ethiek: moraal: het gebied van normen en

ethiek: moraal: het gebied van normen en waarden, van goed en kwaad. Onderdeel van de
filosofie
o descriptieve ethiek: beschrijvende ethiek. Probeert een zakelijke en objectieve
beschrijving te geven van de moraal binnen een bepaalde samenleving. Alleen
beschrijven, geen oordeel.
voorbeeld: In islamitische landen is het gebruikelijk dat vrouwen een hoofddoekje dragen.
o normatieve ethiek: gaat op zoek naar normen en waarden. Beschrijft niet alleen hoe
er in moreel gehandeld wordt, maar hoe er moreel gehandeld zou moeten worden.
Beschrijven + oordelen
voorbeeld: Mag je meisjes en vrouwen verplichten een hoofddoekje te dragen?
o meta-ethiek: onderzoekt de begrippen die in morele oordelen een belangrijke rol
spelen (goed, kwaad, plicht etc.). En wat betekenen deze begrippen, en hoe worden ze
gebruikt. Niet beschrijvend en niet oordelend
voorbeeld: wat is goed zijn precies?
Standpunten over de vraag of sommige culturen beter zijn als andere:
1. cultureel relativisme: alle samenlevingen of culturen zijn in beginsel gelijkwaardig
en dit geldt ook voor de morele stelsel die erbij horen.
2. Van een cultuur als geheel kan gezegd worden dat die goed, beter of slechter is.
Sommige culturen hebben dus een beter moraal dan andere.
Hoofdrichtingen binnen de ethiek:
1. Doel-ethiek: theologische ethiek: stelt dat een handeling goed is als je daarmee een goed
doel bereikt, dus als de handeling nut heeft.
o Artistotles: het moreel goede, het geluk, is het doel van ons morele handelen
en bereik je door te handelen volgens of in overeenstemming met de 4
deugden:
 dapperheid
 bezonnenheid of gematigdheid
 gerechtigheid
 inzicht
Deze deugden worden sterk bepaald door de rede of ratio van de mens. Bij de
deugden draait het vooral om het midden tussen de 2 uitersten (bijv. lafheid en
roekeloosheid) te vinden. deze vindt je met behulp van rede.
o Utilitarisme: het streven naar het grootste nut
o Epicurus: Genot (zowel geestelijk als lichamelijk), is het na te streven doel
o David Hume: genot, het aangename en het nuttige, moet nagestreefd
worden, pijn en het onaangename moet vermeden worden
o Jeremy Bentham: al het handelingen is te herleiden naar een intrinsiek
goed; het bevorderen van genot en het vermijden van pijn.
o John Stuart Mill: de morele maatstaf van ‘ het grootste geluk voor het
grootst aantal mensen’. dit is het doel van de handeling en het nut ervan, dit
maakt de handeling goed.
hedonisme: lichamelijk genot.
nadelen doel-ethiek:
o bij de doel-ethiek is een handeling pas moreel goed als de handeling nut heeft, als het
doel wordt behaald. Maar wat nou als de bedoelingen bij een handeling wel goed zijn,
maar de handeling niet nuttig blijkt te zijn of het doel niet wordt gehaald.
o Immanuel Kant: wat moreel goed is maak je daar afhankelijk van de steeds
veranderende werkelijkheid. Wat vandaag moreel goed is, is dat morgen misschien
niet. Wat de een nuttig vindt, hoeft dat niet voor een ander te zijn.
2. plicht-ethiek: deontologische ethiek: Een goede handeling is een handeling die wordt
gedaan met goede bedoelingen. Je moet jezelf dus steeds afvragen of het goed is wat jij
doet, je beredeneert vanuit jezelf. (‘behandel anderen zoals je zelf ook graag behandelt zal
willen worden)
o Immanuel Kant: handel zo, dat je de mensheid, zowel in je eigen persoon als in
ieder ander, steeds ook altijd tegelijkertijd als doel beschouwt, nooit aleen als
middel.
i. voorwaardelijke verplichting
ii. onvoorwaardelijke verplichting: norm waaraan je in je handelen altijd moet
beantwoorden, ongeacht het doel.
Fundering van ethiek
o Heteronoom: de morele wet wordt in iets of iemand anders gefundeerd of
verankerd. De uiteindelijke garantie voor het moreel goede ligt niet in het goede
zelf, maar daarbuiten: in degene die het voorschrijft of opdraagt.
voorbeeld: Je zegt dus dat iets ‘goed’ is omdat het heilige boek het voorschrijft of omdat God
het opdraagt. Deze vorm gaat dus vaak samen met godsdienst
o autonoom: een mens moet zichzelf de morele wet voorschrijven. Die wet geldt
namelijk voor alle mensen. Je kunt je wel moreel laten inspireren door belangrijke
personen etc.
belangrijke personen hierbinnen: David Hume, Jeremy Bentham, John Stuart Mill en
Immanuel Kant. Gaat vaak samen met de plichtethiek
Zowel atheïsten als godsdienstigen hebben in de geschiedenis veel onrecht begaan. Beide
stromingen zijn dus niet perfect, en hebben zowel moreel goede als moreel slechte dingen
gedaan. De enige overeenkomst die we hebben is dat we allemaal mens zijn. Het gaat erom
om te ontdekken welken doelen en plichten alle mensen erkennen als belangrijk, als op
zichzelf van waarde, omdat ze mens zijn.
Universeel moraal: waarden zo weten te formuleren dat iedereen ze als rechten zou kunnen
erkennen.
voorbeelden waarbij dit is (of poging tot) gedaan: de Amerikaanse
Onafhankelijkheidsverklaring, de universele verklaring van de rechten van de Mens, het
Europese Verdrag van de rechten van de mens.
De vier hoofdwaarden zijn
o vrijheid
o gelijkheid/gelijkwaardigheid
o democratie
o tolerantie
orgaandonatie:
WOD: Wet op orgaandonatie
op dit moment:
‘Nee, tenzij-systeem’: Mensen zijn geen donor, tenzij ze laten registreren dat ze wel donor
willen zijn. Als ze niets registreren is de keuze aan de nabestaanden
Nadelen: Er is een groot tekort aan donoren, en er zijn heel veel mensen die zich niet
registreren. Veel nabestaanden kiezen er dan voor niet mee te werken aan orgaan donatie.
Daarom wordt er nu gekeken naar een ander systeem:
‘Ja, tenzij-systeem/ Actieve Donorregistratiesysteem (ADR): mensen zijn automatisch
donor, tenzij zij laten registreren dat ze geen donor willen zijn. Dit systeem zal waarschijnlijk
meer donors opleveren, en meer duidelijkheid. Hierbij moet de overheid er wel voor zorgen
dat heet zelfbeschikkingsrecht van de bevolking behouden wordt.
Er kan op drie manieren naar orgaandonatie worden gekeken
o een geschenk
o vorm van hulp aan mensen die zich in tijden van nood bevinden
o kwestie van solidariteit en wederkerigheid tegenover de maatschappij.
redenen om niet voor orgaandonatie te kiezen
o twijfels
o religie
o angst voor een slechtere gezondheid (bij levende mensen)
De meeste religies zijn voor (of op zijn minst niet tegen) orgaandonatie, meestal laten zij de
keuze aan de mensen zelf.
Belangrijk is beter inzicht en meer voorlichting over orgaandonatie.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------