (Adenosine-tri-fosfaat) | ADP + P + ENERGIE ENERGIE • CREATINEFOSFAAT – SNEL – EXPLOSIEF – BEPERKTE VOORRAAD ENERGIE • ANAEROBE GLYCOLYSE – – – – – GLUCOSE ZONDER ZUURSTOF REDELIJKE VOORRAAD SNEL MAX. INSPANNING 30” - 1’30” VETTEN GLYCOGEEN ATP PYRUVAAT MELKZUUR ACETYL - CO A Mitochondriën oxidatie van H atoom H+ en vorming van Cyclus van Krebs 2 H+ + O CO2 H2O ATP ENERGIE • AEROBE WEG – – – – – – GLUCOSE, LIPIDEN, PROTEINEN GROTE VOORRAAD ZUURSTOF VOLLEDIGE AFBRAAK INERTIE INSPANNINGEN VANAF 3’ ZUURSTOFVERBRUIK 12 10 Lactaat 8 Getraind 6 Niet getraind 4 2 0 22 27 32 Snelheid 37 42 Lactaat steady state 9 Lactaat 8 7 La ss 1 6 La ss 2 5 Max la ss 4 La 4 3 La 5 2 1 0 0 5 10 15 Tijd 20 25 SPIERVEZELS • ACTINE • MYOSINE SPIERVEZELS • STRUCTUUR • FUNCTIE • MOLECULAIRE EIGENSCHAPPEN • METABOLE CAPACITEITEN SPIERVEZELTYPEN • TYPE I – TRAAG – WEERSTANDIG TEGEN VERMOEIDHEID – AEROOB • TYPE II – SNEL – SNEL VERMOEID – ANAEROOB Algemeen SKELET - GEWRICHTEN • BELASTING • BELASTBAARHEID • Jongeren ?? HERSENEN • BEELDVORMING (PET-SCAN) • DOORBLOEDING • NEUROTRANSMITTERS – DOPAMINE – SEROTONINE “MEDISCHE” BEGELEIDING • Talentdetectie • Talentontwikkeling • Ttrainings- en prestatiebegeleding SPORTGENEESKUNDE • GEZONDHEID ? • PRESTATIE ? OVERHEID • “topsportklimaat” (medailles!!) • Investeringen in topsport – talentdetectie – medisch/wetenschappelijke begeleiding – tewerkstelling • Preventie (medisch verantwoord sporten) OVERHEID - CONTROLE • WADA • Out-of-Competition controls • Whereabouts – Verblijfsgegevens – Verplichte beschikbaarheid – Privacy ?
